nollas_thessaloniki360

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Ποια είναι η Χρυσάνθη που επιστρέφει στην Ελλάδα μετά από είκοσι χρόνια στη Γερμανία και εξαφανίζεται απρόσμενα; Είναι το χαμένο κέντρο μιας αφήγησης που ξεκινά στο τρένο της επιστροφής στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Είναι η μετανάστρια που είχε φύγει μέσα στην Κατοχή για να βρει δουλειά, έστω και στη χώρα των κατακτητών, και τώρα γυρίζει σε μια Ελλάδα που ζει τον μετεμφυλιακό διχασμό και προσπαθεί να ανακάμψει οικονομικά και κοινωνικά.

Πρωταγωνιστής ωστόσο του μυθιστορήματος είναι ο Αρίστος, που ανέλαβε να συνοδεύσει τη Χρυσάνθη στην πατρίδα και μετά την εξαφάνισή της αρχίζει μια έμμονη αναζήτηση, λες και αυτή ήταν δικός του άνθρωπος. Οι συναντήσεις του με πρόσωπα, παλιές και νέες γνωριμίες, με έμμεσες διακειμενικές αντανακλάσεις και με ιστορικές μνήμες, φέρνουν στο προσκήνιο μια πλειάδα Ελλήνων που αντιπροσωπεύουν ποικίλες τάσεις μιας χώρας που ψάχνει να βρει την ταυτότητά της. Ή μήπως να την κατασκευάσει; Ανάμεσά τους ο Βάϊος που θέλει να πουλήσει το ασύμφορο φωτογραφείο, ο Αποστόλης που είναι η χαμένη αγάπη της εξαφανισμένης, ο Βιρτζίλης, που, αν και πρώην δωσίλογος, αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο της γης και της παράδοσης, ο τοκογλύφος Πίζας που πλούτισε μέσα στην Κατοχή, ο τυπογράφος Πασχαλίδης κ.λπ.

Η αναζήτηση της ταυτότητας στη μετεμφυλιακή Ελλάδα

Ποια είναι λοιπόν η Χρυσάνθη που σκιαγραφείται εν τη απουσία της και προκαλεί γενική συστράτευση; Όσο εμφανίστηκε στις πρώτες σελίδες ήταν μια προκλητική μεσήλικη που στωικά και ενίοτε ασύστολα αντιμετωπίζει τη ζωή και προκαλεί με τα λόγια της. Όσο απουσιάζει, αναζητείται και γίνεται το απαραίτητο υποπόδιο της αφήγησης, η οποία αναφύεται σαφής μεν, αλλά και αφαιρετική, αργή και μυστηριώδης, που συμπληρώνει τα κενά της όταν δεν δημιουργεί καινούργια, που κινείται οπισθοδρομικά, από τη δεκαετία τού ’60 -μετά τη δολοφονία τού Λαμπράκη- μέχρι πίσω στην Κατοχή και τον Εμφύλιο, που μιλάει για την ιστορία ζώντας την ιστορία.

Στη θέση τής Χρυσάνθης, μιλάει για την πρότερη ζωή τους ο Αποστόλης, ο οποίος εκφράζει το πνεύμα τής ουδετερότητας που τήρησε μέσα στον Εμφύλιο, αν και ο ίδιος δεν μπόρεσε να γλιτώσει ούτε από την αιχμαλωσία των Αριστερών, ούτε από την καχυποψία των Δεξιών, όταν κατάφερε να δραπετεύσει. Και τα διδάγματα που κράτησε έκτοτε ήταν πως όποιος και να νικούσε θα έπρεπε να εξοντώσει τον αντίπαλο, για να μην ξανασηκώσει ο άλλος κεφάλι, ενώ ο ηττημένος έχανε πέρα από την εξουσία και κάθε δικαίωμα στη ζωή, την ομαλότητα, την περιουσία και την αξιοπρέπειά του.

Τελικά, η Χρυσάνθη που ποτέ δεν ξαναφάνηκε, πλην ενός σύντομου περάσματος στο τέλος, είχε ήδη δηλωθεί αγνοούμενη από την αδελφή της κι έτσι η περιουσία της μεταβιβάστηκε σ’ αυτήν. Ο Δ. Νόλλας στο πρόσωπό τής συμβολίζει την άλλη όψη της ήττας, αυτής των εξόριστων, των αυτοεξόριστων του εμφυλίου, που έμειναν τύποις ζωντανοί αλλά στην πράξη, στη γραφειοκρατία της Ελλάδας, τέθηκαν στο περιθώριο και αποκλείστηκαν από την κοινωνική ζωή.

Η χαμένη ιστορική αλήθεια

Το έργο δείχνει το χαμένο κέντρο της ανθρώπινης ύπαρξης και της ιστορικής αλήθειας. Με μοντερνιστική οπτική και ιδεολογία, εμφανίζει ήδη εξ αρχής το πραγματικό πρόσωπο της Χρυσάνθης και μετά το ψάχνει ανά την Ελλάδα και ανά την ιστορία, από άνθρωπο σε άνθρωπο σε μια πορεία μαθητείας, που δεν έχει οριστικό τέλος. Αλλά και η ιστορική αλήθεια υπάρχει κάπου εκεί στο παρελθόν, αλλά, όπως αποκαλύπτει ο Αποστόλης, «αλήθεια δεν είναι μόνο αυτό που έγινε αλλά κι αυτό που θα μπορούσε να έχει γίνει».

Η απάντηση της λογοτεχνίας στην ιστορία δεν είναι πρωτόγνωρη και γι’ αυτό ο Δ. Νόλλας δεν προσκομίζει κάτι καινούργιο. Γράφει με τον γνωστό του τρόπο, που υποδεικνύει μια άλλη πραγματικότητα πίσω από την αφήγηση, που ζητά να μην σταματήσει ο αναγνώστης στη μεστότητα του λόγου και στη γλωσσική σταθερότητα της γραφής αλλά να συνεχίσει σε μια αργή έστω περιδιάβαση στις ιδέες περί ταυτότητας, προσωπικής τε και εθνικής.

Αλλά συνάμα μένοντας στη μικρή φόρμα, αφού το μυθιστόρημα διαρθρώνεται από σπονδύλους, ελάχιστα συνδεδεμένους μεταξύ τους, ελάχιστα οικονομημένους ώστε να συναποτελέσουν ένα ενιαίο όλο, κατασκευάζει ένα ετερόκλητο γαϊτανάκι που δεν διακρίνεται για τη σφιχτή δομή του. Το ταξίδι στην Ελλάδα σταματά σε στάσεις που δεν ολοκληρώνουν την ιστορία, αλλά τη συνεχίζουν αέναα, όπως και την αναζήτηση -από τον Αρίστο- στην αρχή τής Χρυσάνθης, έπειτα των ανθρώπων του χρήματος και της εξουσίας, και τέλος τής έκδοσης των ποιημάτων του, στοιχεία ατάκτως ερριμμένα, που προκαλούν εύλογη απορία για τη συνθεσιμότητά τους. Κι αν τα πρόσωπα είναι αυτά που σηκώνουν όλο το βάρος τής ιστορικής ερμηνείας και ταυτόχρονα της αναζήτησης μιας ταυτότητας που ουδέποτε παγιώθηκε, το βιβλίο μένει μετέωρο σε ένα ατελεύτητο «ανάμεσα».

gperand@yahoo.gr

nollas

Το ταξίδι στην Ελλάδα
Δημήτρης Νόλλας
Εκδόσεις Ίκαρος, 2013
Τιμή: € 14,00, σελ. 184

politeia-link

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΟΛΛΑ  

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

«Λοιμός» του Αντρέα Φραγκιά – Γιατί να τον διαβάσει ο αναγνώστης του 21ου αιώνα;

Το μυθιστόρημα του Αντρέα Φραγκιά «Λοιμός» και ο αναγνώστης του 21ου αιώνα. Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε ξανά πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις Ποταμός.

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το ερώτημα του τίτλου δεν είναι πυροτέχνημα. Όταν ένα βιβλίο...

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

«Συνθετική ορμόνη» της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου (κριτική) – Η γυναικεία γραφή ως πράξη αντίστασης ενάντια στην αποσιώπηση

Για το μυθιστόρημα της Κατερίνας Ι. Παπαντωνίου «Συνθετική ορμόνη» (εκδ. Καστανιώτη).

Γράφει η Νατάσσα Ρεμούνδου-Χάουλι

Η ...

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Γιώτα Ιωαννίδου «Coffee time», Λεύκη Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα»: Με πυξίδα τον έρωτα και την ιστορία

Για τη νουβέλα της Γιώτας Ιωαννίδου «Coffee time» και τη συλλογή διηγημάτων της Λεύκης Σαραντινού «Ψυχή από πέτρα» (εκδ. Βακχικόν).

Γράφει ο Παναγιώτης Γούτας

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Πώς έφτασε το Ιράν ως εδώ; – Διαβάσαμε το πολυσυλλεκτικό γκράφικ νόβελ «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», σε επιμέλεια Μαρζάν Σατραπί

Το συλλογικό graphic novel «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (μτφρ. Στεφανία Γεωργάκη, εκδ. Επόμενος Σταθμός), υπό τη διεύθυνση της Μαρζάν Σατραπί, μια πολυσυλλεκτική καταγραφή της κατάστασης στο Ιράν σήμερα, εστιάζει στην ασφυκτική ζωή των γυναικών, ενώ αναδεικνύει και άλλες πλευρές του θεοκρατικού καθεστώτος. ...

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

«Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη

Η θρυλική πολιτική σάτιρα «Δάφνες και πικροδάφνες» των Κεχαΐδη/Χαβιαρά, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Καλαμάτας τιμά τ...

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ