skoteini opsi ton pragmaton

Για τη συλλογή διηγημάτων του Mario Andrea Rigoni «Η σκοτεινή όψη των πραγμάτων» (μτφρ. Μαρία Φραγκούλη, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα © Chris Droukas / Unsplash.

Του Σόλωνα Παπαγεωργίου

Η Σκοτεινή όψη των πραγμάτων αποτελείται από δεκαοκτώ ευσύνοπτες, παράξενες ιστορίες – δεκαεπτά διηγήματα και ένα παραμύθι. Μια γυναίκα παρασύρεται από μια μικρή φώκια σε βαθιά νερά, όμως αντί να τρομοκρατηθεί, γοητεύεται από την εμπειρία. Ένας άνδρας ταξιδεύει με προορισμό το Παρίσι, μόνο και μόνο για να ανακαλύψει πως έχει επιβιβαστεί σε ένα τρένο-φάντασμα. Ένας νεαρός φοιτητής, παγιδευμένος μέσα σε ένα εξομολογητήριο, δίνει άφεση αμαρτιών σε μια γυναίκα που σκότωσε τον άνδρα της. Ένας παραθεριστής συνομιλεί με τον κατάκοιτο μα πολυταξιδεμένο γείτονά του, μια γυναίκα αδυνατεί να θυμηθεί τον πρώην σύζυγό της εξαιτίας της άνοιας που κατατρώει τη μνήμη της.

Κοινό στοιχείο μεταξύ των ιστοριών είναι το «αλλόκοτο» που διαρρηγνύει την κανονικότητα της καθημερινότητας των ηρώων. Οι πρωταγωνιστές του Ριγκόνι είναι στωικοί, μοναχικοί, ορισμένοι βρίσκονται στη δύση της ζωής τους. Μεταναστεύουν σε κάποιον μακρινό, συχνά εξωτικό τόπο για να βρουν τη γαλήνη, για να κάνουν μια καινούργια αρχή· παρόλα αυτά, δεν καταφέρνουν να ταιριάξουν στον καινούργιο τόπο, να εξιλεωθούν για την προηγούμενη ζωή τους κι έτσι παραμένουν ξένοι. Το παρελθόν τους επιβιώνει στη μνήμη τους, είτε εξιδανικευμένο είτε ως όπλο των ερινυών· επιβιώνει στα γερασμένα, καταπονημένα σώματά τους, στις ουλές και στις ρυτίδες τους, στα τυφλωμένα μάτια τους· επιβιώνει ως ο απόηχος της ομορφιάς μιας μακρινής νεότητας που πλέον έχει χαθεί.

Όπως μας πληροφορεί ο Ματέο Μαρκεζίνι στο κατατοπιστικό του επίμετρο, ο Ριγκόνι, ο οποίος διετέλεσε ομότιμος καθηγητής Ιταλικής Φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα, ήταν γνώστης και μελετητής των τεχνασμάτων της μοντέρνας και της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας. Ως επιρροές του κατονομάζονται ο Κάφκα (υπάρχει και ονομαστική αναφορά στον Κάφκα σε κάποια διηγήματα), ο Καλβίνο και ο Μπόρχες. Πράγματι, κάποιες αφηγήσεις του θυμίζουν τα μικροδιηγήματα του Μπόρχες, τόσο χάρη στην παιγνιώδη διάθεση και το καυστικό ύφος της γραφής, όσο και στη θεματολογία. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ίσως η ιστορία στην οποία ο Ριγκόνι περιγράφει ένα φανταστικό, μακρινό νησί, στο οποίο συνυπάρχουν οι αντιθέσεις και τα τροπικά δάση συνορεύουν με τα παγωμένα βουνά. Σε πολλές ιστορίες η ρεαλιστική αφήγηση δανείζεται και ενσωματώνει στοιχεία από τον χώρο του φανταστικού.

Οι πρωταγωνιστές του Ριγκόνι είναι στωικοί, μοναχικοί, ορισμένοι βρίσκονται στη δύση της ζωής τους. Μεταναστεύουν σε κάποιον μακρινό, συχνά εξωτικό τόπο για να βρουν τη γαλήνη, για να κάνουν μια καινούργια αρχή...

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το διήγημα με πρωταγωνιστή έναν κατάκοιτο άνδρα, ο οποίος επέζησε έπειτα από ένα δυστύχημα και βρίσκεται στο έλεος των ιατρών του. Ο Ριγκόνι παρουσιάζει τον πρωταγωνιστή του δέσμιο στο χειρουργικό τραπέζι, έρμαιο στα χέρια των θεραπευτών του, όπως αντίστοιχα κάνει και ο Βαλτινός με τον πρωταγωνιστή του δικού του διηγήματος «Ο γύψος» από τα Δεκαοχτώ κείμενα (εκδ. Κέδρος). Για το κλείσιμο του διηγήματος ο Ριγκόνι χρησιμοποιεί την τεχνική του εγκιβωτισμού ανατρέποντας το πλαίσιο της ιστορίας του και μεταθέτοντάς το σε ένα διήγημα που διαβάζει η κριτική επιτροπή ενός λογοτεχνικού περιοδικού.

loggia rigoni skotini opsiΗ συλλογή κλείνει με την ιστορία «Ένα παραμύθι: Η πληγή του Κάλεμπ», ένα φιλόδοξο αφηγηματικό κράμα, που συνδυάζει τη λογοτεχνική γραφή με τη μυθολογία και στοιχεία παραμυθιού – μια ιστορία ενηλικίωσης. Πρωταγωνιστής ένας νεαρός βοσκός, που συναντάει μια μυστηριώδη γυναικεία μορφή –κάτι μεταξύ φαντάσματος και μικρής θεότητας– σε μια ξεχασμένη γωνιά ενός βουνού. Οι κουβέντες που ανταλλάσουν συμπυκνώνουν βαθύ υπαρξιακό προβληματισμό. Ο Κάλεμπ βλέπει για πρώτη φορά, από την κορφή του βουνού, τη θάλασσα, και αναρωτιέται:

«Κινείται ή είναι ακίνητη;»
«Ασφαλώς και κινείται, είναι φτιαγμένη από νερό, πολύ, ατελείωτο νερό. Κινείται ασταμάτητα, αιώνια». 
«Τότε είναι και επικίνδυνη».
«Εξαρτάται, άλλοτε είναι καλοσυνάτη, άλλοτε ανελέητη, καπριτσιόζα, σαν τους θεούς».
«Είναι θεός;»
«Θα μπορούσες να το πεις έτσι».
«Θα μου άρεσε να την αγγίξω με το δάκτυλο».
«Μπορείς και να βυθιστείς ολόκληρος».
«Χωρίς να πεθάνω;»
«Ασφαλώς», γέλασε η κοπέλα, «αν η θάλασσα είναι ήρεμη, επιπλέεις σαν γλάρος ή κολυμπάς σαν πάπια. Αν μπορούσα, θα σου μάθαινα πώς γίνεται, μα είναι τόσο μακριά από εδώ. Ίσως μια μέρα κάποιος σε πάει ως εκεί».


* Ο ΣΟΛΩΝΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι φοιτητής Φαρμακευτικής. Αρθρογραφεί και γράφει πεζογραφία.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ