alt

Για το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Ο δύτης» (εκδ. Ίκαρος).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Τι ζητά ο αναγνώστης από ένα βιβλίο, ώστε να πει ότι το διάβασε με ενδιαφέρον αλλά και με αίσθηση του βάθους που θα τον καλύψει; Πρώτα απ’ όλα μια αφήγηση που να τροχοδρομεί, να εξάπτει την περιέργεια και να οδηγεί με σταθερά βήματα στο προσδοκώμενα απρόοπτο τέλος. Αλλά και στοιχεία αισθητικής ποιότητας, όπως είναι η γλώσσα η οποία δεν πρέπει να παίζει διεκπεραιωτικό ρόλο, αλλά να κουβαλά μέσα της τη σκέψη τόσο για την ίδια τη γλώσσα όσο και για την πραγματικότητα γύρω της. Μα κι ένα κοινωνικοπολιτικό ή υπαρξιακό ή ψυχολογικό υπόβαθρο, που να αφήνει την εντύπωση ότι η λογοτεχνία αναζητεί κάτω από τα σχήματα και τα αφηγήματα τη ζωή. Φυσικά κανένα από αυτά τα στοιχεία δεν είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Η παρακολούθηση των ενδείξεων οδηγεί τον αφηγητή στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Αίγιο· τα κομμάτια ωστόσο δεν φαίνονται διατεθειμένα να συναρμόσουν μεταξύ τους εύκολα, ώστε να αποκαλυφθεί το ευρύτερο παζλ της υπόθεσης.

Το βιβλίο του Μίνωα Ευσταθιάδη δεν σε κερδίζει εξ αρχής μόνο με την αινιγματική φύση του –αστυνομικό γαρ–, που στηρίζεται στον ιδιωτικό ντετέκτιβ Κρις Πάπας, ο οποίος ζει κι εργάζεται στο Αμβούργο. Η δουλειά που του ανέθεσε ένας υπερήλικας άντρας, να παρακολουθεί δηλαδή τη νεαρή Εύα Ντέμπλιγκ, δεν φαινόταν τόσο δύσκολη όσο ανιαρή, αλλά γρήγορα δύο πτώματα έδειξαν ότι τα πράγματα πέρα από γριφώδη είναι και σοβαρά – ή και επικίνδυνα. Η παρακολούθηση των ενδείξεων οδηγεί τον αφηγητή στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Αίγιο· τα κομμάτια ωστόσο δεν φαίνονται διατεθειμένα να συναρμόσουν μεταξύ τους εύκολα, ώστε να αποκαλυφθεί το ευρύτερο παζλ της υπόθεσης («Ο κόσμος είναι σπασμένος. Πάντα ήταν. Κι εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε άλλο παρά να αλληθωρίζουμε προς τα σκόρπια κομμάτια στο πάτωμα ή στον ουρανό», σελ. 175). Ο αναγνώστης ζει με την περιέργεια, όσο αυτά τα κομμάτια πορεύονται αυτόνομα και εκπλήσσουν βήμα βήμα.

Είπα, όμως, και προηγουμένως ότι δεν είναι αυτό το μόνο δυνατό χαρτί στην τράπουλα του Δύτη. Από τις πρώτες παραγράφους ο αναγνώστης νιώθει ότι δεν διαβάζει ένα συμβατικό αστυνομικό, που επιμένει στη δράση και στο σασπένς. Η γλώσσα του δεν είναι μια διαφανής τζαμαρία, αλλά μια ουσιαστική σήμανση η οποία ορίζει τα γεγονότα και ταυτόχρονα –και ουσιαστικότερα– υποδεικνύει το δεύτερο επίπεδο κατανόησης του κόσμου. Κι ακόμη περισσότερο, η αφήγηση δεν τρέχει πίσω από τα συμβάντα, αλλά σχολιάζει, αυτοστοχάζεται και εν μέρει προχωρά δίπλα στη δράση. Τέλος, δεν λείπουν στοιχεία διακειμενικότητας με τον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, νύξεις για σύγκριση της γερμανικής και της ελληνικής πραγματικότητας, ίχνη ανθρωπιστικής αλληλεγγύης και κοινωνικής κριτικής κάτω από το σεντόνι της αναζήτησης του ενόχου…

Ο Μίνωας Ευσταθιάδης οδηγεί τον αστυνομικό γρίφο σε πολύ πιο πολύπλοκα μονοπάτια, αυτά της ατομικής ευθύνης, της Ιστορίας και των κελευσμάτων της, των εφιαλτών που στοιχειώνουν την ανθρώπινη συνείδηση κι οδηγούν σε αυτοχειρίες. Ο άνθρωπος προσπαθεί να το παίξει σκηνοθέτης, αλλά τελικά αποδεικνύεται ανδρείκελο μιας υπέρτερης πλοκής.

Η αστυνομική επιφάνεια εύκολα παραπέμπει στο τραγικό ξετύλιγμα της ανθρώπινης ζωής. Οι θάνατοι, που πολλαπλασιάζονται, είναι αυτοκτονίες κι επομένως δεν αναζητάμε –ούτε ο ντετέκτιβ ούτε εμείς– τον φυσικό αυτουργό, αλλά την αλήθεια, η οποία θα οδηγήσει στους ηθικούς αυτουργούς. Επομένως ο Δύτης είναι περισσότερο τραγωδία με τους αρχαιοελληνικούς όρους, τυλιγμένη σε μορφή μυθιστορήματος, όπου η μοίρα, η ανθρώπινη δραματικότητα, τα πολλαπλά διλήμματα και το κόστος που το καθένα έχει, η διπλή υπόσταση του ατόμου ως θύτη και θύματος, η ματαιότητα κάθε αναζήτησης, η νέμεσις ως απάντηση σε ανύπαρκτα εγκλήματα, η προσωπική φρίκη κ.λπ. κανοναρχούν τη ζωή και τις ατραπούς της.

Ο Μίνωας Ευσταθιάδης οδηγεί τον αστυνομικό γρίφο σε πολύ πιο πολύπλοκα μονοπάτια, αυτά της ατομικής ευθύνης, της Ιστορίας και των κελευσμάτων της, των εφιαλτών που στοιχειώνουν την ανθρώπινη συνείδηση κι οδηγούν σε αυτοχειρίες. Ο άνθρωπος προσπαθεί να το παίξει σκηνοθέτης, αλλά τελικά αποδεικνύεται ανδρείκελο μιας υπέρτερης πλοκής. Τα κομμάτια τελικά μπαίνουν στη θέση τους, αλλά πάντα μένει εκκρεμής η ψυχική ένταση όλων των εμπλεκόμενων που δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους. Μέσα από τον εγκιβωτισμό του «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου και του «Δύτη», ομώνυμου βιβλίου του μυθοπλαστικού Άντον Ροτ, ο Δύτης του Μίνωα Ευσταθιάδη παίζει με τους αντικατοπτρισμούς του ατομικού στο ιστορικό, των κινήσεων των άλλων στο εγώ και του μοιραίου στις επιλογές μας.

Σίγουρα πρόκειται για χορταστικό και πυκνό ανάγνωσμα, όσο κι αν ο συγγραφέας θέλησε να περιλάβει ίσως περισσότερα απ’ όσα αντέχουν οι διακόσιες πενήντα σελίδες του. Αποδεικνύει ότι το ποιοτικό αστυνομικό αφήγημα ξεπερνά τη φύση του και καταδύεται (!) στον πυρήνα της ζωής και της σχέσης της με τους άλλους αλλά και με το παρελθόν.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.
Τελευταίο του βιβλίο, η «Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).


altΟ δύτης
Μίνως Ευσταθιάδης
Ίκαρος 2018
Σελ. 248, τιμή εκδότη €13,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΙΝΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«Σφερδούκλια στο κεφάλι» του Βρασίδα Καραλή & «Σταυρός στο ακροθαλάσσι» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Γιαγιά, η πιο βαθιά πατρίδα

«Σφερδούκλια στο κεφάλι» του Βρασίδα Καραλή & «Σταυρός στο ακροθαλάσσι» του Θωμά Κοροβίνη (κριτική) – Γιαγιά, η πιο βαθιά πατρίδα

Για τα αφηγήματα «Σφερδούκλια στο κεφάλι» (εκδ. Δώμα) του Βρασίδα Καραλή και «Σταυρός στο ακροθαλάσσι» (εκδ. Άγρα) του Θωμά Κοροβίνη. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Δύο συγγραφείς-αφηγητές μιλάνε με τη γιαγιά τους. ...

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

Για το μυθιστόρημα του Βασίλη Τζανακάρη «Αμαλία, μια πόρνη στα αζήτητα» (Ελληνοεκδοτική). Κεντρική εικόνα: Η συνοικία «Μπάρα» στη Θεσσαλονίκη την περίοδο 1916-1918. 

Γράφει η Φανή Κεχαγιά

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventoyrini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Για την αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο «Ελπίδα, η αυτοβιογραφία» που κυκλοφορεί σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου από τις εκδόσεις Gutenberg. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Είμαι πάντοτε επιφυλακτικός απέναντι στις αυτοβιογραφίες, αν και έ...

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ