kritikoi mousoulmanoi

Για τη μελέτη της Emine Yeşim Bedlek «Η Ανταλλαγή Πληθυσμών του 1923 – Τραύμα και φαντασιακές κοινότητες σε Ελλάδα και Τουρκία» (μτφρ. Αικατερίνη Χαλμούκου, επιστ. επιμ.: Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Ενετικό Λιμάνι Χανίων, Νεώρια του Μόρο. Οι τελευταίοι Κρητικοί Μουσουλμάνοι αναχωρούν από την πόλη με την ανταλλαγή των πληθυσμών. © Αρχείο Μιχάλη Ανδριανάκη 

Της Διώνης Δημητριάδου

Το τραύμα της ελληνοτουρκικής ανταλλαγής πληθυσμών, ως απότοκο της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923 (η Ελλάδα και η Τουρκία υπέγραψαν σύμβαση ανταλλαγής πληθυσμών, σύμφωνα με την οποία ένα εκατομμύριο τριακόσιες χιλιάδες ορθόδοξοι χριστιανοί από την Ανατολία ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους και εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, και τριακόσιες χιλιάδες μουσουλμάνοι της Ελλάδας μετακινήθηκαν στην Τουρκία) επιχειρεί να ερευνήσει η Εμινέ Γεσίμ Μπεντλέκ (Emine Yeşim Bedlek), Επίκουρη Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Bingöl της Τουρκίας.

Ενδιαφέρει, φυσικά, το θέμα, καθόσον εξετάζεται από την απέναντι πλευρά, από το «αντίπαλον δέος», με όσο το δυνατόν αντικειμενική θεώρηση, μια έννοια έτσι κι αλλιώς αμφιλεγόμενη προκειμένου για τα ιστορικά γεγονότα, με δεδομένο το προσωπικό αλλά και το εθνικό πλέγμα ιδεών που εμποδίζουν συχνά την αποστασιοποίηση, άρα και την πιο ψύχραιμη οπτική. Στην εισαγωγή του έργου της η Μπεντλέκ θέτει και τον σκοπό τη μελέτης της, δηλαδή τη συμβολή στη συμφιλίωση των δύο λαών, που πλήρωσαν ο καθένας ένα μεγάλο τίμημα για τις εθνικές τους επιδιώξεις· όσο κι αν μας φέρνει σε αμηχανία η εξίσωση θύματος και θύτη, πρέπει να δεχθούμε πως εξετάζοντας την ελληνοτουρκική σύγκρουση από την πλευρά του απλού λαού, και όχι των ιθυνόντων και των συμφερόντων τους, πράγματι μια ακραία, βίαιη μετατόπιση πληθυσμών (η Ανταλλαγή) έχει μόνο θύματα. Η καταγεγραμμένη ιστορία με τις αναλύσεις της, τα ντοκουμέντα της, τις «αλήθειες» της αναλόγως της πλευράς που βρίσκεται κάθε φορά ο ιστορικός που εξετάζει, έρχεται σε αντιδιαστολή με τη βιωμένη ιστορία, που αφορά τον τρόπο που τα ιστορικά γεγονότα επηρέασαν τη ζωή των ανθρώπων. Εκ των πραγμάτων, επέρχεται μια «συμφιλίωση» των θυμάτων και από τις δύο πλευρές.

Στην ανάλυσή της έχει την αρωγή της λογοτεχνίας, αποδεικνύοντας πως στη λογοτεχνική απόδοση της πραγματικότητας αποτυπώνεται ο απόηχος, η βίωση των γεγονότων, με τρόπο που να αποτελεί τεκμηριωμένο υλικό, ιδιαίτερα διαφωτιστικό, για την ιστορία.

Η Μπεντλέκ μεταφέρει την επιστήμη της Ιστορίας στο ανθρώπινο επίπεδο, αναλύοντας τη ζωή των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, την «αυτοκρατορική» τους ταυτότητα καθώς και την (προβληματική επί σειρά ετών) ενσωμάτωσή τους στη μητέρα πατρίδα – δεν αποτελεί θέμα της μελέτης της η τύχη των Τούρκων που απελάθηκαν από τη Ελλάδα. Στην ανάλυσή της έχει την αρωγή της λογοτεχνίας, αποδεικνύοντας πως στη λογοτεχνική απόδοση της πραγματικότητας αποτυπώνεται ο απόηχος, η βίωση των γεγονότων, με τρόπο που να αποτελεί τεκμηριωμένο υλικό, ιδιαίτερα διαφωτιστικό, για την ιστορία. O νομπελίστας Gao Xingjian υποστηρίζει μάλιστα ότι οι λογοτεχνικές μαρτυρίες έχουν μεγαλύτερο βάθος από την ιστορία, η οποία αναπόφευκτα φέρει τη σφραγίδα μιας εξουσίας, κι έτσι τα πορίσματά της δεν μένουν ανεπηρέαστα από τις εκάστοτε πολιτικές επιλογές.

Έτσι, η Μπεντλέκ αναλύει τρία έργα: τα Ματωμένα χώματα της Διδώς Σωτηρίου, τα Πουλιά χωρίς φτερά του Λουί ντε Μπερνιέρ και το Μια προίκα αμανάτι: Οι άνθρωποι της ανταλλαγής του Κεμάλ Γιαλτσίν. Η επιλογή δεν είναι, φυσικά, τυχαία. Θεωρεί πως η Διδώ Σωτηρίου στο έργο της δίνει αυθεντικά στοιχεία για την ταυτότητα των Χριστιανών υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Γράφει πως το βιβλίο αυτό τη βοήθησε να κατανοήσει καλύτερα τον ειρηνικό τρόπο ζωής των Οθωμανών υπηκόων και την αυτονόητη, για την ίδια, αντίδρασή τους στην έξαρση του εθνικισμού, καθόσον έθετε σε κίνδυνο την ως τότε αγαστή τους συνύπαρξη. Ο Βρετανός Λουί ντε Μπερνιέρ, κατά τη γνώμη της, είναι πιο αντικειμενικός στις κρίσεις του και καλός γνώστης της ζωής στην Ανατολία. Η Μπεντλέκ τον συνάντησε και του πήρε συνέντευξη, στην οποία συγκέντρωσε πολλές πληροφορίες για την ταυτότητα των Χριστιανών στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας· κατά την ίδια, φυσικά, «αυτοκρατορική» ταυτότητα. Όσο για τον Τούρκο Κεμάλ Γιαλτσίν, στο έργο του παρουσιάζει τις στενές σχέσεις των Ελλήνων και των Τούρκων στη μακρόχρονη συμβίωσή τους, μέχρι να τους χωρίσει ο πόλεμος. Μεταφέρει στο βιβλίο του τη μαρτυρία του παππού του, ο οποίος διέσωσε την προίκα που του εμπιστεύτηκαν στην Ανταλλαγή οι Έλληνες γείτονές του. Αυτή η προίκα, πολλά χρόνια μετά παραδόθηκε στην ελληνική οικογένεια από τον εγγονό, τον ίδιο τον Κεμάλ Γιαλτσίν, στην Ελλάδα, όπου πλέον είχαν συνεχίσει τη ζωή τους ως πρόσφυγες οι γείτονες του παππού του.

Εκτός από τη χρήσιμη, κατατοπιστική εισαγωγή του, ο Πλουμίδης παρεμβαίνει με τις υποσημειώσεις του, κάθε φορά που η Μπεντλέκ θα υποπέσει στο αναπόφευκτο σφάλμα να θεωρήσει την επίσημη (τουρκική) εκδοχή της ιστορίας ως έγκυρη αποτύπωση των γεγονότων.

Ορθή η επιλογή της έκδοσης να επιμεληθεί το κείμενο ο Σπυρίδων Γ. Πλουμίδης, αναπληρωτής καθηγητής «Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας» στο ΕΚΠΑ. Εκτός από τη χρήσιμη, κατατοπιστική εισαγωγή του, ο Πλουμίδης παρεμβαίνει με τις υποσημειώσεις του, κάθε φορά που η Μπεντλέκ θα υποπέσει στο αναπόφευκτο σφάλμα να θεωρήσει την επίσημη (τουρκική) εκδοχή της ιστορίας ως έγκυρη αποτύπωση των γεγονότων. Για να είμαστε δίκαιοι, ωστόσο, ο τρόπος που χειρίζεται το υλικό της και, κυρίως, η σκοποθεσία της μελέτης της, την καθιστούν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις από την πλευρά των Τούρκων ιστορικών. Δεν είναι καθόλου εύκολο να ανοίξεις ένα ρήγμα στον δικό σου ιδεολογικό κόσμο (εμποτισμένο μάλιστα με ποικίλα εθνικής φύσης ιδεολογήματα) για να κατανοήσεις την αλήθεια του άλλου. Η Μπεντλέκ το κατορθώνει εν πολλοίς.

gutenberg bedlek antallagiΗ άποψή της ότι η ανταλλαγή αποτέλεσε και για τους δύο λαούς ένα είδος εξορίας, καθώς δεν αποτελούσαν γηγενή πληθυσμό στις πατρίδες τους, μπορεί να τεκμηριώνεται εν μέρει από την αντιμετώπιση που είχαν οι πρόσφυγες, όμως δεν στοιχειοθετείται από πουθενά ότι οι χριστιανοί Έλληνες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αυτοπροσδιοριζόντουσαν ως Οθωμανοί. Από την άλλη, αποκτά ενδιαφέρον η τουρκική θέση πως η εκστρατεία στη Μικρά Ασία το 1919 ήταν μια εισβολή, υποκινημένη από τις ξένες δυνάμεις, που εκμεταλλεύτηκαν τη «φαντασίωση» του μεγαλοϊδεατισμού. Αληθινή, φυσικά, η άποψη αυτή στα σημεία της, αγνοεί όμως ηθελημένα κάποιες άλλες παραμέτρους που καθιστούσαν την εκστρατεία αυτή δικαιολογημένη, αν όχι επιβεβλημένη (μέσα στο γενικότερο πλαίσιο διεκδικήσεων) τουλάχιστον στο ξεκίνημά της. Η ιστορία ως επιστήμη ποτέ δεν είναι μονοδιάστατη, και ποτέ δεν καθοδηγείται από εθνικές εμμονές· αυτό, φυσικά, ισχύει για όλες τις πλευρές. Όταν η Μπεντλέκ υποστηρίζει ότι η μακραίωνη παρουσία του ελληνικού στοιχείου στην Ανατολία είναι μύθος, απλώς διαγράφει βασικές πληροφορίες από την ιστορική σκευή που θα όφειλε να έχει. Δικαιολογημένη εν μέρει, από τη στιγμή που και η δική μας ιστοριογραφία καμιά φορά «επιλέγει» τις πληροφορίες που διασώζει.

Η μελέτη αυτή αξίζει να διαβαστεί, παρά τις μικρές ενστάσεις κατά τόπους. Απηχεί το πνεύμα μιας μερίδας ιστορικών της γείτονος χώρας, που επιθυμούν τη συμφιλίωση των δύο λαών και, γι’ αυτό ασχολούνται με ένα θέμα που αφορά μία από τις πλέον καθοριστικές συγκρούσεις μεταξύ τους, με επιπτώσεις και στις δύο πλευρές. Σημαντική η τεκμηρίωση του υλικού μέσω της λογοτεχνικής γραφής, με προσεκτική επιλογή που εκφράζει τόσο την ελληνική όσο και την τουρκική εμπειρία, αλλά ανοίγει τον χώρο και στην τρίτη άποψη, περισσότερο εκ των πραγμάτων αντικειμενική, του Βρετανού συγγραφέα. Το υλικό πολύ (παρατίθεται και η βιβλιογραφία), η διασταύρωση απόψεων αναγκαία στην ιστορική επιστήμη. Εν κατακλείδι, ένα βιβλίο που ανοίγει χρήσιμο δίαυλο επικοινωνίας, μακριά από εμμονικές ιδεοληψίες. Και, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για επιστημονική μελέτη, ο τρόπος γραφής και η αναφορά στα τρία λογοτεχνικά βιβλία, την καθιστά εύκολα προσβάσιμη στον μέσο αναγνώστη. Η μετάφραση της έμπειρης Αικατερίνης Χαλμούκου.


* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας. Το νέο της βιβλίο, η μελέτη «Ο ποιητὴς διάγει εσώκλειστος – Οι “τόποι” στην ποίηση του Κώστα Θ. Ριζάκη» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις του Φοίνικα.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Η κατανόηση της ζωής είναι εφικτή μόνο μέσα από πολυδιάστατες προσεγγίσεις, αφού η ζωή στο σύνολό της είναι μια σειρά από αντιφάσεις. Η επίσημη εκδοχή της ιστορίας προβάλλει την οπτική των κυριάρχων εκείνης της περιόδου. Από το δημοτικό σχολείο μέχρι το πανεπιστήμιο, η Τουρκική Δημοκρατία προωθεί την ιστορία μέσω μιας εθνικιστικής ιδεολογίας. Στην Τουρκία γιορτάζονται οι επέτειοι της απελευθέρωσης των πόλεων, όχι εκείνες της ίδρυσής τους· ο εορτασμός της ίδρυσης μιας πόλης ουσιαστικά θα σήμαινε αποδοχή της ιστορίας της πόλης αυτής. Για παράδειγμα, με τον εορτασμό της απελευθέρωσης της Σμύρνης, στις 9 Σεπτεμβρίου 1922, παραγκωνίζεται η αρχαία ιστορία της πόλης, επειδή η Τουρκική Δημοκρατία θεωρεί ότι η ιστορία της Σμύρνης ξεκινάει στις 9 Σεπτεμβρίου 1922, δηλαδή όταν έληξε ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος. Η επίσημη ιστορία δεν ενδιαφέρεται για τη ζωή των καθημερινών ανθρώπων που είναι και τα άμεσα θύματα των ιστορικών και πολιτικών αποφάσεων. Με τη Σύμβαση της Λωζάνης εκτοπίστηκαν σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, από τις πατρίδες τους, και στην επίσημη ιστορία καταγράφεται ο αριθμός των εκτοπισθέντων· δεν καταγράφονται ωστόσο τα δεινά καθενός από τα θύματα». (σ. 143)

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» του Νίκου Μαραντζίδη (κριτική)

«Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» του Νίκου Μαραντζίδη (κριτική)

Για το βιβλίο του Νίκου Μαραντζίδη «Στη σκιά του Στάλιν – Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ με τον καθηγητή του ΕΜΠ Γιώργο Μπάφα που δώρισε τον εικονιζόμενο πίνακα στο Κόμμα. 

Γράφει ...

«Μικρή ιστορία της Μεσογείου» του Τζέρεμι Μπλακ (κριτική) – Μια σύντομα επισκόπηση της ιστορίας της «δικής μας θάλασσας»

«Μικρή ιστορία της Μεσογείου» του Τζέρεμι Μπλακ (κριτική) – Μια σύντομα επισκόπηση της ιστορίας της «δικής μας θάλασσας»

Για το βιβλίο του Τζέρεμι Μπλακ «Μικρή ιστορία της Μεσογείου» (μτφρ. Πέτρος Γεωργίου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Freepik.

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Η Μεσόγειος θάλασσα για πολλούς αιώνες αποτελούσε το κέντρο του κό...

«Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» του Ραϋμόνδου Αλβανού (κριτική)

«Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» του Ραϋμόνδου Αλβανού (κριτική)

Για το βιβλίο του Ραϋμόνδου Αλβανού «Ο ελληνικός εμφύλιος: Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» (εκδ. Επίκεντρο). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από το ντοκιμαντέρ του Ροβήρου Μανθούλη «Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος» (1997).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ