alt

Σκέψεις για τη νέα σειρά του BBC «Τροία, η πτώση μιας πόλης» και τις βίαιες αντιδράσεις μερίδας τηλεθεατών.

Του Νίκου Ξένιου

Η νέα σειρά για την Ιλιάδα του Ομήρου που παίζεται και στη χώρα μας σε γνωστό συνδρομητικό κανάλι είναι ένα πραγματικό ποιητικό αριστούργημα, τολμηρό στη σύλληψη και υψηλών προδιαγραφών στην εκτέλεση! Δείτε το και θα ενθουσιαστείτε! Πρόκειται για το εξαιρετικό Τροία, η πτώση μιας πόλης, όπου η επιλογή των πρωταγωνιστικών ρόλων σκόπιμα περιλαμβάνει έναν μαύρο Δία, έναν μαύρο Αχιλλέα, έναν μαύρο Πάτροκλο, έναν μαύρο Νέστορα, κάποιους μαύρους Μυρμιδόνες και Τρώες και μια μαύρη θηλυκή θεά.

Πρωτότυπο, αισθησιακό, εγγύτερο του προκατόχου του ως προς τη μυθολογική σύλληψη. Πρωτοποριακό σενάριο, ενδιαφέρον στήσιμο των επεισοδίων, απίθανες ερμηνείες, αφαιρετική αισθητική.

Πρωτότυπο, αισθησιακό, εγγύτερο του προκατόχου του ως προς τη μυθολογική σύλληψη. Πρωτοποριακό σενάριο, ενδιαφέρον στήσιμο των επεισοδίων, απίθανες ερμηνείες, αφαιρετική αισθητική, μπράβο στο BBC και στους παραγωγούς David Farr, Derek Wax, και Christopher Aird! Μπράβο στους σκηνοθέτες Owen Harris, Mark Brozel και John Strickland, για την ευφάνταστη δημιουργία τους! Μια καταπληκτική, διαφορετική Εκάβη από την Frances O’ Connor, ένας ωμός βιαστής και παιδοκτόνος Αγαμέμνων από τον Johnny Harris που σπάει την καθιερωμένη εξωραϊσμένη εικόνα του μύθου, ένας απίθανα διαφορετικός –όχι μόνο μαύρος, αλλά και bisexual– Αχιλλέας από τον David Gyasi, ένας σκεπτικιστής μαύρος Ζευς από τον αισθαντικό Ηakeem Kae-Kazim, αλλά κυρίως μια υπέροχη, πανέμορφη, χειραφετημένη Ελένη που δικαιώνει επιτέλους την ευριπίδεια προσέγγιση του χαρακτήρα!

Και όμως: η Τροία προκάλεσε μια νέα σειρά από ρατσιστικές επιθέσεις. Δεν είναι λίγοι οι τηλεθεατές που εξανίστανται με την επιλογή μαύρων ηθοποιών! Επίσης, το χειρότερο είναι ότι διαφωνούν με το casting διαφορετικών φυλών στην κάλυψη των μυθολογικών χαρακτήρων ακριβώς γιατί αγνοούν ότι οι χαρακτήρες αυτοί είναι μυθολογικοί! Αναζητούν επιχειρήματα στις ρίζες της ελληνικής φυλής και μιλούν για προπαγάνδα μιας υποτιθέμενης political correctness και για προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας! Και ούτε καν υποψιάζονται ότι δεν πρόκειται καν περί Ιστορίας.

Και μόνον η ωμή παρουσίαση του βιασμού της Χρυσηίδας από τον Αγαμέμνονα επανανοηματοδοτεί τις σχολικές μας αναγνώσεις του κλασικού έπους. Βγάζει την «Ιλιάδα» από το ροζ ηρωϊκό της συννεφάκι και μας εισάγει σε μια νέα εποχή επανεκτίμησης του σωβινισμού και κάποιων εκδοχών πρωτογονισμού των Αχαιών.

Απίστευτο; Σοκαριστικό; Και, σαν να μην φτάνει η στενότητα αντίληψης και η αμορφωσιά, ακολουθεί σωρεία σχολίων που επιτείνουν την ένσταση. Χωρίς την παραμικρή γνώση της «Ιλιάδας», χωρίς την παραμικρή αντίληψη του γεγονότος ότι πρόκειται για μυθολογία, ελεύθερη ανάγνωση ενός επικού ποιήματος, χωρίς τη δυνατότητα αντίληψης του ότι πρόκειται για υψηλή τέχνη! Και μόνο η απόλυτα ρεαλιστική απόδοση της θυσίας της Ιφιγένειας (χωρίς αντικατάστασή της από σφάγιον) αρκεί για να προβληματίσει τους θεατές. Και μόνον η ωμή παρουσίαση του βιασμού της Χρυσηίδας από τον Αγαμέμνονα επανανοηματοδοτεί τις σχολικές μας αναγνώσεις του κλασικού έπους. Βγάζει την «Ιλιάδα» από το ροζ ηρωϊκό της συννεφάκι και μας εισάγει σε μια νέα εποχή επανεκτίμησης του σωβινισμού και κάποιων εκδοχών πρωτογονισμού των Αχαιών, δικαιώνοντας ως ένα βαθμό το ρωμαϊκό ρητό: Timeo Danaos et dona ferentes (Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας).

Φτιαγμένο με έμπνευση, ευελιξία στους χαρακτήρες και –το κυριότερο– με ανοιχτή αντίληψη, το έργο αυτό θα αποτελέσει σταθμό στις εξεικονίσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, και αντιπρόταση στην μετριώτατη ομώνυμη ταινία του Wolfgang Petersen με τον Μπραντ Πιτ. Και όμως, ο κόσμος νοσταλγεί εκείνο,  ο κόσμος διαμαρτύρεται: «Όχι», γράφουν, «αυτό είναι προσβολή, είναι κομμουνιστική προπαγάνδα, είναι μαύρη προπαγάνδα, είναι το τέλος του BBC». Οι ανιστόρητοι σχολιάζουν κιόλας από πάνω, με χαιρεκακία, πως «Καλά να πάθουν οι Έλληνες! Άλλωστε κατά βάθος αφρικανοί είναι στην καταγωγή!». Δεν μας έφταναν όλα τα άλλα, έχουμε και τον υποθάλλοντα ανθελληνισμό! Και μια σειρά από σχόλια του τύπου: «Το BBC ξεπλένει (sic!) την Ιστορία με μαύρους πρωταγωνιστές» και άλλα παρεμφερή, που αναφέρονται και στην απόδοση έργων του Σαίξπηρ με μαύρους πρωταγωνιστές! Ένα μεγάλο ποσοστό τηλεθεατών ανά τον κόσμο νιώθουν να απειλείται η «λευκότητα» του κλασικού πολιτισμού. Εννοείται πως δεν φταίει το μορφωτικό επίπεδο αποκλειστικά. Φταίνε και κάποια στερεότυπα πολιτιστικής «σφραγίδας» που αναφέρονται στην αρεία φυλή, φταίει και το σύμπλεγμα ανωτερότητας, κατεξοχήν όμως φταίει ο ενδόμυχος, βαθιά ριζωμένος ρατσισμός. 

troy fall of a city

Η σειρά «Τροία, η πτώση μιας πόλης» είναι μια σύνθεση πολλών διαφορετικών πτυχών του μυθολογικού παρελθόντος αυτού του λαού που εκπολίτισε αλλά και εκπολιόρκησε, που ανήγαγε τη ρητορική σε ύψιστη τέχνη και που με την εμβληματική λογοτεχνική του παραγωγή ανέδειξε την τραγικότητα και τον ζόφο της άλογης πτυχής του ανθρώπινου βίου.

Οι ηπιότερες περιπτώσεις είναι εκείνες που «ανέχονται» τον Δία να τον υποδύεται μαύρος ηθοποιός, γιατί, λέει, «ο Δίας είναι μυθική κατασκευή», ενώ διαφωνούν με την ερμηνεία του Αχιλλέα από μαύρο ηθοποιό! Θαρρείς και ο Αχιλλέας υπήρξε ιστορικό πρόσωπο! Μικρόνοια και σκότος άγνοιας. Καμιά απόπειρα διάνοιξης νέων αντιληπτικών οριζόντων. Φυλετισμός και αναζήτηση ριζών στην Ιλιάδα, που είναι κληροδότημα της ανθρωπότητας και θα μπορούσε κάλλιστα να γυριστεί σε ταινία ακόμη και με σαμουράι χωρίς να απολέσει το παραμικρό. Οι πιο επιθετικοί προβάλλουν εξεικονίσεις του «λευκού, ξανθού» Αχιλλέα αντλημένες από αμφορείς, συγκρίνουν τα ασύγκριτα, διαμαρτύρονται και αναζητούν κίνητρα σκοτεινά, προσβάλλονται, απορούν. Αντιλαμβάνεται κανείς τη ρηχότητα των επιχειρημάτων του τύπου: «Ο Δίας, ο Αχιλλέας, ο Πάτροκλος, ο Νέστορας, οι Μυρμιδόνες και μια μαύρη θεά. Αυτό είναι ντροπή για την ελληνική Ιστορία και μυθολογία». Η βαρύτητα της λέξης disgrace (ντροπή, όνειδος) καταδεικνύει πόσο βαθύτατα εθνικιστής, αδαής και επικίνδυνος είναι ο άνθρωπος που κάνει ένα τέτοιο σχόλιο. O tempora, o mores! Ζούμε σε έναν κόσμο που δεν έχει κάνει ούτε ένα βήμα. Ντροπή και κίνδυνος. Μόνο αυτό έχω να πω.

Η σειρά Τροία, η πτώση μιας πόλης είναι μια σύνθεση πολλών διαφορετικών πτυχών του μυθολογικού παρελθόντος αυτού του λαού που εκπολίτισε αλλά και εκπολιόρκησε, που ανήγαγε τη ρητορική σε ύψιστη τέχνη και που με την εμβληματική λογοτεχνική του παραγωγή ανέδειξε την τραγικότητα και τον ζόφο της άλογης πτυχής του ανθρώπινου βίου. Οι νέοι όλων των γενεών που παρήλασαν στον δυτικό κόσμο γαλουχήθηκαν με αυτά τα κείμενα, και (όπως συνέβη με τους θρύλους της ινδικής Μαχαμπαράτα) τα πρόσωπα και οι καταστάσεις και οι άθλοι και τα επιτεύγματά τους, αλλά και οι έρωτες και οι αδυναμίες και το όνειδος και η κατατρόπωσή τους, όλα πέρασαν στο συλλογικό ασυνείδητο και συνιστούν κληροδότημα ανεκτίμητο όλης της υφηλίου και όλων των ανθρώπινων φυλών.

Δυστυχώς, όμως, ο κόσμος όπου ζούμε δεν επιτέλεσε το αποφασιστικό, ουσιαστικό βήμα προς την κατεύθυνση της προόδου που αυταπατάται ότι έχει επιτελέσει. Στην αντίληψη των μαζών επικρατεί, αλίμονο, η ψευδαίσθηση της ιστορικότητας και στη συνείδησή τους κυριαρχεί η ψευδεπίγραφη αναζήτηση της υπεροχής, και μάλιστα με κριτήρια τόσο εύθραυστα όσο η εθνική καταγωγή. Την ευθύνη τη φέρει η κακή εκπαίδευση και η μοναδική λύση για τη λευκή αλαζονεία είναι να στραφεί στα ένδον, να ελέγξει το οπλοστάσιο των σαθρών της επιχειρημάτων, να ασκήσει την αυτοκριτική της. Δεν είναι δυνατόν η τέχνη να υποπίπτει στην επιπόλαια αποτίμηση και λογοκρισία ανθρώπων που δεν είναι σε θέση να διακρίνουν τον μύθο από την Ιστορία. Αυτό και μόνον αποδεικνύει πόσο ισχυρότερος είναι ο μύθος, και αυτό είναι ένα φαινόμενο άκρως ανησυχητικό. 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Στίβεν Κινγκ με «Λάμψη» στη μεγάλη οθόνη του Δαναού

Στίβεν Κινγκ με «Λάμψη» στη μεγάλη οθόνη του Δαναού

Προβολή της ταινίας του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «Η Λάμψη» την Παρασκευή 8 Μαρτίου στον κινηματογράφο Δαναό [Λ. Κηφισίας 109, 11524 Αθήνα].

Επιμέλεια: Book Press

Οι εκδόσεις Κλειδάριθμος και ο κινηματογράφος Δαναός διοργανώνουν μια ακόμη μοναδική προβολή, μετ...

«Υπέροχες μέρες» του Βιμ Βέντερς – Και μια αναδρομή στο έργο του σπουδαίου Γερμανού σκηνοθέτη

«Υπέροχες μέρες» του Βιμ Βέντερς – Και μια αναδρομή στο έργο του σπουδαίου Γερμανού σκηνοθέτη

Ένα πανόραμα των ταινιών του Βιμ Βέντερς, καθώς και κριτική αποτίμηση της τελευταίας του ταινίας «Υπέροχες μέρες».

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

O Bιμ Βέντερς ξεκίνη...

Το σκωπτικό και γλυκό σινεμά του Γούντι Άλεν – Επισκόπηση του έργου του και των σημαντικότερων ταινιών του ανά είδος

Το σκωπτικό και γλυκό σινεμά του Γούντι Άλεν – Επισκόπηση του έργου του και των σημαντικότερων ταινιών του ανά είδος

Τα μοτίβα των σχέσεων, του έρωτα, της απιστίας, των διανοούμενων, της Εβραϊκής κοινότητας, του σαρκασμού, της κωμωδίας κ.ά στην τεράστια φιλμογραφία του Γούντι Άλεν. Μια επισκόπηση του έργου του και των σημαντικότερων ταινιών του.

Γράφει ο Θόδωρος Σούμας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ