Πρόσωπα από το χώρο των τεχνών, των ιδεών και του πολιτισμού, αποκαλύπτουν το δικό τους αναγνωστικό χαρακτήρα, τη μύχια σχέση τους με το βιβλίο και την ανάγνωση.
Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός
Η ηθοποιός Δέσποινα Σαραφείδου απαντά σε 21 κλασικές ή αναπάντεχες βιβλιοφιλικές ερωτήσεις.
/Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτό τον καιρό;
Γενικά, υπάρχουν στο σπίτι βιβλία που προχωράνε παράλληλα. Και άλλα για το δρόμο. Τώρα π.χ., Αναγνωστάκη, Ο φάρος της Π.Ντ. Τζέιμς, Μια σύνοψη της ψυχανάλυσης. Έχω πέσει με τα μούτρα στην Τέχνη του βίου του Αλέξανδρου Νεχαμά.
/Πώς ήρθε στα χέρια σας;
Έψαχνα υλικό για την παράσταση Υπέρ αδυνάτου. Μια φίλη μού διάβασε ένα απόσπασμα σχετικό με την «επιμέλεια εαυτού» του Φουκώ, ενθουσιάστηκα με την ιδέα του εαυτού ως έργου προς επιτέλεση και εντέλει μού το δάνεισε γιατί έχει εξαντληθεί.
/Θα επιλέγατε ένα βιβλίο μόνο από το εξώφυλλό του;
Ναι. Ερωτεύτηκα τον Τζόυς από το εξώφυλλο του βιβλίου της Αραβαντινού.
/Διαβάζετε στο Μετρό, σε καφέ ή σε άλλους εξωτερικούς χώρους;
Διαβάζω παντού. Να βρίσκεσαι σ' ένα καφέ με βιβλίο είναι στιγμή ευτυχίας. Όπως και στην παραλία. Στην πόλη οι εξωτερικοί χώροι είναι εξαιρετικοί τόποι ανάγνωσης. Ιδίως όταν κινείσαι με τα μέσα – χωρίς βιβλίο δεν ξέρω πώς θα άντεχα τις διαδρομές και τις αναμονές. Εδώ που τα λέμε, χωρίς βιβλίο δεν ξέρω πώς θα άντεχα τη ζωή εν γένει – νομίζω αυτό λέγεται εξάρτηση.
/Σε ποια στάση σας αρέσει να διαβάζετε;
Δεν περιφρονώ καμιά – η καλύτερη όλων, μπρούμυτα στο κρεβάτι και στην παραλία.
/Αφού διαβάσετε ένα βιβλίο, μετά τι το κάνετε;
Το χαζεύω και στενοχωριέμαι που τελείωσε – γιατί πάει, έχει χαθεί η πρώτη περιέργεια, η πρώτη λαιμαργία.
/Μπορείτε να βρείτε ένα παλιότερο βιβλίο άμα το ψάχνετε;
Ναι.
/Προσέχετε τα βιβλία σας ή τα τσακίζετε, τα υπογραμμίζετε και σημειώνετε επάνω σ' αυτά;
Γράφω, υπογραμμίζω, κάνω σχεδιάκια, διάφορα. Συμβαίνει επίσης να τα ξανανοίγω και να βρίσκω άμμο, στάχτη, σημειώματα κ.ά. Παρ' όλα αυτά, δε μου αρέσει να τσακίζω τις σελίδες. Η λόξα μου είναι να τσακίζω τη ράχη, ώστε το βιβλίο να ανοίγει εντελώς. Ως προς αυτό, τα προσέχω μόνο όταν τα έχω δανειστεί.
/Έχει τύχει ποτέ να διαβάσετε το ίδιο βιβλίο δεύτερη φορά στη σειρά;
Ναι. Και τρίτη και τέταρτη. Με τον Σολωμό. Με θεατρικά έργα.
/Αφήνετε στη μέση βιβλία που σας κάνουν να βαριέστε;
Ποτέ – μάλλον είναι ψυχαναγκασμός, αλλά τα τελειώνω. Αντίθετα, μου έχει συμβεί να προσπαθώ να καθυστερήσω την ανάγνωση βιβλίου που με γοητεύει – πράγμα αδύνατο, μαρτύριο σκέτο.
Διαβάζω παντού. Να βρίσκεσαι σ' ένα καφέ με βιβλίο είναι στιγμή ευτυχίας. Όπως και στην παραλία. Στην πόλη οι εξωτερικοί χώροι είναι εξαιρετικοί τόποι ανάγνωσης. Ιδίως όταν κινείσαι με τα μέσα – χωρίς βιβλίο δεν ξέρω πώς θα άντεχα τις διαδρομές και τις αναμονές. Εδώ που τα λέμε, χωρίς βιβλίο δεν ξέρω πώς θα άντεχα τη ζωή εν γένει – νομίζω αυτό λέγεται εξάρτηση.
/Έχει τύχει να σας συναρπάσει, μετά από χρόνια, βιβλίο που στην πρώτη ανάγνωση σας είχε απογοητεύσει;
Όχι.
/Έχετε κλάψει ποτέ διαβάζοντας ένα βιβλίο;
Ναι, ναι, ναι. Ξεκινώντας από τη Μαύρη τουλίπα και την Παναγία των Παρισίων μικρή. Τον Παπαδιαμάντη, τον Σεφέρη. Θυμάμαι το κλάμα από τη Φλέβα του λαιμού και τα Πικρούτσικα-πικρούτσικα. Τους λυγμούς στη Σέριφο τελειώνοντας το Γκιακ. Αντίθετα, δε συμβαίνει συχνά να γελάω με την ψυχή μου. Συνέβη τελευταία με το Βερολίνο, γειά.
/Έχετε πετάξει ποτέ βιβλίο στα σκουπίδια;
Όχι. Έχω αφήσει βιβλία σε παγκάκια.
/Έχετε πετάξει ποτέ βιβλίο σε άνθρωπο;
Όχι ακόμα.
/Ποιος είναι ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο μιλάτε για ένα βιβλίο που μόλις έχετε τελειώσει;
Όποιος βρεθεί μπροστά μου – φίλος, αγαπημένος.
/Υπάρχει κάποιο βιβλίο που έχετε δωρίσει παραπάνω από μία φορά;
Ναι. Τα βιβλία της ερώτησης 12. Ο Μικρός πρίγκιπας. Και βέβαια το Πεθαίνω σαν χώρα.
/Τι κάνετε αν δανείσετε ένα βιβλίο και δεν σας επιστραφεί;
Με πιάνει απελπισία. Με πιάνει όμως και μια ντροπή να το ζητήσω, εκτός αν το χρειάζομαι για συγκεκριμένο λόγο.
/Μέσα σε ποια ιστορία που έχετε διαβάσει θα θέλατε να ζείτε;
Εκτός απ' την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων; Επί σκηνής, στην Κασσάνδρα και το λύκο. Και σε άλλες πολλές.
/Λένε ότι ορισμένα βιβλία «μας βρίσκουν» σχεδόν μαγικά τη στιγμή που τα χρειαζόμαστε. Σας έχει συμβεί;
Ναι, πολλές φορές.
/Για ποιο βιβλίο θα λέγατε: αυτό το βιβλίο μου άλλαξε τη ζωή;
Οι Αδελφοί Καραμαζώφ. Τους ανακάλυψα στη βιβλιοθήκη του θείου μου και τους διάβασα δέκα χρονών. Μου προκάλεσαν διπλή κρίση – θρησκευτική και σεξουαλική. Τρελάθηκα με τον Αλιόσα και έχασα την όποια πίστη διέθετα.
/Τι είναι για σας ένα καλό βιβλίο;
Αυτό που κουβαλάς μαζί σου. Που αναγνωρίζεις μέσα του κάτι από σένα. Που σε τρομάζει. Που σε παρηγορεί. Που ενίοτε σε διασκεδάζει, ή διασκεδάζει το φόβο σου. Σωτηρία.
Info
Η Δέσποινα Σαραφείδου είναι ηθοποιός και μεταφράστρια. Από 17/1 έως 16/2 παίζει τον μονόλογο Μήδεια∙ μηδέν στο κόκκινο σε κείμενο και σκηνοθεσία Σοφίας Διονυσοπούλου, στο θέατρο Φούρνος. Από 4/2 θα συμμετέχει στο Serengeti του Ramiro Torres de Miguel, σκην. Luis Gomezbeck, στο θέατρο Άβατον. Τον Μάρτιο θα παίξει στο Υπέρ αδυνάτου (σκηνική σύνθεση βασισμένη στο λόγο του Λυσία και στο γλυπτό «Μικρή χορεύτρια 14 χρονών» του Ντεγκά), σκην. Θοδωρή Τσαπακίδη, στην Οικία Κατακουζηνού. Τον Απρίλιο ακολουθεί η Θυσία του Αβραάμ, σκην. Δαμιανού Κωνσταντινίδη, στο θέατρο Σταθμός.