alt

Για τη συλλογή πεζογραφημάτων του Κυριάκου Συφιλτζόγλου «Δραμάιλο» (εκδ. Αντίποδες).

Της Βαρβάρας Ρούσσου

Όπως μας πληροφορεί το βιβλίο, ήδη από την αρχή, ο τίτλος αποτελεί μετεξέλιξη και παραφθορά του τουρκικού Δραμάγιολου που σημαίνει ο δρόμος για τη Δράμα. Δράμα είναι η γενέθλια πόλη του ποιητή της οποίας μπορεί ο αναγνώστης να διαγνώσει την παρουσία, λιγότερο ή περισσότερο, ως χώρο, ως ανάμνηση, ως καταβολή και στις προηγούμενες συλλογές του Συφιλτζόγλου. Κάνω λόγο για συλλογές, εντάσσοντας δηλαδή και το Δραμάιλο στο ποιητικό έργο του Συφιλτζόγλου, γιατί ο βαθμός πύκνωσης του λόγου του τελευταίου αυτού βιβλίου, αλλά και η δυναμική διαλογική που οι λέξεις αναπτύσσουν με τις φωτογραφίες με κάνει να διστάζω αναφορικά με την ειδολογική του κατάταξη απλώς στην πεζογραφία.

Βρισκόμαστε δηλαδή ενώπιον ενός είδους σύντομων πεζών που λειτουργούν με την αφαιρετικότητα, γνώρισμα συνήθως της ποίησης, εμπλουτισμένη όμως με στοιχεία αφηγηματικότητας, η οποία όμως κινείται σε σημείο οριακής απογύμνωσης, ώστε ενίοτε να προσεγγίζει τη μαρτυρία. Παράλληλα, τα κείμενα συνδράμει ο διάλογος με την εικόνα, τις τραβηγμένες από τον ίδιο τον Συφιλτζόγλου φωτογραφίες, που λειτουργούν υποστηρικτικά, αναδεικνύοντας την υψηλή συγκινησιακή φόρτιση του Δραμάιλο και μεταβάλλοντάς το σε διακαλλιτεχνικό εγχείρημα. Το πείραμα δεν είναι βέβαια πρωτοφανές για τα λογοτεχνικά δεδομένα. Συγκερασμένα όμως όλα τα στοιχεία που ως τώρα ανέφερα αναδεικνύουν την συνθετότητα του νέου αυτού βιβλίου του Συφιλτζόγλου: αφενός επιχειρεί την πολυτροπική έκφραση, στοιχείο που συναρτάται με το δυναμικό παρόν της τέχνης ανοιχτής πλέον σε ποικίλους συνδυασμούς εκφραστικών τρόπων, αφετέρου επιδιώκει την επιστροφή σε έναν λόγο πατρογονικό, στοιχείο που συνδέει με το παρελθόν.

Σε αυτόν τον διάλογο παρόντος-παρελθόντος, συλλογικού ιστορικού τραύματος και σαρωτικού παρόντος, μπορούμε να εστιάσουμε επισημαίνοντας τη λειτουργία του υποστρώματος της προφορικής παράδοσης που ενισχύει την επιστροφή στο ατομικό και συλλογικό παρελθόν.

Η πρόθεση του δημιουργού είναι καταφανώς ρητή από τον φόρο τιμής που αποδίδει στη μακρά σειρά των προγόνων του αναφέροντας, αφενός, τα ονόματα και τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου τους –μια ιστορική καταγραφή που εκβάλλει στη συλλογική ιστορία αλλά και ένα μνημόσυνο που ανακαλεί το ατομικό βίωμα/μνήμη– αφετέρου με την αφιέρωση του βιβλίου «στη μνήμη της μητέρας μου Παρθένας Τσακμακίδου». Ταυτόχρονα η καταγωγική ιδιαιτερότητα προβάλλεται εμφανέστατα με κείμενα που αποδίδονται στην ποντιακή διάλεκτο ανοίγοντας στον αναγνώστη ένα ευρύ πεδίο αναγωγών και βέβαια συνάπτοντας τα πρόσωπα με τον χώρο και επιβεβαιώνοντας την επιλογή του τίτλου, στον δρόμο για τη Δράμα – τη Δράμα του τώρα, θα συμπλήρωνα.

Σε αυτόν τον διάλογο παρόντος-παρελθόντος, συλλογικού ιστορικού τραύματος και σαρωτικού παρόντος, μπορούμε να εστιάσουμε επισημαίνοντας τη λειτουργία του υποστρώματος της προφορικής παράδοσης που ενισχύει την επιστροφή στο ατομικό και συλλογικό παρελθόν. Και πάλι η περίπτωση δεν είναι καινοφανής, αφού στην πεζογραφία η εκμετάλλευση μιας μικρής ή μεγαλύτερης βάσης προφορικών ιστοριών οδηγεί σε επιτυχή μυθοπλαστικά αποτελέσματα. Στο Δραμάιλο όμως η προφορικότητα με την οποίαν αποτυπώνεται η ανάμνηση –ή η μαρτυρία– συνυφαίνεται με την ποιητική/μεταφορική χρήση στοιχείων της ιστορίας οδηγώντας από την κυριολεξία στη συνδήλωση επιτρέποντας έτσι την ειδολογική συνάφεια με την ποίηση. Ταυτόχρονα αποκαλύπτεται η κατασκευή του κειμένου με υλικά τις λέξεις και την εικόνα. Έτσι, πρόσωπα και πράγματα περνούν από την αφήγηση στην κατασκευή («Τα πλαϊνά απ’ το κάρο είναι αληθινά. Μ’ αυτά θάψαν τον Ηλία Ιγγιλίζογλου – αν και ανύπαρκτος, θα εμφανιστεί στην επόμενη σελίδα»). Ο Συφιλτζόγλου ηδονικά αγγίζει τις λέξεις, την απτή παρουσία τους και χαίρεται την υλικότητά τους ανακαλύπτοντας το ιδιαίτερο βάρος της ανοικειωτικής λειτουργίας των ιδιωματικών λέξεων: «Κερπίτσι / Κιρπίτς / Πλίθος /  Πλίθα / Πλιθί. Από αυτή την ατομική εμπειρία μέσω της αναψηλάφησης της πατρογονικής μνήμης αναζητά αφηγήσεις που συμπυκνώνουν το συλλογικό. Ενώ στις φωτογραφίες το παρόν συμπυκνώνεται στα ίχνη του αδηφάγου χρόνου, στα κείμενα ζωντανεύει η διάλεκτος και τα πρόσωπα.

Όπως έγινε αντιληπτό, ο Συφιλτζόγλου αφήνει τον οικείο χώρο του ποιητικού λόγου και επιχειρεί την ειδολογική σύζευξη, ενώ ταυτόχρονα επιστρέφει στις απώτερες καταγωγικές του ρίζες, σε ιστορικά, γεωγραφικά και, κυρίως, γλωσσικά στοιχεία, σε ένα ταξίδι ήχων και εικόνων. Πρόκειται για ένα καίριο ποιητικό εγχείρημα που επιδιώκει να συγκεράσει τον χώρο, τον χρόνο, την Ιστορία, τα πρόσωπα που γλιστρούν στη ζωή και μπλέκονται στα νήματα του χωροχρόνου και να τα συναρθρώσει όλα αυτά σε ποιητικό και αφηγηματικό λόγο και εικόνα.

* Η ΒΑΡΒΑΡΑ ΡΟΥΣΣΟΥ είναι φιλόλογος.

altΔραμάιλο
Κυριάκος Συφιλτζόγλου
Αντίποδες 2018
Σελ. 80, τιμή εκδότη €8,48

alt

TA BIBΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΥΦΙΛΤΖΟΓΛΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

Τα ιστορικά σινεμά του κέντρου της Αθήνας απευθύνουν κάλεσμα στήριξης σε όλους τους σινεφίλ και τους κατοίκους της πόλης για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, διοργανώνοντας δωρεάν προβολές και live στις 2 Απριλίου. Στην κεντρική εικόνα, το κινηματοθέατρο «Ίρις».

Επιμέλεια: ...

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

Το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν [Whitney Goodman] (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books) είναι ένας «οδηγός συναισθηματικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που έχει εμμονή με την ευτυχία».

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ