
Παρά κάποια δικαιολογημένα παράπονα που πυροδότησε και φέτος η απονομή των Όσκαρ, το 2022 ήταν μια εξαιρετική χρονιά για την βιομηχανία του κινηματογράφου: Επιστροφή πασίγνωστων franchise (Τοπ Γκαν, Άβαταρ), (επαν)εμφανίσεις καταξιωμένων σκηνοθετών, καθώς και νέων ονομάτων, όλα μαζί συνθέτουν ένα κινηματογραφικό τοπίο με ποικιλία και επίκαιρες σεναριακές ιδέες.
Γράφει ο Αντώνης Κάπας
Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στη παραγωγή του 2022, επιλέγοντας τις 10 καλύτερες ταινίες, σύμφωνα πάντα με τις προτιμήσεις μας. Οι ταινίες παρουσιάζονται με αντίστροφη αξιολογική σειρά.
10. Έλβις, του Μπαζ Λούρμαν
Σε αυτή τη φαντασμαγορική αφήγηση της ζωής και του θανάτου του Έλβις Πρίσλεϊ, ο σκηνοθέτης του Μουλέν Ρουζ Baz Luhrmann αφηγείται την ιστορία της ανόδου και της πτώσης του πιο αγαπημένου αστεριού της Αμερικής μέσα από την αφήγηση του μάνατζερ του Έλβις, του συνταγματάρχη Τομ Παρκς (Τομ Χανκς) – ένας άνθρωπος που πολλοί πιστεύουν ότι ευθύνεται για τον πρόωρο χαμό του Πρίσλεϊ (Όστιν Μπάτλερ).
(...) η φωνή και ειδικά ο χορός του Μπάτλερ δίνουν την εντύπωση ότι ο Έλβις γύρισε από τον τάφο.
Πρόκειται για μια ταινία με γρήγορο ρυθμό που τον εξασφαλίζει η εντυπωσιακή κινηματογράφηση και το καταιγιστικό μοντάζ. Όμως το μεγαλύτερο ατού της είναι ο ίδιος ο Έλβις, πιο συγκεκριμένα η ερμηνεία του Όστιν Μπάτλερ, ειδικά στις πολλές σκηνές συναυλιών, στις οποίες η φωνή και ειδικά ο χορός του Μπάτλερ δίνουν την εντύπωση ότι ο Έλβις γύρισε από τον τάφο. Ταινία που σίγουρα εντυπωσιάζει, χωρίς όμως να καταφέρνει να εντυπωθεί βαθιά μέσα σου αφού την έχεις δει.
9. Τοπ Γκαν: Μάβερικ, του Τζόσεφ Κοζίνσκι
Ποιος θα περίμενε ότι ο ηλικίας 64 ετών Τομ Κρουζ, σε ένα franchise σχεδόν τριών δεκαετιών χωρίς σήκουελ, θα ήτανε ένας συνδυασμός που θα πρόσφερε μια ταινία άξια συμμετοχής για καλύτερη ταινία στα Όσκαρ. Το Top Gun: Maverick είναι, κανείς δεν θα διαφωνήσει, μια οπτικά εντυπωσιακή ταινία, με πολλή δράση και καλοφτιαγμένες σκηνές αερομαχιών, και με όλα τα συστατικά ενός χολιγουντιανού μελοδράματος γύρω γύρω. Είναι ένα έργο που παίρνει στα σοβαρά τον ρόλο του ως σήκουελ, χτίζοντας πάνω στα θεμέλια του πρώτου Top Gun.
(...) το κομμάτι «αποστολή» στο σενάριο δεν διέθετε ιδιαίτερη εφευρετικότητα.
Πολλές δεκαετίες μετά τον θάνατο του καλύτερού του φίλου στο πεδίο της μάχης, ο Μάβερικ βρίσκεται απέναντι σε ένα δίλημμα: πρέπει να απορρίψει την αίτηση συμμετοχής του γιου του φίλου του από μια επικίνδυνη αποστολή, η πρέπει να κάνει το καθήκον του ως εκπαιδευτής και να εμπιστευτεί το ταλέντο του νεαρού πιλότου; Είναι μια απλή ιστορία, καλά εκτελεσμένη, που αντλεί συναίσθημα από την πρώτη ταινία. Παρόλα αυτά, οι δευτερεύοντες χαρακτήρες έχουν λιγοστό ενδιαφέρον, και το κομμάτι «αποστολή» στο σενάριο δεν διέθετε ιδιαίτερη εφευρετικότητα.
8. RRR: Rise, Roar, Revolt, Σ.Σ. Ρατζαμούλι
Η βραβευμένη στα Όσκαρ ταινία του Ινδικού Τόλιγουντ (Tollywood). Εντυπωσιακή και παλαβή δράση, φοβερή μουσική και σκηνοθεσία με ξεχωριστή σφραγίδα, το RRR (Rise, Roar, Revolt - Έγερση, Βρυχηθμός, Εξέγερση), του S. S. Rajamouli, έχει κάνει πάταγο στην Δύση, με τεράστιους αριθμούς θέασης στο Netflix (πάνω από 73 εκατομμύρια ώρες παγκοσμίως) καθώς και ένα Όσκαρ για το καλύτερο τραγούδι.
(...) μια πολύ διασκεδαστική ταινία, κορυφαία στο είδος της, που βλέπεται ευχάριστα παρά τη μεγάλη διάρκειά της.
Πρόκειται για ένα τρίωρο ιστορικό δράμα δράσης/μιούζικαλ, το οποίο διαδραματίζεται κατά την διάρκεια της κατοχής της αγγλικής αυτοκρατορίας στην Ινδία. Ακολουθούμε την μυθοπλαστική συνάντηση και την αδερφική φιλία δυο θρύλων της Ινδικής παράδοσης, καθώς και τα τραγικά γεγονότα που τους οδηγούν στην αναμέτρηση τους. Είναι μια ταινία με πολλές ιδιαιτερότητες, και το στυλ’ του ινδικού κινηματογράφου μπορεί να προκαλέσει ένα culture shock σε θεατές που δεν είναι εξοικειωμένοι με ταινίες τύπου Bollywood/Tollywood, και δεν είναι πάντα εύκολο να αγνοήσει κανείς ότι πρόκειται για την μακράν πιο πατριωτική-εθνικιστική ταινία, σε μια λίστα που έχει μέσα της το Top Gun: Maverick. Είναι παρόλα αυτά μια πολύ διασκεδαστική ταινία, κορυφαία στο είδος της, που βλέπεται ευχάριστα παρά τη μεγάλη διάρκειά της.
7. Λευκός Θόρυβος, του Νόα Μπάουμπακ
Η περισσότερες ταινίες σε αυτήν την λίστα έχουνε δεχθεί πολλούς επαίνους από κριτικούς καθώς και πολλές υποψηφιότητες και βραβεύσεις. Η κινηματογραφική μεταφορά του εμβληματικού μυθιστορήματος του Ντον ΝτεΛίλο Λευκός θόρυβος είναι η μόνη ταινία σε αυτήν την δεκάδα που δεν έχει πάρει όσο credit της αξίζει, ούτε από μεγάλη μερίδα της κριτικής, ούτε από τους θεατές.
(...) μοιάζει βγαλμένη μέσα από το ασφυκτικό πλαίσιο της πανδημίας και τον διάχυτο φόβο θανάτου και απειλής.
Αφηγείται την ιστορία ενός καθηγητή πανεπιστημίου της δεκαετίας του 70, ο οποίος βρίσκεται, εκείνος και οι οικογένεια του, αντιμέτωπος με μια οικολογική καταστροφή. Ο υποβόσκων φόβος ανατρέπει τις ισορροπίες στη σχέση του με τη γυναίκα του, η οποία του αποκαλύπτει ότι καιρό τώρα παίρνει μέρος ως πειραματόζωο σε ένα πρωτότυπο φαρμακευτικό σκεύασμα που έχει ως σκοπό την απάλειψη του φόβου του θανάτου. Ο επιτηδευμένα αφύσικος διάλογος, ορισμένες τολμηρές σκηνοθετικές αποφάσεις, αλλά και η ίδια η ιστορία και η ατμόσφαιρά της, δυσκόλεψαν πολλούς θεατές. Κι όμως, η ταινία πετυχαίνει πλήρως τον στόχο της, και παρότι θεματικά αναφέρεται σε φόβους και ανησυχίες της δεκαετίας του 70 και των αρχών του 80 (πυρηνικός όλεθρος, καταναλωτισμός), μοιάζει βγαλμένη μέσα από το ασφυκτικό πλαίσιο της πανδημίας και τον διάχυτο φόβο θανάτου και απειλής. Η τελευταία σκηνή, που χρησιμεύει και ως ζενερίκ τέλους, με το μουσικοχορευτικό highlight στο σούπερ μάρκετ, συμπυκνώνει το στίγμα της ταινίας κι αποτελεί και ένα από τα πιο ευφορικά κλεισίματα ταινίας που έχουμε δει.
6. Τα πάντα όλα, των Ντάνιελς
Η δεύτερη ταινία των «πρωτάρηδων» σκηνοθετών Daniels, μάζεψε όλα τα βραβεία στα φετινά Όσκαρ. Εξωφρενική δράση χαρακτηριστική τον ασιατικών ταινιών πολεμικών τεχνών, μια περιπέτεια στην οποία το διακύβευμα είναι η επιβίωση του σύμπαντος, η σημασία της οικογενείας και του να αποδεχόμαστε την ζωή που έχουμε καθώς και τους άλλους όπως είναι, χωρίς να ψαχνόμαστε στο παρελθόν και στις άπειρες εναλλακτικές που διανοίγονται. Όλα αυτά είναι τα κύρια στοιχεία του Everything everywhere all at once, ένα έργο που πέρα από τον πάταγο που έκανε στο box office, τιμήθηκε με 7 βραβεία Όσκαρ, μεταξύ των οποίων τα σκηνοθεσίας, σεναρίου και καλύτερης ταινίας.
Αν και σαφώς υπερτιμημένη στα Όσκαρ, δεν παύει να είναι μια από τις πιο πρωτότυπες και δημιουργικές ταινίες της χρονιάς.
Χωρίς να είναι αριστούργημα, πρόκειται αναμφίβολα για μια ταινία πάρα πολύ διασκεδαστική, δημιουργική, με φοβερό μοντάζ, που δεν της λείπει το συναισθηματικό βάθος. Αν και σαφώς υπερτιμημένη στα Όσκαρ, δεν παύει να είναι μια από τις πιο πρωτότυπες και δημιουργικές ταινίες της χρονιάς.
5. The Batman, του Ματ Ριβς
Δεκαοκτώ χρόνια μετά από την πρώτη ταινία της επιτυχέστατης τριλογίας Batman του Κρίστοφερ Νόλαν (ο οποίος, κατά κάποιον τρόπο, πήρε την σκυτάλη, καλλιτεχνικά τουλάχιστον, από τον Τιμ Μπάρτον), που φημίζεται για την εκπληκτική δράση και τους εντυπωτικούς χαρακτήρες, ο επόμενος σκηνοθέτης στον οποίο δίνεται η ευκαιρία να σκηνοθετήσει τον κόσμο τη Γκόθαμ, ο Mat Reeves, δεν προσπαθεί να μιμηθεί τη συνταγή του Νόλαν, και μας δίνει μια εκδοχή του ήρωα της Γκόθαμ πιο πιστή από ποτέ στα στοιχεία που κάνανε τα κόμιξ τόσο δημοφιλή.
Η ταινία δίνει έμφαση στο χτίσιμο μιας συναισθηματικής και καλογραμμένης origin story (...)
Το The Batman θυμίζει πιο πολύ με φιλμ νουάρ παρά ταινία με υπερήρωες, παρουσιάζοντας τον χαρακτήρα, την αστυνομία, τους εγκληματίες καθώς και την πολιτική διαφθορά της Γκόθαμ πιο σκληρά και ρεαλιστικά από πότε. Παρόλα αυτά, δεν πρόκειται απλώς για μια απόπειρα να κάνει τον Batman πιο ρεαλιστικό, καθώς μένει πιστή στη σημασία του υλικού στο οποίο βασίζεται. Η ταινία δίνει έμφαση στο χτίσιμο μιας συναισθηματικής και καλογραμμένης origin story, για το πώς κατάλαβε την σημασία του όχι μόνο ως φόβητρο για τους εγκληματίες, αλλά και ως σύμβολο ελπίδας για τον κόσμο.
4. Ο παπουτσωμένος γάτος: Η τελευταία Επιθυμία, του Τζόελ Κρόφορντ
Η μελέτη των ανθρώπινων πραγμάτων και των ενηλίκων θεμάτων μέσα από το δημιουργικό και ευφάνταστο μέσο των κινουμένων σχεδίων είναι κάτι το καινούργιο για το στούντιο Dreamworks. Στο παρελθόν έχουν επανειλημμένα πάει κόντρα στις προσδοκίες του κοινού, παραδίδοντας πλούσιες και ώριμες ιστορίες μέσα από (κατά τα φαινόμενα) παιδικούς χαρακτήρες, όπως γαϊδούρια που μιλάνε και πράσινα τέρατα, η πάντα που διαπρέπουν στο Κουνγκ φου. Επομένως, δεν θα ’πρεπε να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι φέτος κατάφεραν να δημιουργήσουν μια πλούσια και διασκεδαστική ιστορία με κύριο θέμα την θανατοφοβία και τον αγώνα του καθενός με τη θνητότητα, καθώς και για το πώς μέσα από τη θνητότητα τελικά βρίσκει η ζωή το νόημά της, σε μια ταινία για έναν παπουτσωμένο γάτο… που μιλάει.
(...) φαινόταν ως μια ακόμη απόπειρα της Dreamworks να βγάλει λεφτά από έναν οικείο χαρακτήρα, αποφεύγοντας έτσι τις περιπέτειες μιας νέας δημιουργικής προσπάθειας.
Το ότι μια ταινία σίκουελ σε ένα σπιν-οφ (το οποίο βγήκε πριν από πάνω από μια δεκαετία) μιας προηγούμενης franchise θα ήτανε ένα από τα κορυφαία έργα της χρονιάς ήταν εντελώς αναπάντεχο, μια και φαινόταν ως μια ακόμη απόπειρα της Dreamworks να βγάλει λεφτά από έναν οικείο χαρακτήρα, αποφεύγοντας έτσι τις περιπέτειες μιας νέας δημιουργικής προσπάθειας. Δεν είναι όμως καθόλου έτσι, Πέρα από την εκπληκτική οπτική αξία του έργου (το οποίο σε πολλά πράγματα εμπνέεται από το στυλ του Spiderman: Into the spiderverse), πρόκειται για μια πολύ αστεία και καλογραμμένη ταινία, η oποία πλέον καταξιώνει την Dreamworks ως το κορυφαίο στούντιο παραγωγής ταινιών animation.
3. Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο, του Έντουαρντ Μπέργκερ
H τρίτη κινηματογραφική διασκευή του διάσημου γερμανικού μυθιστορήματος του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ είναι ένα από τα καλύτερα πολεμικά έργα που έχουμε δει. Αν και έχουν γίνει πολλές αλλαγές σε σχέση με την πλοκή του βιβλίου, σε βαθμό που η ταινία να μπορεί να θεωρείται απλώς «εμπνευσμένη» από το μυθιστόρημα, το αποτέλεσμα κόβει την ανάσα.
(...) εξαιρετικά καλοφτιαγμένη ταινία, με εντυπωσιακές ερμηνείες, φοβερή παραγωγή και την καλύτερη κινηματογράφηση της χρονιάς
Ακολουθούμε την πορεία ενός νεαρού Γερμανού στρατιώτη στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, από την κατάταξή του μέχρι τον θάνατό του, δευτερόλεπτα πριν από την συμφωνημένη λήξη του πολέμου. Πρόκειται για μια εξαιρετικά καλοφτιαγμένη ταινία, με εντυπωσιακές ερμηνείες, φοβερή παραγωγή και την καλύτερη κινηματογράφηση της χρονιάς, άξιας του Όσκαρ της. Το Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο παρουσιάζει εξαιρετικά και ρεαλιστικά την ψυχολογική βία του πολέμου, την ταπείνωση της Γερμανίας στο τέλος της σύγκρουσης, καθώς και την τραγική αλήθεια, ότι μέχρι το τελευταίο λεπτό, ο πόλεμος προκαλεί θάνατο και δυστυχία.
2. Τα πνεύματα του Ινισέριν, του Μάρτιν Μακ Ντόνα
Το ότι ένα έργο σαν Τα πνεύματα του Ινισέριν θα μπορούσε να συγκεντρώσει εννέα υποψηφιότητες για Όσκαρ ήταν εντυπωσιακό. Το ότι δεν κέρδισε ούτε ένα, ακόμη περισσότερο. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφα εξαιρετικό έργο, παρά την σχεδόν απλοϊκή σύλληψή του. Η ταινία διαδραματίζεται σε ένα επινοημένο νησάκι της Ιρλανδίας, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Μια μέρα, ένας άντρας ονόματι Κολμ, αποφασίζει να πάψει να κάνει παρέα με τον πιο κοντινό του φίλο, τον Πάντρικ (Κόλιν Φάρελ), χωρίς την παραμικρή προειδοποίηση ή εξήγηση. Δεν θα κατηγορούσα τον οποιοδήποτε άμα μου έλεγε ότι ετούτη η αρχική ιδέα δεν τον συνάρπαζε ιδιαίτερα, μιας και δεν φαίνεται να μπορεί κανείς να πάει μακριά με αυτήν την απλή υπόθεση.
Προκαλεί γέλιο καθώς και σκέψη, χωρίς να δίνει την εντύπωση ότι προσπαθεί να είναι κωμωδία, ούτε φιλοσοφικό δράμα.
Παρόλα αυτά, τα φαινόμενα στην συγκεκριμένη περίπτωση απατούν. Τα Πνεύματα του Ινισέριν είναι ένα έργο που μέσα από την ιδέα μιας σύγκρουσης ανάμεσα σε πρώην φίλους, καταφέρνει να μιλήσει για το εμφύλιο δράμα, σατιρίζοντάς το. Προκαλεί γέλιο καθώς και σκέψη, χωρίς να δίνει την εντύπωση ότι προσπαθεί να είναι κωμωδία, ούτε φιλοσοφικό δράμα. Το σενάριο αναπτύσσεται σε πολλές κατευθύνσεις, και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι είναι αριστουργηματικό. Στα πολλά ατού του, η τρυφερή και συγκινητική παρουσίαση της σχέσης των ανθρώπων με τα ζώα τους, που συμβάλλει με πολλούς λειτουργικούς τρόπους, στη δραματουργική ανάπτυξη της ιστορίας.
1. Ταρ, του Τοντ Φίλντ
Αν και όπως σημείωσα στην αρχή του άρθρου, φέτος ήταν μια χρονιά με πολλές καλές ταινίες, προσωπικά δεν μου ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να διαλέξω αυτήν που μου άρεσε περισσότερο. Το Tar είναι ένα εκπληκτικό έργο, άξιο πολλών επαίνων, τόσο για την ιστορία του όσο και για τον τρόπο που την αφηγείται.
(...) ένα σχόλιο πάνω στον εκφασισμό της ακραίας πολιτικής ορθότητας και στη διάβρωση των σχέσεων που επιφέρουν οι υπερβολές στην επιβολή της.
Μας εξιστορεί την κορύφωση και την πτώση της καριέρας μιας μαέστρο ονόματι Λίντα Ταρ (Κέιτ Μπλάνσετ), πτώση η οποία καταδεικνύει και εξετάζει την ισχύ και επιρροή που τα ταλαντούχα άτομα διαθέτουν, εδώ, στον κόσμο της υψηλής τέχνης, αλλά και τις προσωπικές τους σχέσεις, καθώς και το πώς η κατάχρηση αυτής της δύναμης μπορεί να καταστρέψει τους άλλους αλλά και τους ίδιους. Παράλληλα, η ταινία αποτελεί ένα σχόλιο πάνω στον εκφασισμό της ακραίας πολιτικής ορθότητας και στη διάβρωση των σχέσεων που επιφέρουν οι υπερβολές στην επιβολή της. Αμέτρητα στοιχεία συντελούν στην θαυμάσια εκτέλεση της αρχικής σύλληψης (σκηνοθεσία, μοντάζ, διάλογοι, κινηματογράφηση), αλλά πάνω από όλα είναι η ερμηνεία της Κέιτ Μπλάνσετ, πιθανότατα η καλύτερη της χρονιάς και μια από τις καλύτερες δικές της, που κάνει τη διαφορά.
Παρά τον αργό ρυθμό του, το Tar σε κρατάει σε αμείωτη ένταση για, σχεδόν, τρεις ώρες ενώ στο τέλος της ταινίας παίρνεις μαζί σου μια σειρά από ανοιχτά ερωτήματα για σημαντικά ζητήματα της εποχής μας. Μικρή σημασία έχει που δεν επιβραβεύτηκε στα φετινά Όσκαρ (παρά τις πολλές υποψηφιότητες). Είναι μια υποβλητική ταινία, μεγάλης δραματικής δύναμης.