familial390

Για το βιβλίο της Στέργιας Κάββαλου «Φαμιλιάλ» (εκδ. Μελάνι)

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η οικογένεια όχι ως εστία στοργής και φωλιά συναισθηματικής ασφάλειας αλλά ως άντρο λεόντων και κέντρο συγκρούσεων έρχεται και ξανάρχεται τον τελευταίο καιρό στις λογοτεχνικές σελίδες, λες και οι συγγραφείς μας ψυλλιάζονται βαθύτερα ρήγματα πίσω από την επιφανειακή ομαλότητα. Λες και αναζητούν μέσα στην κρίση τα προσωπικά δράματα που είναι πιο σημαντικά από τα εθνικά. Λες και ο θεσμός της οικογένειας φορτώθηκε με ιερά τάματα που σήμερα φαίνονται άτοπα. Το έκαναν παλιότερα μυθιστοριογράφοι, δημιουργοί δηλαδή της μεγάλης φόρμας, το κάνουν τώρα μαζικά διηγηματογράφοι ή γενικότερα λογοτέχνες της μικρής φόρμας, όπως ο Ν. Κουφάκης, η Β. Τζανακάρη, ο Χ. Βλαβιανός και τώρα η Στέργια Κάββαλου.

Ο τρόπος γραφής της είναι άμεσα ή έμμεσα ανατρεπτικός. Γράφει κοφτά, στακάτα, μικροπερίοδα, χτυπά την τελεία σαν μαχαίρι, κόβει την πρόταση από ένταση, από οργή. Το ύφος της αποπνέει επαναστατικότητα, ειρωνεία, καθώς πλάγιες ματιές ραπίζουν την καθημερινότητα, κλονίζουν πάγιες αντιλήψεις, διασαλεύουν το ορατό με μαστιγώσεις από το αλλόκοτο και το αντικομφορμιστικό. Οι λέξεις αναβαφτίζονται καθώς εκτοξεύονται προς τον τοίχο της πραγματικότητας, άλλοτε μέσα στην αφήγηση κι άλλοτε στην αυτόνομη κάθοδό τους στο λογοτεχνικό μετερίζι.

Στιγμιότυπα  καθημερινά όσο και αλμοδοβαρικά, τόσο συνηθισμένα που φαίνονται απίστευτα.

Στην ουσία το δεκαοχτώ ολιγοσέλιδα κείμενά της μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες, στα διηγήματα-ζωγραφιές και στα διηγήματα-φιλμ μικρού μήκους. Τα πρώτα, πιο λίγα συγκριτικά, φτιάχνουν ατμόσφαιρα, αναπλάθουν μια στιγμή, αποδίδουν με γρήγορες πινελιές το κλίμα και το συναίσθημα. Τα δεύτερα αφηγούνται μια μικρή συνήθως ιστορία, στήνουν ένα σκηνικό με την αφηγήτρια και τους άλλους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ο μικρός θίασος της οικογένειάς της, σε στιγμιότυπα τόσο καθημερινά όσο και αλμοδοβαρικά, τόσο συνηθισμένα που μερικές φορές φαίνονται απίστευτα.

Αυτοκτονίες αλλά και δύναμη ψυχής

Μια αυτοκτονία ξεκινάει τη συλλογή που έρχεται αυθόρμητα αντί για τον επικείμενο γάμο και μια άλλη, σ' ένα από τα τελευταία διηγήματα, δείχνει πως η μελαγχολία δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από την επιφανειακή ευτυχία και τα likes στο facebook. Γενικά, ο θάνατος και η βία εμφιλοχωρούν σε πολλά κείμενα της Στ. Κάββαλου: άλλοτε το παιχνίδι-καρουζέλ γίνεται φονικό όργανο κι άλλοτε ο μικρός πέφτει από το παράθυρο, λες και θα μπορούσε να πετάξει. Στον αντίποδα, ο θάνατος φέρνει γλυκές αναμνήσεις κι έρχεται γαλήνιος ή αναμενόμενος: ο θάνατος του παππού είναι συσχετισμένος με τα ξυλοκούλουρα ή, αφού ο παππούς δεχτεί από την εγγονή τα χρόνια πολλά για τα πολύχρονα γενέθλιά του, πεθαίνει αθόρυβα μέσα στη νύχτα. Συμπέρασμα: ο θάνατος είναι παρών για να ολοκληρώσει –συνήθως βίαια– μια σκληρή ζωή ή για να κλείσει ένα γεμάτο κεφάλαιο.

Σαν τα παιδικά μάτια να μην μπορούν να χωρέσουν τον κόσμο, όπως είναι, και τον τεντώνουν αφύσικα.

Για να πετύχει η διηγηματογράφος την επιδιωκόμενη απόσταση, υιοθετεί συχνά την οπτική γωνία του παιδιού, του παιδιού που η ίδια ήταν ή του παιδιού που μπορεί ο καθένας να είναι. Έτσι, μέσα από το παραμορφωτικό γυαλί της μνήμης και το επινοητικό πρίσμα της φαντασίας βλέπει τη γιαγιά ή τη μητέρα, τον πατέρα ή τους άλλους και στήνει ευφάνταστες σκηνές, στις οποίες άλλοτε εμφανίζονται αληθοφανείς κι άλλοτε με διογκωμένα χαρακτηριστικά σαν γουντυαλλενικές καρικατούρες. Αυτοί οι τύποι ανθρώπων έχουν κάτι το γκροτέσκο, το μυστηριώδες, το παράξενο, σαν τα παιδικά μάτια να μην μπορούν να χωρέσουν τον κόσμο, όπως είναι, και τον τεντώνουν αφύσικα. Κι εκεί που ποντάρεις στην ωμότητα του λόγου της νεαρής πεζογράφου, έρχεται ένα διήγημα να δείξει πως η ψυχή του άστεγου πατέρα, που ζει με την οικογένειά του στο Μοναστηράκι, «είναι ακόμα δυνατή, ταπεινή και σε εγρήγορση», σε αντίθεση με αυτήν των περαστικών.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

familial-exofΦαμιλιάλ
Στέργια Κάββαλου
Μελάνι 2014
Σελ. 96, τιμή € 9,00

politeia-link

 

 

 

 

  

ΤΑ ΒΒΛΙΑ ΤΗΣ ΣΤΕΡΓΙΑΣ ΚΑΒΒΑΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

Τα ιστορικά σινεμά του κέντρου της Αθήνας απευθύνουν κάλεσμα στήριξης σε όλους τους σινεφίλ και τους κατοίκους της πόλης για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, διοργανώνοντας δωρεάν προβολές και live στις 2 Απριλίου. Στην κεντρική εικόνα, το κινηματοθέατρο «Ίρις».

Επιμέλεια: ...

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

Το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν [Whitney Goodman] (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books) είναι ένας «οδηγός συναισθηματικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που έχει εμμονή με την ευτυχία».

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ