apodosi-topion360

Του Γιώργου Χ. Θεοχάρη

Ο Σταύρος Σταμπόγλης προσήλθε μεγάλος στην ποίηση. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Παρίσι, στη διάρκεια της απριλιανής δικτατορίας, εργάστηκε στην Ελλάδα ως ελεύθερος επαγγελματίας και αργότερα στις τεχνικές υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας. Συνταξιοδοτήθηκε, και τότε άρχισε να τυπώνει τα ποιητικά του αρχιτεκτονήματα με χειμαρρώδη ρυθμό. Πέντε συλλογές και μία πλακέτα από το 2009 μέχρι το 2012, ενώ η πρώτη του εμφάνιση ήταν το 2007 με μια πρόζα στη συλλογική έκδοση Chercher… la France.  

Είναι προφανές πως αναγνωστική προπαίδευση δεκαετιών και εξαντλητική άσκηση γραφής τον εξόπλισε με τη δυνατότητα να γράψει, τώρα μεγάλος, ποιήματα ενδιαφέροντα με πρωτότυπη θεματική, με αρτιότητα στη χρήση του γλωσσικού εργαλείου. Ποίηση χωρίς εκπτώσεις στην ευκολία. 

Στην τελευταία του συλλογή ο ποιητής παρατηρεί τοπία, καταστάσεις, συμπεριφορές, τοπία χώρων και τοπία ανθρώπων –τοπία ψυχών- και τα αποδίδει, όπως ο ζωγράφος (κι ο Σταμπόγλης είναι και ζωγράφος) διερμηνεύει την απεικόνιση του μοντέλου –έμψυχου ή άψυχου- διαμεσολαβώντας ανάμεσα στην πραγματικότητα και στον θεατή μέσω του έργου τέχνης, προκειμένου ν’ αποκαλύψει την ψίχα της εσώτερης ουσίας: δομών, συμπεριφορών, τρόπων, συνδηλώσεων, χαρακτήρων, στοχεύσεων, εξαπατήσεων, αληθειών, ψευδών… 

staboglisΕδώ έχουμε να κάνουμε με μια ποίηση που πατάει στέρεα στη γλώσσα, στοχεύοντας αποτελεσματικά στη δημιουργία συναισθήματος. Με πράο λόγο, δίχως εξάρσεις, ανεπιτήδευτα, στεριώνεται το αρχιτεκτόνημα του ποιήματος, απέριττα, με στέρεα υλικά ενδογενή, σε μέτρα ταπεινά και για τούτο αξιοζήλευτα. Εδώ ο ποιητής ενταυτώ ως αρχιτέκτονας και οικοδόμος. Είναι μια ποίηση ιμπρεσιονιστική. Όπως στη ζωγραφική οι ιμπρεσιονιστές χρησιμοποιούν τα ζωντανά χρώματα για ν’ αποδώσουν την άμεση εντύπωσή τους απ’ ό,τι τους κινεί το ενδιαφέρον, έτσι κι ο Σταμπόγλης χρησιμοποιεί την καθαρότητα των ζωντανών λέξεων που του δίνουν τη δυνατότητα ν’ αναπαραστήσει το εξωτερικό ή εσωτερικό φως που περιβάλλει ή εμπεριέχεται στα θέματα που τον συγκινούν και κινητοποιούν τις εγκεφαλικές του λειτουργίες. Κι ακόμη, όπως οι ιμπρεσιονιστές, παρατηρεί τα θέματά του από ασυνήθιστες οπτικές γωνίες ώστε, διαβάζοντας την μεταγραφή των καταστάσεων σε ποίηση, να αποκαλύπτονται πτυχές κρυφές, σκιασμένες, ανυπολόγιστες. 

Κι όμως, κάποιες φορές, το γλωσσικό εργαλείο έρχεται τυραννικά να δυσκολέψει τον δημιουργό, καθώς δεν τιθασεύεται εύκολα στην προσπάθεια να αποκαθαρθεί, από ό,τι υπερβολικό κουβαλάει, και να μετατραπεί σε ποίηση. 

Οι λέξεις συχνά δεν υποφέρονται
καθώς μεταφέρουν το βάρος
της εικόνας. 

Στη συλλογή Τόπος Νωδ, του 2011, υπάρχει ένα ποίημα που νομίζω πως αποτελεί λόγο προγραμματικό και επεξηγηματικό της ποιητικής του Σταύρου Σταμπόγλη: 

ΠΕΡΙ ΛΟΓΙΚΗΣ
Το μάτι του ποιητή διαθέτει καθαρότητα
Πρέπει να διαθέτει καθαρότητα
Αλλά η καθαρότητα μοιάζει στο τέλειο του θανάτου
Άρα το μάτι του ποιητή υποφέρει
απ’ το σύνδρομο του μονόδρομου
Όπου «ποιητής» σκέψου δημιουργία
Όπου «δημιουργία» σκέψου επανάσταση
Όπου «επανάσταση» σκέψου αναγκαίος χρόνος
Όπου «αναγκαίος χρόνος» σκέψου στιγμή
Όπου «στιγμή» σκέψου καθαρότητα
Ο κίνδυνος δε βρίσκεται στην έκρηξη
αλλά στη διάρκειά της
Ο κίνδυνος δε βρίσκεται στην καθαρότητα
αλλά στην εμμονή της 

Δύο, νομίζω, πως είναι τα πιο πολύτιμα δομικά υλικά της ποίησής του. Οι εκπληκτικές μεταφορές και οι ζηλευτές παρομοιώσεις. Παραθέτω πρόχειρα: 

«Βυθός, / όπως θα λέγαμε σύμπαν», «Διαπραγματευόμαστε το μέλλον λες και πρόκειται για βολικό αιδοίο», «Όταν η θάλασσα αδιαφορεί / σαν μάρμαρο. Όταν τα σύννεφα διηγούνται / άπνοιες», «Τα φυλλοβόλα / μνημονεύουν το καθήκον της φθοράς», «Η κίνηση σαν φυτεία αειθαλών», «Αν πρέπει να κρύβεις την κραυγή σου / το λευκό χαρτί είναι ένα ασφαλές / ερμάριο», «Η ακτή ματώνει τα χείλη της θάλασσας. / Ασπασμός ή αλληγορία της αλήθειας», «Είναι το φως μια ενέδρα υπεράνω υποψίας», «Συλλαβές από ψυχή / να τις αλέθουμε στο στόμα», «Επιβαίνω στο τερατώδες /ενός γεγονότος», «Τα μάτια του εξορύσσουν / την επαύριο», «Μέδουσες μεσοπέλαγα τ’ ουρανού τα σύννεφα. / Θα μας πάρουν λες όπως τα αερόστατα το καλαθάκι τους», «Και το ανθισμένο μελάνι των θυμαριών. / Η εμμονή ορίζεται ως πέρασμα / από μελίσσια και τζιτζίκια. / Σαν το σύρμα στο μπακίρι μας ξεκουφαίνει η λατέρνα της», «Φορούσε το πουκάμισο ανάποδα / όπως κρύβουμε τη μοναξιά μας», «Θα μπορούσα να ορίσω την ωραιότητα σαν κατάσταση / ανθοδοχείου εντέλει», «Η άμμος έχει μνήμη, έχει γλώσσα / Με την αφή ανοίγονται τα πρόσωπα της ψυχής της». 

Ο χρόνος, ο θάνατος, η απώλεια, η απουσία, ο έρωτας, οι ανθρώπινες σχέσεις συνύπαρξης και αντιπαλότητας, είναι οι βασικές σταθερές της ποιητικής του. Αλλά και ζητήματα του καιρού του, και του καιρού μας. Η αλλοτρίωση του ανθρώπου στη μεγαλούπολη και στην ενδοχώρα. Κι η αλλαγή των συμπεριφορών στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Κι ο πόνος για την ανθρώπινη περατότητα. Ή, όπως γράφει: Η οδύνη είναι η έμπνευση των τοπίων μου. 

Γιώργος Χ. Θεοχάρης

apodosi-topionΣταύρος Σταμπόγλης
Απόδοση τοπίων
Γαβριηλίδης 2012

politeia_order

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

«Κομμάτια» του Ευριπίδη Γαραντούδη (κριτική) – Προσεγγίζοντας το παρελθόν μέσα από τη μνήμη και το όνειρο

Για την ποιητική συλλογή του Ευριπίδη Γαραντούδη «Κομμάτια» (εκδ. Πόλις). 

Γράφει ο Αλέξανδρος Δεδιλιάρης

Με την τελευταία ποιητική του συλλογή, ...

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

«Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» του Μανόλη Πρατικάκη (κριτική) – Τ’ ανθισμένα δέντρα είναι τα πιο αυθεντικά ποιήματα

Για την ποιητική συλλογή του Μανόλη Πρατικάκη «Σατόρι – Η στιγμή της φωτοσύνθεσης» (εκδ. Αρμός). 

Γράφει ο Σταύρος Κουβαράς

Ο Μαν...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

«Εγώ, ο άλλος»
της Έλενας Σαλιγκάρα (προδημοσίευση)

«Εγώ, ο άλλος»
της Έλενας Σαλιγκάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Έλενας Σαλιγκάρα «Εγώ, ο άλλος», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αν έλεγα πως εκείνο το βράδυ κοιμήθηκα καλά, θα ήταν ψέμα. Όχι πως τ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Έξι βιβλία κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν

Τρεις συν τρεις προτάσεις κουίρ πεζογραφίας και ποίησης από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ή ένας μέρος αυτής, οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Έντεκα βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι βιογρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ