alt

Για το μυθιστόρημα Πρωινή γαλήνη του Ηλία Μαγκλίνη (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Το μυθιστόρημα του Ηλία Μαγκλίνη αφορά στην προσπάθεια του Δημήτρη να γίνει αεροπόρος ξεκινώντας από το σιδεράδικο του πατέρα του στην Έδεσσα κι ακολουθώντας διαδοχικά την πορεία προς την Αθήνα, την Αμερική, την Κορέα. Τελικά δεν το πέτυχε κι αυτό έμεινε για πάντα ένα μαράζι, ένα ακανθώδες απωθημένο, παρόλο που ακολούθησε στρατιωτική καριέρα στον στρατό ξηράς.

Σε μια πρώτη ανάγνωση το έργο ασχολείται με την απόπειρα του ανθρώπου να πετύχει τα όνειρά του και να ανυψωθεί, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, πάνω από τη γήινη, πεζή πραγματικότητα που τον γέννησε.

Έτσι, σε μια πρώτη ανάγνωση το έργο ασχολείται με την απόπειρα του ανθρώπου να πετύχει τα όνειρά του και να ανυψωθεί, κυριολεκτικά ή μεταφορικά, πάνω από τη γήινη, πεζή πραγματικότητα που τον γέννησε. Ο ουρανός με τα ποικιλόσχημα σύννεφά του είναι ίσως αλληγορικά ο στόχος μιας προσωπικής ανόδου, όπως είναι γενικότερα η κοινωνική ανέλιξη από το χωριό στην πόλη κι από το άσημο χειρωνακτικό επάγγελμα στην καταξίωση της στολής.

Παράλληλα μ’ αυτήν την ωρίμαση, διαβάζουμε και για την ενηλικίωση της ερωτικής φύσης του πρωταγωνιστή. Κυριολεκτικά τη βλέπουμε στις επαφές του με κοπέλες ή με πόρνες και σε μια μονιμότερη σχέση με την Εύα, που φαίνεται να οδηγεί σε γάμο. Συμβολικά τη συναντάμε σε διάφορες νύξεις σεξουαλικού χαρακτήρα, όπως η προς τα πάνω ανόρθωση και η ορθότητα των ουρανοξυστών σαν ντούροι φαλλοί. Γενικότερα, το ερωτικό στοιχείο στο έργο, παρόλο που φαίνεται να βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα, συνοδεύει τον κεντρικό χαρακτήρα και αναδεικνύει τις εξωεπαγγελματικές του φιλοδοξίες.

Φυσικά όμως στο κέντρο όλης της ιστορίας είναι ο στρατός, είτε στην αρχική του έκφανση, αυτήν της πολεμικής αεροπορίας, είτε στη μετέπειτα σταδιοδρομία του Δημήτρη ως ανθυπολοχαγού που πέρασε ξώφαλτσα τον Εμφύλιο αλλά εν τέλει πολέμησε στην Κορέα, με όλα τα τραύματα και τις εμπειρίες της οδύνης και του θανάτου. Κι αν μέχρι τον 20ο αιώνα ο πόλεμος στη λογοτεχνία αφορούσε κατά βάση τον ηρωισμό και την αίγλη της πατρίδας, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ανέδειξε μυθιστορήματα με αντιπολεμικό χαρακτήρα και αντιηρωικό πρόσημο. Τότε, σήμερα, τον 21ο αιώνα, ποια η σκοπιμότητα ενός τέτοιου κειμένου, σαν αυτό του Ηλία Μαγκλίνη;

Ο ήρεμος και νηφάλιος ρυθμός της αφήγησης οδηγείται σε ένα οδυνηρό κρεσέντο, όπου η Ιστορία αποδεικνύει ότι δεν γνωρίζει από προσωπικές φιλοδοξίες, κι ούτε το χάπι έντ για μια ενδεχόμενη επάνοδο στους αιθέρες επιβεβαιώνεται.

Μια πρώτη σκέψη έχει να κάνει με τον πόλεμο ως πεδίο όπου μεστώνει ο άνθρωπος, φτάνει στα άκρα του, αποτυγχάνει, χάνει φίλους και έτσι ωριμάζει με τον δύσκολο τρόπο. Αυτό θα ίσχυε αν το τέλος δεν ήταν συνταρακτικό, δεν ανέτρεπε όσα συναισθηματικά μαξιλαράκια είχε τοποθετήσει στην ψυχή μας το κείμενο και δεν οδηγούσε σε μια πιο σκληρή όσο και συγκινητική έξοδο. Εκεί, ο αφηγητής-συγγραφέας, με πατέρα στην αεροπορία, εξηγεί πώς έμαθε για τον Δημήτρη Μ., τον εικοσάχρονο που ήθελε να γίνει πιλότος της πολεμικής αεροπορίας και βρέθηκε στην Κορέα άπειρος ανθυπολογαγός. Επομένως, η τελική μου εξήγηση, που φέρνει και ένα είδος κάθαρσης, σχετίζεται με το στυγνό πέλμα της Ιστορίας που έρχεται να ποδοπατήσει τα όνειρα του ανθρώπου και να συντρίψει οποιαδήποτε αίσθηση για ευόδωση των ονείρων του. Κι όχι μόνο αυτό αλλά και ο θάνατος, η πλήρης δηλαδή εξαφάνιση κάθε προοπτικής, δεν είναι ένα μυθιστορηματικό αποφευκτό δεδομένο, αλλά μια απηνής, αντιηρωική πολλές φορές, πραγματικότητα.

Ο Ηλίας Μαγκλίνης πιάνει τους δύο τελευταίους, πριν από τη δική μας συμμετοχή στα γεγονότα της Κύπρου, πολέμους στους οποίους χύθηκε ελληνικό αίμα, τον Εμφύλιο και τον πόλεμο στην Κορέα. Κι οι δύο έχουν στιγματιστεί για το πολιτικό τους πλαίσιο, όπου η Δεξιά, με τη βοήθεια της Αμερικής, επιχείρησε να πατάξει την κομμουνιστική απειλή. Ο συγγραφέας φέρνει την κάμερά του στην πλευρά των καθεστωτικών, όχι βέβαια με πολιτική και ιδεολογική παντιέρα, αλλά εστιάζοντας στη μοίρα ενός ανθρώπου που βρέθηκε να πολεμά τους Αριστερούς, και μάλιστα τον θείο του, και έπειτα να πετάγεται στην άλλη άκρη της γης σε έναν άδοξο πόλεμο, ο οποίος τελικά δείχνει τα κοφτερά του δόντια.

Ο ήρεμος και νηφάλιος ρυθμός της αφήγησης οδηγείται σε ένα οδυνηρό κρεσέντο, όπου η Ιστορία αποδεικνύει ότι δεν γνωρίζει από προσωπικές φιλοδοξίες, κι ούτε το χάπι έντ για μια ενδεχόμενη επάνοδο στους αιθέρες επιβεβαιώνεται. Η έξοδος, με τα στοιχεία τραγωδίας που ενέχει, φέρνει τον αναγνώστη μπροστά στην αναπόφευκτη μπότα δυνάμεων που σαρώνουν κάθε ατομικό όνειρο και δεν μπορούν να νικηθούν από τη μάχη του καθενός, τις κοελικές επιθυμίες, τις φρούδες προσπάθειες για κάτι καλύτερο. Νιώθει κανείς χαμένος σε έναν λόφο αίματος, στον «ματωμένο» λόφο Σκοτς, αυτό το μικρό αλωνάκι της γης που μπορεί να εξαλείψει κάθε όραμα κι ελπίδα, οδηγώντας σε πεπρωμένους αιθέρες. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

altΠρωινή γαλήνη
Ηλίας Μαγκλίνης
Μεταίχμιο 2015
Σελ. 466, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

«Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό» της Σώτης Τριανταφύλλου (κριτική) – Έλληνες στου Μέμφις τα στενά

Για το μυθιστόρημα της Σώτης Τριανταφύλλου «Το τυφλό γουρούνι στη δεύτερη οδό - Χρονικό σε πόλεις με ποτάμι» (εκδ. Πατάκη). Η κεντρική φωτογραφία, που κοσμεί το εξώφυλλο, είναι του Στάνλεϊ Κιούμπρικ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

«… άμμος» του Μιχάλη Μακρόπουλου (κριτική) – Memento mori

Για τη νουβέλα του Μιχάλη Μακρόπουλου «...Άμμος» (εκδ. Κίχλη). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ένας θολός ουρανός, η θάλασσα σαν μια θαμπή μεμβράνη, όλο το σκηνικό εκτεθειμένο σε έναν εμμονικό νοτιά, που όλα τα μεταπλάθει ...

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

«Τώρα είναι μετά» του Γιάννη Γαβαλά (κριτική) – Η αναζήτηση του καλού μέσα στο παράδοξο

Για το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά «Τώρα είναι μετά» (εκδ. Ροδακιό). 

Γράφει η Ζέτα Κουντούρη 

Αυτοτοσαρκασμός και λεπτή ειρωνεία διατρέχουν το μυθιστόρημα του Γιάννη Γαβαλά με τον παράξενο τίτλο ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Παθογένεση» του Τζόναθαν Κένεντι (κριτική) – «Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες»

«Παθογένεση» του Τζόναθαν Κένεντι (κριτική) – «Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες»

Για το βιβλίο του Τζόναθαν Κένεντι (Johnathan Kennedy) «Παθογένεση - Η ιστορία της ανθρωπότητας μέσα από οκτώ επιδημίες» (μτφρ. Χριστόδουλος Λιθαρής, εκδ. Διόπτρα). Στην κεντρική εικόνα, μέλη του Ερυθρού Σταυρού κατά την πανδημία της ισπανικής γρίπης (1918-20). 

Γράφει ...

Ντενίζ Όντε: «Δεν θέλω να γράφω μυθιστορήματα που σου λένε τι είναι σωστό ή λάθος»

Ντενίζ Όντε: «Δεν θέλω να γράφω μυθιστορήματα που σου λένε τι είναι σωστό ή λάθος»

Η Γερμανίδα συγγραφέας Ντενίζ Όντε [Deniz Ohde] βρέθηκε στην Ελλάδα και συμμετείχε στην 21η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης όπου παρουσίασε το πρώτο της μυθιστόρημα «Διάχυτο φως» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Gutenberg). Μιλήσαμε μαζί της για την ταξική και φυλετική βία, τη γλώσσα και για το τι μπορεί, ...

«Χρυσή εποχή» του Κωνσταντίνου Ρήγου – Μουσική του παρελθόντος και χορός του μέλλοντος

«Χρυσή εποχή» του Κωνσταντίνου Ρήγου – Μουσική του παρελθόντος και χορός του μέλλοντος

Για την παράσταση «Χρυσή εποχή» του Κωνσταντίνου Ρήγου που ανεβαίνει στην Εθνική Λυρική Σκηνή. © φωτογραφίες: Βασίλης Κεχαγιάς. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η «Χρυσή εποχή» του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

«Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα-φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 - 1991» του Αχιλλέα Σύρμου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή της μελέτης του Αχιλλέα Σύρμου «Επιζώντες τρίτοι – H λογοτεχνική μαρτυρία των διωκομένων 
στα στρατόπεδα–φυλακές της Κομμουνιστικής Αλβανίας, 1944 – 1991», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ