Οι περιπέτειες ενός νευρολόγου στη χώρα του εγκεφάλου
Δρ. Άλαν Ρόπερ, Μπράιαν Ν. Μπαρέλ
Μτφρ. Ελένη Βύζα
Ρόπη 2017
Σελ. 256, τιμή εκδότη €15,90
"Και οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν ότι από τίποτα άλλο παρά από εκεί [από τον εγκέφαλο] έρχονται χαρές, απολαύσεις, γέλιο και διασκέδαση, και θλίψεις, απελπισία, απογοήτευση και θρήνοι. Και με αυτό, με ιδιαίτερο τρόπο, αποκτάμε σοφία και γνώση, βλέπουμε και ακούμε και γνωρίζουμε τι είναι άδικο και τι είναι δίκαιο, τι είναι κακό και ποιο είναι καλό, τι είναι γλυκό και τι άγευστο...Και από το ίδιο όργανο γινόμαστε τρελοί και παρανοϊκοί και μας κυριεύουν φόβοι και τρόμοι... Όλα αυτά τα πράγματα υποφέρουμε από τον εγκέφαλο όταν δεν είναι υγιής ... Γι' αυτούς τους λόγους είμαι της άποψης ότι ο εγκέφαλος ασκεί τη μεγαλύτερη δύναμη στον άνθρωπο. Αυτός είναι ο διερμηνέας μας για εκείνα τα πράγματα που προέρχονται από τον αέρα, όταν [ο εγκέφαλος] συμβαίνει να είναι σε καλή κατάσταση".
Αυτό το απόσπασμα συναντάται στην Ιπποκρατική συλλογή του 4ου αιώνα π.Χ. και θα μπορούσε κάλλιστα να συγκεφαλαιώνει την αντίληψη μας για την εγκεφαλική λειτουργία στις αρχές του 21ου αιώνα. Αν και είναι ευρύτερα άγνωστο συγκριτικά με άλλα επιστημονικά και πνευματικά επιτεύγματα της εποχής εκείνης, εντούτοις πρόκειται για ένα διανοητικό άλμα τρομερά εντυπωσιακό, σχεδόν απίστευτο, ειδικά αν ληφθεί υπόψη το γενικότερο αξιακό σύστημα και οι επικρατούσες αντιλήψεις της εποχής. Αν μη τι άλλο καταδεικνύει την ακρίβεια της παρατήρησης και υπομονετικής καταγραφής γεγονότων και συμβάντων που συνέβαλλαν στην εδραίωση της φήμης των γιατρών της Ιπποκρατικής σχολής. Ωστόσο, προς απογοήτευση όσων σπεύσουν να πανηγυρίσουν πρόωρα υπέρ της παντογνωσίας των αρχαίων, η ιπποκρατική απόπειρα ερμηνείας, η μετάβαση από την κλινική παρατήρηση στην παθοφυσιολογία - από το "τι" στο "πώς" και το "γιατί"- ήταν δραματικά ελλιπής, χωρίς βέβαια αυτό να αποτελεί έκπληξη, αφού πολλές πτυχές των ερωτημάτων αυτών παραμένουν αναπάντητες ακόμη και σήμερα.