apodosi-topion360

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ο Σταύρος Σταμπόγλης προσήλθε μεγάλος στην ποίηση. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Παρίσι, στη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας, εργάστηκε στην Ελλάδα ως ελεύθερος επαγγελματίας και αργότερα στις τεχνικές υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας. Συνταξιοδοτήθηκε, και τότε άρχισε να τυπώνει τα ποιητικά του αρχιτεκτονήματα με χειμαρρώδη ρυθμό. Πέντε συλλογές και μία πλακέτα από το 2009 μέχρι το 2012, ενώ η πρώτη του εμφάνιση ήταν το 2007 με μια πρόζα στη συλλογική έκδοση Chercher… la France.  

Είναι προφανές πως αναγνωστική προπαίδευση δεκαετιών και εξαντλητική άσκηση γραφής τον εξόπλισε με τη δυνατότητα να γράψει, τώρα μεγάλος, ποιήματα ενδιαφέροντα με πρωτότυπη θεματική, με αρτιότητα στη χρήση του γλωσσικού εργαλείου. Ποίηση χωρίς εκπτώσεις στην ευκολία. 

Στην τελευταία του συλλογή ο ποιητής παρατηρεί τοπία, καταστάσεις, συμπεριφορές, τοπία χώρων και τοπία ανθρώπων –τοπία ψυχών- και τα αποδίδει, όπως ο ζωγράφος (κι ο Σταμπόγλης είναι και ζωγράφος) διερμηνεύει την απεικόνιση του μοντέλου –έμψυχου ή άψυχου- διαμεσολαβώντας ανάμεσα στην πραγματικότητα και στον θεατή μέσω του έργου τέχνης, προκειμένου ν’ αποκαλύψει την ψίχα της εσώτερης ουσίας: δομών, συμπεριφορών, τρόπων, συνδηλώσεων, χαρακτήρων, στοχεύσεων, εξαπατήσεων, αληθειών, ψευδών… 

staboglisΕδώ έχουμε να κάνουμε με μια ποίηση που πατάει στέρεα στη γλώσσα, στοχεύοντας αποτελεσματικά στη δημιουργία συναισθήματος. Με πράο λόγο, δίχως εξάρσεις, ανεπιτήδευτα, στεριώνεται το αρχιτεκτόνημα του ποιήματος, απέριττα, με στέρεα υλικά ενδογενή, σε μέτρα ταπεινά και για τούτο αξιοζήλευτα. Εδώ ο ποιητής ενταυτώ ως αρχιτέκτονας και οικοδόμος. Είναι μια ποίηση ιμπρεσιονιστική. Όπως στη ζωγραφική οι ιμπρεσιονιστές χρησιμοποιούν τα ζωντανά χρώματα για ν’ αποδώσουν την άμεση εντύπωσή τους απ’ ό,τι τους κινεί το ενδιαφέρον, έτσι κι ο Σταμπόγλης χρησιμοποιεί την καθαρότητα των ζωντανών λέξεων που του δίνουν τη δυνατότητα ν’ αναπαραστήσει το εξωτερικό ή εσωτερικό φως που περιβάλλει ή εμπεριέχεται στα θέματα που τον συγκινούν και κινητοποιούν τις εγκεφαλικές του λειτουργίες. Κι ακόμη, όπως οι ιμπρεσιονιστές, παρατηρεί τα θέματά του από ασυνήθιστες οπτικές γωνίες ώστε, διαβάζοντας την μεταγραφή των καταστάσεων σε ποίηση, να αποκαλύπτονται πτυχές κρυφές, σκιασμένες, ανυπολόγιστες. 

Κι όμως, κάποιες φορές, το γλωσσικό εργαλείο έρχεται τυραννικά να δυσκολέψει τον δημιουργό, καθώς δεν τιθασεύεται εύκολα στην προσπάθεια να αποκαθαρθεί, από ό,τι υπερβολικό κουβαλάει, και να μετατραπεί σε ποίηση. 

Οι λέξεις συχνά δεν υποφέρονται
καθώς μεταφέρουν το βάρος
της εικόνας. 

Στη συλλογή Τόπος Νωδ, του 2011, υπάρχει ένα ποίημα που νομίζω πως αποτελεί λόγο προγραμματικό και επεξηγηματικό της ποιητικής του Σταύρου Σταμπόγλη: 

ΠΕΡΙ ΛΟΓΙΚΗΣ
Το μάτι του ποιητή διαθέτει καθαρότητα
Πρέπει να διαθέτει καθαρότητα
Αλλά η καθαρότητα μοιάζει στο τέλειο του θανάτου
Άρα το μάτι του ποιητή υποφέρει
απ’ το σύνδρομο του μονόδρομου
Όπου «ποιητής» σκέψου δημιουργία
Όπου «δημιουργία» σκέψου επανάσταση
Όπου «επανάσταση» σκέψου αναγκαίος χρόνος
Όπου «αναγκαίος χρόνος» σκέψου στιγμή
Όπου «στιγμή» σκέψου καθαρότητα
Ο κίνδυνος δε βρίσκεται στην έκρηξη
αλλά στη διάρκειά της
Ο κίνδυνος δε βρίσκεται στην καθαρότητα
αλλά στην εμμονή της 

Δύο, νομίζω, πως είναι τα πιο πολύτιμα δομικά υλικά της ποίησής του. Οι εκπληκτικές μεταφορές και οι ζηλευτές παρομοιώσεις. Παραθέτω πρόχειρα: 

«Βυθός, / όπως θα λέγαμε σύμπαν», «Διαπραγματευόμαστε το μέλλον λες και πρόκειται για βολικό αιδοίο», «Όταν η θάλασσα αδιαφορεί / σαν μάρμαρο. Όταν τα σύννεφα διηγούνται / άπνοιες», «Τα φυλλοβόλα / μνημονεύουν το καθήκον της φθοράς», «Η κίνηση σαν φυτεία αειθαλών», «Αν πρέπει να κρύβεις την κραυγή σου / το λευκό χαρτί είναι ένα ασφαλές / ερμάριο», «Η ακτή ματώνει τα χείλη της θάλασσας. / Ασπασμός ή αλληγορία της αλήθειας», «Είναι το φως μια ενέδρα υπεράνω υποψίας», «Συλλαβές από ψυχή / να τις αλέθουμε στο στόμα», «Επιβαίνω στο τερατώδες /ενός γεγονότος», «Τα μάτια του εξορύσσουν / την επαύριο», «Μέδουσες μεσοπέλαγα τ’ ουρανού τα σύννεφα. / Θα μας πάρουν λες όπως τα αερόστατα το καλαθάκι τους», «Και το ανθισμένο μελάνι των θυμαριών. / Η εμμονή ορίζεται ως πέρασμα / από μελίσσια και τζιτζίκια. / Σαν το σύρμα στο μπακίρι μας ξεκουφαίνει η λατέρνα της», «Φορούσε το πουκάμισο ανάποδα / όπως κρύβουμε τη μοναξιά μας», «Θα μπορούσα να ορίσω την ωραιότητα σαν κατάσταση / ανθοδοχείου εντέλει», «Η άμμος έχει μνήμη, έχει γλώσσα / Με την αφή ανοίγονται τα πρόσωπα της ψυχής της». 

Ο χρόνος, ο θάνατος, η απώλεια, η απουσία, ο έρωτας, οι ανθρώπινες σχέσεις συνύπαρξης και αντιπαλότητας, είναι οι βασικές σταθερές της ποιητικής του. Αλλά και ζητήματα του καιρού του, και του καιρού μας. Η αλλοτρίωση του ανθρώπου στη μεγαλούπολη και στην ενδοχώρα. Κι η αλλαγή των συμπεριφορών στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Κι ο πόνος για την ανθρώπινη περατότητα. Ή, όπως γράφει: Η οδύνη είναι η έμπνευση των τοπίων μου. 

Γιώργος Χ. Θεοχάρης

apodosi-topionΣταύρος Σταμπόγλης
Απόδοση τοπίων
Γαβριηλίδης 2012

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» της Ειρήνης Ιωαννίδου (κριτική) – Η αθέατη καθημερινή σφαγή

«Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» της Ειρήνης Ιωαννίδου (κριτική) – Η αθέατη καθημερινή σφαγή

Για την ποιητική συλλογή της Ειρήνης Ιωαννίδου «Τα ρόδα κόβονται στα 2/3» (εκδ. Σαιξπηρικόν). Κεντρική εικόνα: © Annie Spratt (Unsplash).

Γράφει ο Μάκης Καραγιάννης

«γύρω, φωτιά ψηλή κλαδεύε...

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

«Τραγούδι του εαυτού μου» του Ουόλτ Ουίτμαν (κριτική)

Για το ποίημα σε δύο εκδοχές του Ουόλτ Ουίτμαν [Walt Whitman] «Τραγούδι του εαυτού μου: 1. Η πρώτη έκδοση (1855), 2. Η τελευταία έκδοση (1891 – 92)» (μτφρ. Δημήτρης Δημηρούλης, εκδ. Gutenberg).

Γράφει ο Γιώργος Βέης

...
«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

«Καταυλισμός» του Γιώργου Βέη (κριτική) – Εκτενείς τοιχογραφίες με ποικίλες προσωπογραφίες

Για την ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέη «Καταυλισμός» (εκδ. Ύψιλον). Κεντρική εικόνα: λεπτομέρεια από το εξώφυλλο.

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Οι αναγνώστες που ακολουθούν συστηματικά, ή έστω περιστασιακά, όσα προβάλλει ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ