H Xora pou pote

Για τη νουβέλα της Ornela Vorpsi «Η χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις» (μτφρ. Μαρία Σιδηροπούλου, εκδ. Πλέθρον). Φωτογραφία: Η Vefi Redhi και η Αμαλία Αρσένη από τη θεατρική παράσταση που βασίζεται στο βιβλίο, σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι.

Του Αχιλλέα Σύρμου

Η Ορνέλα Βόρπσι, κόρη πρώην εγκλείστου του στρατοπέδου-ορυχείου του Σπατς, εγκατέλειψε την κομμουνιστική Αλβανία λίγο πριν από την οριστική κατάρρευση του καθεστώτος Αλία, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, και εγκαταστάθηκε στο Μιλάνο για να σπουδάσει στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.

Αν και η Αλβανία παραμένει για εκείνη μια απωθημένη πατρίδα, δεν έκρυψε ποτέ ότι η εμπειρία του αλβανικού κομμουνισμού και της καθεστωτικής δίωξης καταλαμβάνουν κυρίαρχη θέση στον σχηματισμό της συγγραφικής της ταυτότητας. Η Ορνέλα Βόρπσι, στενή φίλη της Μόνικα Μπελούτσι και εξίσου καλλιπλόκαμη με αυτή, είναι μια αναγνωρισμένη και διεθνώς καταξιωμένη εικαστικός, φωτογράφος και συγγραφέας, το πολυσχιδές καλλιτεχνικό έργο της οποίας συνέχεται από την αίσθηση μιας απόλυτης πρόσδεσης στη χαρτογράφηση της γυναικείας ομορφιάς και των απειλών που σκευωρούν εναντίον της· μοτίβο που αναδεικνύεται εναργέστερα στη μυθοπλαστική νουβέλα με αυτοβιογραφικά ίχνη Η χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις, γραμμένη στα ιταλικά αλλά εκδομένη για πρώτη φορά στη Γαλλία. 

Μια μυθοπλαστική ανασύνθεση της προσωπικής ιστορίας της συγγραφέως και του διαρκώς ανεπούλωτου τραύματος, ένας εναγώνιος αναστοχασμός για τα χρόνια της εφηβείας της μέσα στον απομαγευμένο κόσμο ενός παρανοϊκού ολοκληρωτισμού που εγκαθίδρυσε ο άντρας-δικτάτορας και που η γυναικεία σεξουαλικότητα παρέμενε ένα ταμπού εξίσου διώξιμο όσο και η αντίσταση των εχθρών του λαού.

Η έκπαγλης ομορφιάς έφηβη πρωταγωνίστρια της άλλοτε πρωτοπρόσωπης και άλλοτε τριτοπρόσωπης αφήγησης, βιώνει ένα διπλό στιγματισμό: τον ταξικό, εξαιτίας του εγκλεισμού του πατέρα της στο Σπατς, το πιο κακόφημο χοτζικό γκουλάγκ, και τον στιγματισμό της κοινωνικά επιλήψιμης εκκολαπτόμενης γυναικείας σαγήνης που ακολουθεί το εφηβικό της σώμα, το ίδιο αμείλικτα όπως η δικτατορία του προλεταριάτου. Η χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις δεν είναι παρά μια μυθοπλαστική ανασύνθεση της προσωπικής ιστορίας της συγγραφέως και του διαρκώς ανεπούλωτου τραύματος, ένας εναγώνιος αναστοχασμός για τα χρόνια της εφηβείας της μέσα στον απομαγευμένο κόσμο ενός παρανοϊκού ολοκληρωτισμού που εγκαθίδρυσε ο άντρας-δικτάτορας και που η γυναικεία σεξουαλικότητα παρέμενε ένα ταμπού εξίσου διώξιμο όσο και η αντίσταση των εχθρών του λαού.

Ornela Vorpsi

Η ανάκληση των οδυνηρών αναμνήσεων και των διαγραφόμενων αδιεξόδων συντελείται μέσα από την αξιοποίηση μιας ευρηματικής εικονοποιΐας που αντλεί τη δυναμική της από την αρμονική ώσμωση του γραπτού λόγου και της αποστασιοποιημένης οπτικής αφήγησης, πάντοτε παρούσας στο έργο της Βόρπσι. Η νουβέλα, κατά κοινή παραδοχή των κριτικών, συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα της ανατολικοευρωπαϊκής λογοτεχνίας κατά τη μετακομμουνιστική περίοδο, διότι, τηρώντας μια σατιρική ή ειρωνική απόσταση, «διερευνά το τραύμα του αυταρχισμού, της πατριαρχικής υπερ-σεξουαλικότητας, και της πολλαπλής βίας βυθομετρώντας ακατέργαστα και ποιητικά όψεις της ατομικής και συλλογικής ευθύνης, της μετανάστευσης/εξορίας και του νοήματος της τέχνης και της λογοτεχνίας».

vorpsi exΗ χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις γνώρισε αρκετές επανεκδόσεις στη Γαλλία, την Ιταλία και την Αγγλία. Έχει μεταφραστεί επίσης στα ελληνικά και κυκλοφόρησε το 2006 από τις εκδόσεις Πλέθρον.

→ Κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 20:30 μέχρι τις 27 Οκτωβρίου, ανεβαίνει στη σκηνή του θεάτρου Σταθμός η παράσταση «Η χώρα όπου ποτέ δεν πεθαίνεις» βασισμένη στη νουβέλα της Βόρπσι, σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι.

* Ο ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΣΥΡΜΟΣ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ