mainas gia tin katabasi tis aggelis

Για την ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα «Προσκόμματα και ποιμαντικές λύσεις για την κατάβαση της αγέλης στον κάμπο σε περίπτωση αντάρας» (εκδ. Μικρή Άρκτος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean-Michel Basquiat «Εκπεπτωκός άγγελος» (1981).

Της Χλόης Κουτσουμπέλη

Μια υπερ-ήπειρος η Παγγαία, εκατομμύρια χρόνια πριν διαχωριστεί σε ηπειρωτικά τμήματα. Ένας υπερ-χρόνος που διατρέχει τη συλλογή, που ξεκινάει από την πρώτη αφήγηση και εκτείνεται ως την τελευταία. Ένας υπερ-πόλεμος παντού και πάντα και στίφη ανθρώπων που περιμένουν ακινητοποιημένα και μετέωρα σε παλιούς σταθμούς ένα τρένο που δεν έρχεται. Η πτώση, η ιστορία του Κάιν και του Άβελ, ένα προπατορικό αμάρτημα που διαιωνίζεται, η αναζήτηση του αιώνιου γιατί, η ανίχνευση μιας αιτίας ή ενός σκοπού που να δικαιολογεί την ανθρώπινη περιπέτεια, το αδιέξοδο των ανθρώπινων σχέσεων, η μοναξιά και η απομόνωση. Αγέλες λαών που μάταια προσπαθούν να καταφύγουν σε μια πεδιάδα, σε έναν ουτοπικό χώρο και χρόνο, για να σωθούν.

Διαχρονική, επίκαιρη, οικουμενική, καθολική, καίρια και ουσιαστική η ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα, θέτει υπαρξιακά και φιλοσοφικά θέματα σχετικά με το νόημα της ζωής, όλα αυτά που ο αναγνώστης θα ήθελε να μάθει, αλλά φοβάται να ρωτήσει. Όλη η συλλογή αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα σύνθεση, άριστα δομημένη και οργανωμένη σε ενότητες:

Πρώτο μέρος: Θεωρία. Με υπότιτλο: «Η κληρονομική ενοχή».
Δεύτερο μέρος: Πράξη. Με υπότιτλο: «Οι αποστάτες της αφής». Χωρισμένο (το δεύτερο αυτό και μεγαλύτερο μέρος) σε πέντε πράξεις, με υπότιτλους αντίστοιχα: «Το κοπάδι των τεφρών», «Κυριακή των απόμακρων», «Η σφαιρική αστάθεια», «Κίρκεγκορ ή Ο αγρός των εκκρεμών καρατομήσεων», και «Έξοδος στη λωρίδα του Μέμπιους».

Η προμετωπίδα της συλλογής, μια απόφανση του Ρωμαίου ποιητή Μαρτιάλη, γνωστού για τους δηκτικούς αποφθεγματικούς του στίχους, δεν είναι τυχαία. Πολλοί στίχοι του Μάινα είναι αποφθεγματικοί και δημιουργούν ένα παλίμψηστο μίας ευρείας σκέψης στοχαστικής που ολοκληρώνεται σιγά σιγά μέσα στη συλλογή. Ένα πνεύμα κοφτερό, έξυπνο και σαρκαστικό, που ανατρέπει διαρκώς κάθε βεβαιότητα, διατρέχει το βιβλίο. Παραθέτω ενδεικτικά:

Για την ποιητική:

«Η ποίηση είναι πτώση.
Πέφτει εκεί όπου το φως
νικάει πάντοτε
η σκιά».

Και αλλού:

«Η νυχτοπεταλούδα της γραφής
έλκεται απ’ το πένθος».

Διαχρονική, επίκαιρη, οικουμενική, καθολική, καίρια και ουσιαστική η ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα, θέτει υπαρξιακά και φιλοσοφικά θέματα σχετικά με το νόημα της ζωής...

Απαντά στην Καρτεσιανή σκέψη:

«Σκέφτομαι, άρα είμαι
αλλού».

Και πιο κάτω:

«Είμαι, άρα διστάζω.
Νιώθω, άρα διστάζω να σκεφτώ».

Απαντά στο Βιβλικό αφήγημα ανθρωποκεντρικά αφού η γνώση είναι η ουσία:

«Εκεί που στέκει, λένε, η μηλιά της γνώσης
θα κείται πάντα ο Παράδεισος.
Ακόμα στέκεις, θύμα τέτοιας βρώσης,
και πλέον δεν αμφισβητείς: σε περιμένει άβυσσος».

Για την επανάληψη, τη ρουτίνα και τον καιρό της καραντίνας:

«Θυμάσαι εκείνο το φιλί;
Σε λίγο θ’ αφορά τους γεωλόγους».

Και πιο κάτω:

«Εγώ είμαι, ξαναλέει το χτες.
(Κάθε ποτέ ξανά
είναι υποσύνολο του αύριο)».

Σαρκάζει πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις:

«Αν δεν παντρευτείς
δεν ξέρεις τι ’ναι λάθος.
(Αν δεν χωρίσεις
δεν ξέρεις τι ’ναι βία)». 

Και παρακάτω:

«Κάθε καταστροφή είναι ευκαιρία. Για μια νέα».

Για την Ιστορία:

«Ιστορία είναι το αψέντι
μεγαλομανών.
Η νόσος της αγέλης».

Από τις προμετωπίδες που προηγούνται σε κάθε μία από τις ενότητες του βιβλίου, αλλά και από τα σχετικά ποιήματα με τις ονομαστικές αναφορές και τους στοχαστικούς ή εξομολογητικούς μονολόγους των διαφόρων χαρακτήρων, αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει μια διακειμενική συνομιλία με τον λογοτεχνικό και φιλοσοφικό Κανόνα.

Πολλοί στίχοι του Μάινα είναι αποφθεγματικοί και δημιουργούν ένα παλίμψηστο μίας ευρείας σκέψης στοχαστικής που ολοκληρώνεται σιγά σιγά μέσα στη συλλογή.

Από τον βιβλικό Άβελ ως σύμβολο, μέχρι τον Κίρκεγκορ, τον Χάιντεγκερ και τον Νίτσε, από τον Τσέλαν έως την Ντίκινσον και την Τσβετάγιεβα, από τον Τρακλ έως τον Σολωμό και τον Μίλος, από τον επαναληπτικό χρόνο του Μπόρχες ως τον υπερρεαλισμό του Κακναβάτου, ο ποιητής αποτυπώνει μια ατέρμονη, διανοητική συνομιλία γύρω από τα βασικά θέματα του χρόνου και της ανθρώπινης ύπαρξης.

«Ό,τι έγινε, είναι αιώνιο. Ό,τι συνέβη,
δεν σταματά ποτέ να λειτουργεί ως προζύμι.
Κι ό,τι ακολούθησε είναι καρπός του Κήπου».

δηλώνει με οξυδέρκεια στο ποίημα «Βυθός, ζωή και Τσέλαν».

mikri arktos mainas proskommata kai poimantikes lyseisΣτην Παγγαία, λοιπόν, πριν εκατομμύρια χρόνια, σε μια γωνιά του κήπου της Βαβέλ, το δράμα που εκτυλίσσεται είναι πανάρχαιο και αιώνιο διηγείται ο Μάινας. Και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τίποτε δεν αλλάζει στην ανθρώπινη πολεμοχαρή φύση, στην αγέλη των ανθρώπινων όντων.

Η διάψευση και η αποτυχία του ανθρώπου να διαφοροποιηθεί από τη φύση του ζώου της αγέλης, το πρώτο πρώτο γράμμα από τον πρώτο πρώτο πόλεμο, που πρέπει κάπου να παρέπεσε και δεν επιδόθηκε ποτέ ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή να επικρατήσει στον κόσμο η ειρήνη, η «Τρίτη μεραρχία», παιδιά με ξύλινα σπαθιά που τρέχουν ακόμα στην Κορσική, ένας νεαρός που σκοτώθηκε νωρίς και στοιχειώνει ακόμα τη μητέρα του, ο άγγελος που δεν ζήτησε συγγνώμη, η αποδόμηση της αστικής ευτυχίας και επανάπαυσης όπως εκδηλώνεται με μια περιήγηση σ’ ένα σαλόνι με ένα αόρατο ή βουβό πιάνο. Ο Θησέας, ο άνθρωπος, κάθε άνθρωπος παγιδευμένος σε έναν μπορχεσιανό Λαβύρινθο, καταδικασμένος σε μια αέναη επανάληψη χωρίς ελπίδα εξέλιξης.

Όμως και η εποχή της καραντίνας, που αναδεικνύει περισσότερο τα αποστασιοποιημένα φιλιά και την απαγορευμένη αφή που πάντα όμως διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις σε όλες τις εποχές.

Όλα αυτά θέματα και υποθέματα αυτής της τόσο πυκνής συλλογής.

«Το πρόβλημα άρχισε με τους Σουμέριους», γράφει ο Μάινας,

«Πρώτα ήταν όλα ανηφοριά
Μετά ήταν όλα δρόμος.
Και κάθε δρόμος ψάχνει να τελειώσει σ’ ένα αδιέξοδο».

Γράφει ο ποιητής μέσα από το προσωπείο του Τσέλαν, κλείνοντας το ποίημα «Βυθός, ζωή και Τσέλαν»:

«Για ό,τι κάνατε,
για τα τσαμπιά των σκελετών
και την πυρά των κρύων,
για τον καπνό που ουδέποτε θα σβήσει
στις φρυκτωρίες των ετών,
αξίζω λήθη.
Αξίζω ηρεμία».


* Η ΧΛΟΗ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΕΛΗ είναι πεζογράφος και ποιήτρια. Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον» (εκδ. Πόλις).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

«Έθνος εξαιρετικά» του Δημήτρη Κοσμόπουλου (κριτική) – Η φωνή των αφανών Ελλήνων στρατιωτών

Για την ποιητική συλλογή του Δημήτρη Κοσμόπουλου «Έθνος εξαιρετικά» (εκδ. Περισπωμένη). Kεντρική εικόνα: Ανεξάρτητη Μεραρχία. Διανομή αλληλογραφίας και δεμάτων. Συλλογή Μικρασιατικής Εκστρατείας/ Αρχείο ΕΡΤ.

Γράφει η Αγάθη Γεωργιάδη

...
«Γυναικών τε» του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη (κριτική) – Δέος και λατρεία για τις γυναίκες του κόσμου

«Γυναικών τε» του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη (κριτική) – Δέος και λατρεία για τις γυναίκες του κόσμου

Για την ποιητική συλλογή του Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη «Γυναικών τε, Ποίηση», (εκδ. Εύμαρος). Κεντρική εικόνα: ο πίνακας του Γιάννη Μόραλη «Νέα γυναίκα». 

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

«Μύθοι για το τέλος του κόσμου» της Ευτυχίας Παναγιώτου (κριτική) – O μύθος της ανθρώπινης συνθήκης

«Μύθοι για το τέλος του κόσμου» της Ευτυχίας Παναγιώτου (κριτική) – O μύθος της ανθρώπινης συνθήκης

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας Παναγιώτου «Μύθοι για το τέλος του κόσμου» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Γκάι Ντένινγκ. 

Γράφει η Ευσταθία Δήμου

Οι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας που επέλεξε η ομάδα Loxodox «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδ...

Κινέζοι εθνικιστές στοχοποιούν τον νομπελίστα Μο Γιάν – Γιατί τον κατηγορούν για αντικομμουνισμό

Κινέζοι εθνικιστές στοχοποιούν τον νομπελίστα Μο Γιάν – Γιατί τον κατηγορούν για αντικομμουνισμό

Ο Κινέζος Νομπελίστας Μο Γιάν κατηγορείται ότι με τα βιβλία του σπιλώνει τον κομμουνιστικό στρατό της Κίνας και εξυμνεί τον αντίστοιχο της Ιαπωνίας. 

Επιμέλεια: Book Press

Το να είσαι ...

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Ανακοινώθηκαν οι νικητές των βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης

Την Παρασκευή 22 Μαρτίου 2024 θα γίνει η τελετή της απονομής των λογοτεχνικών βραβείων της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Ακολουθούν οι μικρές λίστες και μαζί οι νικητές σε κάθε κατηγορία, καθώς και το μεγάλο βραβείο της Εταιρίας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

«Μικρή Στίξις»: Νέα σειρά βιβλίων και εκδήλωση για τα 7 χρόνια παρουσίας στον εκδοτικό χώρο

Με τη συμπλήρωση επτά συναπτών ετών στο εκδοτικό στερέωμα, οι εκδόσεις Στίξις κάνουν το επόμενο βήμα με μια νέα σειρά τεσσάρων βιβλίων, υπό τον τίτλο «Μικρή Στίξις», των Γιώργου Δουατζή, Χρυσοξένης Προκοπάκη, Στέφανου Τζουβάρα και Μιχάλη Σηφάκη.  

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος  ...

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

7 γυναίκες γράφουν και ακούγονται – Όψεις της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας

Σίσσυ Δουτσίου, Στεύη Τσούτση, Λίνα Βαρότση, Αστερόπη Λαζαρίδου, Ελισάβετ Παπαδοπούλου, Αντιγόνη Ζόγκα, Λίνα Βαλετοπούλου. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας επιλέγουμε πολύ πρόσφατα βιβλία νέων Ελληνίδων συγγραφέων που θέτουν, άλλοτε με τρόπο διεκδικητικό κι άλλοτε πιο έμμεσο, το ζήτημα της γυναικείας χειρα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ