piso apo tis thimonies

Πρωτοποριακή σεναριακή δόμηση σε τρεις άξονες αφηγηματικούς που αλληλοσυμπληρώνονται χωρίς περιττές επαναλήψεις, υποδειγματικό μοντάζ, ευαίσθητος χειρισμός των πλάνων και εξαιρετικές λήψεις, ηχοληψία και φωτισμοί. Μια από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

«Ένα βράδυ βγήκε ο χάρος για να βρει βιολιά, για να βγει να τραγουδήσει στη φτωχολογιά, φάτε πιέτε και γλεντάτε όλοι βρε παιδιά, όποιος πάει στον Κάτω Κόσμο δεν ξαναγυρνά». Οι άντρες χορεύουν τον χορό της επιβίωσης, οι μωμόγεροι χορεύουν ντυμένοι νυφούλες και σπρώχνονται καυγαδίζοντας, οι γυναίκες τραγουδούν στην πλατεία του χωριού, οι κουτσομπόλες κρίνουν, τα νέα παιδιά αναλώνονται σπάζοντας πιάτα σε ένα επαρχιακό σκυλάδικο. Το όλο σκοτεινό σκηνικό της λίμνης Δοϊράνης, μια πόλη/μυθοπλασία σε συναρπαστική γειτνίαση προς τα σύνορα μιας Ευρώπης που μετασχηματίζεται ραγδαία. Σπάνια το νεοελληνικό σινεμά συστεγάζει τα διδάγματα του νεορεαλισμού, του ποιητικού κινηματογράφου και της ανθρωπολογικής παρατήρησης, αποφεύγοντας την αφελή ηθογραφία. Και πράγματι ένα καλό σενάριο, όπως αυτό του «Πίσω από τις θημωνιές» της Ασημίνας Προέδρου, διεξέρχεται όλη τη γκάμα του ψυχογραφήματος της κοινωνικής παθογένειας.

Την ψυχική ερήμωση των ανθρώπων, στη γειτνίαση με την άγρια φυσική ομορφιά στο γύρισμα του χειμώνα και την ξεχειλισμένη λίμνη, που δίνει υπερβατική αίσθηση και παραπέμπει στον Αχέροντα. Η ταινία μελετά σε ποιον βαθμό ο Νεοέλληνας, ιδιαίτερα στον επαρχιακό κοινωνικό ιστό, αναγκάζεται να συμβιβαστεί με τους ισχυρούς και να αναπαραγάγει την ηθική σήψη, είτε αυτό αφορά την επιδίωξη του κέρδους, είτε αφορά τη διαφυγή από τη λαβίδα του νόμου (βλ. τη δραστική παρέμβαση του «αίματος» –του αδερφού– στον νέο πυρήνα οικογενείας της αδερφής του, υπό τον ρόλο του «ισχυρού» που συγκεκαλυμμένα ασκεί την απειλητική του επιρροή σε όλον τον κοινωνικό ιστό).

Το πόσο ανελεύθερη είναι η ανθρώπινη συνείδηση στην προσπάθεια του ατόμου να ενταχθεί στις αυστηρές νόρμες του περιβάλλοντός του, πόσο ένοχη είναι η ατομική συμβολή στην όξυνση του προβλήματος επιβίωσης των μεταναστών και πώς οι προκαταλήψεις και η ψευδοηθική της εκκλησίας συντείνουν σε αυτήν (βλ. την οπτική του αγρότη και ψαρά πατέρα, που διακινεί μετανάστες για 1000 ευρώ το κεφάλι, θάβοντάς τους σαν απρόθυμος ψυχοπομπός στο σκοτάδι της λίμνης, ή την άρνηση του «φιλάνθρωπου» ιερέα να ανοίξει τις πόρτες του Οίκου του Θεού για να φιλοξενήσει μέσα στον χειμώνα γυναικόπαιδα που κοιμούνται στο ύπαιθρο).

Το πώς το ατομικό αξιακό σύστημα εμπλέκεται σε όλες τις πτυχές της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, στο ψάρεμα και στις αγροτικές εργασίες, στην ανατροφή των παιδιών και στη διαφύλαξη του οικογενειακού ασύλου: ένας όρκος (ομερτά) που παρερμηνεύεται ως ψυχικός δεσμός αλληλοϋποστήριξης των «δικών μας» ανθρώπων μπορεί κάλλιστα να υποκινείται από τα συντηρητικά ήθη και να κρίνεται διαρκώς από το άγρυπνο, αδιάκριτο μάτι της κλειστής θρησκόληπτης κοινότητας (βλ. τη σκηνή όπου οι χωριανοί επιχειρούν να πείσουν τα παιδιά με παραμύθια, πως οι πνιγμένοι πρόσφυγες στη λίμνη ήταν αποκύημα της φαντασίας τους).

Την πατριαρχική βία που είναι σύμφυτη με την απαίτηση υποταγής, ιδιαίτερα των κοριτσιών, τη χειροδικία και όλη την κλιμάκωση της βίας του πατέρα ως παραδεδεγμένης συνθήκης. Την αισθητική και την ηθική του χαμαιτυπείου, τον αλκοολισμό και τη θολή σχέση του με την κακώς εννοούμενη αρρενωπότητα και την αναχρονιστική διαφύλαξη της παρθενίας: αυτά, σε συνδυασμό με το πώς βιώνει τις ενοχές του κάθε μέλος της «αγίας» ελληνικής οικογένειας. Επίσης, σε συνδυασμό με τη χαμηλού επιπέδου (μουσική και ευρύτερη) κουλτούρα που χαρακτηρίζει τις διεξόδους τις νεολαίας (βλ. την καριέρα που ονειρεύεται η κόρη στο «σκυλάδικο»).

Την κρυφή συνενοχή των γονέων και γενικώς τη συνενοχή της «εγγύτητας», σε αναφορά προς τη διαφθορά και την εγκληματική συγκάλυψη του εγκλήματος, που ρίζα τους έχουν τον ενδόμυχο ρατσισμό και την εξυπηρέτηση των ατομικών συμφερόντων, σε συνδυασμό με την ανήθικη υποτίμηση της αξίας της ζωής του συνανθρώπου (βλ. τους εξαγορασμένους δικαστές, τον διεφθαρμένο δικηγόρο, τη λογική της μετάθεσης της ευθύνης στον αθώο Αλβανό, καθώς και όλες τις κακοφορμισμένες και όζουσες πληγές της τοπικής κοινωνίας, όπου εντάσσεται και το ζήτημα του συνεταιρισμού και ο μικρής κλίμακας, αδιέξοδος συνδικαλισμός).

piso apo tis thimonies 2

Πρωτοποριακή σεναριακή δόμηση σε τρεις άξονες αφηγηματικούς που αλληλοσυμπληρώνονται χωρίς περιττές επαναλήψεις, υποδειγματικό μοντάζ, ευαίσθητος χειρισμός των πλάνων και εξαιρετικές λήψεις, ηχοληψία και φωτισμοί. Εντυπωσιακή η ερμηνεία της πρωτοεμφανιζόμενης Ευγενίας Λάβδα στον τόσο απαιτητικό ρόλο της κόρης Αναστασίας, όπου αντεπεξήλθε με το παραπάνω, χαρίζοντας στην ταινία κάποιες σπάνιες δραματικές κορυφώσεις και μιαν αμφίρροπη, αινιγματική περσόνα αναποφάσιστης έφηβης.

Στιβαρός στον ρόλο του νέου συνδικαλιστή/εξιλαστήριου θύματος ο Χρήστος Κοντογεώργης, που ενσάρκωσε έναν χαρακτήρα γεμάτο νεανικό σφρίγος και αυτοπεποίθηση, ελαφρά «τσαλακωμένο» από ένα μικρό βαθμό έπαρσης.

Σπάνια το νεοελληνικό σινεμά συστεγάζει τα διδάγματα του νεορεαλισμού, του ποιητικού κινηματογράφου και της ανθρωπολογικής παρατήρησης, αποφεύγοντας την αφελή ηθογραφία.

Συναρπαστικός ο Στάθης Σταμουλακάτος σε μια ποικιλία διαφορετικών εκφάνσεων του πρωταγωνιστικού ρόλου του πατέρα Στέργιου: από την τρυφερότητα έως την απόλυτη αναλγησία, από την πατρική και συζυγική φροντίδα μέχρι την απόλυτη παράδοση στα γρανάζια της διαφθοράς, από τις κρίσεις των τύψεων μέχρι την επιείκεια προς τον εαυτό, από τη θέση του θύματος στη θέση του θύτη. Ανάλογα διττός είναι και ο ρόλος της μητέρας Μαρίας (Λένα Ουζουνίδου), που συνδυάζει τη θεούσα νεωκόρο και την περσόνα της προστατευτικής μάνας με ένα στέρεο υπόβαθρο υποκρισίας, συμβιβασμού και ηθικής ελαστικότητας.

Η Ντίνα Μιχαηλίδου στον ρόλο της Γεωργίας βρίσκεται ένα σκαλί πιο πάνω στις ερμηνευτικές της επιδόσεις, ενώ κατά την άποψή μου κορυφαία ερμηνεία σημειώνει ο Πασχάλης Τσαρουχάς στον ρόλο του απόλυτα διεφθαρμένου «αδερφού», ενός ανάλγητου «νονού» της λαθρομετανάστευσης.


Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).

afisaΣκηνοθεσία: Ασημίνα Προέδρου
Σενάριο: Ασημίνα Προέδρου
Φωτογραφία: Σίμος Σαρκετζής
Μοντάζ: Ηλέκτρα Βενάκη
Μουσική: Μάριος Στρόφαλης
Πρωταγωνιστούν: Στάθης Σταμουλακάτος, Λένα Ουζουνίδου, Ευγενία Λάβδα,
Χρήστος Κοντογεώργης, Ντίνα Μιχαηλίδου

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυρίσματα της τύχης» (Coup de chance), του Γούντι Άλεν (κριτική)

«Γυρίσματα της τύχης» (Coup de chance), του Γούντι Άλεν (κριτική)

Η 50ή ταινία Γυρίσματα της τύχης (Coup de chance), του αξιοθαύμαστου και τρυφερού, νεοϋορκέζου παραμυθά του σινεμά, ένα κομψό, παιγνιώδες, διασκεδαστικό και παράλληλα εμβριθές, αν όχι τραγικό φιλμ, έχει γυριστεί στο Παρίσι στη γαλλική γλώσσα, φιλόξενο για τους διωκόμενους όλου του κόσμου, όπου ο Γούντι Άλεν κατέφυγε...

Ο «Καπετάν Μιχάλης» του Νίκου Καζαντζάκη για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη – Πρωταγωνιστεί ο Αιμίλιος Χειλάκης

Ο «Καπετάν Μιχάλης» του Νίκου Καζαντζάκη για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη – Πρωταγωνιστεί ο Αιμίλιος Χειλάκης

Το μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Καπετάν Μιχάλης» (εκδ. Διόπτρα) μεταφέρεται για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη. Κεντρική εικόνα: Κώστας Χαραλάμπους / Facebook. 

Επιμέλεια: Book Press

Το πιο πολυδιαβασμένο μυθι...

Μισογυνισμός στο εργασιακό περιβάλλον; Τα «Μαθήματα χημείας» της Μπόνι Γκάρμους τα λένε όλα και στη μικρή οθόνη

Μισογυνισμός στο εργασιακό περιβάλλον; Τα «Μαθήματα χημείας» της Μπόνι Γκάρμους τα λένε όλα και στη μικρή οθόνη

Το μπεστ σέλερ της Μπόνι Γκάρμους [Bonnie Garmus] «Μαθήματα χημείας» γίνεται τηλεοπτική σειρά με πρωταγωνίστρια τη Μπρι Λάρσον.

Επιμέλεια: Book Press

Υπάρχει μισογυνισμός στο εργασιακό περιβάλλον; Είναι η θέση της γυναίκας στην κουζίνα; Υπάρχει στ' αλή...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Την ώρα που το ευρύ τηλεοπτικό κοινό παρακολουθεί με ενδιαφέρον κάποιες εξαιρετικές σειρές του Netflix και της HBO, όμως δεν ενοχλείται καθόλου από τα νέα ελληνικά σήριαλ, που σταθερά θέματά τους έχουν «τη βεντέτα, την τιμή της αδερφής και την κατσίκα του γείτονα» -όπως εύγλωττα είπε σε συνέντευξή του-, ο Δημήτρης Κ...

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #11: Η Σώτη Τριανταφύλλου, ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 11ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει η συγγραφέας και ιστορικός Σώτη Τριανταφύλλου, σε μια κουβέντα εφ' όλης της ύλης, από τα παιδικά της χρόνια στην Κυψέλη μέχρι τα νεανικά της χρόνια στη Νέα Υόρκη, τη ζωή της στο Παρίσι, τα ταξίδια της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ