kaskol apo kasmiri

Για το νουάρ μυθιστόρημα της Ζέτας Κουντούρη «Κασκόλ από κασμίρι» (εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Συμπάρδη

Το μυθιστόρημα της Ζέτας Κουντούρη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος και φέρει τον τίτλο Kασκόλ από κασμίρι προέρχεται από το ίδιο συγγραφικό εργαστήριο που μας έδωσε και τα άλλα τρία μυθιστορήματά της, τη Λεγάμενη, τις Ρωγμές στη σιωπή και την Πίστωση χρόνου. Διαθέτει συγγενική θεματολογία και παρόμοια ατμόσφαιρα, επικεντρώνεται στις διαπροσωπικές, κυρίως στις οικογενειακές σχέσεις, και στην εκ πρώτης όψεως ακύμαντη καθημερινότητά τους, που όμως καθώς ξετυλίγεται η αφήγηση διαπιστώνουμε ότι υποκρύπτει έναν θολό και τραχύ βυθό, μια εν τέλει σκοτεινή και εν προκειμένω ενδοσυζυγική δυστοπία, γεμάτη μυστικά και αινίγματα, όπου η λύση του ενός αινίγματος οδηγεί σ’ ένα δεύτερο και σ’ ένα επόμενο.

Κεντρικοί ήρωες του μυθιστορήματος είναι ο Ευγένιος και η Μιράντα, ο σύζυγος και η σύζυγος, το κλασικό δραματουργικό δίδυμο, και θέμα του ο από δεκαπενταετίας γάμος τους. Αυτός, διευθυντικό στέλεχος επιχειρήσεως, αυτή, υπάλληλος δικηγορικού γραφείου και αργότερα δικηγόρος, ένα ζευγάρι μεσοαστών μάλλον παρά μικροαστών, με σχετική οικονομική ευχέρεια και δύο γιους στην εφηβεία, σε έναν γάμο που έγινε για να γίνει, αφού οι άντρες και οι γυναίκες παντρεύονται, και είναι ήδη από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου έτοιμος να καταρρεύσει.

Η Μιράντα, από τη σκοπιά της οποίας είναι ιδωμένη, κατά το μεγαλύτερο μέρος της η ιστορία, διατηρεί μακροχρόνια εξωσυζυγική σχέση με τον Δημήτρη, φίλο του αδελφού και της οικογένειάς της, με τον οποίο ήταν ερωτευμένη ως κορίτσι, προτού παντρευτεί τον Ευγένιο. Παράλληλη σχέση όμως δημιουργεί και ο Ευγένιος με τη Νάντια, μικρότερη αδελφή της Αλβανής Μόζας, με την οποία συζούσε και ήταν παράφορα ερωτευμένος ως έφηβος στο παρελθόν, μιας κοπέλας που σκοτώθηκε σε ατύχημα με μηχανή μεγάλου κυβισμού οδηγούμενη από τον ίδιο.

Η διακίνηση ναρκωτικών από την αλβανική μαφία αλλά και το λαθρεμπόριο, μία απόπειρα δολοφονίας της κεντρικής ηρωίδας και ένας εμπρησμός που παρ’ ολίγον να της κοστίσει τη ζωή, συνθέτουν τον καμβά της αφήγησης και το σκηνικό του βίου του αντρόγυνου και των εξωσυζυγικών τους σχέσεων.

Ο εκβιασμός του Ευγένιου εκ μέρους της Νάντιας, μιας όμορφης αλλά ανάλγητης και σκληρής γυναίκας και η αρχική επιδίωξή της να τον εκδικηθεί για τον θάνατο της αδελφής της, το ξέπλυμα μαύρου χρήματος από τον σύζυγό της, στην διαδρομή του οποίου αναγκάζεται να τον υποβοηθήσει ο Ευγένιος, η διακίνηση ναρκωτικών από την αλβανική μαφία αλλά και το λαθρεμπόριο, μία απόπειρα δολοφονίας της κεντρικής ηρωίδας και ένας εμπρησμός που παρ’ ολίγον να της κοστίσει τη ζωή, συνθέτουν τον καμβά της αφήγησης και το σκηνικό του βίου του αντρόγυνου και των εξωσυζυγικών τους σχέσεων.

(...) ένα νουάρ μυθιστόρημα, είδος το οποίο γνωρίζει και παρ’ ημίν τα τελευταία χρόνια μεγάλη άνθηση και προϋποθέτει τη μεγάλη πόλη και τη σκοτεινή ανωνυμία της

Ο χώρος της δράσης, ο οποίος στην Πίστωση χρόνου, το προηγούμενο μυθιστόρημα της Κουντούρη, ήταν μια μεγάλη, ανώνυμη πόλη και μια απροσδιόριστη επαρχία χωρίς επαρκή γνωρίσματα, στο Κασκόλ από κασμίρι, μεταφέρεται στο μεγάλο αστικό κέντρο της Αθήνας, που όμως και αυτή απλώς υφίσταται ως το πλέον πρόσφορο πλαίσιο των γεγονότων, με την περιοχή της Ομόνοιας μόνον, αν δεν κάνω λάθος, να περιγράφεται και να χρησιμεύει ως ένα δυστοπικό σημείο της πόλης σε μια σκηνή έντονου σασπένς. Τα προάστια στα οποία κατοικεί η ηρωίδα αναφέρονται απλώς ονομαστικά, αφού ελλείπουν σχεδόν παντελώς οι αστικοί οδοδείκτες, ενώ και οι περιγραφές των τοπίων, ακόμα και όταν κρίνονται αναγκαίες, είναι στοιχειώδεις.

Είναι λοιπόν το Κασκόλ από κασμίρι, ένα νουάρ μυθιστόρημα, είδος το οποίο γνωρίζει και παρ’ ημίν τα τελευταία χρόνια μεγάλη άνθηση και προϋποθέτει τη μεγάλη πόλη και τη σκοτεινή ανωνυμία της. Είδος λογοτεχνικό που συγγενεύει με το αστυνομικό μυθιστόρημα γιατί η παραβατικότητα και το έγκλημα παίζουν και στα δύο είδη ρόλο σημαντικό αλλά και διαφέρει από αυτό κατά το ότι στο νουάρ, ακόμα και όταν υπάρχει κάποιο αστυνομικό μυστήριο –που υπάρχει στο μυθιστόρημα της Κουντούρη– ο αναγνώστης δεν προσβλέπει στη λύση του και δεν αρκείται μόνο σ’ αυτό.

zeta koundouri

Η Ζέτα Κουντούρη γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως δικηγόρος. Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου υπήρξε μέλος του Επιστημονικού Διδακτικού Προσωπικού, δίδαξε από το 2007 έως το 2009 Δημιουργική Γραφή στο Εργαστήρι της Φοιτητικής Λέσχης. Διηγήματά της έχουν ανθολογηθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Ισπανία και Ιταλία) κι έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Η Μιράντα, η κεντρική ηρωίδα στο πρόσωπο της οποίας εστιάζει ως επί το πλείστον η συγγραφέας, περιγράφεται ως μια γυναίκα αναποφάσιστη. Αναποφάσιστη όταν πρόκειται να αγοράσει το άλφα ή βήτα καλλυντικό ή αξεσουάρ, αλλά έτοιμη να δημιουργήσει μία εξωσυζυγική σχέση, διστακτική και άβουλη όταν καλείται να δώσει μια αξιοπρεπή λύση στον γάμο της, αλλά πρόθυμη να ζήσει, επί μακρόν και χωρίς τύψεις, μια διπλή ζωή. «Τα πάντα άλλαζαν και τα πάντα έδειχναν αμετακίνητα» μας λέει η Κουντούρη διερμηνεύοντας τα αισθήματα της ηρωίδας της όσον αφορά την απατηλή κατάσταση του βίου και της πολιτείας της ως συζύγου και μητέρας.

Ακούγοντας την ίδια τη Μιράντα να μιλάει την καταλαβαίνουμε καλύτερα. «Δεν έχω την παραμικρή απαίτηση να περιμένεις να ξαναβρώ τον εαυτό μου» λέει σε κάποιο σημείο απευθυνόμενη στον Δημήτρη. «Ίσως, άλλωστε, να μην τον βρω ποτέ, ίσως ποτέ να μην ήξερα τι ακριβώς ήθελα…». Ακόμα πιο αποκαλυπτικές είναι οι σκέψεις της: «Τι είναι η αγάπη; αναρωτιόταν τις νύχτες που έμενε βασανιστικά ξάγρυπνη, χωρίς να παίρνει απάντηση. Αγαπάμε ποτέ κανέναν άλλο πέρα από τον εαυτό μας;». Και δεν σκέφτεται διερωτώμενη μόνο τον άντρα της ή τον εραστή της, η Μιράντα αναφέρεται, ενδεχομένως, εκείνη τη στιγμή και στα παιδιά της.

Οι περιοδικοί διάλογοι φέρουν πολύ συχνά το βάρος της εξιστόρησης και εξελίσσουν την αφήγηση∙ η καλοδουλεμένη γλώσσα της είναι απλή και η σύνταξή της μικροπερίοδη∙ οι διαλεγμένες λέξεις που χρησιμοποιεί είναι έτοιμες να φέρουν το από τα πριν προσδιορισμένο και αμέσως αναγνωρίσιμο από τον αναγνώστη φορτίο τους.

Πάντως η ηρωίδα της Κουντούρη δεν είναι ακριβώς η μοιραία γυναίκα με την τραγική κατάληξη που συναντάμε στα αμερικάνικα φιλμ νουάρ. Συγγενεύει αλλά και απέχει. Οι λιποθυμίες, η μελαγχολία, το αδύναμο του χαρακτήρα της και κυρίως η συμπάθεια που της δείχνει η συγγραφέας, στο τέλος, τη διασώζουν.

kedros koundouri kaskol apo kasmiriΧώρος δράσης εκτός από την Αθήνα, σ’ ένα μικρό τουλάχιστον τμήμα του βιβλίου, είναι και ένα νησί το οποίο αν και κατονομάζεται –είναι η Κέρκυρα– υπάρχει και παραμένει σύμφωνα με τη συνεπή αφηγηματική τακτική της Κουντούρη, χωρίς περιγραφές, ένα απλό τοπωνύμιο. Η τριτοπρόσωπη και πάλι, αλλά παραλλάσσουσα σ’ αυτό το μέρος, αφήγηση της εφηβικής ζωής του Ευγένιου και του έρωτά του για την πρόωρα χαμένη Μόζα, από τις πιο ευτυχείς του βιβλίου, είναι χυμώδης και αποδίδει το νεύρο και τη νεανικότητα του ήρωα με ρυθμό γρήγορο και τρόπο απολαυστικό. Ο Ευγένιος, άλλωστε, παρά την ψυχασθένεια, τη βιαιότητα και την παραβατική συμπεριφορά, αντιμετωπίζεται από τη συγγραφέα, όπως και ο σχεδόν ομόλογός του Τζόνι στην Πίστωση χρόνου, με ανεκτικότητα και κατανόηση, ενώ και το μέλλον του στο τέλος του βιβλίου αφήνεται ανοικτό.

Δεν είναι μόνον το κλίμα της παραβατικότητας και η σκοτεινιά της ανωνυμίας και του εγκλήματος που συστήνουν το Κασκόλ από κασμίρι σαν ένα νουάρ μυθιστόρημα. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί και τα διάφορα άλλα εργαλεία που αναλογούν στο είδος. Οι περιοδικοί διάλογοι φέρουν πολύ συχνά το βάρος της εξιστόρησης και εξελίσσουν την αφήγηση∙ η καλοδουλεμένη γλώσσα της είναι απλή και η σύνταξή της μικροπερίοδη∙ οι διαλεγμένες λέξεις που χρησιμοποιεί είναι έτοιμες να φέρουν το από τα πριν προσδιορισμένο και αμέσως αναγνωρίσιμο από τον αναγνώστη φορτίο τους. Παραθέτω ένα ενδεικτικό απόσπασμα από το βιβλίο.

«Δεν κατάλαβε ούτε ο ίδιος για πότε βρέθηκε μπλεγμένος. Ο Νικήτας και η Νάντια Νάνο τον καλούσαν συχνά σε βραδινά τραπέζια στην πολυτελή βίλα τους, όπου μπορούσε να συναντήσει κανείς γνωστές προσωπικότητες του κόσμου και του υποκόσμου. Το χρήμα έρεε, όπως και η σαμπάνια. Συμφωνίες υπέρογκων ποσών κλείνονταν και ακυρώνονταν απλώς με ένα νεύμα ή ένα ανασήκωμα των φρυδιών. Πολλές φορές ακόμα και την ώρα που έπαιζαν πόκα. Συμφωνίες κυρίων».

Ύφος, λεκτικό, ταχύτητα αφήγησης και φυσικά απουσία περίτεχνης λογοτεχνικότητας που μόνο στο αστυνομικό και στο νουάρ μυθιστόρημα συναντάμε. Είδος το οποίο η Ζέτα Κουντούρη με κατακτημένη πλέον γνώση και άνεση υπηρετεί.


* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΥΜΠΑΡΔΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, ο τόμος με κριτικά κείμενα «Σκόρπια – Κείμενα για συγγραφείς και βιβλία» (εκδ. Μεταίχμιο).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

«Η φωνή της» (κριτική) – Πενήντα τρεις γυναίκες γράφουν για την έμφυλη βία

Για το συλλογικό έργο «Η φωνή της» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: © Oscar Keys (Unsplash). 

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου

Πενήντα τρεις γράφουσες, μέλη του Δικτύου γυναικών συγγραφέων κατά της ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

«Ο νεαρός Μάνγκο» του Ντάγκλας Στιούαρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ [Douglas Stuart] «Ο νεαρός Μάνγκο» (μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 28 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περίμενε ώσπου να α...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ