alt

Για το βιβλίο του Γιάννη Πάσχου «Οι μαγικές ιστορίες του Δον Ντομίνγκο» (εκδ. Περισπωμένη).

Του Νίκου Ξένιου

Οι Μαγικές ιστορίες του Δον Ντομίνγκο του Γιάννη Πάσχου κυκλοφόρησαν με το τέλος της προηγούμενης χρονιάς από τις εκδόσεις Περισπωμένη. Το στοιχείο της έμπνευσης είναι το κύριο γνώρισμα του μπορχεσικού Δον Ντομίνγκο, που αποτυπώνει με μακάβριο τρόπο την αληθινή εμπειρία των κατοίκων ενός επινοημένου τόπου, «τραγουδώντας» είκοσι μία αλληγορικές ιστορίες σαν άριες: ένα απόσταγμα καταβύθισης στη λογοτεχνική ουσία, σε τεχνοτροπία υπερρεαλιστική, που αφήνει τον αναγνώστη με μιαν αίσθηση μετεωρισμού αριστοτεχνικά εξυφασμένη.

Μια άλλη πραγματικότητα

Η οξύτατη, δραστική, δηλητηριώδης σύνθεση των εικόνων, η μεταστοιχείωση των λέξεων σε διαφορετικά συγκείμενα, η απογύμνωση των νοημάτων, όλα προσλαμβάνουν διάσταση εμπράγματη στα διηγήματα του Δον Ντομίνγκο.

Η οξύτατη, δραστική, δηλητηριώδης σύνθεση των εικόνων, η μεταστοιχείωση των λέξεων σε διαφορετικά συγκείμενα, η απογύμνωση των νοημάτων, όλα προσλαμβάνουν διάσταση εμπράγματη στα διηγήματα του Δον Ντομίνγκο. Ονειρική κατάθεση μαγικού ρεαλισμού που ενσωματώνει, ποιητική αδεία, την ελευθεριότητα σύνθεσης ενός ανθρώπου πραγματικά χειραφετημένου από ιδεολογικές καθηλώσεις και άκρως ευαισθητοποιημένου στον ανθρώπινο πόνο, του οποίου η γενναιόδωρη εγρήγορση προσιδιάζει σ’ εκείνην ενός «απεσταλμένου» ή Σωτήρα, σ’ εκείνην ενός μυούμενου προφήτη που έχει περιηγηθεί τον κόσμο και έχει ανασυνθέσει τις στρεβλωμένες του εκφάνσεις σε έναν καλειδοσκοπικό πίνακα.

«Οι δρόμοι στέγνωσαν, τερμάτισαν, σαν να αποκόπηκε η γειτονιά από τον υπόλοιπο κόσμο. Καθένας έμοιαζε να ήθελε να προφυλαχθεί από ένα αδιόρατο, υπόγειο πένθος που ερχόταν από το άγνωστο»: υπάρχει κάτι το επαπειλούμενο στον αγερμό αυτόν που ο Γιάννης Πάσχος κατασκευάζει από τα υλικά της τόσο παραγωγικής του φαντασίας, απειλή που επικρέμαται, και που σταδιακά υποστασιοποιείται όσο εξελίσσονται οι αφηγήσεις. Ήδη από την παιδική ηλικία, με φόντο τη Νέα Υόρκη, το κορμί εγκαταλείπει τον αφηγητή. Η καθημερινότητα, ως αυτόνομη οντότητα, τον «αιφνιδιάζει», ενώ οι γονείς υπερίπτανται μαζί με την παιδική συνείδηση πάνω από τα τετριμμένα, όπως οι ήρωες της αποκηρυγμένης «Τριλογίας της Ζωής» του Παζολίνι. Οι αναφορές στο λυρικό τραγούδι και η υποκατάσταση της ακοής από την όραση παράγουν την αίσθηση μιας «τρίτης» ματιάς στα πράγματα: ο συγγραφέας αγγίζει τα υλικά αντικείμενα του έξω κόσμου δημιουργώντας, με τις ανακλάσεις τους, μιαν υπερρεαλιστική σύνθεση.

Η γλώσσα είναι αιμάσσουσα και παράγει μαγεία. Το υπαρξιακό καθεστώς του βιβλίου άπτεται της ονειρικής πραγματικότητας, πάνω απ’ όλα. Για την ακρίβεια, μιας πραγματικότητας εμβολιασμένης με μεταφυσικές ποιότητες: έτσι, το φεγγάρι στο στερέωμα μετατρέπεται, στο βιβλίο του Γιάννη Πάσχου, σε «ουράνιον δρέπανον, λευκόν, εστιλπνωμένον», όπως θα ’λεγε ο Παπαδιαμάντης, ενώ η άγνοια ταυτότητας, η πολλαπλότητα ταυτοτήτων, η ποικιλία των κοινωνικών ρόλων και η εκκεντρική αφήγηση επιτρέπουν συνεχείς κατοπτρισμούς και μεταμορφώσεις στις απλές καταγραφές της πραγματικότητας.

Ένας άλλος Εαυτός

Η ποίηση του Πάσχου διασταυρώνεται με την ποίηση του Σαχτούρη, στην πιο σωματοποιημένη της εκδοχή, για να ακολουθήσει ένα ερωτικό πρότυπο ποθούμενης έφηβης αντλημένο από τον Ελύτη.

Ο «κοινωνικός εαυτός» του αφηγητή έρχεται να καταθέσει μια διαφορετική καταγραφή των αντικειμένων, που ποιητική αδεία αποκτά εκβλαστήσεις και διαστάσεις απρόβλεπτες. Στις αφηγήσεις που ακολουθούν το σκηνικό περνά από το Αζερμπαϊτζάν, αναζητώντας πολιτισμικές καταβολές στα υλικά της καυτής γης. Ακολουθεί μια οντολογία του ερωτικού φιλιού που αποτελεί τη φυσική συνέχεια του αμέσως προηγούμενου βιβλίου του συγγραφέα. Στην Αργεντινή διενεργείται μια μοναδική στην αξιοπρέπειά της «επαιτεία συναισθήματος», που θα μεταστοιχειωθεί γρήγορα σε ερωτική ωριμότητα στο πρόσωπο της Σονόρα. Στην κορυφή «Ιζαμπέλ» (που θα μπορούσε να είναι το υψηλότερο σημείο του κορμιού μιας θελκτικής στρουθοκαμήλου, όσο και μια κορυφή των Άλπεων), η ποίηση του Πάσχου διασταυρώνεται με την ποίηση του Σαχτούρη, στην πιο σωματοποιημένη της εκδοχή, για να ακολουθήσει ένα ερωτικό πρότυπο ποθούμενης έφηβης αντλημένο από τον Ελύτη. Η εξερεύνηση των ποιοτήτων (χρωματικών, ηχητικών, οσφραντικών) θα περάσει από την εποπτεία ενός παντόπτη Πατέρα για να απολήξει σε μια πλατωνική συνεύρεση που θα αποδώσει καρπούς. Και σε αυτό το σημείο εισβάλλει ο Μπόρχες.

Η ανθρώπινη ψυχή συνάπτει μια παραμυθική συμφωνία με τους θρύλους, τους εξερευνητές, τους πρωταγωνιστές θαυμαστών ιστοριών της νιότης μας, τους τόπους όπου βρίσκονται βυθισμένα τα νησιά Affectatas, διατηρώντας μιαν ακροθιγή –αρχικά– σχέση με το γυναικείο κορμί και επιχειρώντας –κατόπιν– μιαν υπαρξιακή καταβύθιση σ’ αυτό. Ψηφίδες από τα sagas που αγαπά, οσμές και υποψίες και ίχνη από ημερολόγια, μια σειρά από ντίβες του θεάτρου, ενίοτε οι θαμώνες καπηλειών των πιο οργιαστικών, εξωστρεφών, λατινογενών παραδόσεων οινοποσίας, μνήμες από τους αγαπημένους ζωγράφους της ευρωπαϊκής παράδοσης, οι επαναστάσεις των χωρών της Νότιας Αμερικής και ο έρωτας για έναν σκιώδη πιανίστα: να η μήτρα όπου κυοφορείται το κρίσιμο, κομβικό σημείο όπου η Μάνα συναντά τη Μήδεια του μύθου και η ανθισμένη Άνοιξη φρενάρει μπρος στην Οκτωβριανή Επανάσταση.

Η κάθαρση έρχεται με τις αφηγήσεις όπου η μορφή του άταφου Πολυνείκη γίνεται αντικείμενο σύρραξης, όπου το κύμα και το Φουτζιγιάμα του Ιάπωνα Χοκουσάι πολλαπλασιάζονται και όπου, τέλος, η όραση του μετριόφρονα ποιητή τού υπαγορεύει τη βεβαιότητα πως ακόμη βρίσκεται στο άνευρο, διστακτικό, πρώτο σκαλί της Τέχνης. Η μυθοπλασία του βιβλίου διατηρεί τις ποιητικές της καταβολές, χωρίς να της λείπει η σχολαστική αποτύπωση ενός φυσιοδίφη. Ο τόνος της δημιουργίας του Γιάννη Πάσχου είναι παιγνιώδης, αποκαλυπτικός και προκλητικά αισιόδοξος, παρηγορητικός και λυτρωτικός από το βάρος της χρονικότητας.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.


Αποσπάσματα από το βιβλίο

1. «Από τότε, την ίδια πτήση, χωρίς το σώμα μου, ακολουθώ πολλές φορές, όταν η ζωή κουλουριάζεται εκδικητικά γύρω μου. Κανέναν δεν συναντώ σε αυτή τη διαδρομή κι έτσι χωρίς να παρεξηγηθώ, διανύω την καθημερινότητά από τον πιο σύντομο δρόμο, αιφνιδιάζοντας τον κοινωνικό εαυτό μου».

2. «Το μεγαλύτερο μαρτύριό μου ήταν όταν άρχισα να βλέπω. Όταν άρχισα να βλέπω τα λόγια των ανθρώπων. Τα λόγια σταμάτησα να τα ακούω και άρχισα να τα βλέπω. Τα έβλεπα να φυτρώνουν ταχύτατα, χωρίς δισταγμό, ή αργά, με μεγάλη επιφύλαξη, να διακλαδίζονται απροσδόκητα. [...] Έβλεπα την απότομη μεταμόρφωσή τους από φρικιαστικά δηλητηριώδη στόματα με γλώσσες φιδιών σε υπέροχα, αρωματικά άνθη που σε προκαλούσαν να υποκλιθείς μπροστά στην εξωπραγματική ομορφιά, σε μάγευαν, λαχταρούσες να τα αγγίξεις, να ρουφήξεις τα αρώματά τους και μετά, απότομα, να μεταμορφώνονται ξανά σε φρικιαστικές, δηλητηριώδεις παγίδες».


altΟι μαγικές ιστορίες του Δον Ντομίνγκο
Γιάννης Πάσχος
Περισπωμένη 2017
Σελ. 112, τιμή εκδότη €14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΣΧΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ