Τα βιβλία που ελευθερώνουν

Δεν ήθελα οι συζητήσεις μας με τον Τσαρλς Τέιλορ να περιστρέφονται γύρω από ερωτήματα όπως «Τι σημαίνει η πίστη για εσάς;». Ήταν προτιμότερο, για μένα, να αναλάβουμε το ρίσκο της ανάλυσης μιας μαρτυρίας πίστεως μέσω κάποιων βιβλίων, επειδή μια τέτοια προσέγγιση θα απέφευγε το σύνηθες αναμάσημα κοινοτοπιών και γενικών ορισμών. Με τη δημοσίευση του "Διλήμματα και συσχετισμοί" (Dilemmas and Connections), ο Τέιλορ εμβάθυνε περαιτέρω στις σκέψεις που είχε καταθέσει στο "Μια κοσμική εποχή", στηριγμένος στα έργα της Άιρις Μέρντοχ, του Άλασνταιρ Μακιντάιρ, του Ρόμπερτ Μπράντομ και του Πάουλ Τσέλαν.

Επιπροσθέτως, ο Τέιλορ ήταν κατά κάποιον τρόπο ο κατεξοχήν στοχαστής της εκκοσμίκευσης και των πολλαπλών μετασχηματισμών της πίστης και της απιστίας που απορρέουν από αυτήν, και επομένως δεν θα μπορούσα να φανταστώ έναν πιο υποψιασμένο μάρτυρα, όσον αφορά τα πολύπλοκα καθήκοντα που συνεπάγεται η σημερινή επίκληση της πίστης. Μιλώ για πολυπλοκότητα της πίστης, επειδή σήμερα, στο πεδίο αυτό, τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Δεν μπορώ εύκολα να κρίνω, ως λάθος ή ως πλάνη, την υπαρξιακή επιλογή του πλησίον μου, όσο και αν διαφέρει από τη δική μου. Ο Τέιλορ ήξερε, σε όλη του την πορεία, να τιμά τα ωραία και σημαντικά επιτεύγματα των άλλων στοχαστών. Σαν ένας «Πωλ Ρικαίρ της Αμερικής», υπήρξε «καλοπροαίρετος αναγνώστης» και προσεκτικός ερμηνευτής, τόσο για τις σκέψεις που απελευθέρωναν ό,τι ο γάλλος φιλόσοφος αποκαλούσε «ανομολόγητες δυνάμεις», όσο και για αυτές που επιχειρούσαν ένα «σημασιολογικό αποθησαύρισμα» - και, κατά μείζονα λόγο, για εκείνες που ήταν ικανές να εφαρμόσουν μια αληθινή διαλεκτική αυτών των θεμελιωδών καθηκόντων της φιλοσοφίας. Συχνά, η προϋπόθεση της αυτογνωσίας και της έκφρασης της γνώσης για τον εαυτό μας είναι η αληθινή γνώση του άλλου.

Τα πέντε βιβλία που επέλεξε ο Τσαρλς Τέιλορ για τις συζητήσεις μας είναι τα εξής: η Φαινομενολογία της αντίληψης του Μωρίς Μερλώ-Ποντύ· τα Ποιήματα του Φρήντριχ Χαίλντερλιν· τα Άνθη του κακού του Σαρλ Μπωντλαίρ· οι Αδελφοί Καραμάζοβ του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι· και το Πιστός στο μέλλον: ακούγοντας το μήνυμα του καρδιναλίου Κονγκάρ του αδελφού Αιμίλιου, της αδελφότητας του Ταζέ.