skoteini opsi ton pragmaton

Για τη συλλογή διηγημάτων του Mario Andrea Rigoni «Η σκοτεινή όψη των πραγμάτων» (μτφρ. Μαρία Φραγκούλη, εκδ. Loggia). Κεντρική εικόνα © Chris Droukas / Unsplash.

Του Σόλωνα Παπαγεωργίου

Η Σκοτεινή όψη των πραγμάτων αποτελείται από δεκαοκτώ ευσύνοπτες, παράξενες ιστορίες – δεκαεπτά διηγήματα και ένα παραμύθι. Μια γυναίκα παρασύρεται από μια μικρή φώκια σε βαθιά νερά, όμως αντί να τρομοκρατηθεί, γοητεύεται από την εμπειρία. Ένας άνδρας ταξιδεύει με προορισμό το Παρίσι, μόνο και μόνο για να ανακαλύψει πως έχει επιβιβαστεί σε ένα τρένο-φάντασμα. Ένας νεαρός φοιτητής, παγιδευμένος μέσα σε ένα εξομολογητήριο, δίνει άφεση αμαρτιών σε μια γυναίκα που σκότωσε τον άνδρα της. Ένας παραθεριστής συνομιλεί με τον κατάκοιτο μα πολυταξιδεμένο γείτονά του, μια γυναίκα αδυνατεί να θυμηθεί τον πρώην σύζυγό της εξαιτίας της άνοιας που κατατρώει τη μνήμη της.

Κοινό στοιχείο μεταξύ των ιστοριών είναι το «αλλόκοτο» που διαρρηγνύει την κανονικότητα της καθημερινότητας των ηρώων. Οι πρωταγωνιστές του Ριγκόνι είναι στωικοί, μοναχικοί, ορισμένοι βρίσκονται στη δύση της ζωής τους. Μεταναστεύουν σε κάποιον μακρινό, συχνά εξωτικό τόπο για να βρουν τη γαλήνη, για να κάνουν μια καινούργια αρχή· παρόλα αυτά, δεν καταφέρνουν να ταιριάξουν στον καινούργιο τόπο, να εξιλεωθούν για την προηγούμενη ζωή τους κι έτσι παραμένουν ξένοι. Το παρελθόν τους επιβιώνει στη μνήμη τους, είτε εξιδανικευμένο είτε ως όπλο των ερινυών· επιβιώνει στα γερασμένα, καταπονημένα σώματά τους, στις ουλές και στις ρυτίδες τους, στα τυφλωμένα μάτια τους· επιβιώνει ως ο απόηχος της ομορφιάς μιας μακρινής νεότητας που πλέον έχει χαθεί.

Όπως μας πληροφορεί ο Ματέο Μαρκεζίνι στο κατατοπιστικό του επίμετρο, ο Ριγκόνι, ο οποίος διετέλεσε ομότιμος καθηγητής Ιταλικής Φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα, ήταν γνώστης και μελετητής των τεχνασμάτων της μοντέρνας και της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας. Ως επιρροές του κατονομάζονται ο Κάφκα (υπάρχει και ονομαστική αναφορά στον Κάφκα σε κάποια διηγήματα), ο Καλβίνο και ο Μπόρχες. Πράγματι, κάποιες αφηγήσεις του θυμίζουν τα μικροδιηγήματα του Μπόρχες, τόσο χάρη στην παιγνιώδη διάθεση και το καυστικό ύφος της γραφής, όσο και στη θεματολογία. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι ίσως η ιστορία στην οποία ο Ριγκόνι περιγράφει ένα φανταστικό, μακρινό νησί, στο οποίο συνυπάρχουν οι αντιθέσεις και τα τροπικά δάση συνορεύουν με τα παγωμένα βουνά. Σε πολλές ιστορίες η ρεαλιστική αφήγηση δανείζεται και ενσωματώνει στοιχεία από τον χώρο του φανταστικού.

Οι πρωταγωνιστές του Ριγκόνι είναι στωικοί, μοναχικοί, ορισμένοι βρίσκονται στη δύση της ζωής τους. Μεταναστεύουν σε κάποιον μακρινό, συχνά εξωτικό τόπο για να βρουν τη γαλήνη, για να κάνουν μια καινούργια αρχή...

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το διήγημα με πρωταγωνιστή έναν κατάκοιτο άνδρα, ο οποίος επέζησε έπειτα από ένα δυστύχημα και βρίσκεται στο έλεος των ιατρών του. Ο Ριγκόνι παρουσιάζει τον πρωταγωνιστή του δέσμιο στο χειρουργικό τραπέζι, έρμαιο στα χέρια των θεραπευτών του, όπως αντίστοιχα κάνει και ο Βαλτινός με τον πρωταγωνιστή του δικού του διηγήματος «Ο γύψος» από τα Δεκαοχτώ κείμενα (εκδ. Κέδρος). Για το κλείσιμο του διηγήματος ο Ριγκόνι χρησιμοποιεί την τεχνική του εγκιβωτισμού ανατρέποντας το πλαίσιο της ιστορίας του και μεταθέτοντάς το σε ένα διήγημα που διαβάζει η κριτική επιτροπή ενός λογοτεχνικού περιοδικού.

loggia rigoni skotini opsiΗ συλλογή κλείνει με την ιστορία «Ένα παραμύθι: Η πληγή του Κάλεμπ», ένα φιλόδοξο αφηγηματικό κράμα, που συνδυάζει τη λογοτεχνική γραφή με τη μυθολογία και στοιχεία παραμυθιού – μια ιστορία ενηλικίωσης. Πρωταγωνιστής ένας νεαρός βοσκός, που συναντάει μια μυστηριώδη γυναικεία μορφή –κάτι μεταξύ φαντάσματος και μικρής θεότητας– σε μια ξεχασμένη γωνιά ενός βουνού. Οι κουβέντες που ανταλλάσουν συμπυκνώνουν βαθύ υπαρξιακό προβληματισμό. Ο Κάλεμπ βλέπει για πρώτη φορά, από την κορφή του βουνού, τη θάλασσα, και αναρωτιέται:

«Κινείται ή είναι ακίνητη;»
«Ασφαλώς και κινείται, είναι φτιαγμένη από νερό, πολύ, ατελείωτο νερό. Κινείται ασταμάτητα, αιώνια». 
«Τότε είναι και επικίνδυνη».
«Εξαρτάται, άλλοτε είναι καλοσυνάτη, άλλοτε ανελέητη, καπριτσιόζα, σαν τους θεούς».
«Είναι θεός;»
«Θα μπορούσες να το πεις έτσι».
«Θα μου άρεσε να την αγγίξω με το δάκτυλο».
«Μπορείς και να βυθιστείς ολόκληρος».
«Χωρίς να πεθάνω;»
«Ασφαλώς», γέλασε η κοπέλα, «αν η θάλασσα είναι ήρεμη, επιπλέεις σαν γλάρος ή κολυμπάς σαν πάπια. Αν μπορούσα, θα σου μάθαινα πώς γίνεται, μα είναι τόσο μακριά από εδώ. Ίσως μια μέρα κάποιος σε πάει ως εκεί».


* Ο ΣΟΛΩΝΑΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι φοιτητής Φαρμακευτικής. Αρθρογραφεί και γράφει πεζογραφία.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

Για το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Πιεδάδ Μπονέτ (Piedad Bonnett) «Αυτό που δεν έχει όνομα» (μτφρ. Καλυψώ Αγγελοπούλου, εκδ. Κυψέλη).

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

Θα ξεκινήσω λέγοντας πως το ...

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ντον ΝτεΛίλο (Don DeLillo) «Άγγελος Εσμεράλντα – Εννέα ιστορίες» (μτφρ. Ελένη Γιαννακάκη, εκδ. Εστία).

Γράφει ο Μιχάλης Μοδινός 

Στην πρόσφατη συζήτησή μας με τον ...

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

Για το μυθιστόρημα του Ζαν Ζενέ (Jean Genet) «Ο καβγατζής της Βρέστης» (μτφρ. Ρίτα Κολαϊτη, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «Ο καβγατζής» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στο λιμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Καρίμ Κατάν: «Έγραψα για κάτι που χάνεται, είτε πρόκειται για την Παλαιστίνη είτε για την οικογένεια, τις σχέσεις»

Καρίμ Κατάν: «Έγραψα για κάτι που χάνεται, είτε πρόκειται για την Παλαιστίνη είτε για την οικογένεια, τις σχέσεις»

, «Προσπαθώ να μη διαχωρίζω τις επιρροές μου σε ανατολικές και δυτικές, καθώς είμαι ένα μείγμα διαμορφωμένο κι από τις δύο κουλτούρες», μας είπε ο Παλαιστίνιος συγγραφέας Καρίμ Κατάν (Karim Kattan). Τον συναντήσαμε στο 4ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων.

Συνέντευξη στον Σόλωνα Παπ...

Ιούλιος στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο»: Συναυλίες και ποιητικά δρώμενα

Ιούλιος στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο»: Συναυλίες και ποιητικά δρώμενα

Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και άλλων μεγάλων δημιουργών θα ακουστεί μελοποιημένη στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο» τον Ιούλιο, σε δύο συναυλίες και ένα μουσικό δρώμενο.

Επιμέλεια: ...

Καλοκαίρι στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη της Άνδρου – Παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες» και άλλες εκδηλώσεις

Καλοκαίρι στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη της Άνδρου – Παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες» και άλλες εκδηλώσεις

Η Καΐρειος Βιβλιοθήκη της Άνδρου φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, και την παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες – Η μνήμη της τελευταίας σελίδας» (εκδ. Gutenberg).

Επιμέλεια: Book Press

Ως ίδρυμα που προάγει την ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ή ένας μέρος αυτής, οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Έντεκα βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι βιογρα...

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Επιλογή πενήντα βιβλίων από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή, εστιάζοντας στην Ιστορία, ελληνική και διεθνή, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, αλλά και σε βιβλία που αφορούν τον πολιτισμό, την κοινωνία, τη θρησκεία, την ψυχολογία, την επιστήμη. Πενήντα δοκίμια ή μελέτες που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους και πιο ενημερωμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ