mainas gia tin katabasi tis aggelis

Για την ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα «Προσκόμματα και ποιμαντικές λύσεις για την κατάβαση της αγέλης στον κάμπο σε περίπτωση αντάρας» (εκδ. Μικρή Άρκτος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean-Michel Basquiat «Εκπεπτωκός άγγελος» (1981).

Της Χλόης Κουτσουμπέλη

Μια υπερ-ήπειρος η Παγγαία, εκατομμύρια χρόνια πριν διαχωριστεί σε ηπειρωτικά τμήματα. Ένας υπερ-χρόνος που διατρέχει τη συλλογή, που ξεκινάει από την πρώτη αφήγηση και εκτείνεται ως την τελευταία. Ένας υπερ-πόλεμος παντού και πάντα και στίφη ανθρώπων που περιμένουν ακινητοποιημένα και μετέωρα σε παλιούς σταθμούς ένα τρένο που δεν έρχεται. Η πτώση, η ιστορία του Κάιν και του Άβελ, ένα προπατορικό αμάρτημα που διαιωνίζεται, η αναζήτηση του αιώνιου γιατί, η ανίχνευση μιας αιτίας ή ενός σκοπού που να δικαιολογεί την ανθρώπινη περιπέτεια, το αδιέξοδο των ανθρώπινων σχέσεων, η μοναξιά και η απομόνωση. Αγέλες λαών που μάταια προσπαθούν να καταφύγουν σε μια πεδιάδα, σε έναν ουτοπικό χώρο και χρόνο, για να σωθούν.

Διαχρονική, επίκαιρη, οικουμενική, καθολική, καίρια και ουσιαστική η ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα, θέτει υπαρξιακά και φιλοσοφικά θέματα σχετικά με το νόημα της ζωής, όλα αυτά που ο αναγνώστης θα ήθελε να μάθει, αλλά φοβάται να ρωτήσει. Όλη η συλλογή αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα σύνθεση, άριστα δομημένη και οργανωμένη σε ενότητες:

Πρώτο μέρος: Θεωρία. Με υπότιτλο: «Η κληρονομική ενοχή».
Δεύτερο μέρος: Πράξη. Με υπότιτλο: «Οι αποστάτες της αφής». Χωρισμένο (το δεύτερο αυτό και μεγαλύτερο μέρος) σε πέντε πράξεις, με υπότιτλους αντίστοιχα: «Το κοπάδι των τεφρών», «Κυριακή των απόμακρων», «Η σφαιρική αστάθεια», «Κίρκεγκορ ή Ο αγρός των εκκρεμών καρατομήσεων», και «Έξοδος στη λωρίδα του Μέμπιους».

Η προμετωπίδα της συλλογής, μια απόφανση του Ρωμαίου ποιητή Μαρτιάλη, γνωστού για τους δηκτικούς αποφθεγματικούς του στίχους, δεν είναι τυχαία. Πολλοί στίχοι του Μάινα είναι αποφθεγματικοί και δημιουργούν ένα παλίμψηστο μίας ευρείας σκέψης στοχαστικής που ολοκληρώνεται σιγά σιγά μέσα στη συλλογή. Ένα πνεύμα κοφτερό, έξυπνο και σαρκαστικό, που ανατρέπει διαρκώς κάθε βεβαιότητα, διατρέχει το βιβλίο. Παραθέτω ενδεικτικά:

Για την ποιητική:

«Η ποίηση είναι πτώση.
Πέφτει εκεί όπου το φως
νικάει πάντοτε
η σκιά».

Και αλλού:

«Η νυχτοπεταλούδα της γραφής
έλκεται απ’ το πένθος».

Διαχρονική, επίκαιρη, οικουμενική, καθολική, καίρια και ουσιαστική η ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα, θέτει υπαρξιακά και φιλοσοφικά θέματα σχετικά με το νόημα της ζωής...

Απαντά στην Καρτεσιανή σκέψη:

«Σκέφτομαι, άρα είμαι
αλλού».

Και πιο κάτω:

«Είμαι, άρα διστάζω.
Νιώθω, άρα διστάζω να σκεφτώ».

Απαντά στο Βιβλικό αφήγημα ανθρωποκεντρικά αφού η γνώση είναι η ουσία:

«Εκεί που στέκει, λένε, η μηλιά της γνώσης
θα κείται πάντα ο Παράδεισος.
Ακόμα στέκεις, θύμα τέτοιας βρώσης,
και πλέον δεν αμφισβητείς: σε περιμένει άβυσσος».

Για την επανάληψη, τη ρουτίνα και τον καιρό της καραντίνας:

«Θυμάσαι εκείνο το φιλί;
Σε λίγο θ’ αφορά τους γεωλόγους».

Και πιο κάτω:

«Εγώ είμαι, ξαναλέει το χτες.
(Κάθε ποτέ ξανά
είναι υποσύνολο του αύριο)».

Σαρκάζει πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις:

«Αν δεν παντρευτείς
δεν ξέρεις τι ’ναι λάθος.
(Αν δεν χωρίσεις
δεν ξέρεις τι ’ναι βία)». 

Και παρακάτω:

«Κάθε καταστροφή είναι ευκαιρία. Για μια νέα».

Για την Ιστορία:

«Ιστορία είναι το αψέντι
μεγαλομανών.
Η νόσος της αγέλης».

Από τις προμετωπίδες που προηγούνται σε κάθε μία από τις ενότητες του βιβλίου, αλλά και από τα σχετικά ποιήματα με τις ονομαστικές αναφορές και τους στοχαστικούς ή εξομολογητικούς μονολόγους των διαφόρων χαρακτήρων, αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει μια διακειμενική συνομιλία με τον λογοτεχνικό και φιλοσοφικό Κανόνα.

Πολλοί στίχοι του Μάινα είναι αποφθεγματικοί και δημιουργούν ένα παλίμψηστο μίας ευρείας σκέψης στοχαστικής που ολοκληρώνεται σιγά σιγά μέσα στη συλλογή.

Από τον βιβλικό Άβελ ως σύμβολο, μέχρι τον Κίρκεγκορ, τον Χάιντεγκερ και τον Νίτσε, από τον Τσέλαν έως την Ντίκινσον και την Τσβετάγιεβα, από τον Τρακλ έως τον Σολωμό και τον Μίλος, από τον επαναληπτικό χρόνο του Μπόρχες ως τον υπερρεαλισμό του Κακναβάτου, ο ποιητής αποτυπώνει μια ατέρμονη, διανοητική συνομιλία γύρω από τα βασικά θέματα του χρόνου και της ανθρώπινης ύπαρξης.

«Ό,τι έγινε, είναι αιώνιο. Ό,τι συνέβη,
δεν σταματά ποτέ να λειτουργεί ως προζύμι.
Κι ό,τι ακολούθησε είναι καρπός του Κήπου».

δηλώνει με οξυδέρκεια στο ποίημα «Βυθός, ζωή και Τσέλαν».

mikri arktos mainas proskommata kai poimantikes lyseisΣτην Παγγαία, λοιπόν, πριν εκατομμύρια χρόνια, σε μια γωνιά του κήπου της Βαβέλ, το δράμα που εκτυλίσσεται είναι πανάρχαιο και αιώνιο διηγείται ο Μάινας. Και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τίποτε δεν αλλάζει στην ανθρώπινη πολεμοχαρή φύση, στην αγέλη των ανθρώπινων όντων.

Η διάψευση και η αποτυχία του ανθρώπου να διαφοροποιηθεί από τη φύση του ζώου της αγέλης, το πρώτο πρώτο γράμμα από τον πρώτο πρώτο πόλεμο, που πρέπει κάπου να παρέπεσε και δεν επιδόθηκε ποτέ ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή να επικρατήσει στον κόσμο η ειρήνη, η «Τρίτη μεραρχία», παιδιά με ξύλινα σπαθιά που τρέχουν ακόμα στην Κορσική, ένας νεαρός που σκοτώθηκε νωρίς και στοιχειώνει ακόμα τη μητέρα του, ο άγγελος που δεν ζήτησε συγγνώμη, η αποδόμηση της αστικής ευτυχίας και επανάπαυσης όπως εκδηλώνεται με μια περιήγηση σ’ ένα σαλόνι με ένα αόρατο ή βουβό πιάνο. Ο Θησέας, ο άνθρωπος, κάθε άνθρωπος παγιδευμένος σε έναν μπορχεσιανό Λαβύρινθο, καταδικασμένος σε μια αέναη επανάληψη χωρίς ελπίδα εξέλιξης.

Όμως και η εποχή της καραντίνας, που αναδεικνύει περισσότερο τα αποστασιοποιημένα φιλιά και την απαγορευμένη αφή που πάντα όμως διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις σε όλες τις εποχές.

Όλα αυτά θέματα και υποθέματα αυτής της τόσο πυκνής συλλογής.

«Το πρόβλημα άρχισε με τους Σουμέριους», γράφει ο Μάινας,

«Πρώτα ήταν όλα ανηφοριά
Μετά ήταν όλα δρόμος.
Και κάθε δρόμος ψάχνει να τελειώσει σ’ ένα αδιέξοδο».

Γράφει ο ποιητής μέσα από το προσωπείο του Τσέλαν, κλείνοντας το ποίημα «Βυθός, ζωή και Τσέλαν»:

«Για ό,τι κάνατε,
για τα τσαμπιά των σκελετών
και την πυρά των κρύων,
για τον καπνό που ουδέποτε θα σβήσει
στις φρυκτωρίες των ετών,
αξίζω λήθη.
Αξίζω ηρεμία».


* Η ΧΛΟΗ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΕΛΗ είναι πεζογράφος και ποιήτρια. Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον» (εκδ. Πόλις).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

«Emily Dickinson, Ποιήματα» (κριτική) – Το αργυρό χρονικό της μετάφρασης

Για το βιβλίο «Emily Dickinson, Ποιήματα» (εκλογή, προλεγόμενα, μετάφραση Κώστας Κουτσουρέλης, εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Η Σίνθια Νίξον υποδύεται την Έμιλυ Ντίκινσον στη βιογραφική ταινία του Τέρενς Ντέιβις «A Quier Passion». 

Γράφει η Γεωργία Τριανταφυλλίδου ...

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

«Ο θυρωρός των ημερών» της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου (κριτική)

Για την ποιητική συλλογή της Ευτυχίας-Αλεξάνδρας Λουκίδου «Ο θυρωρός των ημερών» (εκδ. Κέδρος). Κεντρική εικόνα: He © Positi Negati.

Γράφει η Μαρίτα Παπαρούση

Στην ποιητική συλλογή ...

«Η χαμηλόφωνη τόλμη» (κριτική): Έξι γυναίκες φιλόλογοι ανθολογούν έξι λυρικές ποιήτριες του 20ου αιώνα

«Η χαμηλόφωνη τόλμη» (κριτική): Έξι γυναίκες φιλόλογοι ανθολογούν έξι λυρικές ποιήτριες του 20ου αιώνα

Για την ανθολογία «Η χαμηλόφωνη τόλμη» (εκδ. Νίκας). Κεντρική εικόνα: πίνακας του Τζον Γουίλιαμ Γουότερχαουζ εμπνευσμένος από ποίημα του Άλφρεντ Τέννυσον.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ποιητές που τους σάρωσε η λήθη. Στίχοι που ντύθηκαν την απώλειά τους. Α...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ