kountouri prin vrexei 700

Για τη συλλογή διηγημάτων της Ζέτας Κουντούρη «Λίγο πριν βρέξει» (εκδ. Κέδρος).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Προσωπογραφίες που προδίδουν ένταση ακόμα και κάτω από επιφάνεια γαλήνης, σε φόντο όπου αποτυπώνονται στοιχεία από τοπία της εξωτερικής (αστικής, κοινωνικής, φυσικής) και κυρίως της εσωτερικής/υποκειμενικής πραγματικότητας, συνθέτουν μια ενδιαφέρουσα πινακοθήκη γραμματικών εικόνων ως κεντρικό άξονα για τη θεματική οργάνωση της συλλογής διηγημάτων της Ζέτας Κουντούρη με τον τίτλο Λίγο πριν βρέξει. Με αυτή την προϋπόθεση η ανά χείρας έκδοση είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ως ένα ενιαίο σύνολο με σύνθετη δομή, καθ’ υπέρβαση των συνθηκών που υπαγόρευσαν την πρώτη δημοσίευση των διηγημάτων (πλην του τελευταίου).

Οι προσωπογραφίες (ποικίλες μορφές ανδρών και γυναικών, γονείς – κυρίως μητέρες και παιδιά, φίλοι και εραστές, θύτες και θύματα, ανθρώπινοι τύποι σε διαπροσωπικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς αλλά και στο περιθώριο αυτών, όπου συμμετέχουν και οι αφηγητές) ως προϊόντα επεξεργασίας υλικού που αναγνωρίζεται να προέρχεται από καταστάσεις της αντικειμενικής πραγματικότητας, αποτελούν πύλες για την προσέγγιση ενός ευρύτατου φάσματος εννοιών, σύμφωνα με τις επιλογές της Ζέτας Κουντούρη: συμπόνοια και συμπάθεια, φόβος, μοναξιά, θυμός, οργή, λύπη, ευγνωμοσύνη, καλωσύνη, αλήθεια και ψέμα, μετάνοια και εξιλέωση, μνήμη και νοσταλγία, έρωτας και αγάπη, βία, υποψία, οίκτος.

Στο σημασιολογικό αυτό τοπίο αναπτύσσονται ποικίλες διαπροσωπικές σχέσεις με ιδιαίτερη φόρτιση, με μυστικά, με δισταγμούς και με αμφιβολίες, τα όνειρα εναλλάσσονται με τους εφιάλτες, η κοινή λογική υπόκειται σε συνεχείς ανατροπές.

Στο σημασιολογικό αυτό τοπίο αναπτύσσονται ποικίλες διαπροσωπικές σχέσεις με ιδιαίτερη φόρτιση, με μυστικά, με δισταγμούς και με αμφιβολίες, τα όνειρα εναλλάσσονται με τους εφιάλτες, η κοινή λογική υπόκειται σε συνεχείς ανατροπές ή παραβιάσεις ως εκδοχές μιας υποκειμενικής λογικής που διέπει τη συμπεριφορά των κειμενικών χαρακτήρων, συμπεριλαμβανομένων και των αφηγητών, ακραίες καταστάσεις καλύπτονται με επίφαση ομαλότητας μέχρι την τελική έκρηξη, προβλήματα απαιτούν συχνά ανέφικτες λύσεις, εγκλήματα διαφεύγουν τις τιμωρίες, ενώ ο θάνατος κυκλοφορεί ανεξέλεγκτος κραδαίνοντας ποικίλα προσωπεία: ως φυσική κατάληξη του βίου, ως φόνος και ως αυτοχειρία, ως ρυθμιστικός παράγων της ζωής ανθρώπων και ζώων, αλλά και ως άυλη μορφή του κενού.

Αφήγηση οργανωμένη σε εναλλασσόμενες πρωτοπρόσωπες και τριτοπρόσωπες εκδοχές αποδίδει ασαφή ή διαρκώς παραβιαζόμενα, μάλλον καταργημένα όρια ανάμεσα στην αντικειμενική πραγματικότητα και στην πραγματικότητα της φαντασίας και των ονείρων/εφιαλτών ως περιοχών ενός σύνθετου υποκειμενικού κόσμου.

Υπ’ αυτές τις συνθήκες, ο αφηγητής παρακολουθεί σκέψεις, παρατηρήσεις και εκμυστηρεύσεις των (λοιπών) κειμενικών χαρακτήρων για καταστάσεις υποκειμενικών κόσμων σε άμεση σχέση ή κατά παραβίαση της αντικειμενικής πραγματικότητας, και προβαίνει στη διατύπωση συλλογισμών και υποθέσεων για την κάλυψη κενών στην πληροφόρησή του.

Η Ζέτα Κουντούρη αξιοποιεί το μοτίβο του απροσδόκητου με τις συνακόλουθες ανατροπές ως βασικόν υφολογικό παράγοντα.

Η Ζέτα Κουντούρη αξιοποιεί το μοτίβο του απροσδόκητου με τις συνακόλουθες ανατροπές ως βασικόν υφολογικό παράγοντα, με έμφαση σε ποικίλες λεπτομέρειες, ακόμα και στις (σε μια πρώτη ανάγνωση) δευτερεύουσες ή ασήμαντες, οι οποίες πάντως αποδεικνύονται απαραίτητο υλικό για τη θεματική οργάνωση των διηγημάτων, και επιπλέον προβάλλονται τόσο κατά τη σύνθεση τίτλων (π.χ. «Χαρτί στον άνεμο», «Το κενό», «Ένα φλιτζάνι τσάι, παρακαλώ», «Βροχή με χώμα», «Σπίτια σε χρώμα κεραμιδί»), όσο και κατά την επιλογή μιας παρά προσδοκίαν εξόδου από τον κειμενικό κόσμο (όπως αναγνωρίζουμε π.χ. στα διηγήματα «Χαρτί στον άνεμο» ή «Ένα φλιτζάνι τσάι, παρακαλώ»).

Από την άλλη πλευρά, οι ποικίλες μορφές εκκρεμοτήτων στην πληροφόρηση, την οποία παρέχουν τα διηγήματα της συλλογής, δεν συνιστούν βεβαίως νοηματικό κενό, αλλά λειτουργούν ως δίαυλοι για τη δημιουργική προσέγγιση ποικίλων σημασιολογικών πεδίων, όπου εντοπίζεται η συμπεριφορά ως εκδήλωση της εσωτερικής πραγματικότητας κειμενικών χαρακτήρων.

alt
Η Ζέτα Κουντούρη

Προς αυτή την κατεύθυνση συμβάλλουν και ποικίλα πραγματικά στοιχεία από τον εξωτερικό, αντικειμενικό κόσμο, τα οποία εμπλέκονται σε καίρια στάδια της αφηγηματικής ροής, όπως: κοινωνικά και πολιτισμικά δεδομένα, λεπτομέρειες από αστικές και φυσικές περιοχές, όψη και εσωτερικό κτηρίων (οικιών, εργασιακών χώρων ή χώρων κοινωνικής δραστηριότητας), καθώς και πραγματικά γεγονότα (π.χ. η πτώση των Δίδυμων Πύργων του Παγκόσμιου Εμπορικού Κέντρου στη Νέα Υόρκη, 11 Σεπτεμβρίου 2001).

Η Ζέτα Κουντούρη φαίνεται να δηλώνει και πάλι με σαφήνεια ότι εξακολουθεί να διευρύνει τον ορίζοντα των κειμενικών γεγονότων που συνθέτουν τη λογοτεχνική παραγωγή της, στο πλαίσιο της λειτουργίας ενός καλώς οργανωμένου εργαστηρίου για την επιλεκτική επεξεργασία δεδομένων καταγόμενων από καταστάσεις της αντικειμενικής πραγματικότητας.

Το πραγματικό στην κοινή, καθημερινή του διάσταση, κατά την άμεση βιωματική πρόσληψη αυτού, προσδιορίζει και την υφολογική οργάνωση των κειμένων της Ζέτας Κουντούρη (και) στην προ οφθαλμών συλλογή διηγημάτων, πράγμα που αποδίδεται με την αξιοποίηση γλωσσικών φαινομένων, όπως είναι η μεταφορά σε συνδυασμό με τις γραμματικές εικόνες: «Η βοηθός του άντρα μου, η Ψιψινέλ, χαμογελάει γαλαζοπράσινα κάθε φορά που με συναντάει», «οι άνθρωποι πεσμένοι στους δρόμους σαν τις μύγες κι από πάνω ο ήλιος να τους ψήνει», «Έξω έβρεχε δυνατά, μια βροχή που δεν έδειχνε την παραμικρή διάθεση να σταματήσει», «μια ησυχία που φάνταζε απειλητική είχε απλωθεί ολόγυρα», «το φεγγάρι βρισκόταν στη χάση του και δημιουργούσε πάνω στα νερά εκείνη την παράξενη χρυσή γραμμή που αφότου την πρωτοαντίκρυσα με είχε μαγέψει και με προκαλούσε κάθε φορά με την ίδια ένταση να την ακολουθήσω», «Φύσαγε ένας σκονισμένος νοτιάς», «Ξέρεις πολλούς που δεν νιώθουν έτσι; Και μάλιστα μια βραδιά τόσο στοιχειωμένη σαν την αποψινή;», «Την ώρα του φαγητού επικρατούσε μια ασυνήθιστη βουβαμάρα, σαν να κόχλαζε στην ατμόσφαιρα μια τρικυμία».

Ομόλογη είναι και η χρήση της αφοριστικής διατύπωσης: «Ο ορισμός της ευτυχίας δεν είναι ο ίδιος για όλους», ή: «Ένας θάνατος, όμως, είναι πάντα ένας θάνατος και όταν καλύπτεται από ψήγματα μυστηρίου, […], μπορεί να αποτελέσει, εκτός των άλλων, και πρόκληση για βέβηλα σχόλια».

Όσοι κυκλοφορούμε συστηματικά σε χώρους με πολιτισμική κινητικότητα, έχουμε κατά καιρούς εντοπίσει οδόσημα που ορίζουν την προσωπική συγγραφική διαδρομή της Ζέτας Κουντούρη, όπως αυτά τα οδόσημα αντιστοιχούν π.χ. στα μυθιστορήματα Η Λεγάμενη (2005) και Ρωγμές στη σιωπή (2010), ή στις συλλογές διηγημάτων Σας είδα (1995) και Όμορφη ζωή (2007).

Τώρα με τη νέα συλλογή διηγημάτων υπό τον τίτλο Λίγο πριν βρέξει, η Ζέτα Κουντούρη φαίνεται να δηλώνει και πάλι με σαφήνεια ότι εξακολουθεί να διευρύνει τον ορίζοντα των κειμενικών γεγονότων που συνθέτουν τη λογοτεχνική παραγωγή της, στο πλαίσιο της λειτουργίας ενός καλώς οργανωμένου εργαστηρίου για την επιλεκτική επεξεργασία δεδομένων καταγόμενων από καταστάσεις της αντικειμενικής πραγματικότητας.

Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Η πορεία είχε προσπεράσει και οι πρώτοι περίεργοι είχαν αρχίσει να μαζεύονται γύρω από το ακίνητο σώμα.

Αν δεν έβλεπε πάνω στο τραπεζάκι όπου είχε σερβίρει νωρίτερα το τσάι έναν κλειστό φάκελο, θα προσπαθούσε να πείσει τον εαυτό της πως ο άνθρωπος αυτός, που μόνον η ίδια είχε συναντήσει, δεν υπήρξε στην πραγματικότητα ποτέ. Πως όλα όσα συνέβησαν δεν ήταν παρά ένας εφιάλτης, ένα παιχνίδι που της σκάρωσε η αχαλίνωτη φαντασία της, φορτισμένη από την υπερβολική κόπωση των τελευταίων ημερών». 


altΛίγο πριν βρέξει
Ζέτα Κουντούρη
Κέδρος 2017
Σελ. 168, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΖΕΤΑΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

«Πλατεία Κλαυθμώνος» του Γιώργου Συμπάρδη (κριτική) – Μυστικά και ψέματα σε καιρούς σκοτεινούς

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη «Πλατεία Κλαυθμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο). 

Γράφει η Άννα Αφεντουλίδου

Η ...

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

«Φλόρενς Μπλαντ» του Ανδρέα Νικολακόπουλου (κριτική) – Πεθαίνοντας σαν ήπειρος

Για το μυθιστόρημα του Ανδρέα Νικολακόπουλου «Φλόρενς Μπλαντ» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: Ο πίνακας του Jean Siméon Chardin, «The Kitchen Maid» (1738), λάδι σε καμβά.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Έπειτα από δύο παρόμοιας λογικής συλλογές δ...

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

«Ανάληψη» του Ηλία Λ. Παπαμόσχου (κριτική) – Η αταξίδευτη μοίρα των ανθρώπων

Για το μυθιστόρημα του Ηλία Λ. Παπαμόσχου «Ανάληψη» (εκδ. Πατάκη) – Για ένα πραγματικό ναυάγιο στην Καστοριά του 1929. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θλίψη σαν κάρβουνο αναμμένο, πένθος που τυλίγει όπως η αράχνη τα σώ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ