alt

Για το βιβλίο του Γιάννη Πάσχου «Οι μαγικές ιστορίες του Δον Ντομίνγκο» (εκδ. Περισπωμένη).

Του Νίκου Ξένιου

Οι Μαγικές ιστορίες του Δον Ντομίνγκο του Γιάννη Πάσχου κυκλοφόρησαν με το τέλος της προηγούμενης χρονιάς από τις εκδόσεις Περισπωμένη. Το στοιχείο της έμπνευσης είναι το κύριο γνώρισμα του μπορχεσικού Δον Ντομίνγκο, που αποτυπώνει με μακάβριο τρόπο την αληθινή εμπειρία των κατοίκων ενός επινοημένου τόπου, «τραγουδώντας» είκοσι μία αλληγορικές ιστορίες σαν άριες: ένα απόσταγμα καταβύθισης στη λογοτεχνική ουσία, σε τεχνοτροπία υπερρεαλιστική, που αφήνει τον αναγνώστη με μιαν αίσθηση μετεωρισμού αριστοτεχνικά εξυφασμένη.

Μια άλλη πραγματικότητα

Η οξύτατη, δραστική, δηλητηριώδης σύνθεση των εικόνων, η μεταστοιχείωση των λέξεων σε διαφορετικά συγκείμενα, η απογύμνωση των νοημάτων, όλα προσλαμβάνουν διάσταση εμπράγματη στα διηγήματα του Δον Ντομίνγκο.

Η οξύτατη, δραστική, δηλητηριώδης σύνθεση των εικόνων, η μεταστοιχείωση των λέξεων σε διαφορετικά συγκείμενα, η απογύμνωση των νοημάτων, όλα προσλαμβάνουν διάσταση εμπράγματη στα διηγήματα του Δον Ντομίνγκο. Ονειρική κατάθεση μαγικού ρεαλισμού που ενσωματώνει, ποιητική αδεία, την ελευθεριότητα σύνθεσης ενός ανθρώπου πραγματικά χειραφετημένου από ιδεολογικές καθηλώσεις και άκρως ευαισθητοποιημένου στον ανθρώπινο πόνο, του οποίου η γενναιόδωρη εγρήγορση προσιδιάζει σ’ εκείνην ενός «απεσταλμένου» ή Σωτήρα, σ’ εκείνην ενός μυούμενου προφήτη που έχει περιηγηθεί τον κόσμο και έχει ανασυνθέσει τις στρεβλωμένες του εκφάνσεις σε έναν καλειδοσκοπικό πίνακα.

«Οι δρόμοι στέγνωσαν, τερμάτισαν, σαν να αποκόπηκε η γειτονιά από τον υπόλοιπο κόσμο. Καθένας έμοιαζε να ήθελε να προφυλαχθεί από ένα αδιόρατο, υπόγειο πένθος που ερχόταν από το άγνωστο»: υπάρχει κάτι το επαπειλούμενο στον αγερμό αυτόν που ο Γιάννης Πάσχος κατασκευάζει από τα υλικά της τόσο παραγωγικής του φαντασίας, απειλή που επικρέμαται, και που σταδιακά υποστασιοποιείται όσο εξελίσσονται οι αφηγήσεις. Ήδη από την παιδική ηλικία, με φόντο τη Νέα Υόρκη, το κορμί εγκαταλείπει τον αφηγητή. Η καθημερινότητα, ως αυτόνομη οντότητα, τον «αιφνιδιάζει», ενώ οι γονείς υπερίπτανται μαζί με την παιδική συνείδηση πάνω από τα τετριμμένα, όπως οι ήρωες της αποκηρυγμένης «Τριλογίας της Ζωής» του Παζολίνι. Οι αναφορές στο λυρικό τραγούδι και η υποκατάσταση της ακοής από την όραση παράγουν την αίσθηση μιας «τρίτης» ματιάς στα πράγματα: ο συγγραφέας αγγίζει τα υλικά αντικείμενα του έξω κόσμου δημιουργώντας, με τις ανακλάσεις τους, μιαν υπερρεαλιστική σύνθεση.

Η γλώσσα είναι αιμάσσουσα και παράγει μαγεία. Το υπαρξιακό καθεστώς του βιβλίου άπτεται της ονειρικής πραγματικότητας, πάνω απ’ όλα. Για την ακρίβεια, μιας πραγματικότητας εμβολιασμένης με μεταφυσικές ποιότητες: έτσι, το φεγγάρι στο στερέωμα μετατρέπεται, στο βιβλίο του Γιάννη Πάσχου, σε «ουράνιον δρέπανον, λευκόν, εστιλπνωμένον», όπως θα ’λεγε ο Παπαδιαμάντης, ενώ η άγνοια ταυτότητας, η πολλαπλότητα ταυτοτήτων, η ποικιλία των κοινωνικών ρόλων και η εκκεντρική αφήγηση επιτρέπουν συνεχείς κατοπτρισμούς και μεταμορφώσεις στις απλές καταγραφές της πραγματικότητας.

Ένας άλλος Εαυτός

Η ποίηση του Πάσχου διασταυρώνεται με την ποίηση του Σαχτούρη, στην πιο σωματοποιημένη της εκδοχή, για να ακολουθήσει ένα ερωτικό πρότυπο ποθούμενης έφηβης αντλημένο από τον Ελύτη.

Ο «κοινωνικός εαυτός» του αφηγητή έρχεται να καταθέσει μια διαφορετική καταγραφή των αντικειμένων, που ποιητική αδεία αποκτά εκβλαστήσεις και διαστάσεις απρόβλεπτες. Στις αφηγήσεις που ακολουθούν το σκηνικό περνά από το Αζερμπαϊτζάν, αναζητώντας πολιτισμικές καταβολές στα υλικά της καυτής γης. Ακολουθεί μια οντολογία του ερωτικού φιλιού που αποτελεί τη φυσική συνέχεια του αμέσως προηγούμενου βιβλίου του συγγραφέα. Στην Αργεντινή διενεργείται μια μοναδική στην αξιοπρέπειά της «επαιτεία συναισθήματος», που θα μεταστοιχειωθεί γρήγορα σε ερωτική ωριμότητα στο πρόσωπο της Σονόρα. Στην κορυφή «Ιζαμπέλ» (που θα μπορούσε να είναι το υψηλότερο σημείο του κορμιού μιας θελκτικής στρουθοκαμήλου, όσο και μια κορυφή των Άλπεων), η ποίηση του Πάσχου διασταυρώνεται με την ποίηση του Σαχτούρη, στην πιο σωματοποιημένη της εκδοχή, για να ακολουθήσει ένα ερωτικό πρότυπο ποθούμενης έφηβης αντλημένο από τον Ελύτη. Η εξερεύνηση των ποιοτήτων (χρωματικών, ηχητικών, οσφραντικών) θα περάσει από την εποπτεία ενός παντόπτη Πατέρα για να απολήξει σε μια πλατωνική συνεύρεση που θα αποδώσει καρπούς. Και σε αυτό το σημείο εισβάλλει ο Μπόρχες.

Η ανθρώπινη ψυχή συνάπτει μια παραμυθική συμφωνία με τους θρύλους, τους εξερευνητές, τους πρωταγωνιστές θαυμαστών ιστοριών της νιότης μας, τους τόπους όπου βρίσκονται βυθισμένα τα νησιά Affectatas, διατηρώντας μιαν ακροθιγή –αρχικά– σχέση με το γυναικείο κορμί και επιχειρώντας –κατόπιν– μιαν υπαρξιακή καταβύθιση σ’ αυτό. Ψηφίδες από τα sagas που αγαπά, οσμές και υποψίες και ίχνη από ημερολόγια, μια σειρά από ντίβες του θεάτρου, ενίοτε οι θαμώνες καπηλειών των πιο οργιαστικών, εξωστρεφών, λατινογενών παραδόσεων οινοποσίας, μνήμες από τους αγαπημένους ζωγράφους της ευρωπαϊκής παράδοσης, οι επαναστάσεις των χωρών της Νότιας Αμερικής και ο έρωτας για έναν σκιώδη πιανίστα: να η μήτρα όπου κυοφορείται το κρίσιμο, κομβικό σημείο όπου η Μάνα συναντά τη Μήδεια του μύθου και η ανθισμένη Άνοιξη φρενάρει μπρος στην Οκτωβριανή Επανάσταση.

Η κάθαρση έρχεται με τις αφηγήσεις όπου η μορφή του άταφου Πολυνείκη γίνεται αντικείμενο σύρραξης, όπου το κύμα και το Φουτζιγιάμα του Ιάπωνα Χοκουσάι πολλαπλασιάζονται και όπου, τέλος, η όραση του μετριόφρονα ποιητή τού υπαγορεύει τη βεβαιότητα πως ακόμη βρίσκεται στο άνευρο, διστακτικό, πρώτο σκαλί της Τέχνης. Η μυθοπλασία του βιβλίου διατηρεί τις ποιητικές της καταβολές, χωρίς να της λείπει η σχολαστική αποτύπωση ενός φυσιοδίφη. Ο τόνος της δημιουργίας του Γιάννη Πάσχου είναι παιγνιώδης, αποκαλυπτικός και προκλητικά αισιόδοξος, παρηγορητικός και λυτρωτικός από το βάρος της χρονικότητας.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.


Αποσπάσματα από το βιβλίο

1. «Από τότε, την ίδια πτήση, χωρίς το σώμα μου, ακολουθώ πολλές φορές, όταν η ζωή κουλουριάζεται εκδικητικά γύρω μου. Κανέναν δεν συναντώ σε αυτή τη διαδρομή κι έτσι χωρίς να παρεξηγηθώ, διανύω την καθημερινότητά από τον πιο σύντομο δρόμο, αιφνιδιάζοντας τον κοινωνικό εαυτό μου».

2. «Το μεγαλύτερο μαρτύριό μου ήταν όταν άρχισα να βλέπω. Όταν άρχισα να βλέπω τα λόγια των ανθρώπων. Τα λόγια σταμάτησα να τα ακούω και άρχισα να τα βλέπω. Τα έβλεπα να φυτρώνουν ταχύτατα, χωρίς δισταγμό, ή αργά, με μεγάλη επιφύλαξη, να διακλαδίζονται απροσδόκητα. [...] Έβλεπα την απότομη μεταμόρφωσή τους από φρικιαστικά δηλητηριώδη στόματα με γλώσσες φιδιών σε υπέροχα, αρωματικά άνθη που σε προκαλούσαν να υποκλιθείς μπροστά στην εξωπραγματική ομορφιά, σε μάγευαν, λαχταρούσες να τα αγγίξεις, να ρουφήξεις τα αρώματά τους και μετά, απότομα, να μεταμορφώνονται ξανά σε φρικιαστικές, δηλητηριώδεις παγίδες».


altΟι μαγικές ιστορίες του Δον Ντομίνγκο
Γιάννης Πάσχος
Περισπωμένη 2017
Σελ. 112, τιμή εκδότη €14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΣΧΟΥ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ