alt

Για τη συλλογή πεζογραφημάτων του Κυριάκου Συφιλτζόγλου «Δραμάιλο» (εκδ. Αντίποδες).

Της Βαρβάρας Ρούσσου

Όπως μας πληροφορεί το βιβλίο, ήδη από την αρχή, ο τίτλος αποτελεί μετεξέλιξη και παραφθορά του τουρκικού Δραμάγιολου που σημαίνει ο δρόμος για τη Δράμα. Δράμα είναι η γενέθλια πόλη του ποιητή της οποίας μπορεί ο αναγνώστης να διαγνώσει την παρουσία, λιγότερο ή περισσότερο, ως χώρο, ως ανάμνηση, ως καταβολή και στις προηγούμενες συλλογές του Συφιλτζόγλου. Κάνω λόγο για συλλογές, εντάσσοντας δηλαδή και το Δραμάιλο στο ποιητικό έργο του Συφιλτζόγλου, γιατί ο βαθμός πύκνωσης του λόγου του τελευταίου αυτού βιβλίου, αλλά και η δυναμική διαλογική που οι λέξεις αναπτύσσουν με τις φωτογραφίες με κάνει να διστάζω αναφορικά με την ειδολογική του κατάταξη απλώς στην πεζογραφία.

Βρισκόμαστε δηλαδή ενώπιον ενός είδους σύντομων πεζών που λειτουργούν με την αφαιρετικότητα, γνώρισμα συνήθως της ποίησης, εμπλουτισμένη όμως με στοιχεία αφηγηματικότητας, η οποία όμως κινείται σε σημείο οριακής απογύμνωσης, ώστε ενίοτε να προσεγγίζει τη μαρτυρία. Παράλληλα, τα κείμενα συνδράμει ο διάλογος με την εικόνα, τις τραβηγμένες από τον ίδιο τον Συφιλτζόγλου φωτογραφίες, που λειτουργούν υποστηρικτικά, αναδεικνύοντας την υψηλή συγκινησιακή φόρτιση του Δραμάιλο και μεταβάλλοντάς το σε διακαλλιτεχνικό εγχείρημα. Το πείραμα δεν είναι βέβαια πρωτοφανές για τα λογοτεχνικά δεδομένα. Συγκερασμένα όμως όλα τα στοιχεία που ως τώρα ανέφερα αναδεικνύουν την συνθετότητα του νέου αυτού βιβλίου του Συφιλτζόγλου: αφενός επιχειρεί την πολυτροπική έκφραση, στοιχείο που συναρτάται με το δυναμικό παρόν της τέχνης ανοιχτής πλέον σε ποικίλους συνδυασμούς εκφραστικών τρόπων, αφετέρου επιδιώκει την επιστροφή σε έναν λόγο πατρογονικό, στοιχείο που συνδέει με το παρελθόν.

Σε αυτόν τον διάλογο παρόντος-παρελθόντος, συλλογικού ιστορικού τραύματος και σαρωτικού παρόντος, μπορούμε να εστιάσουμε επισημαίνοντας τη λειτουργία του υποστρώματος της προφορικής παράδοσης που ενισχύει την επιστροφή στο ατομικό και συλλογικό παρελθόν.

Η πρόθεση του δημιουργού είναι καταφανώς ρητή από τον φόρο τιμής που αποδίδει στη μακρά σειρά των προγόνων του αναφέροντας, αφενός, τα ονόματα και τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου τους –μια ιστορική καταγραφή που εκβάλλει στη συλλογική ιστορία αλλά και ένα μνημόσυνο που ανακαλεί το ατομικό βίωμα/μνήμη– αφετέρου με την αφιέρωση του βιβλίου «στη μνήμη της μητέρας μου Παρθένας Τσακμακίδου». Ταυτόχρονα η καταγωγική ιδιαιτερότητα προβάλλεται εμφανέστατα με κείμενα που αποδίδονται στην ποντιακή διάλεκτο ανοίγοντας στον αναγνώστη ένα ευρύ πεδίο αναγωγών και βέβαια συνάπτοντας τα πρόσωπα με τον χώρο και επιβεβαιώνοντας την επιλογή του τίτλου, στον δρόμο για τη Δράμα – τη Δράμα του τώρα, θα συμπλήρωνα.

Σε αυτόν τον διάλογο παρόντος-παρελθόντος, συλλογικού ιστορικού τραύματος και σαρωτικού παρόντος, μπορούμε να εστιάσουμε επισημαίνοντας τη λειτουργία του υποστρώματος της προφορικής παράδοσης που ενισχύει την επιστροφή στο ατομικό και συλλογικό παρελθόν. Και πάλι η περίπτωση δεν είναι καινοφανής, αφού στην πεζογραφία η εκμετάλλευση μιας μικρής ή μεγαλύτερης βάσης προφορικών ιστοριών οδηγεί σε επιτυχή μυθοπλαστικά αποτελέσματα. Στο Δραμάιλο όμως η προφορικότητα με την οποίαν αποτυπώνεται η ανάμνηση –ή η μαρτυρία– συνυφαίνεται με την ποιητική/μεταφορική χρήση στοιχείων της ιστορίας οδηγώντας από την κυριολεξία στη συνδήλωση επιτρέποντας έτσι την ειδολογική συνάφεια με την ποίηση. Ταυτόχρονα αποκαλύπτεται η κατασκευή του κειμένου με υλικά τις λέξεις και την εικόνα. Έτσι, πρόσωπα και πράγματα περνούν από την αφήγηση στην κατασκευή («Τα πλαϊνά απ’ το κάρο είναι αληθινά. Μ’ αυτά θάψαν τον Ηλία Ιγγιλίζογλου – αν και ανύπαρκτος, θα εμφανιστεί στην επόμενη σελίδα»). Ο Συφιλτζόγλου ηδονικά αγγίζει τις λέξεις, την απτή παρουσία τους και χαίρεται την υλικότητά τους ανακαλύπτοντας το ιδιαίτερο βάρος της ανοικειωτικής λειτουργίας των ιδιωματικών λέξεων: «Κερπίτσι / Κιρπίτς / Πλίθος /  Πλίθα / Πλιθί. Από αυτή την ατομική εμπειρία μέσω της αναψηλάφησης της πατρογονικής μνήμης αναζητά αφηγήσεις που συμπυκνώνουν το συλλογικό. Ενώ στις φωτογραφίες το παρόν συμπυκνώνεται στα ίχνη του αδηφάγου χρόνου, στα κείμενα ζωντανεύει η διάλεκτος και τα πρόσωπα.

Όπως έγινε αντιληπτό, ο Συφιλτζόγλου αφήνει τον οικείο χώρο του ποιητικού λόγου και επιχειρεί την ειδολογική σύζευξη, ενώ ταυτόχρονα επιστρέφει στις απώτερες καταγωγικές του ρίζες, σε ιστορικά, γεωγραφικά και, κυρίως, γλωσσικά στοιχεία, σε ένα ταξίδι ήχων και εικόνων. Πρόκειται για ένα καίριο ποιητικό εγχείρημα που επιδιώκει να συγκεράσει τον χώρο, τον χρόνο, την Ιστορία, τα πρόσωπα που γλιστρούν στη ζωή και μπλέκονται στα νήματα του χωροχρόνου και να τα συναρθρώσει όλα αυτά σε ποιητικό και αφηγηματικό λόγο και εικόνα.

* Η ΒΑΡΒΑΡΑ ΡΟΥΣΣΟΥ είναι φιλόλογος.

altΔραμάιλο
Κυριάκος Συφιλτζόγλου
Αντίποδες 2018
Σελ. 80, τιμή εκδότη €8,48

alt

TA BIBΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΥΦΙΛΤΖΟΓΛΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ