alt

Για το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Ο δύτης» (εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Τι ζητά ο αναγνώστης από ένα βιβλίο, ώστε να πει ότι το διάβασε με ενδιαφέρον αλλά και με αίσθηση του βάθους που θα τον καλύψει; Πρώτα απ’ όλα μια αφήγηση που να τροχοδρομεί, να εξάπτει την περιέργεια και να οδηγεί με σταθερά βήματα στο προσδοκώμενα απρόοπτο τέλος. Αλλά και στοιχεία αισθητικής ποιότητας, όπως είναι η γλώσσα η οποία δεν πρέπει να παίζει διεκπεραιωτικό ρόλο, αλλά να κουβαλά μέσα της τη σκέψη τόσο για την ίδια τη γλώσσα όσο και για την πραγματικότητα γύρω της. Μα κι ένα κοινωνικοπολιτικό ή υπαρξιακό ή ψυχολογικό υπόβαθρο, που να αφήνει την εντύπωση ότι η λογοτεχνία αναζητεί κάτω από τα σχήματα και τα αφηγήματα τη ζωή. Φυσικά κανένα από αυτά τα στοιχεία δεν είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Η παρακολούθηση των ενδείξεων οδηγεί τον αφηγητή στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Αίγιο· τα κομμάτια ωστόσο δεν φαίνονται διατεθειμένα να συναρμόσουν μεταξύ τους εύκολα, ώστε να αποκαλυφθεί το ευρύτερο παζλ της υπόθεσης.

Το βιβλίο του Μίνωα Ευσταθιάδη δεν σε κερδίζει εξ αρχής μόνο με την αινιγματική φύση του –αστυνομικό γαρ–, που στηρίζεται στον ιδιωτικό ντετέκτιβ Κρις Πάπας, ο οποίος ζει κι εργάζεται στο Αμβούργο. Η δουλειά που του ανέθεσε ένας υπερήλικας άντρας, να παρακολουθεί δηλαδή τη νεαρή Εύα Ντέμπλιγκ, δεν φαινόταν τόσο δύσκολη όσο ανιαρή, αλλά γρήγορα δύο πτώματα έδειξαν ότι τα πράγματα πέρα από γριφώδη είναι και σοβαρά – ή και επικίνδυνα. Η παρακολούθηση των ενδείξεων οδηγεί τον αφηγητή στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Αίγιο· τα κομμάτια ωστόσο δεν φαίνονται διατεθειμένα να συναρμόσουν μεταξύ τους εύκολα, ώστε να αποκαλυφθεί το ευρύτερο παζλ της υπόθεσης («Ο κόσμος είναι σπασμένος. Πάντα ήταν. Κι εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο παρά να αλληθωρίζουμε προς τα σκόρπια κομμάτια στο πάτωμα ή στον ουρανό», σελ. 175). Ο αναγνώστης ζει με την περιέργεια, όσο αυτά τα κομμάτια πορεύονται αυτόνομα και εκπλήσσουν βήμα βήμα.

Είπα, όμως, και προηγουμένως ότι δεν είναι αυτό το μόνο δυνατό χαρτί στην τράπουλα του Δύτη. Από τις πρώτες παραγράφους ο αναγνώστης νιώθει ότι δεν διαβάζει ένα συμβατικό αστυνομικό, που επιμένει στη δράση και στο σασπένς. Η γλώσσα του δεν είναι μια διαφανής τζαμαρία, αλλά μια ουσιαστική σήμανση η οποία ορίζει τα γεγονότα και ταυτόχρονα –και ουσιαστικότερα– υποδεικνύει το δεύτερο επίπεδο κατανόησης του κόσμου. Κι ακόμη περισσότερο, η αφήγηση δεν τρέχει πίσω από τα συμβάντα, αλλά σχολιάζει, αυτοστοχάζεται και εν μέρει προχωρά δίπλα στη δράση. Τέλος, δεν λείπουν στοιχεία διακειμενικότητας με τον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, νύξεις για σύγκριση της γερμανικής και της ελληνικής πραγματικότητας, ίχνη ανθρωπιστικής αλληλεγγύης και κοινωνικής κριτικής κάτω από το σεντόνι της αναζήτησης του ενόχου…

Ο Μίνωας Ευσταθιάδης οδηγεί τον αστυνομικό γρίφο σε πολύ πιο πολύπλοκα μονοπάτια, αυτά της ατομικής ευθύνης, της Ιστορίας και των κελευσμάτων της, των εφιαλτών που στοιχειώνουν την ανθρώπινη συνείδηση κι οδηγούν σε αυτοχειρίες. Ο άνθρωπος προσπαθεί να το παίξει σκηνοθέτης, αλλά τελικά αποδεικνύεται ανδρείκελο μιας υπέρτερης πλοκής.

Η αστυνομική επιφάνεια εύκολα παραπέμπει στο τραγικό ξετύλιγμα της ανθρώπινης ζωής. Οι θάνατοι, που πολλαπλασιάζονται, είναι αυτοκτονίες κι επομένως δεν αναζητάμε –ούτε ο ντετέκτιβ ούτε εμείς– τον φυσικό αυτουργό, αλλά την αλήθεια, η οποία θα οδηγήσει στους ηθικούς αυτουργούς. Επομένως ο Δύτης είναι περισσότερο τραγωδία με τους αρχαιοελληνικούς όρους, τυλιγμένη σε μορφή μυθιστορήματος, όπου η μοίρα, η ανθρώπινη δραματικότητα, τα πολλαπλά διλήμματα και το κόστος που το καθένα έχει, η διπλή υπόσταση του ατόμου ως θύτη και θύματος, η ματαιότητα κάθε αναζήτησης, η νέμεσις ως απάντηση σε ανύπαρκτα εγκλήματα, η προσωπική φρίκη κ.λπ. κανοναρχούν τη ζωή και τις ατραπούς της.

Ο Μίνωας Ευσταθιάδης οδηγεί τον αστυνομικό γρίφο σε πολύ πιο πολύπλοκα μονοπάτια, αυτά της ατομικής ευθύνης, της Ιστορίας και των κελευσμάτων της, των εφιαλτών που στοιχειώνουν την ανθρώπινη συνείδηση κι οδηγούν σε αυτοχειρίες. Ο άνθρωπος προσπαθεί να το παίξει σκηνοθέτης, αλλά τελικά αποδεικνύεται ανδρείκελο μιας υπέρτερης πλοκής. Τα κομμάτια τελικά μπαίνουν στη θέση τους, αλλά πάντα μένει εκκρεμής η ψυχική ένταση όλων των εμπλεκόμενων που δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους. Μέσα από τον εγκιβωτισμό του «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου και του «Δύτη», ομώνυμου βιβλίου του μυθοπλαστικού Άντον Ροτ, ο Δύτης του Μίνωα Ευσταθιάδη παίζει με τους αντικατοπτρισμούς του ατομικού στο ιστορικό, των κινήσεων των άλλων στο εγώ και του μοιραίου στις επιλογές μας.

Σίγουρα πρόκειται για χορταστικό και πυκνό ανάγνωσμα, όσο κι αν ο συγγραφέας θέλησε να περιλάβει ίσως περισσότερα απ’ όσα αντέχουν οι διακόσιες πενήντα σελίδες του. Αποδεικνύει ότι το ποιοτικό αστυνομικό αφήγημα ξεπερνά τη φύση του και καταδύεται (!) στον πυρήνα της ζωής και της σχέσης της με τους άλλους αλλά και με το παρελθόν.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΟ δύτης
Μίνως Ευσταθιάδης
Ίκαρος 2018
Σελ. 248, τιμή εκδότη €13,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΙΝΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

«Ιερεμιάδα» της Χλόης Κουτσουμπέλη (κριτική) – Μια δυστοπία με πολιτικές διαστάσεις

Για το μυθιστόρημα της Χλόης Κουτσουμπέλη «Ιερεμιάδα» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Blindness» που στηρίζεται στο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου «Περί τυφλότητας». 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

...
«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ