papaliou360

 

Του Γιώργου Ν. Περαντωνάκη

Από ένα μικρό σχετικά μυθιστόρημα σε ένα ογκωδέστατο έργο, κι από μια αστυνομική ιστορία σε μια οικογενειακή σάγκα που διαπερνά την ιστορία· από έναν νεαρό πρωταγωνιστή που αναζητά τον δολοφόνο σε μια πείσμονα νεαρή ανθρωπολόγο που ψάχνει το παρελθόν, κι από τα σκίτσα τού πρώτου στον πίνακα του πρωτοποριακού ζωγράφου Τζόναθαν Ντόντσον… Κάπως έτσι θα μπορούσε κανείς να διαγράψει την πορεία τής Ντορίνας Παπαλιού από το πρώτο της βιβλίο το 2007 (Γκάτερ, εκδόσεις Κέδρος) στο φετινό Απαραίτητο φως.

Άξονας του νέου της μυθιστορήματος αποτελεί ο χαμένος πίνακας που φιλοτεχνήθηκε στα μέσα τού 19ου αιώνα και μεταφέρθηκε στην εγγονή τού καλλιτέχνη, τη γνωστή ζωγράφο τής γενιάς τού ’30 Λουίζ Χατζηλουκά. Τα ίχνη του όμως χάθηκαν, όταν φέρεται να δόθηκε σε γερμανό αξιωματικό κατά τη διάρκεια της Κατοχής για να απελευθερωθεί η Λουίζ, και τώρα η ομώνυμη εγγονή της, η εργαζόμενη σε μουσείο στην Αγγλία Λουίζα, συνεχίζει την έρευνα του άρτι εκλιπόντος πατέρα της για να τον ξαναβρεί.

Στην ουσία, λοιπόν, το κείμενο μοιράζεται σε δύο χρονικά επίπεδα, το σήμερα που αποτελεί και τον χρόνο τής έρευνας και το τότε, από το 1941 κ.εξ., όταν συναντάμε και τις τελευταίες ενδείξεις για την ύπαρξη του πίνακα. Αυτό το ιστορικό δίπολο εμφανίζεται και στην αφήγηση, η οποία παρακολουθεί εναλλάξ, σε διαδοχικά κεφάλαια, πότε το παρελθόν και πότε το παρόν. Η τριτοπρόσωπη αφήγηση κινείται υπό το πρίσμα τής οπτικής γωνίας τόσο της Λουίζ όσο και της Λουίζας και γενικά δεν ξεφεύγει από τη ρεαλιστική βάση, την ομαλή εξιστόρηση γεγονότων και σκέψεων, την παραδοσιακή πορεία της αφηγηματικής εκφοράς.

Αναθεωρώντας το παρόν μέσα από την αναψηλάφηση του παρελθόντος 

Μπορεί κανείς να θαυμάσει την οικονομία του έργου, το οποίο σε πάνω από εξακόσιες σελίδες καταφέρνει να συναρμόσει τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τις εξελίξεις σε ένα άρτιο σύνολο, που αποζημιώνει τον αναγνώστη. Μέσα σ’ αυτήν την ολοκληρωμένη πλοκή, η αναζήτηση του πίνακα μετατρέπεται σε αναζήτηση της τύχης τής γιαγιάς Λουίζ και από εκεί σε κάτι ευρύτερο που σχετίζεται με την Αντίσταση αλλά κυρίως με τις εμφύλιες και διαπροσωπικές διαμάχες μέσα στην Κατοχή. Ο αγώνας δεν ήταν μόνο ιδεολογικός και καθόλου δεν συνεπάγεται ότι κάθε φόνος μέσα σ’ αυτήν την κρίσιμη περίοδο είχε εμφυλιακά χαρακτηριστικά, όπως έχουμε συνηθίσει στη λογοτεχνία. Οι προσωπικές διαφορές ήταν εξίσου καταστροφικές τότε όπως και πάντοτε.

Γενικότερα, η Ντορίνα Παπαλιού στήνει μια διπλή ιστορία όπου η διαπροσωπική αντιπαλότητα προξενεί προβλήματα, ψυχικά και κοινωνικά. Η Λουίζ έπεσε θύμα (όχι μόνο) των Γερμανών, ο άντρας της έφυγε άδοξα, ενώ η Λουίζα δείχνει την απέχθειά της απέναντι στον νεκρό πατέρα της που την παραμελούσε και στον Πέτρο που προβιβάστηκε από βοηθός στο δικηγορικό γραφείο του πατέρα της σε ευνοούμενο και δυνάμει γιο του.

Εντέλει η αναψηλάφηση του παρελθόντος μπορεί να κινητοποιήσει την αναθεώρηση του παρόντος; Το μυθιστόρημα με άξονα μια ιστορία που δεν είναι όπως φαίνεται (δεν είναι όλοι αριστεροί ή φασίστες, δεν αντιστάθηκαν μόνο οι κομμουνιστές, οι φόνοι δεν είχαν μόνο ιδεολογικά κίνητρα κ.λπ.) επιχειρεί να καθαρίσει τα θολά τοπία των πρισματικών θεωρήσεων του εθνικού παρελθόντος και ταυτόχρονα να φωτίσει τα οικογενειακά και προσωπικά υπόγεια των σημερινών Ελλήνων.

Η όλη εικονοποιία δημιουργεί εντυπώσεις κινηματογραφικής ταινίας και τα πρόσωπα εντάσσονται πλήρως στον χρόνο και στην ατμόσφαιρα των γεγονότων. Η σχοινοτενής ιστορία δεν κουράζει, αν κανείς δεν επείγεται να μάθει το τέλος, αλλά εξερευνά διάφορα ιστορικά και ψυχικά δεδομένα, καθώς ο αναγνώστης φαντάζεται ποικίλα σκηνικά και περνά από το παρόν στο παρελθόν και τανάπαλιν, βιώνοντας ενεργά το κλίμα της Κατοχής.

ΓΙΩΡΓΟΣ Ν. ΠΕΡΑΝΤΩΝΑΚΗΣ |gperand@yahoo.gr 
 

 

papaliou_exofylloΤο απαραίτητο φως
Ντορίνα Παπαλιού
Εκδόσεις Ίκαρος, 2013
Τιμή:  € 18,90, σελ. 628

politeia-link

 

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΝΤΟΡΙΝΑΣ ΠΑΠΑΛΙΟΥ 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ