alt

Σκέψεις για τη νέα σειρά του BBC «Τροία, η πτώση μιας πόλης» και τις βίαιες αντιδράσεις μερίδας τηλεθεατών.

Του Νίκου Ξένιου

Η νέα σειρά για την Ιλιάδα του Ομήρου που παίζεται και στη χώρα μας σε γνωστό συνδρομητικό κανάλι είναι ένα πραγματικό ποιητικό αριστούργημα, τολμηρό στη σύλληψη και υψηλών προδιαγραφών στην εκτέλεση! Δείτε το και θα ενθουσιαστείτε! Πρόκειται για το εξαιρετικό Τροία, η πτώση μιας πόλης, όπου η επιλογή των πρωταγωνιστικών ρόλων σκόπιμα περιλαμβάνει έναν μαύρο Δία, έναν μαύρο Αχιλλέα, έναν μαύρο Πάτροκλο, έναν μαύρο Νέστορα, κάποιους μαύρους Μυρμιδόνες και Τρώες και μια μαύρη θηλυκή θεά.

Πρωτότυπο, αισθησιακό, εγγύτερο του προκατόχου του ως προς τη μυθολογική σύλληψη. Πρωτοποριακό σενάριο, ενδιαφέρον στήσιμο των επεισοδίων, απίθανες ερμηνείες, αφαιρετική αισθητική.

Πρωτότυπο, αισθησιακό, εγγύτερο του προκατόχου του ως προς τη μυθολογική σύλληψη. Πρωτοποριακό σενάριο, ενδιαφέρον στήσιμο των επεισοδίων, απίθανες ερμηνείες, αφαιρετική αισθητική, μπράβο στο BBC και στους παραγωγούς David Farr, Derek Wax, και Christopher Aird! Μπράβο στους σκηνοθέτες Owen Harris, Mark Brozel και John Strickland, για την ευφάνταστη δημιουργία τους! Μια καταπληκτική, διαφορετική Εκάβη από την Frances O’ Connor, ένας ωμός βιαστής και παιδοκτόνος Αγαμέμνων από τον Johnny Harris που σπάει την καθιερωμένη εξωραϊσμένη εικόνα του μύθου, ένας απίθανα διαφορετικός –όχι μόνο μαύρος, αλλά και bisexual– Αχιλλέας από τον David Gyasi, ένας σκεπτικιστής μαύρος Ζευς από τον αισθαντικό Ηakeem Kae-Kazim, αλλά κυρίως μια υπέροχη, πανέμορφη, χειραφετημένη Ελένη που δικαιώνει επιτέλους την ευριπίδεια προσέγγιση του χαρακτήρα!

Και όμως: η Τροία προκάλεσε μια νέα σειρά από ρατσιστικές επιθέσεις. Δεν είναι λίγοι οι τηλεθεατές που εξανίστανται με την επιλογή μαύρων ηθοποιών! Επίσης, το χειρότερο είναι ότι διαφωνούν με το casting διαφορετικών φυλών στην κάλυψη των μυθολογικών χαρακτήρων ακριβώς γιατί αγνοούν ότι οι χαρακτήρες αυτοί είναι μυθολογικοί! Αναζητούν επιχειρήματα στις ρίζες της ελληνικής φυλής και μιλούν για προπαγάνδα μιας υποτιθέμενης political correctness και για προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας! Και ούτε καν υποψιάζονται ότι δεν πρόκειται καν περί Ιστορίας.

Και μόνον η ωμή παρουσίαση του βιασμού της Χρυσηίδας από τον Αγαμέμνονα επανανοηματοδοτεί τις σχολικές μας αναγνώσεις του κλασικού έπους. Βγάζει την «Ιλιάδα» από το ροζ ηρωϊκό της συννεφάκι και μας εισάγει σε μια νέα εποχή επανεκτίμησης του σωβινισμού και κάποιων εκδοχών πρωτογονισμού των Αχαιών.

Απίστευτο; Σοκαριστικό; Και, σαν να μην φτάνει η στενότητα αντίληψης και η αμορφωσιά, ακολουθεί σωρεία σχολίων που επιτείνουν την ένσταση. Χωρίς την παραμικρή γνώση της «Ιλιάδας», χωρίς την παραμικρή αντίληψη του γεγονότος ότι πρόκειται για μυθολογία, ελεύθερη ανάγνωση ενός επικού ποιήματος, χωρίς τη δυνατότητα αντίληψης του ότι πρόκειται για υψηλή τέχνη! Και μόνο η απόλυτα ρεαλιστική απόδοση της θυσίας της Ιφιγένειας (χωρίς αντικατάστασή της από σφάγιον) αρκεί για να προβληματίσει τους θεατές. Και μόνον η ωμή παρουσίαση του βιασμού της Χρυσηίδας από τον Αγαμέμνονα επανανοηματοδοτεί τις σχολικές μας αναγνώσεις του κλασικού έπους. Βγάζει την «Ιλιάδα» από το ροζ ηρωϊκό της συννεφάκι και μας εισάγει σε μια νέα εποχή επανεκτίμησης του σωβινισμού και κάποιων εκδοχών πρωτογονισμού των Αχαιών, δικαιώνοντας ως ένα βαθμό το ρωμαϊκό ρητό: Timeo Danaos et dona ferentes (Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας).

Φτιαγμένο με έμπνευση, ευελιξία στους χαρακτήρες και –το κυριότερο– με ανοιχτή αντίληψη, το έργο αυτό θα αποτελέσει σταθμό στις εξεικονίσεις της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, και αντιπρόταση στην μετριώτατη ομώνυμη ταινία του Wolfgang Petersen με τον Μπραντ Πιτ. Και όμως, ο κόσμος νοσταλγεί εκείνο,  ο κόσμος διαμαρτύρεται: «Όχι», γράφουν, «αυτό είναι προσβολή, είναι κομμουνιστική προπαγάνδα, είναι μαύρη προπαγάνδα, είναι το τέλος του BBC». Οι ανιστόρητοι σχολιάζουν κιόλας από πάνω, με χαιρεκακία, πως «Καλά να πάθουν οι Έλληνες! Άλλωστε κατά βάθος αφρικανοί είναι στην καταγωγή!». Δεν μας έφταναν όλα τα άλλα, έχουμε και τον υποθάλλοντα ανθελληνισμό! Και μια σειρά από σχόλια του τύπου: «Το BBC ξεπλένει (sic!) την Ιστορία με μαύρους πρωταγωνιστές» και άλλα παρεμφερή, που αναφέρονται και στην απόδοση έργων του Σαίξπηρ με μαύρους πρωταγωνιστές! Ένα μεγάλο ποσοστό τηλεθεατών ανά τον κόσμο νιώθουν να απειλείται η «λευκότητα» του κλασικού πολιτισμού. Εννοείται πως δεν φταίει το μορφωτικό επίπεδο αποκλειστικά. Φταίνε και κάποια στερεότυπα πολιτιστικής «σφραγίδας» που αναφέρονται στην αρεία φυλή, φταίει και το σύμπλεγμα ανωτερότητας, κατεξοχήν όμως φταίει ο ενδόμυχος, βαθιά ριζωμένος ρατσισμός. 

troy fall of a city

Η σειρά «Τροία, η πτώση μιας πόλης» είναι μια σύνθεση πολλών διαφορετικών πτυχών του μυθολογικού παρελθόντος αυτού του λαού που εκπολίτισε αλλά και εκπολιόρκησε, που ανήγαγε τη ρητορική σε ύψιστη τέχνη και που με την εμβληματική λογοτεχνική του παραγωγή ανέδειξε την τραγικότητα και τον ζόφο της άλογης πτυχής του ανθρώπινου βίου.

Οι ηπιότερες περιπτώσεις είναι εκείνες που «ανέχονται» τον Δία να τον υποδύεται μαύρος ηθοποιός, γιατί, λέει, «ο Δίας είναι μυθική κατασκευή», ενώ διαφωνούν με την ερμηνεία του Αχιλλέα από μαύρο ηθοποιό! Θαρρείς και ο Αχιλλέας υπήρξε ιστορικό πρόσωπο! Μικρόνοια και σκότος άγνοιας. Καμιά απόπειρα διάνοιξης νέων αντιληπτικών οριζόντων. Φυλετισμός και αναζήτηση ριζών στην Ιλιάδα, που είναι κληροδότημα της ανθρωπότητας και θα μπορούσε κάλλιστα να γυριστεί σε ταινία ακόμη και με σαμουράι χωρίς να απολέσει το παραμικρό. Οι πιο επιθετικοί προβάλλουν εξεικονίσεις του «λευκού, ξανθού» Αχιλλέα αντλημένες από αμφορείς, συγκρίνουν τα ασύγκριτα, διαμαρτύρονται και αναζητούν κίνητρα σκοτεινά, προσβάλλονται, απορούν. Αντιλαμβάνεται κανείς τη ρηχότητα των επιχειρημάτων του τύπου: «Ο Δίας, ο Αχιλλέας, ο Πάτροκλος, ο Νέστορας, οι Μυρμιδόνες και μια μαύρη θεά. Αυτό είναι ντροπή για την ελληνική Ιστορία και μυθολογία». Η βαρύτητα της λέξης disgrace (ντροπή, όνειδος) καταδεικνύει πόσο βαθύτατα εθνικιστής, αδαής και επικίνδυνος είναι ο άνθρωπος που κάνει ένα τέτοιο σχόλιο. O tempora, o mores! Ζούμε σε έναν κόσμο που δεν έχει κάνει ούτε ένα βήμα. Ντροπή και κίνδυνος. Μόνο αυτό έχω να πω.

Η σειρά Τροία, η πτώση μιας πόλης είναι μια σύνθεση πολλών διαφορετικών πτυχών του μυθολογικού παρελθόντος αυτού του λαού που εκπολίτισε αλλά και εκπολιόρκησε, που ανήγαγε τη ρητορική σε ύψιστη τέχνη και που με την εμβληματική λογοτεχνική του παραγωγή ανέδειξε την τραγικότητα και τον ζόφο της άλογης πτυχής του ανθρώπινου βίου. Οι νέοι όλων των γενεών που παρήλασαν στον δυτικό κόσμο γαλουχήθηκαν με αυτά τα κείμενα, και (όπως συνέβη με τους θρύλους της ινδικής Μαχαμπαράτα) τα πρόσωπα και οι καταστάσεις και οι άθλοι και τα επιτεύγματά τους, αλλά και οι έρωτες και οι αδυναμίες και το όνειδος και η κατατρόπωσή τους, όλα πέρασαν στο συλλογικό ασυνείδητο και συνιστούν κληροδότημα ανεκτίμητο όλης της υφηλίου και όλων των ανθρώπινων φυλών.

Δυστυχώς, όμως, ο κόσμος όπου ζούμε δεν επιτέλεσε το αποφασιστικό, ουσιαστικό βήμα προς την κατεύθυνση της προόδου που αυταπατάται ότι έχει επιτελέσει. Στην αντίληψη των μαζών επικρατεί, αλίμονο, η ψευδαίσθηση της ιστορικότητας και στη συνείδησή τους κυριαρχεί η ψευδεπίγραφη αναζήτηση της υπεροχής, και μάλιστα με κριτήρια τόσο εύθραυστα όσο η εθνική καταγωγή. Την ευθύνη τη φέρει η κακή εκπαίδευση και η μοναδική λύση για τη λευκή αλαζονεία είναι να στραφεί στα ένδον, να ελέγξει το οπλοστάσιο των σαθρών της επιχειρημάτων, να ασκήσει την αυτοκριτική της. Δεν είναι δυνατόν η τέχνη να υποπίπτει στην επιπόλαια αποτίμηση και λογοκρισία ανθρώπων που δεν είναι σε θέση να διακρίνουν τον μύθο από την Ιστορία. Αυτό και μόνον αποδεικνύει πόσο ισχυρότερος είναι ο μύθος, και αυτό είναι ένα φαινόμενο άκρως ανησυχητικό. 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Adolescence»: Γονείς, δάσκαλοι, ξυπνήστε!

«Adolescence»: Γονείς, δάσκαλοι, ξυπνήστε!

Σκέψεις για τη σειρά τεσσάρων επεισοδίων «Adolescence», που πραγματεύεται τον φόνο ενός 13χρονου κοριτσιού από έναν συμμαθητή της. Τι θα συνέβαινε στη χώρα μας αν τηρούνταν οι ζοφερές αναλογίες;

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
Μίκαελ Χάνεκε: Μια επισκόπηση στο τηλεοπτικό και κινηματογραφικό έργο του με αφορμή το αφιέρωμα στο Cinobo

Μίκαελ Χάνεκε: Μια επισκόπηση στο τηλεοπτικό και κινηματογραφικό έργο του με αφορμή το αφιέρωμα στο Cinobo

Σύντομα κριτικά σημειώματα για τις ταινίες του μεγάλου Αυστριακού σκηνοθέτη Μίκαελ Χάνεκε (Michael Haneke), που φιλοξενούνται στην ελληνική πλατφόρμα streaming του Cinobo. Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από το «Funny games» (1997). 

Γράφει ο Θόδωρος...

Adolescence – Ο πατέρας-φορέας του «φυσιολογικού» τοξικού ανδρισμού και οι τραγικές συνέπειες για τους εφήβους

Adolescence – Ο πατέρας-φορέας του «φυσιολογικού» τοξικού ανδρισμού και οι τραγικές συνέπειες για τους εφήβους

Σκέψεις και παρατηρήσεις με αφορμή την τηλεοπτική σειρά Adolescence που πραγματεύεται τον φόνο ενός 13χρονου κοριτσιού από έναν συνομήλικο συμμαθητή της. «Το βασικό μοτίβο της σειράς είναι τα διάφορα φάσματα της τοξικής αρρενωπότητας».

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

Η τρίτη μέρα της ΔΕΒΘ έφερε και την αναμενόμενη κορύφωση των εκδηλώσεων και δράσεων. Πολύς κόσμος, κατάμεστες αίθουσες και ένα πρόγραμμα με πολλές ενδιαφέρουσες παράλληλες συζητήσεις και παρουσιάσεις. Το περιστατικό όμως που ξεχωρίζει από τη χθεσινή μέρα είναι η ακύρωση εκδήλωσης της Πρεσβείας του Ισραήλ έπειτα από ...

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η –  Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η – Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

Η δεύτερη μέρα της 21ης ΔΕΒΘ κινήθηκε μακριά από τη νηνεμία της πρώτης μέρας. Γέμισε ασφυκτικά ήδη από νωρίς το απόγευμα τόσο στις παράλληλες εκδηλώσεις όσο και στα περίπτερα. Τεχνητή νοημοσύνη, Ιταλία και πλήθος παρουσιάσεων βιβλίων τράβηξαν το ενδιαφέρον του κοινού που ανταποκρίθηκε στο ραντεβού με τους συγγραφείς...

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

Στο Περίπτερο 14 της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης φιλοξενείται το 11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών. Δώδεκα ποιητές/ποιήτριες και πεζογράφοι της νέας γενιάς θα παρουσιάσουν το έργο τους και θα συζητήσουν ζητήματα της σύγχρονης ποίησης και πεζογραφίας. 

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κι όμως κάποτε ήμασταν εμείς, ψιθυρίζει κι αμέσως σκέψεις κα...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης), το οποίο κυκλοφορεί στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην πραγματικό...

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ [Tim Marshall] «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» (μτφρ. Σπύρος Κατσούλας), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο βιβλίο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; Τι γνωρίζουμε για την κλιματική κρίση στην Ελλάδα; Πώς καταπολεμούμε το ψυχικό τραύμα; Έξι βιβλία που προσφέρουν γνώσεις, αλλά και ελπίδα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

...
«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ