H Xora pou pote

Για τη νουβέλα της Ornela Vorpsi «Η χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις» (μτφρ. Μαρία Σιδηροπούλου, εκδ. Πλέθρον). Φωτογραφία: Η Vefi Redhi και η Αμαλία Αρσένη από τη θεατρική παράσταση που βασίζεται στο βιβλίο, σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι.

Του Αχιλλέα Σύρμου

Η Ορνέλα Βόρπσι, κόρη πρώην εγκλείστου του στρατοπέδου-ορυχείου του Σπατς, εγκατέλειψε την κομμουνιστική Αλβανία λίγο πριν από την οριστική κατάρρευση του καθεστώτος Αλία, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, και εγκαταστάθηκε στο Μιλάνο για να σπουδάσει στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.

Αν και η Αλβανία παραμένει για εκείνη μια απωθημένη πατρίδα, δεν έκρυψε ποτέ ότι η εμπειρία του αλβανικού κομμουνισμού και της καθεστωτικής δίωξης καταλαμβάνουν κυρίαρχη θέση στον σχηματισμό της συγγραφικής της ταυτότητας. Η Ορνέλα Βόρπσι, στενή φίλη της Μόνικα Μπελούτσι και εξίσου καλλιπλόκαμη με αυτή, είναι μια αναγνωρισμένη και διεθνώς καταξιωμένη εικαστικός, φωτογράφος και συγγραφέας, το πολυσχιδές καλλιτεχνικό έργο της οποίας συνέχεται από την αίσθηση μιας απόλυτης πρόσδεσης στη χαρτογράφηση της γυναικείας ομορφιάς και των απειλών που σκευωρούν εναντίον της· μοτίβο που αναδεικνύεται εναργέστερα στη μυθοπλαστική νουβέλα με αυτοβιογραφικά ίχνη Η χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις, γραμμένη στα ιταλικά αλλά εκδομένη για πρώτη φορά στη Γαλλία. 

Μια μυθοπλαστική ανασύνθεση της προσωπικής ιστορίας της συγγραφέως και του διαρκώς ανεπούλωτου τραύματος, ένας εναγώνιος αναστοχασμός για τα χρόνια της εφηβείας της μέσα στον απομαγευμένο κόσμο ενός παρανοϊκού ολοκληρωτισμού που εγκαθίδρυσε ο άντρας-δικτάτορας και που η γυναικεία σεξουαλικότητα παρέμενε ένα ταμπού εξίσου διώξιμο όσο και η αντίσταση των εχθρών του λαού.

Η έκπαγλης ομορφιάς έφηβη πρωταγωνίστρια της άλλοτε πρωτοπρόσωπης και άλλοτε τριτοπρόσωπης αφήγησης, βιώνει ένα διπλό στιγματισμό: τον ταξικό, εξαιτίας του εγκλεισμού του πατέρα της στο Σπατς, το πιο κακόφημο χοτζικό γκουλάγκ, και τον στιγματισμό της κοινωνικά επιλήψιμης εκκολαπτόμενης γυναικείας σαγήνης που ακολουθεί το εφηβικό της σώμα, το ίδιο αμείλικτα όπως η δικτατορία του προλεταριάτου. Η χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις δεν είναι παρά μια μυθοπλαστική ανασύνθεση της προσωπικής ιστορίας της συγγραφέως και του διαρκώς ανεπούλωτου τραύματος, ένας εναγώνιος αναστοχασμός για τα χρόνια της εφηβείας της μέσα στον απομαγευμένο κόσμο ενός παρανοϊκού ολοκληρωτισμού που εγκαθίδρυσε ο άντρας-δικτάτορας και που η γυναικεία σεξουαλικότητα παρέμενε ένα ταμπού εξίσου διώξιμο όσο και η αντίσταση των εχθρών του λαού.

Ornela Vorpsi

Η ανάκληση των οδυνηρών αναμνήσεων και των διαγραφόμενων αδιεξόδων συντελείται μέσα από την αξιοποίηση μιας ευρηματικής εικονοποιΐας που αντλεί τη δυναμική της από την αρμονική ώσμωση του γραπτού λόγου και της αποστασιοποιημένης οπτικής αφήγησης, πάντοτε παρούσας στο έργο της Βόρπσι. Η νουβέλα, κατά κοινή παραδοχή των κριτικών, συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα της ανατολικοευρωπαϊκής λογοτεχνίας κατά τη μετακομμουνιστική περίοδο, διότι, τηρώντας μια σατιρική ή ειρωνική απόσταση, «διερευνά το τραύμα του αυταρχισμού, της πατριαρχικής υπερ-σεξουαλικότητας, και της πολλαπλής βίας βυθομετρώντας ακατέργαστα και ποιητικά όψεις της ατομικής και συλλογικής ευθύνης, της μετανάστευσης/εξορίας και του νοήματος της τέχνης και της λογοτεχνίας».

vorpsi exΗ χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις γνώρισε αρκετές επανεκδόσεις στη Γαλλία, την Ιταλία και την Αγγλία. Έχει μεταφραστεί επίσης στα ελληνικά και κυκλοφόρησε το 2006 από τις εκδόσεις Πλέθρον.

→ Κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 μέχρι τις 27 Οκτωβρίου, ανεβαίνει στη σκηνή του θεάτρου Σταθμός η παράσταση «Η χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις» βασισμένη στη νουβέλα της Βόρπσι, σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι.

* Ο ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΥΡΜΟΣ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

Για το μυθιστόρημα του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ [Mohamed Mbougar Sarr] «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε με τη μεγαλύτερη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων, το βραβείο Goncourt, για το 2021. Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας. 

...
«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

«Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» του Μπάρι Χάνα (κριτική) – Λογοτεχνία των αντιθέσεων για μια συναρπαστική ανάγνωση

Για τη συλλογή διηγημάτων του Μπάρι Χάνα [Barry Hannah] «Ψεύτες του νερού και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Νίκος Α. Μάντης, εκδ. Καστανιώτη). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Μπάρι Χάνα.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Οι Ψεύτες...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ