alepoudes250

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

«Τα χάνομε όλα, τα χάνομε όλα, τα χάνομε όλα» Κοσμάς Πολίτης, Eroica

Ο χαμένος χωρόχρονος της ύστερης εφηβείας αποτελεί τον πυρήνα για τη θεματική ανάπτυξη του νέου από εκδοτικής πλευράς βιβλίου, αλλά στην πραγματικότητα ενός πρώιμου (1959) τεκμηρίου μιας ήδη μορφοποιημένης άποψης του Μένη Κουμανταρέα περί δημιουργικής γραφής. 

Παρά τις σύγχρονες «επεμβάσεις» του συγγραφέα (σύμφωνα με δήλωσή του στο σύντομο προλογικό σημείωμά του), είναι φανερό ότι η δομή του κειμενικού κόσμου του βιβλίου εξ αρχής αποτέλεσε προληπτική αναφορά στην ποιότητα μιας συνειδητής δημιουργικής παραγωγής, την ανάπτυξη της οποίας σηματοδότησε το βιβλίο Τα μηχανάκια (1962) ως εναρκτήρια δήλωση προθετικότητας του Κουμανταρέα για τις επιλογές του σε επίπεδο θεματικής και υφολογικής οργάνωσης.

koumadareasΣτο βιβλίο Οι αλεπούδες του Γκόσπορτ αναγνωρίζονται μερικά από τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη λογοτεχνική παραγωγή του Κουμανταρέα. Πρόκειται για τη διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην υποκειμενική πραγματικότητα και τον εξωτερικό, αντικειμενικό κόσμο, για την ισχύ του ονείρου και της φαντασίας ως κεντρικών τόπων της υποκειμενικής πραγματικότητας, για τις αντιθέσεις ανάμεσα στα κειμενικά πρόσωπα ως εκδήλωση της βούλησης του ανθρώπου και ως δεσμευτική παρέμβαση της μοίρας, για την έννοια της ετερότητας τόσο στην ανθρώπινη ύπαρξη όσο και στον γεωγραφικό χώρο, για την πρόσληψη της ετερότητας με αυτό το διπλό περιεχόμενο, για τη διελκυστίνδα αφενός ανάμεσα στη φιλία και στον έρωτα και αφετέρου ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, για την υποκειμενική πρόσληψη του χρόνου και του χώρου, για τον διάλογο του ανθρώπου με τον χώρο και την τελική αποκορύφωση του χώρου ως προβολή του υποκειμενικού κόσμου, καθώς και για την αποτύπωση ενός διαπολιτισμικού τοπίου νοοτροπιών και συμπεριφορών.

Αυτά τα στοιχεία προσδιορίζουν την οργάνωση της δομής του βιβλίου σε δεκαοκτώ κεφάλαια. Ο αριθμός των κεφαλαίων μοιάζει να αντιστοιχεί στην ηλικία των δεκαοκτώ ετών του κειμενικού Εγώ, που φαίνεται (λόγω ονόματος) να ταυτίζεται με το συγγραφικό Εγώ, πράγμα πάντως χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Το σημαντικότερο είναι ότι ο δεκαοκτάχρονος κειμενικός Μένης, αφού διασχίσει γεωγραφικά και κοινωνικά όρια στο πλαίσιο των συνθηκών της εξωτερικής πραγματικότητας, οργανώνει το περιεχόμενο ενός ατομικού χωρόχρονου με προϋπολογισμένη διάρκεια. Η νωρίτερα από το αναμενόμενο απώλεια του χωρόχρονου με ό,τι αυτή συνεπάγεται, αποτελεί τη δίοδο για τη μοναχική είσοδο στον κόσμο των ενηλίκων μέσα από μια θύελλα υλικού της μνήμης και των αισθήσεων.

alepoudesΟ άμεσος, παραστατικός, βιωματικός, κριτικός λόγος του Κουμανταρέα, με τον υψηλό βαθμό διεισδυτικότητας σε ό,τι αφορά την πρόσληψη του εξωτερικού κόσμου και με την ιδιαίτερη ευαισθησία σε ό,τι αφορά την απόδοση της εσωτερικής πραγματικότητας, αποδεικνύει μια εγγενή, βαθειά, συνειδητή σχέση του συγγραφέα με τη γλώσσα ως όχημα διατύπωσης της πλέον λεπτομερούς ανάλυσης εννοιών και νοημάτων.

Ακριβώς η εξαιρετική σημασία στη λεπτομέρεια προσδιορίζει την ποιότητα του κειμενικού κόσμου στο συγκεκριμένο βιβλίο (αλλά και γενικότερα στο σύνολο της συγγραφικής δραστηριότητας του Κουμανταρέα) ως αποτύπωση του ύφους του συγγραφέα με ιδιαίτερους δείκτες την ευρύτατη χρήση της μεταφοράς και την ευρηματική σύνθεση των γραμματικών εικόνων. Η μεταφορά και οι γραμματικές εικόνες αποδίδουν τη διαδικασία για την πρόσληψη της εξωτερικής πραγματικότητας και για τη μετάλλαξή της σε φορτίο του υποκειμενικού, δηλαδή εντέλει του κειμενικού κόσμου.

Είναι σαφές ότι το (κατά τεκμήριο τουλάχιστον) πρώτο αυτό λογοτεχνικό έργο του Κουμανταρέα λειτουργεί ως αποφασιστική είσοδος σε μια συνεπή ανάπτυξη δημιουργικής γραφής και επομένως περαιτέρω ως εισαγωγή σε έναν κανόνα αφηγηματικού λόγου σύμφωνα με τις επιλογές και την αισθητική του συγγραφέα.

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

«Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά (κριτική) – Νέα πρότυπα συμβίωσης, νέοι προβληματισμοί

Για το μυθιστόρημα «Διπλή ζωή» του Κώστα Λογαρά, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

Πριν από επτά χρόνια ο Δημήτρης Παπανικολάου διαπίστωνε, στην ομότιτλη μελέτη του, ότι Κάτι τρέχει με την οικογένεια&nbs...

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

«Άδειος τόπος» του Γιάννη Νικολούδη (κριτική) – Φωνές που συντάσσονται με τη φωνή της ίδιας της γης

Για τη νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη «Άδειος τόπος» (εκδ. Πατάκη). 

Γράφει ο Κωνσταντίνος Βλαχογιάννης

Η νουβέλα του Γιάννη Νικολούδη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Πέθανε ο Τομ Ρόμπινς, «ο πιο επικίνδυνος συγγραφέας στον κόσμο»

Σε ηλικία 92 ετών, πέθανε ο Τομ Ρόμπινς [Tom Robbins], γνωστός για τα χιουμοριστικά μυθιστορήματά του, επηρεασμένα από το κλίμα της αμερικανικής αντικουλτούρας των '60s. Τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.

Επιμέλεια: Book Press

...
«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

«Σωματογραφία» της Εύας Στάμου (κριτική) – Πορτρέτα γυναικών σε κίνηση

Για το μυθιστόρημα της Εύας Στάμου «Σωματογραφία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. 

Γράφει η Ντόρα Τσιμπούκη

To πρόσφατο βιβλίο της Εύα...

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ