Διαβάζοντας με τη Μυρτώ Κοντοβά

/Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτές τις μέρες;
Μόλις άρχισα την περιβόητη Καρδερίνα, ένα βιβλίο που διάβασαν όλοι, μα όλοι οι φίλοι μου, το καλοκαίρι ενώ εγώ ξεφύλλιζα περιοδικά και χαζολογούσα στο fb.
/Πού το βρήκατε;
Το αγόρασα το καλοκαίρι από το βιβλιοπωλείο μας στην Τζια.
/Πώς επιλέγετε ποιο βιβλίο θα διαβάσετε;
Από κριτικές που διαβάζω και από τις συζητήσεις μου με φίλους που τους αρέσει το διάβασμα. Κυρίως όμως το κριτήριό μου για ένα βιβλίο έχει να κάνει με συγγραφείς που πρωτοδιαβάζω, θαυμάζω και συνεχίζω με άλλες δουλειές τους (επόμενες ή παλιότερες) όπως στις περιπτώσεις του Τζέφρι Ευγενίδη, του Τζόναθαν Κόου και του Ντέιβιντ Σεντάρις που ενθουσιάστηκα μαζί τους –ειδικά τον τελευταίο, τον λάτρεψα.
/Κάνετε δώρα βιβλία;
Τα βιβλία είναι κόσμοι. Όταν ανακαλύψω έναν ενδιαφέροντα κόσμο δε βλέπω την ώρα να τον ανακαλύψουν και οι γύρω μου. Κάνω λοιπόν δώρο το βιβλίο που διάβασα και μου άρεσε και μάλιστα επιμένω σε βαθμό εκνευριστικό τηλεφωνώντας κάθε τόσο και ρωτώντας: «Σε ποιο σημείο είσαι; Έφτασες εκεί; Δεν είναι μαγική η τάδε περιγραφή;» κλπ. Όμως δώρα βιβλία κάνω μόνο σε εκείνους που ξέρω ότι θα τα διαβάσουν και ότι γενικά ασχολούνται με το θέμα.
/Διαβάζετε στο Μετρό, σε καφέ ή προτιμάτε την απόλυτη ησυχία;
Συγκεντρώνομαι περισσότερο όταν βρίσκομαι σπίτι, στην απόλυτη ησυχία όπως λέτε αλλά τις καλύτερες αναμνήσεις τις έχω από καφέ, μόνη μου, με κλειστό κινητό και με τη χαρά της συνωμοσίας εμού και εμού!
/Σε ποια θέση ή στάση σας αρέσει να διαβάζετε; Στο γραφείο, όρθιοι ή ξαπλωτοί σε καναπέ ή κρεβάτι;
Ανάσκελα στον καναπέ και μπρούμυτα στο πάτωμα. Από μικρό παιδί.
/Έχετε βιβλίο στην τσάντα σας;
Όχι, μόνο στις διακοπές παίρνω βιβλία στην τσάντα μου.
/Προσέχετε τα βιβλία σας ή τα τσακίζετε, τα υπογραμμίζετε και σημειώνετε επάνω σ' αυτά;
Εξαρτάται από το βιβλίο και από τη φάση που βρίσκομαι. Πάντως, όταν ήμουν μικρότερη, τους άλλαζα τα φώτα στις υπογραμμίσεις ειδικά στα σημεία που «έβρισκα τον εαυτό μου». Τότε με συνάρπαζε η ανακάλυψη ότι κάποιος νιώθει περίπου όπως εγώ μέσα στον απέραντο κόσμο ή ότι φωτίζει με διαφορετικό φίλτρο κάτι που ισχύει για όλους. Τα υπογράμμιζα με μολύβι και έκανα και σημειώσεις δίπλα – τις οποίες διαβάζω τώρα και μου φαίνονται τραγικές. Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι, Πήτερ Παν ή το θλιμμένο παιδί (εννοώ το βιβλίο της ψυχαναλύτριας/συγγραφέα Καθλίν Κέλλι-Λαινέ) και το Εκατό χρόνια Μοναξιά είναι τρία βιβλία που έχω ρημάξει στις υπογραμμίσεις, στις σημειώσεις και στα τσακίσματα των σελίδων.
/Έχετε πετάξει ποτέ βιβλίο σε άνθρωπο από τα νεύρα σας;
Δεν έχω πετάξει ούτε βιβλίο ούτε τίποτα, ποτέ και σε κανέναν.
/Αφού τα διαβάσετε τα φυλάτε σε βιβλιοθήκη και τα μεταφέρετε από σπίτι σε σπίτι όταν μετακομίζετε ή δεν σας νοιάζει πια τι θα γίνουν;
Τα φυλάω και τα αγαπάω. Είναι οι ηλικίες μου και οι εαυτοί μου μέσα στο χρόνο.
/Έχετε πετάξει στα σκουπίδια βιβλία που δεν σας αρέσουν;
Όχι. Παρ' όλα αυτά έχω χαρίσει και εξακολουθώ να το κάνω – ειδικά με βιβλία που μου στέλνουν διάφοροι εκδοτικοί οίκοι λόγω της δημοσιογραφικής μου ιδιότητας. Το αυτό ισχύει και για τα δεκάδες cd που κατά καιρούς πλημμύριζαν τα συρτάρια και τα ράφια.
/Ορισμένοι δεν αντέχουν να δανείζουν τα βιβλία τους. Εσείς;
Γενικά δεν είμαι φετιχίστρια, αλλά τα δανείζω και μετά τρώγομαι γιατί τα θέλω πίσω. Αυτό ισχύει μόνο για τα βιβλία που έχω αγαπήσει πολύ ή που νιώθω ότι θα τα χρειάζομαι πάντα.
/Έχει τύχει ποτέ να «κολλήσετε» με ένα βιβλίο; Τι σας συνέβη;
Και σε ποιον δεν έχει τύχει να κολλήσει με βιβλίο; Μου έτυχε λοιπόν πολλές φορές και με πολλά βιβλία, αλλά, αν θυμάμαι καλά, το μεγάλο μου κόλλημα το έφαγα στη δεκαετία του '90 με τον Τρυποκάρυδο και το Ακόμα και οι καουμπόισσες μελαγχολούν του Τομ Ρόμπινς που τα διάβαζα χωρίς σταματημό μέρα νύχτα και δεν ήθελα να μιλάω με άνθρωπο ούτε να βγαίνω έξω μέχρι να τα τελειώσω. Επίσης είχα κολλήσει πολύ και με το Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης της Σώτης Τριανταφύλλου, που το διάβασα ολόκληρο, απνευστί, ξαπλωμένη στο κατάστρωμα ενός πλοίου που μας πήγαινε στην Αμοργό, έναν Αύγουστο. Θυμάμαι ακόμα εκείνη την απόλυτη νυχτερινή ησυχία, το αεροπλάνο που έβλεπα ψηλά να πετάει ανάμεσα στα άστρα, τα μαλλιά των κοιμισμένων ταξιδιωτών που ξεπρόβαλλαν από τα χρωματιστά σλίπινγκ-μπαγκ γύρω μου, τα πρόσωπα των δύο φιλενάδων μου που επίσης κοιμόντουσαν και εμένα να κλαίω και να οδύρομαι σφίγγοντας το βιβλίο στο στήθος μου. Αυτά παλιά, πολύ παλιά, θα έλεγα.

Είχα κολλήσει πολύ με το Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης της Σώτης Τριανταφύλλου, που το διάβασα ολόκληρο, απνευστί, ξαπλωμένη στο κατάστρωμα ενός πλοίου που μας πήγαινε στην Αμοργό, έναν Αύγουστο. Θυμάμαι ακόμα εκείνη την απόλυτη νυχτερινή ησυχία, το αεροπλάνο που έβλεπα ψηλά να πετάει ανάμεσα στα άστρα, τα μαλλιά των κοιμισμένων ταξιδιωτών που ξεπρόβαλλαν από τα χρωματιστά σλίπινγκ-μπαγκ γύρω μου, τα πρόσωπα των δύο φιλενάδων μου που επίσης κοιμόντουσαν και εμένα να κλαίω και να οδύρομαι σφίγγοντας το βιβλίο στο στήθος μου.

/Συζητάτε με άλλους για τα βιβλία που διαβάζετε;
Ναι, συνήθως με την κολλητή μου φίλη –που είναι μια συνήθεια που έχουμε από τα μαθητικά χρόνια-, με τη μητέρα μου και τον Μάριο και τον Δημήτρη – επίσης κολλητούς μου φίλους. Και εκνευρίζομαι κιόλας αν δε συμφωνούν μαζί μου ή αν νομίζω ότι δεν κατάλαβαν αυτό που κατάλαβα εγώ. Δημοκρατικό πνεύμα! Γενικά πάντως οι συζητήσεις με αυτά τα πρόσωπα και με διάφορους φίλους μπορεί να μην επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο βιβλίο. Για παράδειγμα, όταν μιλάμε για την αμύθητη λογοτεχνική περιουσία των ελληνικών γραμμάτων, έχω μπει σε διαμάχες για το αν ο ένας ποιητής ή συγγραφέας είναι πιο διαχρονικός και πιο επίκαιρος από τον άλλο, εντάξει, όλοι έχουμε μπει σε τέτοιες διαμάχες, αλλά τελικά όλοι συμφωνούμε ότι χωρίς Καβάφη και Ελύτη και Λειβαδίτη και Σεφέρη και Ρίτσο και Σκαρίμπα και Παλαμά δεν θα ήταν ίδια ούτε η ελληνική γλώσσα ούτε η ελληνική σκέψη.
/Θα συμμετείχατε ποτέ σε Λέσχη Ανάγνωσης, να συζητάτε δηλαδή με άλλους γύρω από βιβλία που σας αφορούν και σας αρέσουν;
Πάρα πολύ ωραία μου φαίνεται η ιδέα, δεν ξέρω όμως αν θα ήμουν συνεπής.
/Ποιο ήταν το αγαπημένο σας βιβλίο όταν ήσασταν παιδί;
Το καπλάνι της βιτρίνας και το Κοντά στις ράγιες της Άλκης Ζέη και Τα γενέθλια της Ζορζ Σαρρή. Τα έχω διαβάσει πάνω από 20 φορές μέσα στα χρόνια και συχνά τα ξαναδιαβάζω. Η Άλκη Ζέη δε, υπήρξε «ηρωίδα» και πρότυπό μου όταν ήμουν μικρή.
/Θα θέλατε να ζείτε μέσα μια ιστορία που έχετε διαβάσει; Ποια είναι αυτή;
Χωρίς δεύτερη σκέψη, Ο Δράκουλας του Μπραμ Στόκερ.
/Τι είναι αυτό που συνήθως εκτιμάτε σε ένα βιβλίο;
Θαυμάζω πάρα πολύ τη μαστοριά του λόγου, τη λογοτεχνική δεξιότητα, την ικανότητα του συγγραφέα να περιγράφει και να σκαλίζει τα πανάρχαια ζητήματα του ανθρώπου, υπαρξιακά και κοινωνικά, χρησιμοποιώντας ή εφευρίσκοντας μια καινούργια γλώσσα, τη δική του. Και φυσικά, τα τελευταία χρόνια, θαυμάζω πολύ την «αρχιτεκτονική» μιας αφήγησης, το πώς κατορθώνει κάποιος (με πολύ κόπο, είμαι σίγουρη) να εξελίξει δραματουργικά το έργο του. Αυτό το τελευταίο προϋποθέτει για μένα και δυνατούς, ξεκάθαρους χαρακτήρες που αυτά που κάνουν, νιώθουν ή λένε, μας αφορούν κάπως, κάπου – ακόμα και στο πιο κρυφό, άγνωστο ή σκοτεινό κομμάτι μας.
/Ορισμένοι λένε ότι τα βιβλία μας βρίσκουν τη στιγμή που τα χρειαζόμαστε, αναλόγως τι μας απασχολεί και τι ψάχνουμε. Είχατε ποτέ τέτοια εμπειρία και με ποιο βιβλίο;
Μου συνέβη με το δίτομο μυθιστόρημα Σε στενό οικογενειακό κύκλο της Λίζα Άλθερ. Είναι μια αγαπημένη μου συγγραφέας που κάποτε, πριν από πολλά χρόνια, ανακάλυψα τυχαία στον Ελευθερουδάκη. Το μυθιστόρημα αυτό έθιγε με πολύ χαρούμενο τρόπο και ανελέητο χιούμορ πολύ σοβαρά ζητήματα, όπως αυτό της οικογένειας, του τρόπου που μεγαλώνουν οι άνθρωποι μέσα σε αυτή και του πώς πορεύονται στη συνέχεια λόγω των βιωμάτων τους – ένα θέμα που έτσι κι αλλιώς με απασχολεί πάρα πολύ. Αμέσως μετά, ξεκίνησα ψυχοθεραπεία.
/Ποιος είναι ο αγαπημένος σας χαρακτήρας βιβλίου; Γιατί;
Η Μαίρη Πόπινς γιατί είναι η Μαίρη Πόπινς και μιλάει τη γλώσσα που μιλάμε πριν μάθουμε να μιλάμε και μπορεί να κολλάει και να ξεκολλάει αστέρια στον ουρανό.
/Με ποιον συγγραφέα θα θέλατε να κάνετε παρέα;
Με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ, τη Λίζα Άλθερ που προανέφερα και τον ποιητή Οδυσσέα Ελύτη. Επίσης θα ήθελα να περάσω μερικά παριζιάνικα βράδια στα μπαρ με τους υπερρεαλιστές ποιητές που ονειροπολούσα μαζί τους στα 23 μου. Αν και όπως μας είπε ο Γούντι Άλεν στα «Μεσάνυχτα στο Παρίσι», αυτές οι επιθυμίες εγκυμονούν κινδύνους.
/Έχετε οργανωμένη τη βιβλιοθήκη σας; Μπορείτε να βρείτε ένα βιβλίο άμα το ψάχνετε;
Οργανωμένη δεν είναι, είναι χάος. Όμως τα αγαπημένα μου βιβλία τα έχω σε συγκεκριμένη θέση και ξέρω πού περίπου βρίσκονται, έστω και ανακατεμένα.
/Υπάρχει κάποιο βιβλίο αυτή την εποχή που το προτείνετε συνεχώς σε όλους;
Μια σχεδόν φυσιολογική οικογένεια του Ντέιβιντ Σεντάρις. Γελάς και κλαις την ίδια στιγμή. Τον λατρεύω.
/Ποιο είναι το βιβλίο που έχετε διαβάσει περισσότερες φορές;
Εκατό χρόνια Μοναξιά. Ξανά και ξανά.
/Ποιος είναι για σας ο ορισμός του καλού βιβλίου, με μια φράση;
Καλό βιβλίο θεωρώ εκείνο που σε φέρνει σε επαφή με τον μέσα και τον έξω κόσμο, μαγικά και ρεαλιστικά ταυτοχρόνως, για να αναφερθώ και στο αγαπημένο μου -όχι μόνο λογοτεχνικό- ρεύμα της τέχνης.