alt

Για τη συλλογή διηγημάτων της Καλλιρρόης Παρούση «Κανείς δε μιλάει για τα πεύκα» (εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Κ. Ψάλτη

Η απορία που είχα όταν άρχισα να διαβάζω το βιβλίο ήταν γιατί θα έπρεπε να μιλάμε για τα πεύκα. Όχι για τα πλατάνια, όχι για τις συκιές, όχι για τις ελιές. Για τα πεύκα. Τι επιτέλους συμβολίζουν που είναι τόσο σημαντικό ώστε θα έπρεπε διαρκώς έστω ένας να μιλάει γι' αυτά; Δίνουν σκιά, γι’ αυτό, μίλησαν και μιλάνε πολλοί. Κι είναι εύφλεκτα. Για το τζάκι, το ξύλο τους είναι σχετικά φτηνό. Και εύοσμο. Κι έχουν πευκοβελόνες, που είναι ανωφελείς κι επικίνδυνες ως εύφλεκτες.

Το ερώτημα του τίτλου εμφανίζεται σε ένα διήγημα του βιβλίου: «Παρατηρούσε το δρόμο. Οι φίλοι, οι πλατείες, τα καφενεία, όλος ο κόσμος που απλώς υπάρχει και συζητά για τα καθημερινά πράγματα, για την τιμή του κρέατος και της βενζίνης και τα κόκκινα δάνεια και το ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση και τα πεύκα, φυσικά, για τα πεύκα που μένουν πάντα ακίνητα, μέσα στη δροσιά και στις σκιές τους. Γιατί κανείς δε μιλάει για τα πεύκα;».

Δέκα διηγήματα, με τουλάχιστον δύο αφηγητές το καθένα, οι οποίοι δεν μας δίνουν τα βιώματά τους αλλά τη δυνατότητα να τους παρατηρούμε. Μας έχουν παρέα μαζί τους, μας πάνε μπρος-πίσω στον χρόνο.

Η Καλλιρρόη Παρούση αναφέρει πεύκα ή πευκοβελόνες σε σχεδόν όλα τα διηγήματα του βιβλίου. Είναι το πρώτο που εκδίδει, μία συλλογή διηγημάτων που συνδέονται μεταξύ τους με τα πεύκα και με την αγωνία της συγγραφέα για την κοινωνία, για τις πραγματικότητες, και για τις δυνατότητες οραματισμού μιας εντελώς διαφορετικής κοινωνίας. Δέκα διηγήματα, με τουλάχιστον δύο αφηγητές το καθένα, οι οποίοι δεν μας δίνουν τα βιώματά τους αλλά τη δυνατότητα να τους παρατηρούμε. Μας έχουν παρέα μαζί τους, μας πάνε μπρος-πίσω στον χρόνο.

Σε μία κάμερα μπροστά γίνονται όλα, που ζουμάρει σε πρωταγωνιστές της ίδιας ιστορίας. Σκυταλοδρομία χωρίς αγωνία μήπως πέσει η σκυτάλη. Όσα έχουν ζήσει είναι γεγονότα αδιάφορα, η Παρούση εστιάζει στο πώς αντέδρασαν σε αυτά. Ιστορίες για πετυχημένους υπάλληλους, για τύπους εναλλακτικούς, για ψαγμένους, για μπερδεμένους, καταπιεσμένους, εγκλωβισμένους, οραματιστές, παρατημένους και παραιτημένους. Με την αίσθηση του χρόνου που περνάει, για ανθρώπους που ξεκινούσαν τη ζωή τους και τώρα έχει αυτή προχωρήσει.

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η αναφορά σε έναν ζωγράφο που καθαρίζει τα πινέλα του τόσο πολύ, με χαρτιά, με νέφτι, και με τόσο νερό, ώστε στο τέλος χρησιμοποιεί πράσινο σαπούνι για να ξεπλυθεί η ύστερη ελπίδα των χρωμάτων να αναπαραστήσουν τη στιγμή και την αλήθεια, τόσο που τελικά καθαρίζονται και μένει μόνο η μυρωδιά του πράσινου σαπουνιού. 

Και τι αντίφαση, στο διήγημα «Το ποδήλατο» μεταξύ του ονόματος της πρωταγωνίστριας «Μυρτώ» και της πρώτης φράσης του: «Έφυγε παίρνοντας μαζί του τη μελαγχολική μυρωδιά ενός πρόωρα κομμένου λουλουδιού». Ακούγεται τόσο όμορφα η λέξη «μυρτώ», όμως ετυμολογείται ως δριμεία και ως πικρή. Ο εραστής της πιστεύει ότι ένα ποδήλατο μάρκας Raleigh του 1968 «είναι ο δρόμος προς την ελευθερία, προς την εξοχή, την επαρχία, την ησυχία». Χωριά χωρίς τρελό δεν υπάρχουν. Και σ’ αυτά χρειάζονται έστω ελάχιστοι Νόμοι. Ίσως κάποτε μπορέσουμε να φτάσουμε σε κοινωνίες που δεν θα χρειάζονται πολιτικές παρεμβάσεις κι οι άνθρωποι θα έχουν ανεξαρτησία και αυτονομία και ο τρελός του χωριού θα «καλύπτει τις λακκούβες του δρόμου με τσιμέντο ταχείας πήξεως το βράδυ, κάθε βράδυ». Κι επειδή ο τρελός είναι τρελός, η Μυρτώ δικαιούται να του ζητήσει μια γέφυρα να τη διασχίζει με τον εραστή της προς την ελευθερία. Όμως οφείλει να προσέχει, να μην σβήνει τα τσιγάρα της χάμω, διότι η περιοχή είναι γεμάτη πεύκα.

Ίσως κάποτε μπορέσουμε να φτάσουμε σε κοινωνίες που δεν θα χρειάζονται πολιτικές παρεμβάσεις κι οι άνθρωποι θα έχουν ανεξαρτησία και αυτονομία και ο τρελός του χωριού θα «καλύπτει τις λακκούβες του δρόμου με τσιμέντο ταχείας πήξεως το βράδυ, κάθε βράδυ».

Όμως, τι γίνεται όταν «οι λόγχες του ήλιου ανάμεσα απ’ τις πευκοβελόνες διαπερνούν το τζάμι και λαβώνουν μοιραία τη λευκή σελίδα»; Πώς γίνεται μετά από μία τέτοια εμπειρία να παραμείνει ένας συγγραφέας αθώος; Πώς γίνεται να μην αναλάβει την ευθύνη για όλους;

Ίσως το κλειδί του βιβλίου, του τίτλου, βρίσκεται στο τελευταίο διήγημα. Η τελευταία του φράση είναι: «ποτέ δεν έδωσα σε κανέναν να διαβάσει τα "Πεύκα" και να έρθει σε επαφή με τις σκόρπιες και παράλογες ιστορίες αυτού του μικρού σημειωματάριου». Το εν λόγω σημειωματάριο το βρήκε ένας ήρωας του διηγήματος. Είναι γενναιόδωρη η Καλλιρρόη Παρούση. Αναγνωρίζει ότι συνεχίζει από εκεί που δεν μπόρεσαν να συνεχίσουν άλλοι συγγραφείς.

Ο συγκεκριμένος, ο Γιώργος, «Στάθηκε ακίνητος ανάμεσα στα πεύκα κοιτάζοντας το κενό, οι φωνές από μακριά έφταναν στ’ αυτιά του σαν ψίθυρος, δεν είχε κουράγιο να επιστρέψει στη μάχη κι όλο έλεγε και ξανάλεγε στον εαυτό του ‘η μόνη τιμή που αρμόζει στον ένοπλο αντάρτη είναι η διαρκής εξέγερση’, και οι φωνές από μακριά όλο και πλησίαζαν με συνθήματα ‘φασίστες, πίσω στις τρύπες σας, κουφάλες, έρχονται κρεμάλες, αντίσταση, αντίσταση, αντίσταση’, όμως το μόνο που ήθελε πραγματικά ύστερα από τόση κούραση και φόβο και αγωνία ήταν να διαβάσει ένα βιβλίο κάτω από ένα πεύκο».

«Κι έτσι θα μένουν τα μακρινά αστέρια αθάνατα, κι ο ουρανός ο μαγικός μανδύας θα σκεπάσει όλη την πόλη, θα σκεπάσει την πόλη και θα γεμίσει φως, και το φως θα διώξει κάθε εφήμερη σκιά, και οι σκιές θα παραδοθούν όλες στην ησυχία της μέρας, και οι λόγχες του ήλιου ανάμεσα απ’ τις πευκοβελόνες θα διαπερνούν το τζάμι και θα λαβώνουν μοιραία τις λευκές σελίδες, και θα τραβήξει ο κόσμος τις κουρτίνες και θα ανοίξει τα παντζούρια, και το φως θα πλημμυρίσει το χώρο, κι εγώ, ακίνητος, ύστερα από τη μάχη, θα καθίσω κάτω από ένα πεύκο και θα διαβάσω ένα βιβλίο».

* Το κείμενο είναι η ομιλία του Γιώργου Κ. Ψάλτη στη σειρά εκδηλώσεων Booknotes, στο Jazz Point, 7 Νοεμβρίου 2017.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΨΑΛΤΗΣ είναι ποιητής.

altΚανείς δε μιλάει για τα πεύκα
Καλλιρρόη Παρούση
Κέδρος 2016
Σελ. 168, τιμή εκδότη €11,00

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ