alt

Σκέψεις για τη νέα σειρά του BBC «Τροία, η πτώση μιας πόλης» και τις βίαιες αντιδράσεις μερίδας τηλεθεατών.

Του Νίκου Ξένιου

Η νέα σειρά για την Ιλιάδα του Ομήρου που παίζεται και στη χώρα μας σε γνωστό συνδρομητικό κανάλι είναι ένα πραγματικό ποιητικό αριστούργημα, τολμηρό στη σύλληψη και υψηλών προδιαγραφών στην εκτέλεση! Δείτε το και θα ενθουσιαστείτε! Πρόκειται για το εξαιρετικό Τροία, η πτώση μιας πόλης, όπου η επιλογή των πρωταγωνιστικών ρόλων σκόπιμα περιλαμβάνει έναν μαύρο Δία, έναν μαύρο Αχιλλέα, έναν μαύρο Πάτροκλο, έναν μαύρο Νέστορα, κάποιους μαύρους Μυρμιδόνες και Τρώες και μια μαύρη θηλυκή θεά.

Πρωτότυπο, αισθησιακό, εγγύτερο του προκατόχου του ως προς τη μυθολογική σύλληψη. Πρωτοποριακό σενάριο, ενδιαφέρον στήσιμο των επεισοδίων, απίθανες ερμηνείες, αφαιρετική αισθητική.

Πρωτότυπο, αισθησιακό, εγγύτερο του προκατόχου του ως προς τη μυθολογική σύλληψη. Πρωτοποριακό σενάριο, ενδιαφέρον στήσιμο των επεισοδίων, απίθανες ερμηνείες, αφαιρετική αισθητική, μπράβο στο BBC και στους παραγωγούς David Farr, Derek Wax, και Christopher Aird! Μπράβο στους σκηνοθέτες Owen Harris, Mark Brozel και John Strickland, για την ευφάνταστη δημιουργία τους! Μια καταπληκτική, διαφορετική Εκάβη από την Frances O’ Connor, ένας ωμός βιαστής και παιδοκτόνος Αγαμέμνων από τον Johnny Harris που σπάει την καθιερωμένη εξωραϊσμένη εικόνα του μύθου, ένας απίθανα διαφορετικός –όχι μόνο μαύρος, αλλά και bisexual– Αχιλλέας από τον David Gyasi, ένας σκεπτικιστής μαύρος Ζευς από τον αισθαντικό Ηakeem Kae-Kazim, αλλά κυρίως μια υπέροχη, πανέμορφη, χειραφετημένη Ελένη που δικαιώνει επιτέλους την ευριπίδεια προσέγγιση του χαρακτήρα!

Και όμως: η Τροία προκάλεσε μια νέα σειρά από ρατσιστικές επιθέσεις. Δεν είναι λίγοι οι τηλεθεατές που εξανίστανται με την επιλογή μαύρων ηθοποιών! Επίσης, το χειρότερο είναι ότι διαφωνούν με το casting διαφορετικών φυλών στην κάλυψη των μυθολογικών χαρακτήρων ακριβώς γιατί αγνοούν ότι οι χαρακτήρες αυτοί είναι μυθολογικοί! Αναζητούν επιχειρήματα στις ρίζες της ελληνικής φυλής και μιλούν για προπαγάνδα μιας υποτιθέμενης political correctness και για προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας! Και ούτε καν υποψιάζονται ότι δεν πρόκειται καν περί Ιστορίας.

Και μόνον η ωμή παρουσίαση του βιασμού της Χρυσηίδας από τον Αγαμέμνονα επανανοηματοδοτεί τις σχολικές μας αναγνώσεις του κλασικού έπους. Βγάζει την «Ιλιάδα» από το ροζ ηρωϊκό της συννεφάκι και μας εισάγει σε μια νέα εποχή επανεκτίμησης του σωβινισμού και κάποιων εκδοχών πρωτογονισμού των Αχαιών.

Απίστευτο; Σοκαριστικό; Και, σαν να μην φτάνει η στενότητα αντίληψης και η αμορφωσιά, ακολουθεί σωρεία σχολίων που επιτείνουν την ένσταση. Χωρίς την παραμικρή γνώση της «Ιλιάδας», χωρίς την παραμικρή αντίληψη του γεγονότος ότι πρόκειται για μυθολογία, ελεύθερη ανάγνωση ενός επικού ποιήματος, χωρίς τη δυνατότητα αντίληψης του ότι πρόκειται για υψηλή τέχνη! Και μόνο η απόλυτα ρεαλιστική απόδοση της θυσίας της Ιφιγένειας (χωρίς αντικατάστασή της από σφάγιον) αρκεί για να προβληματίσει τους θεατές. Και μόνον η ωμή παρουσίαση του βιασμού της Χρυσηίδας από τον Αγαμέμνονα επανανοηματοδοτεί τις σχολικές μας αναγνώσεις του κλασικού έπους. Βγάζει την «Ιλιάδα» από το ροζ ηρωϊκό της συννεφάκι και μας εισάγει σε μια νέα εποχή επανεκτίμησης του σωβινισμού και κάποιων εκδοχών πρωτογονισμού των Αχαιών, δικαιώνοντας ως ένα βαθμό το ρωμαϊκό ρητό: Timeo Danaos et dona ferentes (Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας).

Φτιαγμένο με έμπνευση, ευελιξία στους χαρακτήρες και –το κυριότερο– με ανοιχτή αντίληψη, το έργο αυτό θα αποτελέσει σταθμό στις εξεικονίσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, και αντιπρόταση στην μετριώτατη ομώνυμη ταινία του Wolfgang Petersen με τον Μπραντ Πιτ. Και όμως, ο κόσμος νοσταλγεί εκείνο,  ο κόσμος διαμαρτύρεται: «Όχι», γράφουν, «αυτό είναι προσβολή, είναι κομμουνιστική προπαγάνδα, είναι μαύρη προπαγάνδα, είναι το τέλος του BBC». Οι ανιστόρητοι σχολιάζουν κιόλας από πάνω, με χαιρεκακία, πως «Καλά να πάθουν οι Έλληνες! Άλλωστε κατά βάθος αφρικανοί είναι στην καταγωγή!». Δεν μας έφταναν όλα τα άλλα, έχουμε και τον υποθάλλοντα ανθελληνισμό! Και μια σειρά από σχόλια του τύπου: «Το BBC ξεπλένει (sic!) την Ιστορία με μαύρους πρωταγωνιστές» και άλλα παρεμφερή, που αναφέρονται και στην απόδοση έργων του Σαίξπηρ με μαύρους πρωταγωνιστές! Ένα μεγάλο ποσοστό τηλεθεατών ανά τον κόσμο νιώθουν να απειλείται η «λευκότητα» του κλασικού πολιτισμού. Εννοείται πως δεν φταίει το μορφωτικό επίπεδο αποκλειστικά. Φταίνε και κάποια στερεότυπα πολιτιστικής «σφραγίδας» που αναφέρονται στην αρεία φυλή, φταίει και το σύμπλεγμα ανωτερότητας, κατεξοχήν όμως φταίει ο ενδόμυχος, βαθιά ριζωμένος ρατσισμός. 

troy fall of a city

Η σειρά «Τροία, η πτώση μιας πόλης» είναι μια σύνθεση πολλών διαφορετικών πτυχών του μυθολογικού παρελθόντος αυτού του λαού που εκπολίτισε αλλά και εκπολιόρκησε, που ανήγαγε τη ρητορική σε ύψιστη τέχνη και που με την εμβληματική λογοτεχνική του παραγωγή ανέδειξε την τραγικότητα και τον ζόφο της άλογης πτυχής του ανθρώπινου βίου.

Οι ηπιότερες περιπτώσεις είναι εκείνες που «ανέχονται» τον Δία να τον υποδύεται μαύρος ηθοποιός, γιατί, λέει, «ο Δίας είναι μυθική κατασκευή», ενώ διαφωνούν με την ερμηνεία του Αχιλλέα από μαύρο ηθοποιό! Θαρρείς και ο Αχιλλέας υπήρξε ιστορικό πρόσωπο! Μικρόνοια και σκότος άγνοιας. Καμιά απόπειρα διάνοιξης νέων αντιληπτικών οριζόντων. Φυλετισμός και αναζήτηση ριζών στην Ιλιάδα, που είναι κληροδότημα της ανθρωπότητας και θα μπορούσε κάλλιστα να γυριστεί σε ταινία ακόμη και με σαμουράι χωρίς να απολέσει το παραμικρό. Οι πιο επιθετικοί προβάλλουν εξεικονίσεις του «λευκού, ξανθού» Αχιλλέα αντλημένες από αμφορείς, συγκρίνουν τα ασύγκριτα, διαμαρτύρονται και αναζητούν κίνητρα σκοτεινά, προσβάλλονται, απορούν. Αντιλαμβάνεται κανείς τη ρηχότητα των επιχειρημάτων του τύπου: «Ο Δίας, ο Αχιλλέας, ο Πάτροκλος, ο Νέστορας, οι Μυρμιδόνες και μια μαύρη θεά. Αυτό είναι ντροπή για την ελληνική Ιστορία και μυθολογία». Η βαρύτητα της λέξης disgrace (ντροπή, όνειδος) καταδεικνύει πόσο βαθύτατα εθνικιστής, αδαής και επικίνδυνος είναι ο άνθρωπος που κάνει ένα τέτοιο σχόλιο. O tempora, o mores! Ζούμε σε έναν κόσμο που δεν έχει κάνει ούτε ένα βήμα. Ντροπή και κίνδυνος. Μόνο αυτό έχω να πω.

Η σειρά Τροία, η πτώση μιας πόλης είναι μια σύνθεση πολλών διαφορετικών πτυχών του μυθολογικού παρελθόντος αυτού του λαού που εκπολίτισε αλλά και εκπολιόρκησε, που ανήγαγε τη ρητορική σε ύψιστη τέχνη και που με την εμβληματική λογοτεχνική του παραγωγή ανέδειξε την τραγικότητα και τον ζόφο της άλογης πτυχής του ανθρώπινου βίου. Οι νέοι όλων των γενεών που παρήλασαν στον δυτικό κόσμο γαλουχήθηκαν με αυτά τα κείμενα, και (όπως συνέβη με τους θρύλους της ινδικής Μαχαμπαράτα) τα πρόσωπα και οι καταστάσεις και οι άθλοι και τα επιτεύγματά τους, αλλά και οι έρωτες και οι αδυναμίες και το όνειδος και η κατατρόπωσή τους, όλα πέρασαν στο συλλογικό ασυνείδητο και συνιστούν κληροδότημα ανεκτίμητο όλης της υφηλίου και όλων των ανθρώπινων φυλών.

Δυστυχώς, όμως, ο κόσμος όπου ζούμε δεν επιτέλεσε το αποφασιστικό, ουσιαστικό βήμα προς την κατεύθυνση της προόδου που αυταπατάται ότι έχει επιτελέσει. Στην αντίληψη των μαζών επικρατεί, αλίμονο, η ψευδαίσθηση της ιστορικότητας και στη συνείδησή τους κυριαρχεί η ψευδεπίγραφη αναζήτηση της υπεροχής, και μάλιστα με κριτήρια τόσο εύθραυστα όσο η εθνική καταγωγή. Την ευθύνη τη φέρει η κακή εκπαίδευση και η μοναδική λύση για τη λευκή αλαζονεία είναι να στραφεί στα ένδον, να ελέγξει το οπλοστάσιο των σαθρών της επιχειρημάτων, να ασκήσει την αυτοκριτική της. Δεν είναι δυνατόν η τέχνη να υποπίπτει στην επιπόλαια αποτίμηση και λογοκρισία ανθρώπων που δεν είναι σε θέση να διακρίνουν τον μύθο από την Ιστορία. Αυτό και μόνον αποδεικνύει πόσο ισχυρότερος είναι ο μύθος, και αυτό είναι ένα φαινόμενο άκρως ανησυχητικό. 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυρίσματα της τύχης» (Coup de chance), του Γούντι Άλεν (κριτική)

«Γυρίσματα της τύχης» (Coup de chance), του Γούντι Άλεν (κριτική)

Η 50ή ταινία Γυρίσματα της τύχης (Coup de chance), του αξιοθαύμαστου και τρυφερού, νεοϋορκέζου παραμυθά του σινεμά, ένα κομψό, παιγνιώδες, διασκεδαστικό και παράλληλα εμβριθές, αν όχι τραγικό φιλμ, έχει γυριστεί στο Παρίσι στη γαλλική γλώσσα, φιλόξενο για τους διωκόμενους όλου του κόσμου, όπου ο Γούντι Άλεν κατέφυγε...

Ο «Καπετάν Μιχάλης» του Νίκου Καζαντζάκη για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη – Πρωταγωνιστεί ο Αιμίλιος Χειλάκης

Ο «Καπετάν Μιχάλης» του Νίκου Καζαντζάκη για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη – Πρωταγωνιστεί ο Αιμίλιος Χειλάκης

Το μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Καπετάν Μιχάλης» (εκδ. Διόπτρα) μεταφέρεται για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη. Κεντρική εικόνα: Κώστας Χαραλάμπους / Facebook. 

Επιμέλεια: Book Press

Το πιο πολυδιαβασμένο μυθι...

Μισογυνισμός στο εργασιακό περιβάλλον; Τα «Μαθήματα χημείας» της Μπόνι Γκάρμους τα λένε όλα και στη μικρή οθόνη

Μισογυνισμός στο εργασιακό περιβάλλον; Τα «Μαθήματα χημείας» της Μπόνι Γκάρμους τα λένε όλα και στη μικρή οθόνη

Το μπεστ σέλερ της Μπόνι Γκάρμους [Bonnie Garmus] «Μαθήματα χημείας» γίνεται τηλεοπτική σειρά με πρωταγωνίστρια τη Μπρι Λάρσον.

Επιμέλεια: Book Press

Υπάρχει μισογυνισμός στο εργασιακό περιβάλλον; Είναι η θέση της γυναίκας στην κουζίνα; Υπάρχει στ' αλή...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ