mavro vivlio 01

Για το μυθιστόρημα του Orhan Pamuk «Το μαύρο βιβλίο» (μτφρ. Στέλλα Βρετού, εκδ. Πατάκη).

Της Νίκης Κώτσιου

Ένα από τα πιο συζητημένα και πολυδιαβασμένα βιβλία της σύγχρονης τουρκικής λογοτεχνίας, το Μαύρο βιβλίο (1990) του νομπελίστα Ορχάν Παμούκ (Κωνσταντινούπολη, 1952) αναπτύσσεται ευρηματικά σα μια μεταμοντέρνα ατμοσφαιρική μυθοπλασία, που διερευνά έννοιες όπως η αυθεντικότητα του εαυτού και η περιπέτεια της ύπαρξης μέσα στο θέατρο της ανθρώπινης ιστορίας.

Η ιστορία εξελίσσεται στην Ιστανμπούλ, λίγο πριν απ’ το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980. Ο Γκαλίπ, νεαρός δικηγόρος, είναι παντρεμένος με την όμορφη ξαδέρφη του Ρουγιά, μέχρι τη μέρα που αυτή τον εγκαταλείπει αφήνοντας ένα παράξενο σημείωμα. Αποφασισμένος να τη βρει, ο Γκαλίπ την ψάχνει σε κάθε γωνιά της Ιστανμπούλ, ενώ συγχρόνως διαπιστώνει ότι έχει επίσης εξαφανιστεί ο Τζελάλ, ετεροθαλής αδελφός της Ρουγιά και προβεβλημένος δημοσιογράφος της εφημερίδας Μιλλιέτ. Εικάζοντας ότι τα δυο αδέλφια είναι μαζί, ο Γκαλίπ ξεψαχνίζει τα άρθρα του Τζελάλ με την ελπίδα να βρει υπανιγμούς και σημάδια, που θα τον οδηγήσουν στην κρυψώνα τους. Συνεπαρμένος από την αρθρογραφία του Τζελάλ, ο Γκαλίπ καταλήγει να μπει σε μια διαδικασία ταύτισης μαζί του ακολουθώντας τα μυστικιστικά μονοπάτια του σουφισμού, που τον οδηγούν σε μια εμπειρία πολύπλευρης φώτισης. Έτσι, η αναζήτηση της γυναίκας του Ρουγιά παίρνει στην πορεία εντελώς απρόβλεπτες διαστάσεις και μετατρέπεται σ’ ένα ταξίδι αυτογνωσίας και ανακάλυψης του εαυτού μέσ’ από σύνθετες πνευματικές ατραπούς εσωτερικής διερεύνησης.

Στη συμβατική αστυνομική ιστορία, η διασαλευμένη τάξη πάντα αποκαθίσταται, η ασφάλεια επανέρχεται και το μυστήριο φωτίζεται. Όμως, στο Μαύρο βιβλίο η απορρύθμιση παραμένει και όλα εξακολουθούν να φαντάζουν σκοτεινά και δυσοίωνα.

Η ιστορία διαθέτει μια ψευδο-αστυνομική πλοκή καθώς ο Γκαλίπ αναπτύσσει δεξιότητες ντετέκτιβ, προκειμένου να φτάσει στον στόχο του. Κάνει μεθοδική έρευνα, ψάχνει εντατικά κι ακαταπόνητα, εξερευνά αρχεία, αναπτύσσει πιθανά σενάρια. Επισκέπετεται μάλιστα και τον πρώην σύζυγο της Ρουγιά θεωρώντας πιθανή την ανάμειξή του στην εξαφάνισή της. Ωστόσο, όλη η προσπάθεια θα αποβεί μάταιη. Ο Γκαλίπ αποτυγχάνει ως ντετέκτιβ και το εγχείρημα δεν φέρνει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Στη συμβατική αστυνομική ιστορία, η διασαλευμένη τάξη πάντα αποκαθίσταται, η ασφάλεια επανέρχεται και το μυστήριο φωτίζεται. Όμως, στο Μαύρο βιβλίο η απορρύθμιση παραμένει και όλα εξακολουθούν να φαντάζουν σκοτεινά και δυσοίωνα.

Η πόλη και ο πρωταγωνιστής

Η χειμερινή Ιστανμπούλ με το αδιάκοπο χιόνι γίνεται ατμοσφαιρικό σκηνικό και μαζί πρωταγωνιστικός χαρακτήρας. Μουντή και μυστηριώδης ξεδιπλώνεται σα λαβύρινθος και δεν παύει να παγιδεύει τον Γκαλίπ στα περάσματα, τις κόγχες και τα ανύποπτα σοκάκια της. Μεγάλο μέρος της δράσης λαμβάνει χώρα υπογείως, μέσα σε μυστικές στοές που κρύβουν μυστικά και στεγάζουν παράξενους τύπους. Ο Γκαλίπ, μόνος και αποξενωμένος, καταρρακωμένος από την εξαφάνιση της γυναίκας του, πορεύεται αμήχανος και μπερδεμένος μέσα στον δαιδαλώδη αστικό ιστό προσπαθώντας να βρει άκρη. Επιχειρεί να διαβάσει και να ερμηνεύσει τα σημάδια που βλέπει κωδικοποιημένα πάνω στο σώμα της πόλης αλλά πάντα του διαφεύγουν κρίσιμες λεπτομέρειες και γνώσεις. Χρησιμοποιεί τα δημοσιογραφικά κείμενα του Τζελάλ για να ξεκλειδώσει τα μυστήρια και καταφεύγει στα μυστικιστικά κείμενα της Aνατολής για να γνωρίσει τον εαυτό του. Η πόλη, σχεδόν εχθρική, γίνεται κι αυτή με τη σειρά της ένα ακόμη απροσπέλαστο, γριφώδες «κείμενο».

Η αδιάκοπη μετακίνησή του Γκαλίπ μέσα σ’ έναν λαβυρινθώδη αστικό χώρο σηματοδοτεί συγχρόνως μια παράλληλη χαρτογράφηση ενός περιπεπλεγμένου εσώτερου εαυτού, που αφυπνίζεται και διεκδικεί τα δικαιώματά του.

Μοναχικός κι επίμονος περιπατητής ανάμεσα σε σκυθρωπούς συμπατριώτες, ο Γκαλίπ βλέπει τα σημάδια μιας προαιώνιας δυστυχίας να διαχέονται παντού. Τα αποτυπώματα της Ιστορίας μένουν ανεξίτηλα και δεν παύουν να συνομιλούν μεταξύ τους μέσ’ από τα ερεβώδη βάθη των αιώνων. Οι σκοτεινές πλευρές της Ιστανμπούλ δημιουργούν ένα διαρκώς ενεργό μυστήριο, που ανθίσταται σθεναρά στην όποια προσπάθεια αποκρυπτογράφησης. Χαοτική, δυσοίωνη και αδιαπέραστη, ενίοτε τρομακτική, η Πόλη του Μαύρου βιβλίου δεν προσφέρει διαφυγές αλλά παγιδεύει και συσκοτίζει. Η αδιάκοπη μετακίνησή του Γκαλίπ μέσα σ’ έναν λαβυρινθώδη αστικό χώρο σηματοδοτεί συγχρόνως μια παράλληλη χαρτογράφηση ενός περιπεπλεγμένου εσώτερου εαυτού, που αφυπνίζεται και διεκδικεί τα δικαιώματά του.

mavro vivlio 01

Το ζήτημα της ταυτότητας: ατομικής και συλλογικής

Το πρόβλημα της ταυτότητας κατέχει κεντρική θέση στο Μαύρο βιβλίο. Ο Γκαλίπ ξεκινά να βρει την εξαφανισμένη γυναίκα του και καταλήγει να ανακαλύψει τον εαυτό του. Συχνά διερωτάται ποιος πραγματικά είναι και τι είναι αυτό που τον διαμορφώνει. Συγχρόνως προβληματίζεται και για τη φυσιογνωμία της Ιστανμπούλ, που γεφυρώνει δύο κόσμους και δύο κουλτούρες συγχωνεύοντας στοιχεία από Ανατολή και Δύση, που παραμένουν όμως ασυμφιλίωτα και αντικρουόμενα. Η ίδια η ταυτότητα της Τουρκίας είναι ένα μείζον θέμα όχι μόνο στο Μαύρο βιβλίο αλλά σε όλο το έργο του Ορχάν Παμούκ. Ο εκδυτικισμός απέναντι στην επιμονή του ισλάμ, οι παλιές νοοτροπίες και αξίες απέναντι στον εκσυγχρονισμό και τα νέα ήθη, τα κατάλοιπα μιας παρακμιακής αυτοκρατορίας που συνεχίζουν να στοιχειώνουν το κοσμικό κράτος.

Η ίδια η ταυτότητα της Τουρκίας είναι ένα μείζον θέμα όχι μόνο στο Μαύρο βιβλίο αλλά σε όλο το έργο του Ορχάν Παμούκ.

Η ιστορία του μάστορα Μπεντιί επανέρχεται με έμφαση δύο φορές και ρίχνει βαριά τη σκιά της σε ολόκληρο το βιβλίο θίγοντας το θέμα της τουρκικής ταυτότητας. Ο μάστορας Μπεντιί κατασκευάζει κούκλες διαφορετικές από τις κούκλες βιτρίνας των δυτικών που έχουν κατακλύσει την Ιστανμπούλ. Οι δικές του κούκλες δεν έχουν τα εκλεπτυσμένα καλούπια της δυτικής κούκλας αλλά αναπαράγουν πιστά τις κινήσεις, τις εκφράσεις και τις χειρονομίες των αυθεντικών Τούρκων, προτού αυτοί υποστούν τον βίαιο εκδυτικισμό της κουλτούρας τους. Όμως οι κούκλες του Μπεντιί παραμένουν εσαεί στα αζήτητα, καταχωνιασμένες κατά εκατοντάδες στα τρομακτικά υπόγεια του σπιτιού του. Ο Μπεντιί και οι απόγονοί του κατηγορούν το δυτικό σινεμά και τα χούγια των ευρωπαίων για τον εκφυλισμό που διαπιστώνουν τριγύρω τους κι ευαγγελίζονται μια επιστροφή στις ρίζες απηχώντας μια βαθιά συντηρητική στάση. Δέσμιος ασυμφιλίωτων αντιθέσεων, ο σύγχρονος Τούρκος παραπαίει διχασμένος ανάμεσα σε ανατολή και δύση αναζητώντας μιαν ισορροπία που φαντάζει σχεδόν ανέφικτη.

Γενική θεώρηση

Στοχαστικό, μελαγχολικό, αινιγματικό, το Μαύρο βιβλίο αναπτύσσεται σα μια σκοτεινή δίνη που καταπίνει τα εμπλεκόμενα πρόσωπα θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα που αφορούν τις βαθύτερες στοιβάδες του εαυτού. Συνομιλώντας με μυστικιστικά κείμενα της Ανατολής αλλά και με εμβληματικά Δυτικά έργα, καταδύεται με τρόπο υποβλητικό στο μυστήριο της ύπαρξης και αποτυπώνει πολύ γλαφυρά την αίσθηση του ιλίγγου, που μπορεί να προκαλέσει μια τέτοια κατάδυση. Μέσα σ’ έναν κόσμο που επιμένει να μην αποκαλύπτει το νόημά του, ο ήρωας πασχίζει εναγωνίως να βρεί το χαμένο κέντρο, που θα τον προσανατολίσει και θα του δώσει προοπτική. Η αναζήτηση αυτού του κέντρου εγκαινιάζει μια επώδυνη περιπέτεια με σκοπό την ανάδυση της κρυφής αλήθειας, που πρέπει να αποκαλυφθεί και να λάμψει. Ωστόσο, αυτή η αλήθεια δεν αποκαλύπτεται ποτέ. Το τέλος είναι οδυνηρό και σφραγίζεται από την παρουσία του θανάτου. Μέσα στον ζόφο και την αγωνία ενός ασταθούς κόσμου που συνεχώς αυτοκαταστρέφεται, η γραφή γίνεται το ιδανικό καταφύγιο και η μοναδική παρηγοριά για τον χειμαζόμενο ήρωα, που ψάχνει απελπισμένα για ερείσματα. Ιδιαίτερα επιμελημένη και ρέουσα, η όμορφη μετάφραση της Στέλλας Βρετού αποδίδει την ατμόσφαιρα και το μυστήριο του βιβλίου.

* Η ΝΙΚΗ ΚΩΤΣΙΟΥ είναι φιλόλογος.


pamuk exΤο μαύρο βιβλίο
ΟΡΧΑΝ ΠΑΜΟΥΚ
Μτφρ. ΣΤΕΛΛΑ ΒΡΕΤΟΥ
ΠΑΤΑΚΗΣ 2021
Σελ. 696, τιμή εκδότη €22,90

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ORHAN PAMUK

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Μια φορά, τον Φεβρουάριο του 1962, αν πρέπει να δώσουμε ημερομηνία, μία από εκείνες τις γεμάτες ένταση μέρες, όταν προετοιμαζόμασταν για ένα στρατιωτικό πραξικόπημα που θα λύτρωνε τη χώρα από την αθλιότητα, ένα χειμωνιάτικο βράδυ, σ’ έναν από τους σκοτεινούς δρόμους στο Μπέγιογλου είχατε δει να μεταφέρουν έναν πελώριο καθρέφτη με επίχρυση κορνίζα, ποιος ξέρει για ποιο παράξενο λόγο, από ένα νυχτερινό κέντρο όπου δούλευαν χορεύτριες του χορού της κοιλιάς και ταχυδακτυλουργοί σ’ ένα άλλο, και είδατε τον καθρέφτη να ραγίζει μπροστά στα μάτια σας, από το κρύο ή ίσως από κάποιον άλλο λόγο, και έπειτα να γίνεται θρύψαλα, και καταλάβατε εκείνη τη στιγμή ότι η λέξη στη γλώσσα μας για το υλικό που χρησιμοποιείται για να γίνει το γυαλί καθρέφτης είναι η ίδια με τη λέξη “μυστικό”. Και είχατε γράψει σ’ ένα άρθρο σας για εκείνη τη στιγμή έμπνευσης: Ανάγνωση σημαίνει κοιτάζω σ’ έναν καθρέφτη. Αυτοί που ξέρουν το “μυστικό” πίσω από τον καθρέφτη περνάνε στην άλλη όχθη, ενώ οι άλλοι, όσοι δεν έχουν ιδέα για το μυστικό των γραμμάτων, δεν βλέπουν στον κόσμο παρά μόνο τα δικά τους βαρετά πρόσωπα».

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

«Χιροσίμα» του Τζον Χέρσι – 80 χρόνια από όταν έσβησε ο κόσμος διαβάζουμε το βιβλίο που αποκάλυψε τη φρίκη

Για το βιβλίο του Τζον Χέρσι (John Hersey) «Χιροσίμα» (μτφρ. Νίκος Αγγελόπουλος, εκδ. Σάλτο). Ογδόντα χρόνια συμπληρώνονται στις 6 Αυγούστου από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας. Κεντρική εικόνα: Η Χιροσίμα, αμέσως μετά (πηγή: Britannica).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

«Η θεία του Σίτον» του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (κριτική) – Φόβοι για μάγισσες και το φάντασμα της αποικιοκρατίας

Για το εκτενές διήγημα του Ουόλτερ ντε λα Μέαρ (Walter de la Mare) «Η θεία του Σίτον» (μτφρ. Ευαγγελία Κουλιζάκη, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «The witch in the window» (2018).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

«Λευκό» της Χαν Γκανγκ (κριτική) – Σπουδή στη λευκότητα

Για το μυθοπλαστικό έργο της Χαν Γκανγκ (Han Kang) «Λευκό» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Η συγγραφέας. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Λευκό χάπι, λευκά μαλλιά, φεγγάρι, χιόνι, αλάτι, γλά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ