alt

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη Σωτάκη «Ο κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο» (εκδ. Κέδρος).

Του Διονύση Μαρίνου

Ακόμη και ο τελευταίος αποτυχημενάκιας –που έλεγε και ο Κωστής Παπαγιώργης–, αυτός που το ρούχο πάντα στραβό πέφτει πάνω του και το ποτάμι του δεν κατεβάζει ξύλα, άλλο δεν σκέφτεται από το καθημερινό κυνήγι της ευτυχίας. Καλύτερα: του ξεροκόμματου που του αναλογεί. Συνήθως, όμως, οι κυνηγοί και οι ψαράδες ψεύδονται· μπορούν να σε πείσουν ότι έπιασαν ένα προϊστορικό μαμούθ ή ένα γιγάντιο θαλάσσιο κήτος, αν και τα χέρια τους είναι πιο άδεια κι από πεταμένη σακούλα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους «γαμπρούς» της ευτυχίας. Είναι πεπεισμένοι πως την απόκτησαν, αλλά ουδέποτε τους δόθηκε ολοκληρωτικά – και το γνωρίζουν και πικραίνονται ως τα βάθη.

Οι μυθοπλαστικές εκδοχές του Σωτάκη ξεφεύγουν από κάθε νόρμα, διαρρηγνύουν τα όρια της αιτιοκρατίας, ανακατεύουν τα στέρεα υλικά του ρεαλισμού προσφέροντάς μας μια αποσχηματισμένη συνθήκη ζωής, την οποία μόνο η δική του πλοκή μπορεί να ενώσει εκ νέου.

Ο Δημήτρης Σωτάκης διέγνωσε το σύμπτωμα, αντιλήφθηκε την αιτία και θέλησε να δώσει μια εκδοχή για την επίτευξη του στόχου. Δεν είναι η πιο λογικοφανής, προσκρούσει αρκετά στην τρέχουσα ηθική, ωστόσο, υπό συνθήκες μπορεί να είναι αποτελεσματική. Άλλωστε, μιλάμε για έναν συγγραφέα του οποίου η επινοητική δύναμη δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Ποιος άλλος έχει φέρει από τον κόσμο των νεκρών τον Μάικλ Τζάκσον; Ποιος άλλος σκέφτηκε να βάλει τον ήρωά του να φτιάξει ένα σούπερ μάρκετ στη μέση του πουθενά; Ή ποιος έριξε ένα απροσμέτρητο θανατικό σε ένα χωριό;

Οι μυθοπλαστικές εκδοχές του Σωτάκη ξεφεύγουν από κάθε νόρμα, διαρρηγνύουν τα όρια της αιτιοκρατίας, ανακατεύουν τα στέρεα υλικά του ρεαλισμού προσφέροντάς μας μια αποσχηματισμένη συνθήκη ζωής, την οποία μόνο η δική του πλοκή μπορεί να ενώσει εκ νέου. Μόνο που αυτή η ένωση δημιουργεί πάντα ένα άλλο σώμα πραγματικότητας. Ολότελα διαφοροποιημένο από την τρέχουσα.

Στον Κανίβαλο που έφαγε έναν Ρουμάνο (εκδ. Κέδρος) αποφάσισε για πρώτη φορά να αντιστρέψει τους όρους του παιχνιδιού του και να μην δώσει εξαρχής το εύρημα πάνω στο οποίο δομείται όλη η ιστορία. Μπορεί ο τίτλος του μυθιστορήματος να είναι εύγλωττος και ευθύς, εντούτοις είναι τόσο «εξωφρενικός» που ουδείς μπορεί να πιστέψει πραγματικά ότι έχουμε να κάνουμε, τω όντι, με μια ακραία πράξη ανθρωποφαγίας. Να, όμως, που ό,τι δηλώνεται, εκπληρώνεται και μάλιστα με επαγγελματικό τρόπο (εξού και η συνταγή μαγειρέματος που δίδει ο συγγραφέας στο τέλος του βιβλίου, καθώς τα πάντα είναι και θέμα προσωπικού γούστου).

Μια οικογένεια Ρουμάνων μεταναστών φτάνει στην πόλη του κι από τότε ο Ζέριν γίνεται η σκιά τους.

Πρωταγωνιστής είναι ο Ζέριν: ένας ευκατάστατος πλην μονήρης άνθρωπος. Ζει απομονωμένος στο αρχοντικό του και οι σχέσεις του με τους κατοίκους της παραθαλάσσιας πόλης στην οποία ζει είναι συμβατικές. Μπορεί να στερούμαστε άλλων πραγματολογικών στοιχείων, όμως, μαθαίνουμε από την αρχή το πλέον σημαντικό που τον συνέχει ως άτομο. Ο Ζέριν έχει μανία με την Ρουμανία και με οτιδήποτε προέρχεται από αυτή τη χώρα. Μπορεί να μην την έχει επισκεφθεί ποτέ, ωστόσο η αγάπη του αγγίζει τα όρια της εμμονής. Όνειρό του είναι να γνωρίσει κάποτε Ρουμάνους και να μοιραστεί μαζί τους τη χαρά του. Η τύχη αποδεικνύεται αγαθή μαζί του: μια οικογένεια Ρουμάνων μεταναστών φτάνει στην πόλη του κι από τότε ο Ζέριν γίνεται η σκιά τους.

Δεν του φτάνει να τους παρακολουθεί: θέλει να γίνει μέτοχος της οικογενειακής θαλπωρής, να βιώσει τη μέθεξη που προσφέρει η εγγύτητα με οικεία πρόσωπα. Μπορεί να χρησιμοποιεί την οικονομική του ευχέρεια για να τους προσεγγίσει (φέρνει δώρα στα παιδιά, βρίσκει δουλειά στον άνδρα, εμφανίζεται με όλα τα χρώματα της γοητείας του στη γυναίκα), ωστόσο ο αδύναμος κρίκος αυτής της επισφαλούς σχέσης είναι ο ίδιος. Ο Ζέριν είναι αυτός που αναζητεί την ευτυχία, οι άλλοι την έχουν δεδομένη. Ο Ζέριν είναι που προσπαθεί να ξεφύγει από το σκληρό πετσί του ρόλου του και να γίνει κάποιος άλλος: ένας αναβαπτισμένος Ζέριν. Η οικογένεια των Ρουμάνων εμφανίζεται ανοχύρωτη μπρος στη ορμητικότητά του, όμως, είναι φανερό πως τα μέλη της επιθυμούν κι αυτά να επανασυνδεθούν με την ευτυχία αλλάζοντας σταδιακά τη θέση στην οποία στέκουν – άρα και ρόλους.

alt
Ο Δημήτρης Σωτάκης

Ο Ζέριν τα καταφέρνει: η επιμονή του είναι συγκινητική για τον ίδιο και σαγηνευτική για τους άλλους. Παίζοντας ένα παιχνίδι ανάμεσα στην τρέλα, τον έρωτα, τη σιγουριά του δυνατού και την επισφάλεια του αδύνατου, δεν γίνεται απλώς οργανικό μέλος της οικογένειας, αλλά καταφέρνει να εκτοπίσει πλήρως το σύζυγο και πατέρα. Και τότε άλλη λύση δεν υπάρχει από τον πλήρη αφανισμό του «ανταγωνιστή» της ευτυχίας.

Μπορεί ο λυπημένος να έχει κάμποσους συναγωνιστές, ο ευτυχισμένος όμως είναι ανάδελφος. Θέλει να ζήσει τα πάντα μόνος του και να βουτήξει σε όλους της χυμούς της ευζωίας δίχως παρέα.

Συνηθίζουμε να λέμε πως η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί όπου αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Το ίδιο και περισσότερο ισχύει με την ευτυχία. Δεν έχει εφευρεθεί μια μορφή κοινοκτημοσύνης στη χαρά. Μπορεί ο λυπημένος να έχει κάμποσους συναγωνιστές, ο ευτυχισμένος όμως είναι ανάδελφος. Θέλει να ζήσει τα πάντα μόνος του και να βουτήξει σε όλους της χυμούς της ευζωίας δίχως παρέα.

Ο Σωτάκης χρησιμοποιεί με σταθμισμένο τρόπο το χιούμορ και την πικρή ειρωνεία. Η πλοκή, όπως συμβαίνει συνήθως στα βιβλία του, δεν παρουσιάζει ξεπετάγματα· τα πάντα κινούνται με μιαν κανονικότητα που αντί να σε ησυχάσει, λειτουργεί ως προετοιμασία για το «γύρισμα» της ιστορίας και την εκδίπλωση του δράματος. Βοηθάει σ’ αυτό και το υφολογικό σετάρισμα που κάνει εκ προοιμίου, καθώς και η ατμοσφαιρική ένδυση που προσφέρει στα μυθιστορήματά του. 

Ο άνθρωπος είναι πάντα το ζητούμενο για τον Σωτάκη. Όχι κάποιος συγκεκριμένος, αλλά η οντολογική του φύση, το κενό που τον βυθίζει, οι ελλείψεις που διατρέχουν το είναι του. Ίσως γι’ αυτό επιλέγει αρχετυπικές μορφές στις οποίες δεν «προσφέρει» πολλές λεπτομέρειες για το πού ζουν, με τι ακριβώς ασχολούνται και γιατί τα ονόματά τους δεν παραπέμπουν σε κάτι συγκεκριμένο.

Ο Ζέριν θα μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε: ο διπλανός μας, ένας γνωστός μας, εμείς οι ίδιοι. Καθένας προσπαθεί με τις αμυχές και τα όνειρά του να απεκδυθεί το ρόλο του και να γίνει κάτι άλλο. Το κυνήγι της ευτυχίας είναι πάντα το ζητούμενο. Άνευ αυτού καμία άλλη πράξη δεν λαμβάνει το χαρακτήρα του επείγοντος. Ουδεμία προσμονή δεν εκπληρώνεται και τα πάντα ανακυκλώνονται ακατάπαυστα αφήνοντάς μας πάντα με τη γεύση του μισού. Ο Ρουμάνος που φαγώθηκε ήταν η αναγκαία παράπλευρη απώλεια για να εκπληρωθεί ο στόχος της ευτυχίας ενός άλλου. Αν μη τι άλλο το ανθρώπινο είδος γνωρίζει καλά την υψηλή τέχνη του αλληλοφαγώματος. Κυριολεκτικώς και μεταφορικώς.

* Φωτογραφία: Mikael Good

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.

altΟ κανίβαλος που έφαγε έναν Ρουμάνο
Δημήτρης Σωτάκης
Κέδρος 2017
Σελ. 232, τιμή εκδότη €12,20

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΩΤΑΚΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

«Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» του Ξενοφώντα Κοντιάδη (κριτική) – Μυθιστορηματική και συναισθηματική προσέγγιση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του

Για το μυθιστόρημα του Ξενοφώντα Κοντιάδη «Η τρέλα ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (εκδ. Τόπος). Στην κεντρική εικόνα, ο Νίκος Μπελογιάννης. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Τι άνθρωποι ήταν αυτοί που μετά την ήττα του ΚΚΕ κα...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (κριτική) – Ιστορίες που δεν βούτηξαν στα μαύρα νερά της λήθης

Για τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές» (εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο συγγραφέας ως αντηχείο ενός παλλόμενου κόσμου. Ο δημιουργός ως γόνιμος υποδοχέας γεγονότων, αδιαμόρφωτων κατά βάση, όπω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Λάνα Μπάστασιτς: «Στο βιβλίο μου, η Βοσνία θυμίζει τη Χώρα των Θαυμάτων του Λιούις Κάρολ»

Σε συνέντευξή της στο American Booksellers Association, η Βόσνια συγγραφέας Lana Bastašić μίλησε για το βιβλίο της «Πιάσε το λαγό», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg, σε μετάφραση Ισμήνης Ραντούλοβιτς.

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ