Ήδη από τη δεκαετία του ’30, ήταν διάσημος σε όλο τον αγγλοσαξονικό κόσμο χάρη σε μια σειρά βιβλίων με ήρωα τον Οράτιο Χορνμπλόουερ, έναν αξιωματικό του βρετανικού ναυτικού την εποχή των ναπολεόντειων πολέμων. (Μπορεί το σύγχρονο αναγνωστικό κοινό να έχει λησμονήσει ή να μη γνωρίζει καν τον Χορνμπλόουερ, αλλά οι αγγλοσάξονες του προηγούμενου αιώνα τον λάτρευαν. Ήταν κάτι σαν πρόγονος του Τζέημς Μποντ, ενώ ο αμερικανός σεναριογράφος Gene Roddenberry δημιούργησε τη σειρά Star Trek επηρεασμένος από τις περιπέτειές του). Στους θαυμαστές του Φόρεστερ ανήκαν ο Χέμινγουεϊ και ο Ρόαλντ Νταλ. Πολλά βιβλία του μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, όπως η Βασίλισσα της Αφρικής και το Βυθίσατε Βίσμαρκ! Έγραψε αμέτρητα σενάρια για αμερικανικές και βρετανικές πολεμικές ταινίες, αρκετά βιβλία για παιδιά και δυο αστυνομικά μυθιστορήματα.

Ο ρεαλισμός του Φόρεστερ δεν βρήκε ανταπόκριση 

Έγραψε τις Καταζητούμενες το 1935. Το βιβλίο κυκλοφόρησε όμως για πρώτη φορά το 2011

Τα αστυνομικά βιβλία του Φόρεστερ δεν γνώρισαν την επιτυχία των άλλων βιβλίων του, ίσως επειδή σκιαγραφούσαν με ανατριχιαστικό ρεαλισμό τις συνθήκες ζωής και τον αμοραλισμό των «κατώτερων» τάξεων την εποχή του μεσοπολέμου στο Λονδίνο. Ο συγγραφέας διέφερε ριζικά από τους συμπατριώτες του που δημιούργησαν τον Χρυσό Αιώνα της Αστυνομικής Λογοτεχνίας (Άγκαθα Κρίστι, Ντόροθι Σέγιερς κλπ), αλλά και από τους αμερικανούς δημιουργούς του hardboiled. Οι πρώτοι ασχολούνταν κυρίως με τις ανώτερες τάξεις, υιοθετώντας τη βικτοριανή ηθική και ιδεολογία της κραταιής Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Οι δεύτεροι διαπραγματεύονταν την εξάπλωση του οργανωμένου εγκλήματος και οι ήρωές τους ήταν κατ’ επάγγελμα κακοποιοί. Ο Φόρεστερ –σ’ αυτό το σημείο μας φέρνει κατά νου τον Τζωρτζ Όργουελ– περιέγραψε με τη ματιά ανατόμου την τάξη των ταπεινών ανθρώπων οι οποίοι τα βγάζουν πέρα με δυσκολία χωρίς όμως να ανήκουν στο λούμπεν προλεταριάτο, αυτούς που χωρίς να είναι αστοί ζουν με τα αστικά πρότυπα και την αστική ηθική, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα των γειτόνων τους, και συχνά φτάνουν στο έγκλημα για ασήμαντους λόγους: διεκδικώντας το δικαίωμα να πάρουν μια ανάσα από την αφόρητη ζωή τους.

Ο Φόρεστερ έγραψε τις Καταζητούμενες το 1935, οι εκδότες του όμως αρνήθηκαν να το κυκλοφορήσουν, φοβούμενοι μήπως απογοητεύσουν τους αναγνώστες των ναυτικών περιπετειών του. Το χειρόγραφο χάθηκε, ο συγγραφέας πέθανε το 1966. Εβδομήντα χρόνια αργότερα, το 2002, το χειρόγραφο έκανε πάλι την εμφάνισή του σε δημοπρασία του Σόθμπις. Το βιβλίο με τίτλο Pursued κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2011 στη σειρά Penguin Classics, ενώ πρόσφατα μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Αλέξη Καλοφωλιά για τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ασφυκτιώντας στο Λονδίνο του μεσοπολέμου

Η Μάρτζορι Γκρέιντζερ, μια τριαντάχρονη νοικοκυρά και μητέρα δύο μικρών παιδιών, επιστρέφοντας από μια έξοδο, βρίσκει νεκρή τη μικρότερη αδελφή της, Ντόροθι, μέσα στην κουζίνα του ίδιου της του σπιτιού. Η Ντόροθι έχει αυτοκτονήσει με υγραέριο, βάζοντας το κεφάλι της στο φούρνο της κουζίνας. Η νεκροψία θα δείξει ότι η νεκρή ήταν έγκυος τριών μηνών, και οι αρχές θα καταλήξουν ότι αυτοκτόνησε διότι δεν άντεχε την κοινωνική κατακραυγή. Μετά το πρώτο σοκ, η Μάρτζορι και η μητέρα της, η κυρία Κλερ, αρχίζουν να υποψιάζονται ότι ο θάνατος της Ντόροθι είναι μια καλά οργανωμένη δολοφονία. Και δράστης πιθανότατα ο σύζυγος της Μάρτζορι, ο Τεντ. Η μητέρα της Μάρτζορι, μια εκ πρώτης όψεως ήρεμη και άκακη ηλικιωμένη χήρα, σαν θανατηφόρα αράχνη σχεδιάζει την εκδίκησή της. Πόσο μακριά είναι διατεθειμένη να φτάσει;

Ο Φόρεστερ, με το αποστασιοποιημένο και κάπως ψυχρό ύφος του, ανασυνθέτει το ασφυκτικό κλίμα των λονδρέζικων προαστίων, τις δύσκολες συνθήκες ζωής της κατώτερης-μεσαίας τάξης την εποχή του μεσοπολέμου, και σκιαγραφεί το πορτρέτο ενός πατέρα-αφέντη, ο οποίος κακοποιεί συστηματικά τη γυναίκα και τα παιδιά του, είναι μοιχός και μέθυσος, κι εκμεταλλεύεται τους πάντες για να περάσει ο ίδιος όσο το δυνατόν καλύτερα. Άθελά του, ο αναγνώστης ταυτίζεται με την κυρία Κλερ που θέλει να τον εκδικηθεί για το θάνατο της μικρής της κόρης, και συγχρόνως να απαλλάξει τη μεγάλη της κόρης από τη βία της συζυγικής της ζωής. Προσπαθώντας να μην αποξενώσει το κοινό της εποχής, ο συγγραφέας έδωσε μια αρκετά συμβατική λύση στην υπόθεση – αλλά δεν άντεξε να μην την ανατρέψει στην τελευταία πρόταση του βιβλίου.

Τον αναγνώστη δεν τον απασχολεί η αυτότητα του δολοφόνου, αλλά οι συνθήκες που τον ώθησαν στο έγκλημα

Η αγωνία του αναγνώστη καθώς παρακολουθεί τις δυο γυναίκες –την κυρία Κλερ και τη Μάρτζορι– να προσπαθούν να ξεφύγουν από τη δικαιοσύνη, θυμίζει την αγωνία που νιώθει κανείς διαβάζοντας τις περιπέτειες του κυρίου Ρίπλεϊ. Ωστόσο, οι ηρωίδες του Φόρεστερ είναι τόσο τυπικά Βρετανίδες, ώστε τις απασχολεί περισσότερο η εμφάνισή τους χωρίς καπέλο στο δρόμο, παρά το έγκλημα καθαυτό.

Οι Καταζητούμενες ανήκουν στα αστυνομικά μυθιστορήματα που δεν σε απασχολεί η ταυτότητα του δολοφόνου, αλλά οι συνθήκες που τον ώθησαν στο έγκλημα. Είναι δηλαδή ένα whydunit που θυμίζει αρκετά τον Ζωρζ Σιμενόν, με τις δηκτικές παρατηρήσεις και τα σχόλιά του για την υποκρισία των καθωσπρέπει μικροαστών. Επίσης, θίγει το θέμα-ταμπού της ενδοοικογενειακής βίας και περιέχει αρκετές –προσεκτικά καμουφλαρισμένες– ερωτικές σκηνές. Σε γενικές γραμμές, το βιβλίο περιέχει εν σπέρματι ιδέες πρωτοποριακές για την εποχή σχετικά με τη θέση της γυναίκας, και ειδικότερα της περιφρονημένης νοικοκυράς, και συγχρόνως υπαινίσσεται την έκρηξη στην οποία μπορεί να οδηγήσει η σεξουαλική και κοινωνική καταπίεση του γυναικείου φύλου. Αν το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει την εποχή που γράφτηκε, το 1935, θα μπαίναμε στον πειρασμό να πούμε ότι επηρέασε την Πατρίσια Χάισμιθ.

ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Οι καταζητούμενες
C.S. Forester
Μτφρ: Αλέξης Καλοφωλιάς
Μεταίχμιο 2013
Σελ. 328, τιμή € 13,30

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ C.S. FORESTER