alepoudes250

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

«Τα χάνομε όλα, τα χάνομε όλα, τα χάνομε όλα» Κοσμάς Πολίτης, Eroica

Ο χαμένος χωρόχρονος της ύστερης εφηβείας αποτελεί τον πυρήνα για τη θεματική ανάπτυξη του νέου από εκδοτικής πλευράς βιβλίου, αλλά στην πραγματικότητα ενός πρώιμου (1959) τεκμηρίου μιας ήδη μορφοποιημένης άποψης του Μένη Κουμανταρέα περί δημιουργικής γραφής. 

Παρά τις σύγχρονες «επεμβάσεις» του συγγραφέα (σύμφωνα με δήλωσή του στο σύντομο προλογικό σημείωμά του), είναι φανερό ότι η δομή του κειμενικού κόσμου του βιβλίου εξ αρχής αποτέλεσε προληπτική αναφορά στην ποιότητα μιας συνειδητής δημιουργικής παραγωγής, την ανάπτυξη της οποίας σηματοδότησε το βιβλίο Τα μηχανάκια (1962) ως εναρκτήρια δήλωση προθετικότητας του Κουμανταρέα για τις επιλογές του σε επίπεδο θεματικής και υφολογικής οργάνωσης.

koumadareasΣτο βιβλίο Οι αλεπούδες του Γκόσπορτ αναγνωρίζονται μερικά από τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη λογοτεχνική παραγωγή του Κουμανταρέα. Πρόκειται για τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην υποκειμενική πραγματικότητα και τον εξωτερικό, αντικειμενικό κόσμο, για την ισχύ του ονείρου και της φαντασίας ως κεντρικών τόπων της υποκειμενικής πραγματικότητας, για τις αντιθέσεις ανάμεσα στα κειμενικά πρόσωπα ως εκδήλωση της βούλησης του ανθρώπου και ως δεσμευτική παρέμβαση της μοίρας, για την έννοια της ετερότητας τόσο στην ανθρώπινη ύπαρξη όσο και στον γεωγραφικό χώρο, για την πρόσληψη της ετερότητας με αυτό το διπλό περιεχόμενο, για τη διελκυστίνδα αφενός ανάμεσα στη φιλία και στον έρωτα και αφετέρου ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, για την υποκειμενική πρόσληψη του χρόνου και του χώρου, για τον διάλογο του ανθρώπου με τον χώρο και την τελική αποκορύφωση του χώρου ως προβολή του υποκειμενικού κόσμου, καθώς και για την αποτύπωση ενός διαπολιτισμικού τοπίου νοοτροπιών και συμπεριφορών.

Αυτά τα στοιχεία προσδιορίζουν την οργάνωση της δομής του βιβλίου σε δεκαοκτώ κεφάλαια. Ο αριθμός των κεφαλαίων μοιάζει να αντιστοιχεί στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών του κειμενικού Εγώ, που φαίνεται (λόγω ονόματος) να ταυτίζεται με το συγγραφικό Εγώ, πράγμα πάντως χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Το σημαντικότερο είναι ότι ο δεκαοκτάχρονος κειμενικός Μένης, αφού διασχίσει γεωγραφικά και κοινωνικά όρια στο πλαίσιο των συνθηκών της εξωτερικής πραγματικότητας, οργανώνει το περιεχόμενο ενός ατομικού χωρόχρονου με προϋπολογισμένη διάρκεια. Η νωρίτερα από το αναμενόμενο απώλεια του χωρόχρονου με ό,τι αυτή συνεπάγεται, αποτελεί τη δίοδο για τη μοναχική είσοδο στον κόσμο των ενηλίκων μέσα από μια θύελλα υλικού της μνήμης και των αισθήσεων.

alepoudesΟ άμεσος, παραστατικός, βιωματικός, κριτικός λόγος του Κουμανταρέα, με τον υψηλό βαθμό διεισδυτικότητας σε ό,τι αφορά την πρόσληψη του εξωτερικού κόσμου και με την ιδιαίτερη ευαισθησία σε ό,τι αφορά την απόδοση της εσωτερικής πραγματικότητας, αποδεικνύει μια εγγενή, βαθειά, συνειδητή σχέση του συγγραφέα με τη γλώσσα ως όχημα διατύπωσης της πλέον λεπτομερούς ανάλυσης εννοιών και νοημάτων.

Ακριβώς η εξαιρετική σημασία στη λεπτομέρεια προσδιορίζει την ποιότητα του κειμενικού κόσμου στο συγκεκριμένο βιβλίο (αλλά και γενικότερα στο σύνολο της συγγραφικής δραστηριότητας του Κουμανταρέα) ως αποτύπωση του ύφους του συγγραφέα με ιδιαίτερους δείκτες την ευρύτατη χρήση της μεταφοράς και την ευρηματική σύνθεση των γραμματικών εικόνων. Η μεταφορά και οι γραμματικές εικόνες αποδίδουν τη διαδικασία για την πρόσληψη της εξωτερικής πραγματικότητας και για τη μετάλλαξή της σε φορτίο του υποκειμενικού, δηλαδή εντέλει του κειμενικού κόσμου.

Είναι σαφές ότι το (κατά τεκμήριο τουλάχιστον) πρώτο αυτό λογοτεχνικό έργο του Κουμανταρέα λειτουργεί ως αποφασιστική είσοδος σε μια συνεπή ανάπτυξη δημιουργικής γραφής και επομένως περαιτέρω ως εισαγωγή σε έναν κανόνα αφηγηματικού λόγου σύμφωνα με τις επιλογές και την αισθητική του συγγραφέα.

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

«Όχι δεν χωριζόμαστε» του Γιώργου Στόγια (κριτική) – Ενίοτε συμβαίνουν «ατυχήματα»

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Στόγια «Όχι δεν χωριζόμαστε» (εκδ. Μελάνι). Κεντρική εικόνα: © Tegan Mierle (Unsplash).

Γράφει ο Νίκος Σαλτερής

Ο Γιώργος Στόγιας, γεννημένος στην Αθήνα (1973) σπούδασε στην Κρήτη και στη...

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

«Όλες μας» του Λύο Καλοβυρνά (κριτική) – Ισχύς εν τη ενώσει

Για το μυθιστόρημα του Λύο Καλοβυρνά «Όλες μας» (εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: © Diego San / Unsplash.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Γυναικοκτο...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

«Ήλιος με ξιφολόγχες» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη (κριτική) – Μεσοπόλεμος εντός, εκτός και επί ταυτά

Για το μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες» (εκδ. Πατάκη).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη ξεκινάει άκρως δελεαστικά. Εν έτει 1931 μια τυχαία φωτιά σε χαμοκέλα της Θεσσαλο...

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

«Έρωτες, έρωτες, έρωτες» του Βαγγέλη Ραπτόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βαγγέλη Ραπτόπουλου «Έρωτες, έρωτες, έρωτες» – δώδεκα ιστορίες με πρωταγωνιστές που επιμένουν να παλεύουν για την ικανοποίηση της ερωτικής τους επιθυμίας. Δώδεκα παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, με την τελευταία και μεγαλύτερη να αγκαλιάζει όλες τις προηγούμενες. Κυκλο...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Δύο αξιοπρόσεκτα ελληνικά αστυνομικά

Δύο αξιοπρόσεκτα ελληνικά αστυνομικά

Δύο ελληνικά αστυνομικά μυθιστορήματα που ξεχωρίζουν: «Το τελευταίο κορίτσι» (εκδ. Τόπος), του Γιάννη Ξανθόπουλου και «Το σπάσιμο» (εκδ. Μεταίχμιο), του Τάσου Παπαναστασίου.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρίου

...

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ