mainas gia tin katabasi tis aggelis

Για την ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα «Προσκόμματα και ποιμαντικές λύσεις για την κατάβαση της αγέλης στον κάμπο σε περίπτωση αντάρας» (εκδ. Μικρή Άρκτος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean-Michel Basquiat «Εκπεπτωκός άγγελος» (1981).

Της Χλόης Κουτσουμπέλη

Μια υπερ-ήπειρος η Παγγαία, εκατομμύρια χρόνια πριν διαχωριστεί σε ηπειρωτικά τμήματα. Ένας υπερ-χρόνος που διατρέχει τη συλλογή, που ξεκινάει από την πρώτη αφήγηση και εκτείνεται ως την τελευταία. Ένας υπερ-πόλεμος παντού και πάντα και στίφη ανθρώπων που περιμένουν ακινητοποιημένα και μετέωρα σε παλιούς σταθμούς ένα τρένο που δεν έρχεται. Η πτώση, η ιστορία του Κάιν και του Άβελ, ένα προπατορικό αμάρτημα που διαιωνίζεται, η αναζήτηση του αιώνιου γιατί, η ανίχνευση μιας αιτίας ή ενός σκοπού που να δικαιολογεί την ανθρώπινη περιπέτεια, το αδιέξοδο των ανθρώπινων σχέσεων, η μοναξιά και η απομόνωση. Αγέλες λαών που μάταια προσπαθούν να καταφύγουν σε μια πεδιάδα, σε έναν ουτοπικό χώρο και χρόνο, για να σωθούν.

Διαχρονική, επίκαιρη, οικουμενική, καθολική, καίρια και ουσιαστική η ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα, θέτει υπαρξιακά και φιλοσοφικά θέματα σχετικά με το νόημα της ζωής, όλα αυτά που ο αναγνώστης θα ήθελε να μάθει, αλλά φοβάται να ρωτήσει. Όλη η συλλογή αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα σύνθεση, άριστα δομημένη και οργανωμένη σε ενότητες:

Πρώτο μέρος: Θεωρία. Με υπότιτλο: «Η κληρονομική ενοχή».
Δεύτερο μέρος: Πράξη. Με υπότιτλο: «Οι αποστάτες της αφής». Χωρισμένο (το δεύτερο αυτό και μεγαλύτερο μέρος) σε πέντε πράξεις, με υπότιτλους αντίστοιχα: «Το κοπάδι των τεφρών», «Κυριακή των απόμακρων», «Η σφαιρική αστάθεια», «Κίρκεγκορ ή Ο αγρός των εκκρεμών καρατομήσεων», και «Έξοδος στη λωρίδα του Μέμπιους».

Η προμετωπίδα της συλλογής, μια απόφανση του Ρωμαίου ποιητή Μαρτιάλη, γνωστού για τους δηκτικούς αποφθεγματικούς του στίχους, δεν είναι τυχαία. Πολλοί στίχοι του Μάινα είναι αποφθεγματικοί και δημιουργούν ένα παλίμψηστο μίας ευρείας σκέψης στοχαστικής που ολοκληρώνεται σιγά σιγά μέσα στη συλλογή. Ένα πνεύμα κοφτερό, έξυπνο και σαρκαστικό, που ανατρέπει διαρκώς κάθε βεβαιότητα, διατρέχει το βιβλίο. Παραθέτω ενδεικτικά:

Για την ποιητική:

«Η ποίηση είναι πτώση.
Πέφτει εκεί όπου το φως
νικάει πάντοτε
η σκιά».

Και αλλού:

«Η νυχτοπεταλούδα της γραφής
έλκεται απ’ το πένθος».

Διαχρονική, επίκαιρη, οικουμενική, καθολική, καίρια και ουσιαστική η ποιητική συλλογή του Αλέξιου Μάινα, θέτει υπαρξιακά και φιλοσοφικά θέματα σχετικά με το νόημα της ζωής...

Απαντά στην Καρτεσιανή σκέψη:

«Σκέφτομαι, άρα είμαι
αλλού».

Και πιο κάτω:

«Είμαι, άρα διστάζω.
Νιώθω, άρα διστάζω να σκεφτώ».

Απαντά στο Βιβλικό αφήγημα ανθρωποκεντρικά αφού η γνώση είναι η ουσία:

«Εκεί που στέκει, λένε, η μηλιά της γνώσης
θα κείται πάντα ο Παράδεισος.
Ακόμα στέκεις, θύμα τέτοιας βρώσης,
και πλέον δεν αμφισβητείς: σε περιμένει άβυσσος».

Για την επανάληψη, τη ρουτίνα και τον καιρό της καραντίνας:

«Θυμάσαι εκείνο το φιλί;
Σε λίγο θ’ αφορά τους γεωλόγους».

Και πιο κάτω:

«Εγώ είμαι, ξαναλέει το χτες.
(Κάθε ποτέ ξανά
είναι υποσύνολο του αύριο)».

Σαρκάζει πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις:

«Αν δεν παντρευτείς
δεν ξέρεις τι ’ναι λάθος.
(Αν δεν χωρίσεις
δεν ξέρεις τι ’ναι βία)». 

Και παρακάτω:

«Κάθε καταστροφή είναι ευκαιρία. Για μια νέα».

Για την Ιστορία:

«Ιστορία είναι το αψέντι
μεγαλομανών.
Η νόσος της αγέλης».

Από τις προμετωπίδες που προηγούνται σε κάθε μία από τις ενότητες του βιβλίου, αλλά και από τα σχετικά ποιήματα με τις ονομαστικές αναφορές και τους στοχαστικούς ή εξομολογητικούς μονολόγους των διαφόρων χαρακτήρων, αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει μια διακειμενική συνομιλία με τον λογοτεχνικό και φιλοσοφικό Κανόνα.

Πολλοί στίχοι του Μάινα είναι αποφθεγματικοί και δημιουργούν ένα παλίμψηστο μίας ευρείας σκέψης στοχαστικής που ολοκληρώνεται σιγά σιγά μέσα στη συλλογή.

Από τον βιβλικό Άβελ ως σύμβολο, μέχρι τον Κίρκεγκορ, τον Χάιντεγκερ και τον Νίτσε, από τον Τσέλαν έως την Ντίκινσον και την Τσβετάγιεβα, από τον Τρακλ έως τον Σολωμό και τον Μίλος, από τον επαναληπτικό χρόνο του Μπόρχες ως τον υπερρεαλισμό του Κακναβάτου, ο ποιητής αποτυπώνει μια ατέρμονη, διανοητική συνομιλία γύρω από τα βασικά θέματα του χρόνου και της ανθρώπινης ύπαρξης.

«Ό,τι έγινε, είναι αιώνιο. Ό,τι συνέβη,
δεν σταματά ποτέ να λειτουργεί ως προζύμι.
Κι ό,τι ακολούθησε είναι καρπός του Κήπου».

δηλώνει με οξυδέρκεια στο ποίημα «Βυθός, ζωή και Τσέλαν».

mikri arktos mainas proskommata kai poimantikes lyseisΣτην Παγγαία, λοιπόν, πριν εκατομμύρια χρόνια, σε μια γωνιά του κήπου της Βαβέλ, το δράμα που εκτυλίσσεται είναι πανάρχαιο και αιώνιο διηγείται ο Μάινας. Και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τίποτε δεν αλλάζει στην ανθρώπινη πολεμοχαρή φύση, στην αγέλη των ανθρώπινων όντων.

Η διάψευση και η αποτυχία του ανθρώπου να διαφοροποιηθεί από τη φύση του ζώου της αγέλης, το πρώτο πρώτο γράμμα από τον πρώτο πρώτο πόλεμο, που πρέπει κάπου να παρέπεσε και δεν επιδόθηκε ποτέ ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή να επικρατήσει στον κόσμο η ειρήνη, η «Τρίτη μεραρχία», παιδιά με ξύλινα σπαθιά που τρέχουν ακόμα στην Κορσική, ένας νεαρός που σκοτώθηκε νωρίς και στοιχειώνει ακόμα τη μητέρα του, ο άγγελος που δεν ζήτησε συγγνώμη, η αποδόμηση της αστικής ευτυχίας και επανάπαυσης όπως εκδηλώνεται με μια περιήγηση σ’ ένα σαλόνι με ένα αόρατο ή βουβό πιάνο. Ο Θησέας, ο άνθρωπος, κάθε άνθρωπος παγιδευμένος σε έναν μπορχεσιανό Λαβύρινθο, καταδικασμένος σε μια αέναη επανάληψη χωρίς ελπίδα εξέλιξης.

Όμως και η εποχή της καραντίνας, που αναδεικνύει περισσότερο τα αποστασιοποιημένα φιλιά και την απαγορευμένη αφή που πάντα όμως διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις σε όλες τις εποχές.

Όλα αυτά θέματα και υποθέματα αυτής της τόσο πυκνής συλλογής.

«Το πρόβλημα άρχισε με τους Σουμέριους», γράφει ο Μάινας,

«Πρώτα ήταν όλα ανηφοριά
Μετά ήταν όλα δρόμος.
Και κάθε δρόμος ψάχνει να τελειώσει σ’ ένα αδιέξοδο».

Γράφει ο ποιητής μέσα από το προσωπείο του Τσέλαν, κλείνοντας το ποίημα «Βυθός, ζωή και Τσέλαν»:

«Για ό,τι κάνατε,
για τα τσαμπιά των σκελετών
και την πυρά των κρύων,
για τον καπνό που ουδέποτε θα σβήσει
στις φρυκτωρίες των ετών,
αξίζω λήθη.
Αξίζω ηρεμία».


* Η ΧΛΟΗ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΕΛΗ είναι πεζογράφος και ποιήτρια. Τελευταίο της βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Η γυμνή μοναξιά του ποιητή Όμικρον» (εκδ. Πόλις).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

Για την ποιητική συλλογή της Μάρσιας Ισραηλίδη «Τα μικρά μεγάλα» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «Heart Shape» του Ali Esmaeilipour.

Γράφει η Μάνια Μεζίτη

Τα μικρά μεγάλα, η πρώτη συλλογή με ποιήματα της...

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

«Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» του Πέτρου Πολυμένη (κριτική) – Μια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων

Για την ποιητική συλλογή του Πέτρου Πολυμένη «Και με την ελάχιστη υγρασία θ’ ανθίζουμε» (εκδ. Περισπωμένη). Στην κεντρική εικόνα, έργο του Sage Barnes. 

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

Η λογοτεχνική παραγωγή του Πέτρου Π...

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

«Εγκέφαλος ψάρι» της Λίλιας Τσούβα – Ποίηση για κάθε είδους διάλυση

Για την ποιητική συλλογή της Λίλιας Τσούβα «Εγκέφαλος ψάρι» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο του Ανρί Ματίς «Γυναίκα μπροστά από το ενυδρείο» (1921-1923).

Γράφει η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

Για την ποιητική συλλογή της Μάρσιας Ισραηλίδη «Τα μικρά μεγάλα» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «Heart Shape» του Ali Esmaeilipour.

Γράφει η Μάνια Μεζίτη

Τα μικρά μεγάλα, η πρώτη συλλογή με ποιήματα της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ