magiko koritsi

Για την ποιητική συλλογή του Γιάννη Κόκκινου «Μαγικό κορίτσι» (εκδ. Σμίλη). Φωτογραφία © Ιωάννα Βουρακίδου.

Του Νίκου Ξένιου

Ένα φωτεινό, διερευνητικό βλέμμα γίνεται πηγή έμπνευσης για τον Γιάννη Κόκκινο, που στην πρώτη του ποιητική συλλογή Μαγικό Κορίτσι (εκδ. Σμίλη) ισορροπεί ανάμεσα στην έκλυση του ερωτικού συναισθήματος και στην εκλογικευμένη, φιλοσοφική ενατένιση. Ο χρόνος μοιράζεται ανάμεσα στην προ-έρωτος εποχή και σ’ αυτήν την αποκαλυπτική πηγή ανάτασης που το ερωτικό βίωμα εγκαινιάζει για τη ζωή. «Αβαρής σαν φύλλο» ο ποιητής περνά συνειδητά από μια περίοδο θρησκευτικής αναζήτησης της σωτηρίας στην περίοδο της αναγωγής του έρωτα σε αυτόνομο σύστημα πίστης. Παλιές, πλατωνικές συλλήψεις υλοποιούνται, τώρα, αιφνίδια: σαν να προϋπήρξε ένα στάδιο μακράς αναμονής και σαν τώρα, στην ωριμότητα, ο δημιουργός να ανακάλυψε την απτή τους διάσταση σ’ ένα κιαροσκούρο καινοφανές, που αναδεικνύεται μέσα από τις φωτογραφίες της Ιωάννας Βουρακίδου.

Αυτή η νέα εμπειρία (που στον αναγνώστη εμφανίζεται ανεπεξέργαστη και πρωτοείδωτη, ενώ φυσικά για τον ποιητή είναι η απόρροια εμπεριστατωμένης φροντίδας της φόρμας) διανοίγει ορίζοντες υπαρξιακής εξιχνίασης του βιώματος που ξεπερνούν τη θρησκευτική, μεταφυσική προσέγγιση, ενώ η έκπληξη του ποιητικού υποκειμένου συνίσταται στη συνάντηση με την αλήθεια που αποκαλύπτει το «βλέμμα» της ψυχής, τόσο στη φωτογραφική, όσο και στην ποιητική του εξεικόνιση. Επίσης (και αυτό είναι αξιοπερίεργο), η εστία απ’ όπου αναβλύζει το φως στη φιλοτέχνηση του πορτρέτου της αγαπημένης γυναίκας δεν είναι μια πηγή υπερφυσική, αλλά ένα σύνολο από φωτιστικές πηγές ενδογενείς στο ποιητικό σύμπαν, που προσδίδουν οικείο, κλασικό, γνωστό σε όλους μας ποιητικό περιεχόμενο: «συλλέκτρια δεινή η αγάπη». Σε μια παλάμη συγκεντρώνονται τα αγγίγματα μιας ολόκληρης ζωής και ζυγοσταθμούν με συγκεκριμένα αντίβαρα την πλοήγηση στον έρωτα, ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχιση του ταξιδιού.

Ο χώρος μετασχηματίζεται σ’ ένα είδος λατρευτικού βωμού, όπου η γυναικεία φιγούρα ενέχει τη θέση ιέρειας και εξιδανικεύεται, σε μια διαδικασία συνειδητής αναγωγής των χαρακτηριστικών της στο Απόλυτο.

Και σ’ αυτό ακριβώς το σημείο πρωτοτυπεί η μούσα του Γιάννη Κόκκινου: η ερωτική εμπειρία, κοινή για όλους τους ανθρώπους, παράγει ένα καλλιτέχνημα που αντιβαίνει στην ειθισμένη ματιά και φωτίζεται από αυτόνομη πηγή φωτός. Οι αισθήσεις συνθέτουν το πορτρέτο του αγαπώμενου προσώπου και, ως ώφειλαν, εντοπίζονται σε αντικείμενα του περιβάλλοντος χώρου: στους υαλοκαθαριστήρες, στην πετσέτα του μπάνιου, στα υφάσματα και στις διαφορετικές υφές που αγκαλιάζουν το αντικείμενο του πόθου και το περιβάλλουν με μια γυμνότητα εξωγενή, απότοκο του αισθησιακού προτύπου που επικρατεί ως μουσική variation σε αυτά τα ποιήματα. Ο χώρος μετασχηματίζεται σ’ ένα είδος λατρευτικού βωμού, όπου η γυναικεία φιγούρα ενέχει τη θέση ιέρειας και εξιδανικεύεται, σε μια διαδικασία συνειδητής αναγωγής των χαρακτηριστικών της στο Απόλυτο. Η ποίηση του Κόκκινου βαδίζει προσεκτικά στο εύθραυστο αυτό άδυτο του έρωτα, ακραγγίζοντας με δέος τα μέλη της αγαπημένης γυναίκας, τηρώντας άγραφους νόμους σεβασμού, εγκαθιδρύοντας καθεστώς σιωπής και απεμπολώντας όλα τα πιθανά κατηγορήματα κοινοτοπίας που πιθανόν θα μόλυναν την αδιαπραγμάτευτη μαγεία και ιερότητα.

Σπάνια η ποίηση στρέφεται σε τόσο κλασικά κατηγορήματα του Ωραίου, ώστε να επιτύχει την επιθυμητή συνεκδοχή πραγματικότητας και διανοητικής σύλληψης. Απελευθερωτικοί, λυτρωτικοί, οραματικοί, οι στίχοι τηρούν στάση ευγνώμονα στη χρονική καθυστέρηση που προηγήθηκε της ερωτικής ολοκλήρωσης: η μοναξιά περασμένων χρόνων «επιπλώνει» το οικοδόμημα της αγάπης. «Θέλω να σε φορέσω στον καθρέφτη – σαν όστια να σε καταπιώ»: από το μικροσύμπαν της συλλογής αναδύεται μια γυναικεία μορφή άγρια, ατίθαση, αριστοκρατική. «Κρύφτηκε το κορίτσι στην πλατεία – και στοίβαζε λέξεις πλάι της». Η συνύπαρξη του ερωτικού ζεύγους μεταστοιχειώνεται σε θέαμα που προκαλεί τον φθόνο των ανθρώπων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο μέσω αυτής της ματιάς τους υφίστανται οι «άλλοι» σε αυτά τα ποιήματα.

smili kokkinos magiko koritsiΕίναι ξεκάθαρη η πρόθεση δικαίωσης μετά την αναμονή αυτής της φωτοχυσίας, ως επιστέγασμα υψηλών προσδοκιών, ως κατασίγαση εξεγερμένων πόθων, ως καταπράυνση οξυμμένης ανυπομονησίας, ως επανεύρεση του «χαμένου χρόνου». Ιδιαίτερα στην «Τριλογία της Ανησυχίας», το ανησυχαστικό μοτίβο της παροδικότητας, του εφήμερου χαρακτήρα του έρωτα, λειτουργεί απροσδόκητα προς επίρρωσιν της απόλυτα ψύχραιμης διαχείρισης που το ποιητικό υποκείμενο κάνει στη ρεαλιστική αυτήν προοπτική. Ο «άκαρδος» Απρίλιος του Έλιοτ εδώ τείνει να μετασχηματιστεί σε φάσμα εξισορρόπησης και κατευνασμού του άγχους για μια πιθανή απώλεια της ιδεώδους στιγμής. «Ξέρω πως θα σε θέλω κι αύριο». Η διαβεβαίωση αυτή, που προϋποθέτει αναπόφευκτα την εξιδανίκευση, παύει είναι μια φορμαλιστική διέξοδος από την ισοπέδωση που επιφέρει η καθημερινότητα. Αντίθετα, θεμελιώνεται στην ταύτιση των δύο υπάρξεων και στην αναψηλάφηση του κοινού λατρευτικού τόπου που έχει θεσπίσει η συνάντησή τους «εν χρόνω».

Η εναλλαγή συναισθημάτων, το πισωγύρισμα σε πρότερες, έωλες ψυχικές καταστάσεις εξορκίζονται σε κάθε μεμονωμένο ποίημα, παραχωρώντας τη θέση τους σε μιαν εκρηκτική βεβαιότητα παγίωσης της Απόλυτης μορφής. Εις πείσμα, βέβαια, αυτής της συνεκτικής δομής, την ύφανση της συλλογής διαπερνά σποράδην μια ανατριχίλα εγκατάλειψης, μιαν εναπομείνασα νότα απόγνωσης από άλλες εποχές, ένα φτερούγισμα θανάτου, μια υπόνοια καταστροφής, ένας ψίθυρος ικεσίας. Δυστυχώς για τη ζωή και ευτυχώς για την Ποίηση!


 Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, το μυθιστόρημα «Τα σπλάχνα» (εκδ. Κριτική).

ΑΓΡΙΑ ΣΚΕΨΗ

Ατίθαση καταιγίδα
γυρεύει εδώ και τώρα
να ξεσπάσει
κι οι λέξεις
οι μυστικές του γητευτή
χαϊδεύουν την άγρια σκέψη της
πως δεν θα χάσει δύναμη
αν μάθει και αυτή
να περιμένει

Να καταδέχεται
τα σκοτεινά περάσματα
μα και τις χαραμάδες
ώστε να βγει σε άλλον ουρανό
κι από ψηλότερα
πιο δυνατά να πέσει
κι ας έφτασε
το καλοκαίρι
κι ας μην την περίμενε κανείς

Εγώ στο ξέφωτο
θα σε φιλάω
κι οι άλλοι
απ' το υπόστεγο
θα μας κοιτούν κρυμμένοι

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

«Η χαμηλόφωνη τόλμη» (κριτική): Έξι γυναίκες φιλόλογοι ανθολογούν έξι λυρικές ποιήτριες του 20ου αιώνα

«Η χαμηλόφωνη τόλμη» (κριτική): Έξι γυναίκες φιλόλογοι ανθολογούν έξι λυρικές ποιήτριες του 20ου αιώνα

Για την ανθολογία «Η χαμηλόφωνη τόλμη» (εκδ. Νίκας). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Τζον Γουίλιαμ Γουότερχαουζ εμπνευσμένος από ποίημα του Άλφρεντ Τέννυσον.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ποιητές που τους σάρωσε η λήθη. Στίχοι που ντύθηκαν την απώλειά τους. Α...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ