kentuki kenrtriki

Για το μυθιστόρημα της Σαμάντα Σβέμπλιν [Samanta Schweblin] «Κεντούκι» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ένας διαλυμένος γάμος, η αδυναμία να έρθεις κοντά με το παιδί σου, η αποξένωση των γηρατειών, τα επιχειρηματικά πλάνα που ποτέ δεν βγαίνουν. Οι αφορμές για να βρεθεί κανείς σε ένα υπαρξιακό σπιράλ, από το οποίο δύσκολα θα ξεφύγει είναι πολλές. Οι πόρτες εξόδου, πολύ λιγότερες.

Αντί να οδηγήσει τους ήρωες της σε συνήθη μονοπάτια (βλ. αποξένωση, κατάθλιψη, ποτό), η Σαμάντα Σβέμπλιν στο μυθιστόρημά της Κεντούκι, δημιουργεί μια άλλη, καινοφανή, συνθήκη διεξόδου από τα προσωπικά τους αδιέξοδα. Τους κάνει εξαρτημένους από τα κεντούκι.

patakis schweblin kentouki

Τι είναι τα κεντούκι

Δημιουργημένα από τη φαντασία της Σβέμπλιν, τα κεντούκι δεν είναι ακριβώς ρομπότ, καθώς η συμπεριφορά τους εξαρτάται από τις διαθέσεις του ανθρώπου χρήστη τους. Είναι το πολύ τριάντα εκατοστά, μοιάζουν με λούτρινα (αλλά δεν είναι), έχουν όψη κάποιου ζώου ή πτηνού και μέσω της τεχνολογίας που διαθέτουν ενώνουν δύο ανθρώπους που μπορεί να ζουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι κεντούκι ή να έχει ένα κεντούκι. Ακούγεται σαν σοφιστεία, αλλά δεν είναι. Η διασύνδεση λειτουργεί κάπως έτσι: ένα άτομο αγοράζει το κεντούκι, το φορτίζει και περιμένει. Στη συνέχεια, κάποιος άλλος αγοράζει μια κάρτα, την καταχωρεί και συνδέεται. Το κεντούκι ζωντανεύει και γεννιέται μια νέα σχέση μεταξύ του ατόμου που «είναι» το κεντούκι και αυτού που το «κατέχει».

Επιπλέον, δεν μπορείς να κάνεις καμία επιλογή. Η διασύνδεση γίνεται στα τυφλά και είναι μοναδική. Άπαξ και κάτι «στραβώσει», το κεντούκι απενεργοποιείται και βγαίνει σε αχρηστία.

Η διασύνδεση λειτουργεί κάπως έτσι: ένα άτομο αγοράζει το κεντούκι, το φορτίζει και περιμένει. Στη συνέχεια, κάποιος άλλος αγοράζει μια κάρτα, την καταχωρεί και συνδέεται. Το κεντούκι ζωντανεύει και γεννιέται μια νέα σχέση μεταξύ του ατόμου που «είναι» το κεντούκι και αυτού που το «κατέχει».

Το σίγουρο είναι ότι σε αυτή την απομακρυσμένη σχέση, η μια πλευρά δεν μπορεί να μιλήσει και η άλλη δεν μπορεί να δει ποιος βρίσκεται στην άλλη άκρη.

Ο ιδιοκτήτης παίρνει ένα νέο κατοικίδιο που τον ακολουθεί και του κάνει παρέα, ενώ το άτομο που βρίσκεται πίσω από το πληκτρολόγιο μπορεί να δει τη ζωή ενός άλλου ατόμου, ακόμη και να πάρει εικόνες από πόλεις που δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι θα επισκεπτόταν ποτέ.

Πρόκειται για μια καινοτομία που, δυνητικά, θα μπορούσε να προσφέρει μια νέα γκάμα σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων. Να διευρύνει τους ορίζοντές τους και να τους βγάλει από την άβολη θέση της μοναξιάς, στην οποία βρίσκονται. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα και, σίγουρα, η Σβέμπλιν δεν τα ήθελε απλά.

Οι πέντε χρήστες

Το μυθιστόρημα δεν ακολουθεί ευθεία πορεία, αλλά πέντε διαφορετικές παρακάμψεις. Πέντε περιπτώσεις ανθρώπων, με διαφορετικά ζητήματα ο καθένας, που αποκτούν ένα κεντούκι ή γίνονται κεντούκι. Οι ιστορίες δεν ενώνονται σε καμία περίπτωση, αλλά αναπτύσσονται αυτόνομα. Στην ουσία, όμως, όλες διαχειρίζονται το ένα και το αυτό θέμα: πώς μπορεί ο σημερινός άνθρωπος να αντιμετωπίσει τον εαυτό του, τις ελλείψεις του, το θαύμα, αλλά και το τραύμα της μοναδικότητας που κουβαλάει.

Βλέπουμε μια ηλικιωμένη περουβιανή κυρία που παρακολουθεί μια όμορφη νεαρή Γερμανίδα (και αποδοκιμάζει τον νέο της φίλο). Έναν χωρισμένο Ιταλό που αναγκάστηκε να πάρει ένα κεντούκι για να κάνει παρέα στον γιο του. Έναν άτακτο μαθητή από την Αντίγκουα που «πηγαίνει» ως τη Νορβηγία σε για να δει χιόνι αντί να κάνει τα μαθήματά του. Έναν «επιχειρηματία» από το Ζάγκρεμπ, που εμπορεύεται λογαριασμούς κεντούκι και μια νεαρή γυναίκα στο Μεξικό, που χρησιμοποιεί το νέο της παιχνίδι για να απαλύνει την πλήξη της, ενώ ο καλλιτέχνης άντρας της ασχολείται με τα νέα του έργα.

Το πλήρες κενό

Αυτοί οι πέντε άνθρωποι και τα κεντούκι φτιάχνουν το σύνολο του έργου. Αν το φτιάχνουν, διότι στο τέλος αποδεικνύεται περίτρανα πως όχι μόνο δεν έφτιαξαν κάτι με την επίρρωση των κεντούκι, αλλά βρέθηκαν μπροστά στο πλήρες κενό που προσπαθούσαν να αποφύγουν.

Οι σχέσεις τους με τους κοντινούς τους ανθρώπους δεν βελτιώθηκαν, ενώ εκείνες με τους απομακρυσμένους αγνώστους οδηγήθηκαν άλλοτε σε τέλμα κι άλλοτε σε παρεξήγηση.

Οι σχέσεις τους με τους κοντινούς τους ανθρώπους δεν βελτιώθηκαν, ενώ εκείνες με τους απομακρυσμένους αγνώστους οδηγήθηκαν άλλοτε σε τέλμα κι άλλοτε σε παρεξήγηση. Οι αντιδράσεις των «ιδιοκτητών» ποικίλουν: άλλοι αντιμετωπίζουν τα κεντούκι ως κατοικίδια ζώα, άλλοι αποκτούν εμμονή μαζί τους. Κάποιοι τα εχθρεύονται, τα σπάνε, τα κακομεταχειρίζονται. Υπάρχουν εκείνοι που διαβλέπουν μια οικονομική ευκαιρία να ανοίγεται μπροστά τους, κι άλλοι που μαθαίνουν τους εαυτούς τους για πρώτη φορά μέσω αυτών των εικονικών σχέσεων.

Αναγνωστικά δεν λειτουργούν και οι πέντε ιστορίες, ενώ η ανάπτυξη στην αρχή αργεί, για να επιταχυνθεί από τη μέση του βιβλίου και ως το τέλος που, πράγματι, φέρει μια δυναμική που εντυπώνεται μέσα σου με διαύγεια.

samanta schweblin

Η Σαμάντα Σβέμπλιν γεννήθηκε το 1978 στο Μπουένος Άιρες και σήµερα ζει στο Βερολίνο. Έχει κερδίσει σηµαντικά βραβεία για όλα τα βιβλία της και έχει µεταφραστεί σε περισσότερες από 35 γλώσσες. Το 2010 το έγκυρο περιοδικό Granta την επέλεξε ως µία από τις καλύτερες ισπανόφωνες συγγραφείς κάτω των 35 χρόνων. Το πρώτο µυθιστόρηµά της Απόσταση ασφαλείας (µτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Πατάκη, 2020) το 2015 απέσπασε το βραβείο Tigre Juan, ενώ, αφότου µεταφράστηκε στα αγγλικά, το 2017 κατέκτησε µια θέση στη βραχεία λίστα του διεθνούς βραβείου Man Booker, το 2018 τιµήθηκε µε το βραβείο Shirley Jackson και επιλέχθηκε από την εκποµπή «Tournament of Books» ως το καλύτερο βιβλίο που κυκλοφόρησε στις Ηνωµένες Πολιτείες. Το Κεντούκι (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Πατάκη, 2024), το δεύτερο µυθιστόρηµά της, βραβεύτηκε το 2020 µε το βραβείο Mandarache και η αγγλική του µετάφραση ήταν επίσης υποψήφια για το Man Booker. Η συλλογή διηγηµάτων της Επτά άδεια σπίτια (µτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Πατάκη, 2021), τιµήθηκε το 2015 µε το διεθνές λογοτεχνικό βραβείο Ribera del Duero. Επίσης, τα διηγήµατά της έχουν κατακτήσει τα διεθνή βραβεία Casa de las Americas και Juan Rulfo Narrativa.

Η αναζήτηση της ευτυχίας

Τι μπορεί να μας κάνει πραγματικά ευτυχισμένους; Θα μπορούσε να είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου. Η Σβέμπλιν δεν την απαντάει, αλλά τη θέτει –ουσιαστικά– πέντε φορές μέσα στο βιβλίο.

Είναι σε θέση οι εικονικές σχέσεις να διαποτίσουν τον πυρήνα ενός ανθρώπου και προοδευτικά να αντικαταστήσουν την έλλειψη των πραγματικών; Οι ήρωές της δεν τα έχουν καταφέρει με τους κοντινούς τους ανθρώπους και απλώνουν χείρα βοηθείας στους μακρινούς, στους ξένους, στους απρόσιτους.

Ο περισπασμός

Τα κεντούκι είναι μια μορφή περισπασμού, μια επίφαση, ένα μέσο αποφυγής της αλήθειας. Μόνο που αυτή, αργά ή γρήγορα, εμφανίζεται και είναι σκληρή. Κάτι τέτοιο θα συμβεί και στους πέντε πρωταγωνιστές. Όταν ο πρώτος ενθουσιασμός για τα κεντούκι χάσει τη δύναμή του, τότε όλοι τους θα κατανοήσουν πως με τέτοιου είδους τεχνητές λοξοδρομήσεις κανείς δεν σώθηκε και κανείς δεν βρήκε λύση στα υπαρξιακά του αδιέξοδα.

Το βιβλίο έφτιασε κοντά στη βραχεία λίστα των Booker, αλλά τελικά δεν κατάφερε να μπει στην τελική ευθεία. Εντούτοις, αν έχει διαβάσει κανείς τα προηγούμενα βιβλία της Σβέμπλιν θα κατανοήσει πως πρόκειται για μια συγγραφέα που κινείται σε συγκεκριμένη κατεύθυνση (αυτή της αναζήτησης ενός νοήματος στις ανθρώπινες σχέσεις) και τα βήματά της είναι σταθερά και διαρκώς εξελισσόμενα. Πάρα πολύ εύστοχη η μετάφραση της Έφης Γιαννοπούλου.

Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. 


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Ο Τσενγκ Σι-Χου είχε αγοράσει μια κάρτα κεντούκι και είχε εγκαταστήσει τη σύνδεσή του με ένα μηχάνημα στη Λυόν. Από τότε περνούσε πάνω από δέκα ώρες την ημέρα μπροστά στον υπολογιστή του. Οι τραπεζικές του καταθέσεις λιγόστευαν μέρα με τη μέρα, οι φίλοι δεν του τηλεφωνούσαν πια και το junk food άνοιγε σιγά σιγά μια τρύπα στο στομάχι του. “Έτσι έχεις αποφασίσει λοιπόν να πεθάνεις;” τον ρωτούσε στο τηλέφωνο η μητέρα του, ίσως επειδή εκείνη πράγματι προετοίμαζε εδώ και πολλά χρόνια τον θάνατό της, όσο κι αν εκείνος ήταν πάντα υπερβολικά απασχολημένος για να το αντιληφθεί». (σελ. 92)

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

«Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου» του Χαρούκι Μουρακάμι (κριτική) – Iστορία μιας ανεκπλήρωτης αγάπης

«Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου» του Χαρούκι Μουρακάμι (κριτική) – Iστορία μιας ανεκπλήρωτης αγάπης

Για το βιβλίο του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Oύτε γάτες που εξαφανίζονται, ούτε βαθιά πηγάδια που οδηγούν σε ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράμο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...
«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»:  Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

«Το σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη»: Εγκαινιάστηκε στην Πλάκα μουσείο αφιερωμένο στον νομπελίστα ποιητή

Το μουσείο «Το σπίτι του Ελύτη» εγκαινιάστηκε στην Πλάκα. Ένας μικρός και λιτός χώρος σε νεοκλασικό σπίτι που παραχωρήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, στεγάζει και περικλείει το ποικίλο αρχειακό υλικό από την ιδιωτική συλλογή της Ιουλίτας Ηλιοπούλου. 

Επιμέλεια Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ