Cold War

Για το βιβλίο του Odd Arne Westad «Ο ψυχρός πόλεμος – Μια παγκόσμια ιστορία» (μτφρ. Δέσποινα Κωνσταντινάκου, εκδ. Πατάκη). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος με τον Μιχαήλ Γκορμπατζόφ, το 1991, στη Μόσχα. Όλοι τότε πίστεψαν ότι αυτό ήταν το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Της Λεύκης Σαραντινού

Ένα μνημειώδες έργο για τον Ψυχρό Πόλεμο υπογράφει ο Νορβηγός ιστορικός του Πανεπιστημίου του Yale, Οντ Άρνε Βέσταντ με τίτλο Ο ψυχρός πόλεμος – Μια παγκόσμια ιστορία (μτφρ. Δέσποινα Κωνσταντινάκου, εκδ. Πατάκη). Ο Βέσταντ εστιάζει στις συνέπειες του φαινομένου και σε όλα τα γεγονότα, τα οποία αποτέλεσαν μέρος του, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σε όλον τον κόσμο. Το συμπέρασμα είναι ότι ο Ψυχρός Πόλεμος υπήρξε ένα γεγονός μεγίστης σημασίας με συνέπειες που είχαν τεράστια επιρροή σε πολλές χώρες και οι οποίες καθίστανται ανιχνεύσιμες μέχρι και σήμερα.

Από τα τέλη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε τέθηκαν και οι βάσεις για την ψυχροπολεμική διαμάχη, μέχρι και την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ο Βέσταντ ανατρέχει έναν αιώνα ιστορίας προκειμένου να μην αφήσει απέξω κανένα σημαντικό ιστορικό γεγονός του περασμένου αιώνα. Ο συγγραφέας όμως ανιχνεύει τα σημεία εκκίνησης του Ψυχρού Πολέμου, όχι στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως υποστηρίζουν πολλοί, αλλά ακόμη νωρίτερα, από τα τέλη του 19ου αιώνα και τους αποικιακούς ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων.

Δεν επρόκειτο όμως μόνο για ιδεολογικό χάσμα, αλλά κυρίως για το ζήτημα της πρωτοκαθεδρίας και της ηγεσίας στον μεταπολεμικό κόσμο.

Πρόκειται για ένα δίπολο –οι ΗΠΑ ενάντια στην ΕΣΣΔ– το οποίο τελικά δεν οδήγησε σε πραγματική ένοπλη σύρραξη στην Ευρώπη, όπως φοβόταν μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, καθ' όλη τη διάρκειά του. Το τεράστιο ιδεολογικό χάσμα μεταξύ κομμουνισμού και καπιταλισμού ήταν αναπότρεπτο ότι θα καθιστούσε αντίπαλες τις δύο υπερδυνάμεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που πρωταγωνίστησαν στη συντριβή της χιτλερικής Γερμανίας. Δεν επρόκειτο όμως μόνο για ιδεολογικό χάσμα, αλλά κυρίως για το ζήτημα της πρωτοκαθεδρίας και της ηγεσίας στον μεταπολεμικό κόσμο.

Από τις κινήσεις των πρωταγωνιστών της Διάσκεψης της Γιάλτας, Στάλιν, Ρούσβελτ και Τσώρτσιλ, ο Βέσταντ συνεχίζει την αφήγησή του εξετάζοντας τις σταλινικές πολιτικές και τις κινήσεις του διαδόχου του Ρούσβελτ στην προεδρία των ΗΠΑ, Χάρυ Τρούμαν. Κατόπιν εστιάζει στις εξελίξεις στη μεταπολεμική Γερμανία, την ανέγερση του τείχους και τη σύσταση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, που ήρθε ως απάντηση στη σύσταση του ΝΑΤΟ. 

psixros polemos

Στις 21 Αυγούστου 1968, οι σοβιετικές δυνάμεις εισβάλλουν στην Τσεχοσλοβακία. Φωτογραφία του Josef Koudelka.

Τα καίριας σημασίας γεγονότα, όπως η κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962, η ουγγρική επανάσταση του 1956 και η άνοιξη της Πράγας το 1968, ο πόλεμος της Κορέας και του Βιετνάμ εξετάζονται αναλυτικά, αλλά ο συγγραφέας ασχολείται επίσης, εκτός από τα πολιτικοστρατιωτικά γεγονότα, και με την κοινωνική ιστορία, εξετάζοντας τον τρόπο ζωής των  λαών της Ευρώπης τόσο από τη μία όσο και από την άλλη μεριά του Τείχους. Οι πολιτικές εξελίξεις σε χώρες όπως η Γαλλία, η Βρετανία και, ιδίως η Ουγγαρία, η Τσεχοσλοβακία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Πολωνία παρουσιάζονται ενδελεχώς. Από τις χώρες που δεν βρίσκονται στην Ευρώπη, εκτενείς αναφορές γίνονται στην Κορέα και το Βιετνάμ, την Ιαπωνία και την Ινδία, την Κίνα και σε πάμπολλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.

patakis wested psixros polemosΤο γεγονός ότι ο συγγραφέας δεν παραθέτει απλώς τα γεγονότα, αλλά αντιθέτως επεξηγεί αιτίες και αποτελέσματα και τα συνδέει με τη σύγχρονη εποχή, καθιστά το βιβλίο αυτό πολύτιμο για όσους επιθυμούν, όχι τόσο να γνωρίσουν την ιστορία του εικοστού αιώνα, όσο να πετύχουν τη μέγιστη κατανόησή της.

Κανένα σημείο της υφηλίου –πλην της Ωκεανίας– δεν άφησε ανέγγιχτο η ψυχροπολεμική διαμάχη των δύο υπερδυνάμεων. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Αφρικής, με την ιστορία της οποίας ο συγγραφέας ασχολείται περισσότερο απ' όσο θα ανέμενε κανείς σε μια ιστορία του Ψυχρού Πολέμου. Κι αυτό γιατί πολλοί από τους εμφύλιους πολέμους τόσο της Αφρικής, όσο και της Μέσης Ανατολής, ήταν αποτέλεσμα της ψυχροπολεμικής διαμάχης και της διαδικασίας αποαποικιοποίησης, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Τέλος, οι αιτίες της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού αναλύονται διεξοδικά, όπως επίσης οι λόγοι για τους οποίους η διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και νέας Ρωσίας τερματίστηκε μονάχα στα χαρτιά. Η νέα Ρωσία –όπως μας δείχνουν περίτρανα και τα σημερινά γεγονότα του πολέμου με την Ουκρανία που βρίσκεται σε εξέλιξη–, απέτυχε τόσο να ενταχθεί όσο και να νιώσει μέρος της Ευρωπαϊκής Οντότητας. Και αυτό φαίνεται εκτός των άλλων και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει ο σημερινός Ρώσος πρόεδρος το πρώην ανατολικό μπλοκ.

Εν κατακλείδι, το βιβλίο του Βέσταντ είναι ένα από τα καλύτερα και πληρέστερα βιβλία που έχουν γραφτεί για τον Ψυχρό Πόλεμο και όσοι το διαβάσουν θα κατανοήσουν καλύτερα, όχι μόνο ολόκληρη την παγκόσμια ιστορία του εικοστού αιώνα, αλλά και τις σημερινές στρατιωτικοπολιτικές εξελίξεις.


* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας, ιστορικός και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, ο τόμος «Γραφοσκιάσεις: Ασκήσεις δημιουργικής γραφής για εφήβους και ενήλικες» (εκδ. 24 Γράμματα).

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της κόλασης» του Μπρους Σκοτ (κριτική)

«Το βιβλίο της κόλασης» του Μπρους Σκοτ (κριτική)

Για το συλλογικό έργο σε επιμέλεια του Scott G. Bruce «Το βιβλίο της Κόλασης» (μτφρ. Γιάννης Πεδιώτης, εκδ. Αλεξάνδρεια).

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Οι επισημάνσεις και οι επί μέρους εστίες αναφορών της συλλογικής, καλώς συ...

«Διλήμματα στο τρίγωνο» του Σπύρου Κατσούλα (κριτική) – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις»

«Διλήμματα στο τρίγωνο» του Σπύρου Κατσούλα (κριτική) – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις»

Για το βιβλίο «Διλήμματα στο τρίγωνο – Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ελληνοτουρκικές σχέσεις» του διεθνολόγου Σπύρου Κατσούλα (εκδ. Διόπτρα), μια ιστορική μελέτη που υπερβαίνει τις στερεότυπες και μονομερείς αφηγήσεις. Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από τη σύγκρουση μεταξύ δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς και Του...

«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

«Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» του Σωτήρη Ρούσσου (κριτική)

Για το βιβλίο του Σωτήρη Ρούσσου «Επανάσταση και εξέγερση στη Μέση Ανατολή» (εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Rana Javadi (1979).

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Αυτό το βιβλίο αναδεικνύει δυο μεγάλες στιγ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

«Rohtko», του Λούκας Τβαρκόφσκι, στη Στέγη (κριτική)

Στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση είδαμε τη μεγαλειώδη παράσταση «ROHTKO» του Πολωνού σκηνοθέτη Λούκα Τβαρκόφσκι [Lukasz Twarkowski], αποτέλεσμα συνεργασίας του με τον Κρίστιαν Λούπα.

Γράφει ο Νϊκος Ξένιος

Ο Λούκας Τβαρκόφσκι σκηνοθέτησε τ...

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Το Dublin Literary Award 2023 στη Γερμανίδα Katja Oskamp

Απονεμήθηκε στην Katja Oskamp και τη μεταφράστριά της στα αγγλικά Jo Heinrich, το «Dublin Literary Award 2023» για το μυθιστόρημά της Katja Oskam «Marzahn, Mon Amour». Σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

...
Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Χαρούκι Μουρακάμι: Τιμήθηκε με το βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών»

Ο Haruki Murakami [Χαρούκι Μουρακάμι] είναι ο πρώτος Ιάπωνας συγγραφέας που έλαβε το Βραβείο «Πριγκίπισσα των Αστουριών». Η συλλογή διηγημάτων του «Σε πρώτο ενικό» κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση Βασίλη Κιμούλη.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Κήπος βιβλίων» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τον πρόλογο του συγγραφέα Παναγιώτη Γούτα της ανθολογίας κειμένων του «Κήπος βιβλίων – Διαβάζοντας Θεσσαλονικείς και Αμερικανούς πεζογράφους», που θα κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου από τις εκδόσεις Νησίδες.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ