
Για το βιβλίο του Διονύση Μουσμούτη Ανα-γνώσεις (εκδ. Πάπυρος).
Της Άλκηστης Σουλογιάννη
Ο Διονύσης Ν. Μουσμούτης επί σειρά ετών προσφέρει με τα κείμενά του ενδιαφέροντα τεκμήρια κριτικής και συγκριτικής διαχείρισης ζητημάτων που αφορούν πρόσωπα και πράγματα της μείζονος πολιτισμικής παραγωγής κυρίως στην περιοχή των Επτανήσων, αλλά όχι μόνον, με περισσότερο πρόσφατα παραδείγματα τις εκδόσεις με τους τίτλους Ούγκο Φόσκολο, Ιστορικά και βιογραφικά παραλειπόμενα (2010) και Η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου, ο Γιάννης Ψυχάρης και ο Ούγκο Φόσκολο (2012).
Το επίκεντρο ενδιαφέροντος κατέχει η λογοτεχνική παραγωγή ως ένα εκτενές πεδίο ποικίλων αρχών και αξιών στη διάσταση τόσο του σημασιολογικού περιεχομένου όσο και της αισθητικής έκφρασης.
Ο Ούγκο Φόσκολο σαν μια διαχρονική σταθερά πραγματοποιεί περάσματα και από τον κειμενικό κόσμο του τελευταίου προσώρας βιβλίου του Διονύση Ν. Μουσμούτη με τον τίτλο Ανα-γνώσεις, στη σύνθεση του οποίου το επίκεντρο ενδιαφέροντος κατέχει η λογοτεχνική παραγωγή ως ένα εκτενές πεδίο ποικίλων αρχών και αξιών στη διάσταση τόσο του σημασιολογικού περιεχομένου όσο και της αισθητικής έκφρασης. Μέσα στο πεδίο αυτό διασταυρώνουν τις διαδρομές τους ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ανδρέας Κάλβος, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο Κώστας Καρυωτάκης με τον Γιώργο Σεφέρη, τον Γιώργο Σαραντάρη, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Ανδρέα Εμπειρίκο, τον Νίκο Γκάτσο, τον Νίκο Καββαδία, τον Γιώργο Χρονά, ενώ παρεμβαίνουν διακριτικά ο Μονταίν, ο Τζέιμς Τζόις, ο Πωλ Ελυάρ, ο Πωλ Μοράν.
Στο πεδίο αυτό εντοπίζονται και περιοχές με ειδικότερη ατμόσφαιρα, που αντιπροσωπεύουν η νεώτερη επτανησιακή λογοτεχνική παραγωγή (π.χ. Διονύσης Σέρρας, Διονύσης Φλεμοτόμος), η ταξιδιωτική λογοτεχνία (π.χ. τα σχετικά κείμενα του Γιώργου Βέη), η διασταύρωση της μυθοπλασίας τόσο με τη φιλοσοφία (τα κείμενα του Νίκια Λούντζη) όσο και με την ιστορία (π.χ. τα σχετικά κείμενα του Νίκου Κυριαζή), το αστυνομικό μυθιστόρημα (η πορεία του είδους από τον Γιάννη Μαρή στον Πέτρο Μάρκαρη), το δοκίμιο (π.χ. Διονύσης Μαγκλιβέρας, Έλλη Φιλοκύπρου), επίσης η σύγχρονη κυπριακή λογοτεχνία (όπως παρουσιάζεται με ιδιαίτερη φροντίδα από τον Αλέξη Ζήρα).
Τα ζητήματα όμως που αντιμετωπίζει ο συγγραφέας στην προκειμένη έκδοση (όπως: πολιτισμός και πολιτισμική αγορά, εφαρμοσμένη πολιτική, κοινωνία των πολιτών, κράτος, ανθρώπινοι παράγοντες πολιτισμού και πολιτικής), διαθέτουν εξ ορισμού ένα διαρκές και γενικό ενδιαφέρον, και κατά συνέπεια έχουν εξασφαλίσει στα κείμενα τη δυνατότητα να παραβιάσουν τις συνθήκες που προκάλεσαν τη συγγραφή τους.
Στον ευρύ πολιτισμικόν ορίζοντα του κειμενικού κόσμου του βιβλίου οι σύγχρονοι αναγνώστες εντοπίζουν μεγέθη ιδιαίτερης διαχρονικής ισχύος, όπως είναι ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Ιωάννης Συκουτρής, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ο Κ. Θ. Δημαράς, αλλά και ο Κωστής Μπαστιάς (μεταξύ άλλων ιδιοτήτων, ιδρυτής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής) που λειτουργεί σαν γέφυρα για την πρόσβαση στα δεδομένα του δημόσιου πολιτικού βίου. Τα δεδομένα αυτά ανήκουν στα δυναμικά στοιχεία αυτού του ορίζοντα, όπου ανιχνεύονται πληροφορίες ειδικότερα για την εφαρμογή του συντάγματος στην Ελλάδα μετά την Επανάσταση του 1821, για τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, για την εμπλοκή των ξένων στα ελληνικά πράγματα και για την επικοινωνία των Ελλήνων με το διεθνές επιστημονικό, πολιτισμικό, πολιτικό γίγνεσθαι, ενώ ένα ιδιατέρως ενδιαφέρον ζήτημα αντιπροσωπεύει ο Ανδρέας Ρηγόπουλος με τη ρεαλιστική-ιστορική και με τη μυθική μορφή.
Μέσα στο τοπίο αυτό ο συγγραφέας φαίνεται να κυκλοφορεί με την άνεση που του έχει εξασφαλίσει το προϋποτιθέμενο ως απαραίτητο γνωστικό φορτίο με τις συνακόλουθες προσληπτικές διαδικασίες, και συμμετέχει με ευμένεια στις κειμενικές καταστάσεις κρατώντας πάντως και μια ασφαλή απόσταση αντικειμενικότητας κατά την αντίληψή του. Με αυτές τις προϋποθέσεις τα είκοσι επτά κείμενα του βιβλίου συνθέτουν έναν εξαιρετικά ενδιαφέροντα, πολυεπίπεδο κόσμο ιδεών και εννοιών (είτε συμφωνεί είτε διαφωνεί ο αναγνώστης με τις επιμέρους εκτιμήσεις του συγγραφέα).
Τα κείμενα αυτά κατάγονται από την περιστασιακή και συγχρονική διάσταση της προσωπικής συμμετοχής του Δ. Ν. Μουσμούτη στη ροή του γενικού πολιτισμικού χρόνου. Τα ζητήματα όμως που αντιμετωπίζει ο συγγραφέας στην προκειμένη έκδοση (όπως: πολιτισμός και πολιτισμική αγορά, εφαρμοσμένη πολιτική, κοινωνία των πολιτών, κράτος, ανθρώπινοι παράγοντες πολιτισμού και πολιτικής), διαθέτουν εξ ορισμού ένα διαρκές και γενικό ενδιαφέρον, και κατά συνέπεια έχουν εξασφαλίσει στα κείμενα τη δυνατότητα να παραβιάσουν τις συνθήκες που προκάλεσαν τη συγγραφή τους, και επομένως να μετακινηθούν από την περιστασιακή/συγχρονική στη γενική/διαχρονική διάσταση.
Αυτό το δεδομένο αποτελεί την προστιθεμένη αξία του βιβλίου ως συνόλου και οδηγεί σε πρόσληψη του τίτλου Ανα-γνώσεις, όπως μάλιστα αυτός ο τίτλος υποστηρίζεται με λεπτομερές ευρετήριο ονομάτων που ολοκληρώνει ως τεκμήριο πληροφορητικότητας την έκδοση.
* Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου.
Ανα-γνώσεις
Κείμενα για συγγραφείς και βιβλία
Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Πάπυρος 2015
Σελ. 192, τιμή εκδότη €12,00