familial390

Για το βιβλίο της Στέργιας Κάββαλου «Φαμιλιάλ» (εκδ. Μελάνι)

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Η οικογένεια όχι ως εστία στοργής και φωλιά συναισθηματικής ασφάλειας αλλά ως άντρο λεόντων και κέντρο συγκρούσεων έρχεται και ξανάρχεται τον τελευταίο καιρό στις λογοτεχνικές σελίδες, λες και οι συγγραφείς μας ψυλλιάζονται βαθύτερα ρήγματα πίσω από την επιφανειακή ομαλότητα. Λες και αναζητούν μέσα στην κρίση τα προσωπικά δράματα που είναι πιο σημαντικά από τα εθνικά. Λες και ο θεσμός της οικογένειας φορτώθηκε με ιερά τάματα που σήμερα φαίνονται άτοπα. Το έκαναν παλιότερα μυθιστοριογράφοι, δημιουργοί δηλαδή της μεγάλης φόρμας, το κάνουν τώρα μαζικά διηγηματογράφοι ή γενικότερα λογοτέχνες της μικρής φόρμας, όπως ο Ν. Κουφάκης, η Β. Τζανακάρη, ο Χ. Βλαβιανός και τώρα η Στέργια Κάββαλου.

Ο τρόπος γραφής της είναι άμεσα ή έμμεσα ανατρεπτικός. Γράφει κοφτά, στακάτα, μικροπερίοδα, χτυπά την τελεία σαν μαχαίρι, κόβει την πρόταση από ένταση, από οργή. Το ύφος της αποπνέει επαναστατικότητα, ειρωνεία, καθώς πλάγιες ματιές ραπίζουν την καθημερινότητα, κλονίζουν πάγιες αντιλήψεις, διασαλεύουν το ορατό με μαστιγώσεις από το αλλόκοτο και το αντικομφορμιστικό. Οι λέξεις αναβαφτίζονται καθώς εκτοξεύονται προς τον τοίχο της πραγματικότητας, άλλοτε μέσα στην αφήγηση κι άλλοτε στην αυτόνομη κάθοδό τους στο λογοτεχνικό μετερίζι.

Στιγμιότυπα  καθημερινά όσο και αλμοδοβαρικά, τόσο συνηθισμένα που φαίνονται απίστευτα.

Στην ουσία το δεκαοχτώ ολιγοσέλιδα κείμενά της μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες, στα διηγήματα-ζωγραφιές και στα διηγήματα-φιλμ μικρού μήκους. Τα πρώτα, πιο λίγα συγκριτικά, φτιάχνουν ατμόσφαιρα, αναπλάθουν μια στιγμή, αποδίδουν με γρήγορες πινελιές το κλίμα και το συναίσθημα. Τα δεύτερα αφηγούνται μια μικρή συνήθως ιστορία, στήνουν ένα σκηνικό με την αφηγήτρια και τους άλλους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ο μικρός θίασος της οικογένειάς της, σε στιγμιότυπα τόσο καθημερινά όσο και αλμοδοβαρικά, τόσο συνηθισμένα που μερικές φορές φαίνονται απίστευτα.

Αυτοκτονίες αλλά και δύναμη ψυχής

Μια αυτοκτονία ξεκινάει τη συλλογή που έρχεται αυθόρμητα αντί για τον επικείμενο γάμο και μια άλλη, σ' ένα από τα τελευταία διηγήματα, δείχνει πως η μελαγχολία δεν μπορεί να κρυφτεί πίσω από την επιφανειακή ευτυχία και τα likes στο facebook. Γενικά, ο θάνατος και η βία εμφιλοχωρούν σε πολλά κείμενα της Στ. Κάββαλου: άλλοτε το παιχνίδι-καρουζέλ γίνεται φονικό όργανο κι άλλοτε ο μικρός πέφτει από το παράθυρο, λες και θα μπορούσε να πετάξει. Στον αντίποδα, ο θάνατος φέρνει γλυκές αναμνήσεις κι έρχεται γαλήνιος ή αναμενόμενος: ο θάνατος του παππού είναι συσχετισμένος με τα ξυλοκούλουρα ή, αφού ο παππούς δεχτεί από την εγγονή τα χρόνια πολλά για τα πολύχρονα γενέθλιά του, πεθαίνει αθόρυβα μέσα στη νύχτα. Συμπέρασμα: ο θάνατος είναι παρών για να ολοκληρώσει –συνήθως βίαια– μια σκληρή ζωή ή για να κλείσει ένα γεμάτο κεφάλαιο.

Σαν τα παιδικά μάτια να μην μπορούν να χωρέσουν τον κόσμο, όπως είναι, και τον τεντώνουν αφύσικα.

Για να πετύχει η διηγηματογράφος την επιδιωκόμενη απόσταση, υιοθετεί συχνά την οπτική γωνία του παιδιού, του παιδιού που η ίδια ήταν ή του παιδιού που μπορεί ο καθένας να είναι. Έτσι, μέσα από το παραμορφωτικό γυαλί της μνήμης και το επινοητικό πρίσμα της φαντασίας βλέπει τη γιαγιά ή τη μητέρα, τον πατέρα ή τους άλλους και στήνει ευφάνταστες σκηνές, στις οποίες άλλοτε εμφανίζονται αληθοφανείς κι άλλοτε με διογκωμένα χαρακτηριστικά σαν γουντυαλλενικές καρικατούρες. Αυτοί οι τύποι ανθρώπων έχουν κάτι το γκροτέσκο, το μυστηριώδες, το παράξενο, σαν τα παιδικά μάτια να μην μπορούν να χωρέσουν τον κόσμο, όπως είναι, και τον τεντώνουν αφύσικα. Κι εκεί που ποντάρεις στην ωμότητα του λόγου της νεαρής πεζογράφου, έρχεται ένα διήγημα να δείξει πως η ψυχή του άστεγου πατέρα, που ζει με την οικογένειά του στο Μοναστηράκι, «είναι ακόμα δυνατή, ταπεινή και σε εγρήγορση», σε αντίθεση με αυτήν των περαστικών.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ είναι Διδάκτορας Νεοελληνικής Φιλολογίας και κριτικός βιβλίου.

familial-exofΦαμιλιάλ
Στέργια Κάββαλου
Μελάνι 2014
Σελ. 96, τιμή € 9,00

politeia-link

 

 

 

 

  

ΤΑ ΒΒΛΙΑ ΤΗΣ ΣΤΕΡΓΙΑΣ ΚΑΒΒΑΛΟΥ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

«Σα μαγεμένο το μυαλό μου» του Θανάση Σκρουμπέλου (κριτική) – Τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα

Για το βιβλίο του Θανάση Σκρουμπέλου «Σα μαγεμένο το μυαλό μου – Ιστορίες και εικόνες, ταξίμια της λαϊκής ψυχής» (εκδ. Τόπος). Κεντρική εικόνα: Ο Βασίλης Αυλωνίτης από την ταινία «Ο θησαυρός του μακαρίτη» (1959) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Νίκου Τσιφόρου.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης ...

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

«Τέλος πάντων» του Αχιλλέα ΙΙΙ (κριτική) – Ευφάνταστες λεπτομέρειες από το τέλος του κόσμου

Για τη συλλογή διηγημάτων του Αχιλλέα ΙΙΙ «Τέλος πάντων» (εκδ. Ίκαρος). Κεντρική εικόνα: από την ταινία «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» του Michel Gondry.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Τέλος ατελεύτητο για κάτι που ουδείς ...

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

«Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» του Μιχάλη Μαλανδράκη (κριτική) – Ανάμεσα στη φρίκη και στην ελαφρότητα

Για το μυθιστόρημα του Μιχάλη Μαλανδράκη «Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Κεντρική εικόνα: φωτογραφία από το Σεράγεβο.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Λένε ότι ένας δημοσιογράφος πρέπει «να κρατάει απόσταση απ’ όλα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ