guevara photo

Για το μυθιστόρημα του εγγονού του Τσε Γκεβάρα Canek Sánchez Guevara 33 Στροφές (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Μνήμες υπανάπτυξης, αλλά και θέληση αν μη τι άλλο να πεις, να μιλήσεις, να εκφράσεις. Κοντά στον Πέδρο Χαουάν Γκουτιέρες, αλλά με μια ιδιάζουσα, σπαρακτικά μελαγχολική, συμπυκνωμένη σοφία (το βάρος του ονόματος, βλέπεις), ο Κανέκ Σάντσες Γκεβάρα [Canek Sánchez Guevara] (Αβάνα, 1974 - Πόλη του Μεξικού, 2015) μιλάει για την Κούβα που, ως φαίνεται, δεν μπορείς παρά να τη λατρεύεις μισώντας την και να τη μισείς λατρεύοντάς την.

Ένας δίσκος 33 στροφών παίζει ατέρμονα, γυρίζει στο σαραβαλιασμένο πικάπ μιας ματαιωμένης ύπαρξης, είναι ήδη γρατζουνισμένος, και γεμίζει ολοένα κι άλλες γρατζουνιές — μέσα από τη μουσική του νιώθουμε τη θλίψη, την κατήφεια, το αδιέξοδο, την παράνοια.

Με ένα απλό ιδιοφυές τέχνασμα, ο Γκεβάρα λέει τα πάντα για την Αβάνα και την Κούβα. Ένας δίσκος 33 στροφών παίζει ατέρμονα, γυρίζει στο σαραβαλιασμένο πικάπ μιας ματαιωμένης ύπαρξης, είναι ήδη γρατζουνισμένος, και γεμίζει ολοένα κι άλλες γρατζουνιές — μέσα από τη μουσική του νιώθουμε τη θλίψη, την κατήφεια, το αδιέξοδο, την παράνοια.

Ο ήρωας του βιβλίου 33 Στροφές (μεταφράζει εξαίσια ο μαιτρ Αχιλλέας Κυριακίδης, σχεδιάζει λαμπρά το εξώφυλλο ο ταλαντούχος Χρήστος Κούρτογλου, εκδίδουν ανεπίληπτα οι εκδ. Ίκαρος) εμφανίζεται σε μια σειρά θλιμμένα τραγούδια και εσπευσμένα τραβηγμένες ασπρόμαυρες πολαρόιντ. Παρακολουθούμε την υγρή, σερνάμενη καθημερινότητά του, το πώς τρώει, πίνει, εργάζεται, περιπλανιέται, καπνίζει, ονειρεύεται — δεν είναι όνειρα ευοίωνα, είναι εφιάλτες καταδίωξης, σύλληψης, αναίτιου βασανισμού. Ο ήρωας του βιβλίου είναι ένας σχεδόν ανώνυμος, σχεδόν ανύπαρκτος Κουβανός υπάλληλος, ένα ασήμαντο γρανάζι σε έναν μηχανισμό. Αλλά, όπως κάθε άνθρωπος, είναι στην πραγματικότητα σημαντικός, είναι ένα σύνολο, ανθρώπινο βαθιά ανθρώπινο, από σκέψεις, συναισθήματα, προσδοκίες, ευαισθησίες. Βλέπει, αφουγκράζεται, σκέφτεται. Και: καταγράγει. Κάθε μέρα. Κάθε ώρα. Κάθε λεπτό. Η ζωή, γι᾽ αυτόν, ο κόσμος γύρω του, η ιστορία της χώρας του, είναι ένας «γρατζουνισμένος δίσκος (όλα επαναλαμβάνονται: κάθε μέρα είναι επανάληψη των προηγουμένων, κάθε εβδομάδα, κάθε μήνας, κάθε χρόνος, κι από επανάληψη σε επανάληψη, ο ήχος εκφυλίζεται ώσπου δεν μένει παρά μια θολή και ανεγνώριστη ανάμνηση του αρχικού ακούσματος — η μουσική εξαφανίζεται, παίρνει τη θέση της ένα βραχνό, ακατάληπτο μουρμουρητό)», διαβάζουμε ήδη στην πρώτη σελίδα του βιβλίου.

Σε κάθε ένα από τα 33 κεφάλαια, τις 33 στροφές με τις οποίες γυρίζει ο γρατζουνισμένος δίσκος της αφήγησης, είναι παρών ο ίδιος, ο γρατζουνισμένος δίσκος, άλλοτε ως η χώρα, άλλοτε ως η ζωή, άλλοτε ως ο χρόνος, άλλοτε ως το σύμπαν, άλλοτε ως η μνήμη, άλλοτε ως το αναπότρεπτο. Ξανά και ξανά, σε κάθε στιγμή, ο γρατζουνισμένος δίσκος της ίδιας καθημερινότητας όπου ατέρμονα  επαναλαμβάνονται, ασφυκτικά/ αδυσώπητα/ αμείλικτα, τα ίδια και τα ίδια.

Μοναδικές παρηγοριές, που ο αφηγητής/ήρωας ανακαλύπτει, μάλλον αργά, είναι το διάβασμα, η μουσική, και η φωτογραφία.

Μοναδικές παρηγοριές, που ο αφηγητής/ήρωας ανακαλύπτει, μάλλον αργά, είναι το διάβασμα, η μουσική, και η φωτογραφία. Ανακαλύπτει τα βιβλία, σαν να είναι κάτι απαγορευμένο, ζει άλλωστε σε μια κατάσταση όπου οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες, «κι όλη αυτή η φάρα», όπως του λέει ο πατέρας του, είναι η ντροπή της χώρας! Μολοντούτο, διαβάζει, στην τύχη, καταβροχθίζει βιβλία, στα κουτουρού, είτε τον Κούντερα είτε τους Ρώσους κλασικούς, γιατί έτσι ανακαλύπτει «ένα ιδιωτικό σύμπαν πολύ πιο εκτεταμένο από τον περίγυρό του». Έτσι ξεφεύγει, όσο γίνεται, από τη στενότητα της καθημερινότητας, έτσι δραπετεύει στην πραγματικότητα.

Ανακαλύπτει τη μουσική, ακούει Μουσόρσγκι, αναρωτιέται μήπως δεν είναι παρά ένας καταπιεσμένος εστέτ, αλλά συνειδητοποιεί ότι δεν είναι ούτε καν αυτό. Βάζει μια κασέτα και ακούει τον αβανγκάρντ συνθέτη Edgar Varése, ενόσω τρώει το μπιφτέκι, που ο ίδιος, μόνος, ετοιμάζει, με λάδι και σκόρδο και ψωμί, μέσα στην θλιβερή καθημερινότητά του, μέσα στην έρπουσα μοναξιά του, μέσα στην ψυχοπνευματική του κόπωση. Η μουσική είναι βάλσαμο σε μιαν επικράτεια όπου η εποποιία έδωσε τη θέση της στην πλήξη, στην κοπάνα, και στην τεμπελιά, στη βρομιά, στην κλοπή, και στον εκβιασμό, στην επιτήρηση, στην παρακολούθηση, και στην αστυνόμευση, στην παρακμή, στο βάλτωμα, και στον στομωμένο αντιδημιουργικό μηδενισμό, στη σύγχυση: «Η σύγχυση είναι η μόνη βεβαιότητα», διαβάζουμε στα μισά του βιβλίου.

guevara
    Φωτογραφία του Canek Sánchez Guevara, εγγονού του Τσε,
    πάνω από το φέρετρό του, στην κηδεία του στο Μέξικο Σίτυ, το 2015.
 

Ανακαλύπτει τη φωτογραφία. Έχει μια παλιά μηχανή, μια Kiev, κι ένας φίλος του έχει την στραπατσαρισμένη, κουβανέζικη καλοσύνη να του δανείσει γενναιόψυχα μια Pentax, δύο φακούς, κι ένα φλας. Περιπλανιέται στις ακτές, εκεί όπου ετοιμάζονται κάποιοι, τολμηροί και απελπισμένοι, να την κοπανήσουν, με αυτοσχέδια πλεούμενα, να φύγουν από τον «τροπικό σουρεαλισμό» της Κούβας, και να πλεύσουν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για να βρουν την τύχη τους. Φωτογραφίζει τους φυγάδες, «τα θύσιμα πιόνια στη σκακιέρα του Στενού». Και αποφασίζει, κάποια στιγμή, να φύγει μαζί τους, γιατί δεν αντέχει να του φαίνεται η ζωή του «σαν μια μάταιη λογοτεχνική άσκηση, ένα πειραματικό ποίημα, μια διατριβή για το άχρηστο και το ανώφελο».

Ανεβαίνει στην κακοφτιαγμένη βάρκα, κάνει κι αυτός σχέδια πάνω στη σχεδία, βιώνει όλη τη φυγή σαν ένα φωτορεπορτάζ που θα τον κάνει, ενδεχομένως διάσημο — θα γίνει κάτι σαν ο Γιόζεφ Κουντέλκα της Κούβας. Στη θάλασσα, ο ουρανός, όπως τον βλέπει ο φωτογράφος, είναι ένα νεγκατίφ, είναι το αρνητικό του εαυτού του. Τα κύματα είναι απηνείς δολοφόνοι, ρίχνουν τη βάρκα στα σαγόνια της θάλασσας, κι όλα στροβιλίζονται, τα πάντα διαλύονται, βυθίζονται στροφογυρίζοντας σαν γρατζουνισμένος δίσκος. Πάνε όλα. Μένει το βιβλίο. Χάνονται όλα. Μένει η λογοτεχνία. Βουλιάζουν όλα. Μένει η ελπίδα.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.


Απόσπασμα από το βιβλίο:

«Πίνουν ρούμι με τις ώρες. Το αλκοόλ ξυπνάει την αναπόφευκτη νοσταλγία, αυτόν τον γρατζουνισμένο δίσκο του μακρινού παρελθόντος… Χωρίζονται, κι εκείνος παίρνει το δρόμο για το σπίτι. Η πορεία μέσα στη νύχτα είναι δύσκολη, με εμπόδια, με γκελ σε αμφιβολίες και τοίχους. Δεν γράφουμε Ιστορία, σκέφτεται, απλώς την αφήνουμε να μας παρασύρει. Σαν τα ρεύματα της θάλασσας. Ξεμακραίνουμε απ᾽ την κόστα: η Ιστορία μάς παρασέρνει. Μετά από τόσες δεκαετίες εξημέρωση, τώρα εξεγείρεται. Κι επειδή είμαστε ανίκανοι να τη μεταμορφώσουμε, μας στέλνει τον λογαριασμό».


alt33 Στροφές
Canek Sánchez Guevara
Μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης
Ίκαρος 2016
Σελ. 104, τιμή εκδότη €12,00

alt

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το φοβερό βιβλίο» του Τζέισον Μοτ (κριτική) – Μιλώντας για το πρόβλημα με ένα άλλον τρόπο

«Το φοβερό βιβλίο» του Τζέισον Μοτ (κριτική) – Μιλώντας για το πρόβλημα με ένα άλλον τρόπο

Για το μυθιστόρημα του Τζέισον Μοτ «Το φοβερό βιβλίο» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα), που «θέλει να διαμορφώσει μια νέα αφήγηση που να μην είναι ούτε μανιχαϊστική, ούτε έντονα διεκδικητική». Βραβεύτηκε με το National Book Award 2021.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνο...

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

Για το μυθιστόρημα της Νόρα Ίκστενα [Nora Ikstena] «Μητρικό γάλα» (μτφρ. Μαριάννα Αβούρη, εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Soviet Milk» (2023). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ζωή μ...

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

Τα ιστορικά σινεμά του κέντρου της Αθήνας απευθύνουν κάλεσμα στήριξης σε όλους τους σινεφίλ και τους κατοίκους της πόλης για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, διοργανώνοντας δωρεάν προβολές και live στις 2 Απριλίου. Στην κεντρική εικόνα, το κινηματοθέατρο «Ίρις».

Επιμέλεια: ...

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

Το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν [Whitney Goodman] (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books) είναι ένας «οδηγός συναισθηματικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που έχει εμμονή με την ευτυχία».

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ