Καθ' οδόν προς τη Δράμα

Βρισκόμαστε δηλαδή ενώπιον ενός είδους σύντομων πεζών που λειτουργούν με την αφαιρετικότητα, γνώρισμα συνήθως της ποίησης, εμπλουτισμένη όμως με στοιχεία αφηγηματικότητας, η οποία όμως κινείται σε σημείο οριακής απογύμνωσης, ώστε ενίοτε να προσεγγίζει τη μαρτυρία. Παράλληλα, τα κείμενα συνδράμει ο διάλογος με την εικόνα, τις τραβηγμένες από τον ίδιο τον Συφιλτζόγλου φωτογραφίες, που λειτουργούν υποστηρικτικά, αναδεικνύοντας την υψηλή συγκινησιακή φόρτιση του Δραμάιλο και μεταβάλλοντάς το σε διακαλλιτεχνικό εγχείρημα. Το πείραμα δεν είναι βέβαια πρωτοφανές για τα λογοτεχνικά δεδομένα. Συγκερασμένα όμως όλα τα στοιχεία που ως τώρα ανέφερα αναδεικνύουν την συνθετότητα του νέου αυτού βιβλίου του Συφιλτζόγλου: αφενός επιχειρεί την πολυτροπική έκφραση, στοιχείο που συναρτάται με το δυναμικό παρόν της τέχνης ανοιχτής πλέον σε ποικίλους συνδυασμούς εκφραστικών τρόπων, αφετέρου επιδιώκει την επιστροφή σε έναν λόγο πατρογονικό, στοιχείο που συνδέει με το παρελθόν.

Σε αυτόν τον διάλογο παρόντος-παρελθόντος, συλλογικού ιστορικού τραύματος και σαρωτικού παρόντος, μπορούμε να εστιάσουμε επισημαίνοντας τη λειτουργία του υποστρώματος της προφορικής παράδοσης που ενισχύει την επιστροφή στο ατομικό και συλλογικό παρελθόν.

Η πρόθεση του δημιουργού είναι καταφανώς ρητή από τον φόρο τιμής που αποδίδει στη μακρά σειρά των προγόνων του αναφέροντας, αφενός, τα ονόματα και τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου τους –μια ιστορική καταγραφή που εκβάλλει στη συλλογική ιστορία αλλά και ένα μνημόσυνο που ανακαλεί το ατομικό βίωμα/μνήμη– αφετέρου με την αφιέρωση του βιβλίου «στη μνήμη της μητέρας μου Παρθένας Τσακμακίδου». Ταυτόχρονα η καταγωγική ιδιαιτερότητα προβάλλεται εμφανέστατα με κείμενα που αποδίδονται στην ποντιακή διάλεκτο ανοίγοντας στον αναγνώστη ένα ευρύ πεδίο αναγωγών και βέβαια συνάπτοντας τα πρόσωπα με τον χώρο και επιβεβαιώνοντας την επιλογή του τίτλου, στον δρόμο για τη Δράμα – τη Δράμα του τώρα, θα συμπλήρωνα.

Σε αυτόν τον διάλογο παρόντος-παρελθόντος, συλλογικού ιστορικού τραύματος και σαρωτικού παρόντος, μπορούμε να εστιάσουμε επισημαίνοντας τη λειτουργία του υποστρώματος της προφορικής παράδοσης που ενισχύει την επιστροφή στο ατομικό και συλλογικό παρελθόν. Και πάλι η περίπτωση δεν είναι καινοφανής, αφού στην πεζογραφία η εκμετάλλευση μιας μικρής ή μεγαλύτερης βάσης προφορικών ιστοριών οδηγεί σε επιτυχή μυθοπλαστικά αποτελέσματα. Στο Δραμάιλο όμως η προφορικότητα με την οποίαν αποτυπώνεται η ανάμνηση –ή η μαρτυρία– συνυφαίνεται με την ποιητική/μεταφορική χρήση στοιχείων της ιστορίας οδηγώντας από την κυριολεξία στη συνδήλωση επιτρέποντας έτσι την ειδολογική συνάφεια με την ποίηση. Ταυτόχρονα αποκαλύπτεται η κατασκευή του κειμένου με υλικά τις λέξεις και την εικόνα. Έτσι, πρόσωπα και πράγματα περνούν από την αφήγηση στην κατασκευή («Τα πλαϊνά απ’ το κάρο είναι αληθινά. Μ’ αυτά θάψαν τον Ηλία Ιγγιλίζογλου – αν και ανύπαρκτος, θα εμφανιστεί στην επόμενη σελίδα»). Ο Συφιλτζόγλου ηδονικά αγγίζει τις λέξεις, την απτή παρουσία τους και χαίρεται την υλικότητά τους ανακαλύπτοντας το ιδιαίτερο βάρος της ανοικειωτικής λειτουργίας των ιδιωματικών λέξεων: «Κερπίτσι / Κιρπίτς / Πλίθος /  Πλίθα / Πλιθί. Από αυτή την ατομική εμπειρία μέσω της αναψηλάφησης της πατρογονικής μνήμης αναζητά αφηγήσεις που συμπυκνώνουν το συλλογικό. Ενώ στις φωτογραφίες το παρόν συμπυκνώνεται στα ίχνη του αδηφάγου χρόνου, στα κείμενα ζωντανεύει η διάλεκτος και τα πρόσωπα.

Όπως έγινε αντιληπτό, ο Συφιλτζόγλου αφήνει τον οικείο χώρο του ποιητικού λόγου και επιχειρεί την ειδολογική σύζευξη, ενώ ταυτόχρονα επιστρέφει στις απώτερες καταγωγικές του ρίζες, σε ιστορικά, γεωγραφικά και, κυρίως, γλωσσικά στοιχεία, σε ένα ταξίδι ήχων και εικόνων. Πρόκειται για ένα καίριο ποιητικό εγχείρημα που επιδιώκει να συγκεράσει τον χώρο, τον χρόνο, την Ιστορία, τα πρόσωπα που γλιστρούν στη ζωή και μπλέκονται στα νήματα του χωροχρόνου και να τα συναρθρώσει όλα αυτά σε ποιητικό και αφηγηματικό λόγο και εικόνα.

* Η ΒΑΡΒΑΡΑ ΡΟΥΣΣΟΥ είναι φιλόλογος.

Δραμάιλο

TA BIBΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΥΦΙΛΤΖΟΓΛΟΥ