Cold War

Για το βιβλίο του Odd Arne Westad «Ο ψυχρός πόλεμος – Μια παγκόσμια ιστορία» (μτφρ. Δέσποινα Κωνσταντινάκου, εκδ. Πατάκη). Στην κεντρική εικόνα, ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος με τον Μιχαήλ Γκορμπατζόφ, το 1991, στη Μόσχα. Όλοι τότε πίστεψαν ότι αυτό ήταν το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Της Λεύκης Σαραντινού

Ένα μνημειώδες έργο για τον Ψυχρό Πόλεμο υπογράφει ο Νορβηγός ιστορικός του Πανεπιστημίου του Yale, Οντ Άρνε Βέσταντ με τίτλο Ο ψυχρός πόλεμος – Μια παγκόσμια ιστορία (μτφρ. Δέσποινα Κωνσταντινάκου, εκδ. Πατάκη). Ο Βέσταντ εστιάζει στις συνέπειες του φαινομένου και σε όλα τα γεγονότα, τα οποία αποτέλεσαν μέρος του, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σε όλον τον κόσμο. Το συμπέρασμα είναι ότι ο Ψυχρός Πόλεμος υπήρξε ένα γεγονός μεγίστης σημασίας με συνέπειες που είχαν τεράστια επιρροή σε πολλές χώρες και οι οποίες καθίστανται ανιχνεύσιμες μέχρι και σήμερα.

Από τα τέλη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε τέθηκαν και οι βάσεις για την ψυχροπολεμική διαμάχη, μέχρι και την πτώση του τείχους του Βερολίνου, ο Βέσταντ ανατρέχει έναν αιώνα ιστορίας προκειμένου να μην αφήσει απέξω κανένα σημαντικό ιστορικό γεγονός του περασμένου αιώνα. Ο συγγραφέας όμως ανιχνεύει τα σημεία εκκίνησης του Ψυχρού Πολέμου, όχι στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως υποστηρίζουν πολλοί, αλλά ακόμη νωρίτερα, από τα τέλη του 19ου αιώνα και τους αποικιακούς ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων.

Δεν επρόκειτο όμως μόνο για ιδεολογικό χάσμα, αλλά κυρίως για το ζήτημα της πρωτοκαθεδρίας και της ηγεσίας στον μεταπολεμικό κόσμο.

Πρόκειται για ένα δίπολο –οι ΗΠΑ ενάντια στην ΕΣΣΔ– το οποίο τελικά δεν οδήγησε σε πραγματική ένοπλη σύρραξη στην Ευρώπη, όπως φοβόταν μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, καθ' όλη τη διάρκειά του. Το τεράστιο ιδεολογικό χάσμα μεταξύ κομμουνισμού και καπιταλισμού ήταν αναπότρεπτο ότι θα καθιστούσε αντίπαλες τις δύο υπερδυνάμεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που πρωταγωνίστησαν στη συντριβή της χιτλερικής Γερμανίας. Δεν επρόκειτο όμως μόνο για ιδεολογικό χάσμα, αλλά κυρίως για το ζήτημα της πρωτοκαθεδρίας και της ηγεσίας στον μεταπολεμικό κόσμο.

Από τις κινήσεις των πρωταγωνιστών της Διάσκεψης της Γιάλτας, Στάλιν, Ρούσβελτ και Τσώρτσιλ, ο Βέσταντ συνεχίζει την αφήγησή του εξετάζοντας τις σταλινικές πολιτικές και τις κινήσεις του διαδόχου του Ρούσβελτ στην προεδρία των ΗΠΑ, Χάρυ Τρούμαν. Κατόπιν εστιάζει στις εξελίξεις στη μεταπολεμική Γερμανία, την ανέγερση του τείχους και τη σύσταση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, που ήρθε ως απάντηση στη σύσταση του ΝΑΤΟ. 

psixros polemos

Στις 21 Αυγούστου 1968, οι σοβιετικές δυνάμεις εισβάλλουν στην Τσεχοσλοβακία. Φωτογραφία του Josef Koudelka.

Τα καίριας σημασίας γεγονότα, όπως η κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962, η ουγγρική επανάσταση του 1956 και η άνοιξη της Πράγας το 1968, ο πόλεμος της Κορέας και του Βιετνάμ εξετάζονται αναλυτικά, αλλά ο συγγραφέας ασχολείται επίσης, εκτός από τα πολιτικοστρατιωτικά γεγονότα, και με την κοινωνική ιστορία, εξετάζοντας τον τρόπο ζωής των  λαών της Ευρώπης τόσο από τη μία όσο και από την άλλη μεριά του Τείχους. Οι πολιτικές εξελίξεις σε χώρες όπως η Γαλλία, η Βρετανία και, ιδίως η Ουγγαρία, η Τσεχοσλοβακία, η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Πολωνία παρουσιάζονται ενδελεχώς. Από τις χώρες που δεν βρίσκονται στην Ευρώπη, εκτενείς αναφορές γίνονται στην Κορέα και το Βιετνάμ, την Ιαπωνία και την Ινδία, την Κίνα και σε πάμπολλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής.

patakis wested psixros polemosΤο γεγονός ότι ο συγγραφέας δεν παραθέτει απλώς τα γεγονότα, αλλά αντιθέτως επεξηγεί αιτίες και αποτελέσματα και τα συνδέει με τη σύγχρονη εποχή, καθιστά το βιβλίο αυτό πολύτιμο για όσους επιθυμούν, όχι τόσο να γνωρίσουν την ιστορία του εικοστού αιώνα, όσο να πετύχουν τη μέγιστη κατανόησή της.

Κανένα σημείο της υφηλίου –πλην της Ωκεανίας– δεν άφησε ανέγγιχτο η ψυχροπολεμική διαμάχη των δύο υπερδυνάμεων. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Αφρικής, με την ιστορία της οποίας ο συγγραφέας ασχολείται περισσότερο απ' όσο θα ανέμενε κανείς σε μια ιστορία του Ψυχρού Πολέμου. Κι αυτό γιατί πολλοί από τους εμφύλιους πολέμους τόσο της Αφρικής, όσο και της Μέσης Ανατολής, ήταν αποτέλεσμα της ψυχροπολεμικής διαμάχης και της διαδικασίας αποαποικιοποίησης, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Τέλος, οι αιτίες της πτώσης του υπαρκτού σοσιαλισμού αναλύονται διεξοδικά, όπως επίσης οι λόγοι για τους οποίους η διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και νέας Ρωσίας τερματίστηκε μονάχα στα χαρτιά. Η νέα Ρωσία –όπως μας δείχνουν περίτρανα και τα σημερινά γεγονότα του πολέμου με την Ουκρανία που βρίσκεται σε εξέλιξη–, απέτυχε τόσο να ενταχθεί όσο και να νιώσει μέρος της Ευρωπαϊκής Οντότητας. Και αυτό φαίνεται εκτός των άλλων και στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει ο σημερινός Ρώσος πρόεδρος το πρώην ανατολικό μπλοκ.

Εν κατακλείδι, το βιβλίο του Βέσταντ είναι ένα από τα καλύτερα και πληρέστερα βιβλία που έχουν γραφτεί για τον Ψυχρό Πόλεμο και όσοι το διαβάσουν θα κατανοήσουν καλύτερα, όχι μόνο ολόκληρη την παγκόσμια ιστορία του εικοστού αιώνα, αλλά και τις σημερινές στρατιωτικοπολιτικές εξελίξεις.


* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας, ιστορικός και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, ο τόμος «Γραφοσκιάσεις: Ασκήσεις δημιουργικής γραφής για εφήβους και ενήλικες» (εκδ. 24 Γράμματα).

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες» (κριτική) –  Ένα συλλογικό έργο που αναδεικνύει αθέατες πλευρές του 1821

«Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες» (κριτική) – Ένα συλλογικό έργο που αναδεικνύει αθέατες πλευρές του 1821

Για τη φιλοσοφική και ιστορική μελέτη «Επανάσταση, έθνος-κράτος και αρχαιοελληνικό ιδεώδες: Φιλοσοφικές προσεγγίσεις στην Ελληνική Eπανάσταση» (εκδ. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων – Μουσείο Μπενάκη). Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας «Άποτυχία επιχειρήσεως» του Henri Decaisne, που κοσμεί και το εξώφυλλο της έκδοσης....

«Θάνατοι στη Χούντα» του Δημήτρη Βεριώνη (κριτική) – Μια κιβωτός μνήμης για τα θύματα της επταετίας

«Θάνατοι στη Χούντα» του Δημήτρη Βεριώνη (κριτική) – Μια κιβωτός μνήμης για τα θύματα της επταετίας

Για την ιστορική μελέτη του Δημήτρη Βεριώνη «Θάνατοι στη Χούντα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Στην κεντρική εικόνα, ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος. 

Γράφει ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης

Έχουμε στα...

«Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου» του Γουίλιαμ Γούντραφ (κριτική) – Μια επίκαιρη μελέτη για τις σχέσεις Δύσης και Ανατολής

«Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου» του Γουίλιαμ Γούντραφ (κριτική) – Μια επίκαιρη μελέτη για τις σχέσεις Δύσης και Ανατολής

Για το βιβλίο του Γουίλιαμ Γούντραφ (William Woodruff) «Μια σύντομη ιστορία του σύγχρονου κόσμου – Οι παγκόσμιες σχέσεις από το 1500 μέχρι σήμερα» , που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press, σε μετάφραση Μαρίας Καίσαρ και Κώστα Σκορδύλη. Κεντρική εικόνα: «Οι πρεσβευτές» (1533) του Χανς Χόλμπαϊν τ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventoyrini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Για την αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο «Ελπίδα, η αυτοβιογραφία» που κυκλοφορεί σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου από τις εκδόσεις Gutenberg. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Είμαι πάντοτε επιφυλακτικός απέναντι στις αυτοβιογραφίες, αν και έ...

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ