beautiful drawings of girls 08 black

Για το μυθιστόρημα του Αλέξη Πανσέληνου Η κρυφή πόρτα (εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Σε αντίθεση με προηγούμενα έργα του, ο Αλέξης Πανσέληνος γράφει τώρα ένα πολύ απλό κείμενο, με μόλις δύο βασικά πρόσωπα και μια ομαλή, απρόσκοπτη, ρέουσα πλοκή. Αλλά αυτή η απλότητα υποβάλλει και μια δεύτερη ανάγνωση, ώστε να φανούν όσα λανθάνουν κάτω από το μαλακό χαλί της αφήγησης.

Ο Ευγένιος Σερδάρης έχει πάρει πρόωρη σύνταξη, μένει σε ένα διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας και προσπαθεί να κερδίσει λίγα χρήματα ως μεταφραστής, ενώ πάντα έχει στο βάθος του μυαλού του να εκδώσει ένα δικό του μυθιστόρημα. Ο σχετικά μονήρης πρωταγωνιστής έχει χωρίσει από την Ηρώ, ενώ διατηρούσε παλιά εξωσυζική σχέση με τη Σωτηρία, συναναστρέφεται πλέον, πέρα από τους περιοίκους, τον φίλο του Στέφανο και την κυρία Βεατρίκη, υπεύθυνη του εκδοτικού οίκου με τον οποίο συνεργάζεται. Κι όλα αυτά ανατρέπονται, όταν αποφασίζει να νοικιάσει το άλλο μισό του σπιτιού του, με το οποίο τον χωρίζει (ή τον ενώνει) μια «κρυφή πόρτα», που για οικονομικούς λόγους δεν θέλησε να χτίσει.   

Τι είναι η κρυφή πόρτα και τι επιχειρεί να δώσει μέσα από την ιστορία του ο πεζογράφος; Ποια κλειστή ζωή διανοίγεται όταν το κατώφλι της γίνεται πέρασμα;  

Έτσι, γνωρίζει τη νεαρά Μαρία Καϊμάκη, η οποία δηλώνει σχεδιάστρια ιστοσελίδων, αλλά σταδιακά αποδεικνύεται άλλου είδους «επαγγελματίας». Η ενδιάμεση πόρτα είναι εξ αρχής όριο διακριτικότητας και απόστασης, αλλά συν τω χρόνω μετατρέπεται σε σημείο επαφής, επικοινωνίας, σωτηρίας όταν κάποιος άνδρας αγγίζει τα όρια της επιθετικότητας εις βάρος της, ανταλλαγής επισκέψεων με ερωτικές συνδηλώσεις, περιθώρια οικειότητας, ομοτράπεζες συζητήσεις και άλλα παρόμοια. Η κλίμακα ανεβαίνει μέχρι του σημείου της ερωτικής επαφής με ρόλους και παιχνίδια κόρης και πατέρα, μιας νεαράς με έναν ηλικιωμένο.

Τι είναι η κρυφή πόρτα και τι επιχειρεί να δώσει μέσα από την ιστορία του ο πεζογράφος; Ποια κλειστή ζωή διανοίγεται όταν το κατώφλι της γίνεται πέρασμα; Είναι η χαραμάδα που αφήνει το νεανικό φως του έρωτα να περάσει και να φωτίσει τα μοναχικά σκοτάδια του κεντρικού χαρακτήρα; Όλα αυτά απασχολούν τον αναγνώστη όσο η αφήγηση ξεδιπλώνεται προοδευτικά και υπαγορεύει ότι το βάθος ενός μυθιστορήματος, που μάλλον πρέπει να θεωρείται ειδολογικά νουβέλα, έγκειται σε μια ερμηνεία της πόρτας ως μεταιχμίου ανάμεσα σε δύο ζωές· αλλά ποιους είδους και πόσο καθοριστική είναι η μετάβαση από τον έναν χώρο στον άλλο;

Το τέλος του κειμένου υποδεικνύει ότι το ρητό «Ό,τι σπείρεις, θα θερίσεις» μπορεί να είναι περισσότερο κυριολεκτικό απ’ όσο στην αρχή φαίνεται. Η σπορά, το σπέρμα, οι επιλογές απέναντι στους ανθρώπους μπορεί να συνοδεύουν το άτομο και κάποια στιγμή θα πάρουν την εκδίκησή τους. Το «πριν» βρίσκει πάντα μια πόρτα να γίνει «τώρα», γυρίζει μπούμερανγκ εις βάρος αυτού που θέλησε βεβιασμένα και εκβιαστικά να το απωθήσει και εν τέλει κανείς δεν μπορεί να στρώνει πρόχειρα και να περιμένει να κοιμηθεί άνετα.

Η πόρτα που μας συνδέει με τη πάλαι ποτέ βολεμένη ζωή μας είναι πάντα ανοικτή και φέρνει τις επιπτώσεις των αλλοτινών πράξεών μας.

Αν συνυπολογίσει κανείς τις πολλές νύξεις στη σύγχρονη ελληνική κρίση, από τα περιορισμένα οικονομικά του Ευγένιου μέχρι τη δεύτερη δουλειά της Μαρίας κι από τον άστεγο που βρίσκει απάγκιο σε μια εγκαταλελειμμένη εσοχή έως τον εκδοτικό οίκο που καίγεται από διαδηλωτές, τότε μπορεί να δει και μια πολιτική αντιστοιχία στην όλη σύνθεση. Ο Νεοέλληνας έσπειρε ανέμους και τώρα θερίζει θύελλες, ψήφιζε και ψηφίζει επιπόλαια και τώρα υφίσταται την εκδίκηση του παρελθόντος. Η πόρτα που μας συνδέει με τη πάλαι ποτέ βολεμένη ζωή μας είναι πάντα ανοικτή και φέρνει τις επιπτώσεις των αλλοτινών πράξεών μας. Η ιδιωτική ζωή του Ευγένιου που διαρρηγνύεται από τον έρωτα αλλά και τις επιλογές του παρελθόντος αντανακλά εν σμικρώ την πολιτική στάση των Νεοελλήνων που πληρώνουν τα δικά τους λάθη.

Ακόμα κι αν αυτή η ερμηνεία ξεφεύγει από το στενό πλαίσιο της ατομικής ζωής του Ευγένιου και στηρίζεται στη διεσταλμένη χρήση των σημείων του κειμένου, ο Αλ. Πανσέληνος κατάφερε να δείξει ότι κανείς δεν είναι σε θέση να κλείσει άπαξ διά παντός την πόρτα πίσω του. Το εγώ δεν θωρακίζεται εύκολα από τον εαυτό του, το σπίτι δεν μπορεί να αποκλείσει τους συνειδητούς και υποσυνείδητους πολιορκητικούς κριούς, που έρχονται να αλώσουν την επίπλαστη ευτυχία. Ο Ευγένιος είναι ένας άρτιος χαρακτήρας, πειστικός και καλοκαμωμένος, που βγαίνει ολόσαρκος από την ελληνική πραγματικότητα, όντας τόσο ο εαυτός του όσο και όλοι μας.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

panselinos

 
Η κρυφή πόρτα
Αλέξης Πανσέληνος
Μεταίχμιο 2016
Σελ. 184, τιμή εκδότη €11,00

politeia link

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

«Τράνταγμα» του Νικόλα Ευαντινού (κριτική) – Διευρύνοντας τα όρια της προσωπικής εμπειρίας

Για τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Ευαντινού «Τράνταγμα» (εκδ. Κέδρος). 

Γράφει ο Νίκος Χρυσός

Παρότι πρώτο πεζογραφικό βιβλίο του, το ...

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

«O κόκκινος καθηγητής» του Διονύση Χαριτόπουλου (κριτική) – Το χρονικό ενός θυμωμένου παιδιού

Για το χρονικό του Διονύση Χαριτόπουλου «Ο κόκκινος καθηγητής» (εκδ. Τόπος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Πειραιάς των ανθρώπων της βιοπάλης, αλλά και των τυχοδιωκτών, που δεν διστάζουν να διαβούν τον Ρουβίκωνα και να παρανο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Με την καμπάνια ορατότητας «Stay Awake», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση συμμετέχει στο Athens Pride 2025, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια του. 

Επιμέλεια: Book Press

Η ...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ