stavrakopoulou360

Της Έλενας Μαρούτσου

Έναν στίχο από τραγούδι διάλεξε η Σωτηρία Σταυρακοπούλου για τίτλο του τελευταίου της βιβλίου, που η ίδια ονομάζει μυθιστόρημα αλλά θα μπορούσε πολύ ωραία να είναι και συλλογή τεσσάρων εκτενών διηγημάτων, αφού το καθένα «στέκει» από μόνο του: οι ήρωες του ενός καθόλου δεν εμπλέκονται με αυτούς κάποιου άλλου, οι χώροι και χρόνοι δράσης είναι διαφορετικοί, οι πλοκές δεν «πλέκονται» σε κανένα σημείο μεταξύ τους.

Δεν θέλω να υπονοήσω πρόθεση εκ μέρους της συγγραφέως ή του εκδότη να «πλασαριστεί» το βιβλίο με την πολύ πιο δημοφιλή ταμπέλα του μυθιστορήματος αντί αυτής των διηγημάτων. Θέτω όμως ένα ερώτημα. Στο ερώτημα αυτό ίσως η απάντηση να βρίσκεται στον τίτλο, όπως μάλλον θα έλεγε προς υπεράσπισή της η συγγραφέας: «Αχ, Ελλάδα, σ’ αγαπώ» ιδού το πλαίσιο που ενώνει όλες αυτές τις ιστορίες κυρία μου (εγώ είμαι αυτή): η Ελλάδα και τα συναισθήματα που τρέφουν προς αυτήν τα ζεύγη ηρώων που πρωταγωνιστούν σε κάθε ιστορία. Εντάξει, θα πω τότε εγώ, μια κουβέντα είπαμε, πάντως ξανασκεφτείτε το αυτό με τα διηγήματα. Δεν έχω να σκεφτώ τίποτα, είπαμε: μυθιστόρημα. Να το πούμε τότε σπονδυλωτό; Μόνο μαλάκιο, μην το πείτε, θα έπρεπε ν’ απαντήσει τότε η Σωτηρία Σταυρακοπούλου, σ’ έναν από τους φανταστικούς διαλόγους που λαμβάνουν χώρα στο μυαλό μου καλοκαιριάτικα αλλά και σε άλλες εποχές του χρόνου.

Ας επιστρέψουμε στον τίτλο γιατί ενώ τον θίξαμε δεν τον εξαντλήσαμε: ο τίτλος προέρχεται από ένα τραγούδι λαϊκό ή έντεχνο (νομίζω πως αυτοί που γράφουν έντεχνα χαίρονται να τα λένε λαϊκά και το αντίστροφο) και διαβάζοντάς τον συνειδητοποίησα πως μου ήταν τόσο οικείος που δεν θυμόμουν καθόλου συνθέτη και τραγουδιστή, σαν να είχε το τραγούδι ενσωματωθεί αυτούσιο στη μνήμη μου, αυτοδημιούργητο, χωρίς πατέρα, μητέρα κι αφεντικό. Τόσο οικείο μάλιστα μου ήταν, που δυσανασχέτησα. Σκέφτηκα πως ποντάροντας σε ένα τόσο δημοφιλές τραγούδι, η συγγραφέας επιχειρεί να δρέψει εύκολες δάφνες. Προχωρώντας στο εσωτερικό, στην αφιέρωση διάβασα: «Στη μνήμη του Μανόλη Ρασούλη και του Νίκου Παπάζογλου, που μου χάρισαν τον τίτλο αυτού του βιβλίου». Η σκληρή μου καρδιά μαλάκωσε. Οι αναμνήσεις γίνανε βόλια, όπως λέει κι ένα άλλο λαϊκό τραγούδι, τα γλυκά φαντάσματα των δυο εκλιπόντων χαλάρωσαν τον ασφυκτικό κλοιό των ενστάσεών μου και ξεκίνησα το διάβασμα μ’ ένα αχνό χαμόγελο.

Τέσσερις ιστορίες, ένα μυθιστόρημα 

Στην πρώτη ιστορία πρωταγωνιστεί ένας Γάλλος διπλωμάτης ρωσικής καταγωγής κι ο Αλβανός που φροντίζει τα κτήματά του στη Μάνη. Τις ιστορίες τους τις ακούμε, πρώτα του ενός και μετά του άλλου, από τα στόματά τους, όχι όμως σαν εσωτερικούς μονολόγους αλλά σαν να μιλούν απευθυνόμενοι σε έναν αόρατο ακροατή. Στη δεύτερη ιστορία μιλάει μια νεαρή πτυχιούχος κοινωνικών σπουδών που απασχολείται σε διάφορες δουλειές σχετικές ή κι εντελώς άσχετες με τις σπουδές της, όπως σ’ ένα μίνι μάρκετ όπου βοηθάει τη μεσήλικη ιδιοκτήτριά του, η οποία μας αφηγείται κι αυτή την ιστορία της στο ίδιο στυλ μονολόγου ή μονομερούς διαλόγου που είδαμε και στο πρώτο ζεύγος αφηγητών και που επαναλαμβάνεται σε όλες τις ιστορίες. Στην τρίτη ιστορία ακούμε μια Γεωργιανή που αντλεί χαρά και δύναμη απ’ τις ραδιοφωνικές εκπομπές της Θεσσαλονίκης και φροντίζει έναν υπερήλικα, λάτρη της αρχαίας ιστορίας. Ο υπερήλιξ παίρνει κι αυτός με τη σειρά του τη σκυτάλη της αφήγησης έτσι που ξεκινώντας από τη λατρεία του για την αρχαία Ελλάδα σιγά σιγά διαφαίνεται η λατρεία του για τη Γεωργιανή. Στην τελευταία ιστορία σπάει το μοτίβο των ζευγών κι έχουμε τρεις αφηγητές: δυο γυναίκες συγγραφείς. Η πρώτη εκπροσωπεί αυτό που η ίδια αντιλαμβάνεται ως ποιοτική λογοτεχνία ενώ η δεύτερη δηλώνει ανερυθρίαστα μπεστσελερίστρια που «παίζει» τους εκδότες. Ένας από αυτούς τους εκδότες, με πνευματικά ενδιαφέροντα κι ιστορία στο χώρο του είναι ο τρίτος αφηγητής, ο οποίος σχετίζεται επαγγελματικά και με τις δυο συγγραφείς.

Στα υπέρ του βιβλίου συγκαταλέγω την επιλογή της συγγραφέως κάθε ζεύγος απ’ τις τρεις πρώτες ιστορίες να απαρτίζεται από εργοδότη και εργαζόμενο. Στο τρίο της τελευταίας, αν και δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτούς ακριβώς τους όρους, και πάλι η σχέση των τριών καθορίζεται από τις υπηρεσίες που προσφέρει ο ένας στον άλλον. Η εργασία λοιπόν κι οι σχέσεις εξάρτησης κι εξουσίας που συνεπάγεται δίνουν ένα ενδιαφέρον πλαίσιο στις σχέσεις που περιγράφονται και μια διαφορετική οπτική γωνία κάθε φορά στον εκάστοτε αφηγητή για να πει την ιστορία του.

Η ρεαλιστική διάθεση είναι εμφανής κι έχει γίνει ευσυνείδητη προσπάθεια από τη συγγραφέα κάθε πρόσωπο που μιλάει να έχει τη δική του «φωνή», ανάλογα με το χαρακτήρα, το φύλο, τη μόρφωση κι εν γένει τις περιστάσεις. Παρ’ όλ’ αυτά, κοινός παρονομαστής σε όλους είναι μια υπερχειλίζουσα φλυαρία, η ανοικονόμητη παράθεση μικρογεγονότων, παρενθέσεων, αναμνήσεων, σχολίων, παρεκβάσεων και κόντρα παρεκβάσεων, που «μπουκώνουν» τη ροή της αφήγησης, θάβοντας συχνά ενδιαφέρουσες σκηνές και συναισθήματα κάτω από ένα βουνό από «σφήνες» που δεν τα αφήνουν, κατά τη γνώμη μου, να αναδειχθούν. Μόνο μία εκ των πρωταγωνιστριών-αφηγητριών, η φοιτήτρια κοινωνικών σπουδών, δηλώνεται εκ χαρακτήρος «φλύαρη». Εκ των πραγμάτων όμως, η αφήγησή της, δεν είναι περισσότερο φλύαρη από των υπολοίπων.

Μια δόση τσαχπινιάς

Για να επιστρέψουμε όμως στα πλεονεκτήματα του βιβλίου, οφείλουμε να παραδεχτούμε πως η συγγραφέας αφηγείται πολύ πειστικά όχι μόνο γεγονότα και καταστάσεις που άπτονται των δικών της σπουδών κι εμπειρίας (η Σωτηρία Σταυρακοπούλου είναι φιλόλογος και διδάσκει στην Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ) αλλά παρουσιάζει εξίσου ρεαλιστικά και χώρους «ξένους» για τους οποίους είναι εμφανές πως έχει κάνει καλή έρευνα.

Αν όμως ερχόταν κάποιος (αυτός ο κάποιος θα μπορούσε να είναι κι η ίδια η συγγραφέας, έτσι ώστε να κλείσουμε τον ωραίο φανταστικό διάλογο τον οποίο είχαμε ξεκινήσει) και με ρωτούσε: Με λίγα λόγια (υπονοώντας πως -φευ- κι εγώ τείνω προς τη φλυαρία και τις απανωτές παρενθέσεις) τι σου άρεσε κυρία μου σε αυτό το βιβλίο; Αυτό που μου άρεσε πιο πολύ, θα έλεγα, είναι ο υπόγειος τρόπος με τον οποίο το βιβλίο επικοινωνεί με το τραγούδι του Ρασούλη. Αν δηλαδή μια καθηγήτρια έβαζε ποτέ σαν θέμα «Γράψτε μου μια ιστορία που να εικονογραφεί το "Αχ Ελλάδα σ’ αγαπώ"» ένα τέτοιο κείμενο θα περίμενα να διαβάσω, γεμάτο επίγνωση, ειρωνεία, περηφάνια, πικρία και μια δόση θεσσαλονικιώτικης τσαχπινιάς.

 

stavrakopoulouΑχ, Ελλάδα, σ’ αγαπώ
Σωτηρία Σταυρακοπούλου
Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2012
Τιμή € 14,00, σελ.288

politeia-link

 

 

 

 

 

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΣΤΑΥΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια «Όχι δεν χωριζόμαστε» (εκδ. Μελάνι). Κεντρική εικόνα: © Tegan Mierle (Unsplash).

Γράφει ο Νίκος Σαλτερής

Ο Γιώργος Στόγιας, γεννημένος στην Αθήνα (1973) σπούδασε στην Κρήτη και στη...

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Έρωτες, έρωτες, έρωτες» – δώδεκα ιστορίες με πρωταγωνιστές που επιμένουν να παλεύουν για την ικανοποίηση της ερωτικής τους επιθυμίας. Δώδεκα παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, με την τελευταία και μεγαλύτερη να αγκαλιάζει όλες τις προηγούμενες. Κυκλο...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ