Για το μυθιστόρημα του Herman Koch Εξοχικό με πισίνα (μτφρ. Ινώ Μπαλτά-Βαν Ντάικ, εκδ. Μεταίχμιο).
Της Αργυρώς Μαντόγλου
Το Εξοχικό με πισίνα είναι το δεύτερο μυθιστόρημα του Χέρμαν Κοχ που μεταφράζεται στα ελληνικά μετά το Δείπνο· διακρίνονται και σε αυτό κάποιες από τις τεχνικές του συγγραφέα που ενισχύουν τη συμμετοχή του αναγνώστη, την αποδόμηση όλων σχεδόν των χαρακτήρων και μια συνεχώς κλιμακούμενη ένταση η οποία δεν υποχωρεί μέχρι το τέλος. Ο αφηγητής και κεντρικός χαρακτήρας του Κοχ, μέσα από τον οποίο μας δίδεται η ιστορία, προβάλλει από την αρχή κυκλοθυμικός και αναξιόπιστος, αφήνοντας να ξεγλιστρήσουν κάποιες αντιφατικές πληροφορίες για το άτομό του, δημιουργώντας μια υποδόρια αμφισβήτηση για τις προθέσεις του, αλλά και για την ηθική του ακεραιότητα.
Ο κεντρικός αφηγητής στο Εξοχικό με Πισίνα είναι ένας οικογενειακός γιατρός που παίζει με τις εξουσία που ασκεί πάνω στους ασθενείς του, την αδυναμία τους και τον αφοπλισμό τους, όταν αυτός τους εξετάζει.
Στο Δείπνο, ο κεντρικός αφηγητής ήταν ένας απολυμένος καθηγητής, στο Εξοχικό με Πισίνα είναι ένας οικογενειακός γιατρός που παίζει με τις εξουσία που ασκεί πάνω στους ασθενείς του, την αδυναμία τους και τον αφοπλισμό τους, όταν αυτός τους εξετάζει. Από την πρώτη σελίδα, οι περιγραφές του γιατρού Μαρκ Σλόσερ μας κάνουν να νιώθουμε πως έχουμε μπει σε θολά νερά, ειδικά όταν μιλάει για τους ασθενείς του: «Σαν κατάδικος αλυσοδεμένος. Κάποιος με το παντελόνι στους αστραγάλους δεν μπορεί να φύγει. Μπορείς να υποβάλεις έναν τέτοιο άνθρωπο σε εσωτερική εξέταση, αλλά μπορείς επίσης να του δώσεις μια γροθιά στη μούρη. Ή μπορείς να αδειάσεις ένα πιστόλι στο ταβάνι».
Αναξιόπιστος αφηγητής
Το δηλητηριώδες χιούμορ όταν τους σχολιάζει δημιουργεί την αίσθηση μιας μόνιμης αμφισβήτησης ανάμεσα στην πραγματικότητα και σε όσα αυτός αποκαλύπτει, καθώς όσα λέει συνοδεύονται από μια υποδόρια ειρωνεία για την αξιοπιστία των γιατρών, τα κίνητρά τους αλλά και τη δυνατότητά τους –αν το θελήσουν– να πάρουν εκδίκηση με τον πλέον αθέμιτο και φρικιαστικό τρόπο.
Κάτω από τη φαινομενικά ατάραχη επιφάνεια υπάρχει ένα τρομακτικά βίαιο συμβάν που κάποια στιγμή αποκαλύπτεται, ενώ με υπαινιγμούς και τυχαίους διαλόγους ή περάσματα άσχετων ως προς την υπόθεση χαρακτήρων, ο συγγραφέας στήνει προσεκτικά την εξέλιξη.
Επίσης, τόσο στο Δείπνο, όσο και στο Εξοχικό με πισίνα κεντρικό ρόλο παίζουν τα παιδιά, στην εφηβεία ή λίγο πριν, παιδιά που βρίσκονται στο στόχαστρο μιας υπόγειας και άγριας βίας, την οποία κι αυτά με τη σειρά τους, ευκαιρίας δοθείσης την ασκούν σε άλλους, ασθενέστερους. Κάτω από τη φαινομενικά ατάραχη επιφάνεια υπάρχει ένα τρομακτικά βίαιο συμβάν που κάποια στιγμή αποκαλύπτεται, ενώ με υπαινιγμούς και τυχαίους διαλόγους ή περάσματα άσχετων ως προς την υπόθεση χαρακτήρων, ο συγγραφέας στήνει προσεκτικά την εξέλιξη, καθώς η ατάραχη αλλά βλοσυρή και αποφασισμένη φωνή του αφηγητή μας προειδοποιεί πως σύντομα θα ξεσπάσει το κακό και πως δεν υπάρχουν όρια στην ανθρώπινη εκδικητικότητα.
Κατάχρηση εξουσίας
Ο αφηγητής, όπως ήδη ανέφερα, νιώθει αηδία για τους ασθενείς του. «Τα ανθρώπινα σώματα είναι φρικιαστικά, ακόμα και με τα ρούχα τους…» λέει και περιγράφει με αποκρουστικές λεπτομέρειες τις διάφορες παθήσεις, ενώ το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου κλείνει με τη χήρα ενός ασθενούς να καταφθάνει στο γραφείο του, να τον φτύνει και να τον απειλεί με καταγγελία. Η χήρα είναι η Τζούντιθ Μέγιερ και ο σύζυγός της υπήρξε ένας διάσημος ηθοποιός, ο Ραλφ Μέγιερ, γυναικάς και πληθωρικός που είχε επισκεφτεί τον γιατρό τρεις μήνες πριν πεθάνει. Ο Μαρκ είχε πολλούς ασθενείς από τον καλλιτεχνικό χώρο, κυρίως επειδή ήταν πολύ ελαστικός μαζί τους και δεν τους επέκρινε για το βάρος τους ή την κατανάλωση αλκοόλ, τους άκουγε αδιαμαρτύρητα και έγραφε εύκολα τις επιθυμητές για εκείνους συνταγές. Επίσης, έβρισκε τρόπο να κολακεύει τις αδυναμίες τους και να τους ανεβάζει το ηθικό.
Ο Herman Koch
|
Στη συνέχεια δίνεται όλο το χρονικό της γνωριμίας του με την οικογένεια Μέγιερ και τις διακοπές στο εξοχικό τους, σε ένα θέρετρο, κάπου στη Μεσόγειο, με τις έφηβες κόρες του και τη σύζυγό του. Εκεί βρίσκονται και άλλοι καλεσμένοι από τον κόσμο του θεάματος, ένας σκηνοθέτης με την κατά σαράντα χρόνια νεώτερη σύντροφό του καθώς και τα αγόρια του Μέγιερ. Επιφανειακά όλα είναι ωραία και ζηλευτά, βρισκόμαστε σε ατμόσφαιρα διακοπών όπου κυριαρχεί ανάλαφρο κλίμα και χαλαρή διάθεση, ο γιατρός με τις πανέμορφες κόρες και την εντυπωσιακή γυναίκα του, συναναστρέφονται και διασκεδάζουν με ανθρώπους ενδιαφέροντες, πλούσιους και λαμπερούς με χαλαρά ήθη.
Οι κόρες κάνουν παρέα με τους γιους του ηθοποιού αλλά διάφορα αρσενικά τις παρακολουθούν, ειδικά τη μεγαλύτερη που προσελκύει όλα τα αντρικά βλέμματα. Και όταν ένα βράδυ θα βρεθεί κακοποιημένη όλοι οι ενήλικοι άντρες θα θεωρηθούν ένοχοι και θα αναλάβει ο ίδιος ο γιατρός να βρει το δράστη αλλά και να τον τιμωρήσει. Ο Κοχ προσδίδει σε όλους τους άντρες κακόβουλες προθέσεις, οπότε θεωρητικά ο αυτουργός θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε από αυτούς.
Το μυστήριο στο Εξοχικό με πισίνα δεν είναι ο δράστης, αλλά μέχρι ποιο σημείο μπορεί να φθάσει ο διεστραμμένος ψυχισμός και η παράνοια του Μαρκ, ο οποίος προσπαθεί συνεχώς να δείχνει ένα άλλο πρόσωπο στους άλλους, ενώ είναι, εν τέλει, ο πλέον αποκρουστικός απ' όλους τους χαρακτήρες. Ο Κοχ μετατρέπει τον ειδυλλιακό περίγυρο με τους πολιτισμένους παραθεριστές σε σκηνικό τρόμου, τον απαραβίαστο χώρο του ιατρείου σε σφαγείο, φέροντας στην επιφάνεια τις σκοτεινές παρορμήσεις και τον διεστραμμένο ψυχισμό ανθρώπων που κάτω από το προσωπείο του πολιτισμένου είναι ικανοί να αφήσουν αχαλίνωτα τα πλέον αποκρουστικά και νοσηρά ένστικτά τους.
Ένα ανησυχαστικά ρεαλιστικό ψυχολογικό θρίλερ που όπως και το Δείπνο αμφισβητεί κάθε έννοια του πολιτισμένου δυτικού ανθρώπου, την χαλιναγώγηση των παρορμήσεων αλλά και την ευκολία της καταπάτησης κάθε ηθικού κώδικα μπροστά στην απειλή της αρπαγής των κεκτημένων του.
* Η ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ είναι συγγραφέας και μεταφράστρια.
Εξοχικό με πισίνα
Herman Koch
Μτφρ.
Μεταίχμιο 2015
Σελ. 416, τιμή εκδότη € 15,50