kaskol apo kasmiri

Για το νουάρ μυθιστόρημα της Ζέτας Κουντούρη «Κασκόλ από κασμίρι» (εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Συμπάρδη

Το μυθιστόρημα της Ζέτας Κουντούρη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος και φέρει τον τίτλο Kασκόλ από κασμίρι προέρχεται από το ίδιο συγγραφικό εργαστήριο που μας έδωσε και τα άλλα τρία μυθιστορήματά της, τη Λεγάμενη, τις Ρωγμές στη σιωπή και την Πίστωση χρόνου. Διαθέτει συγγενική θεματολογία και παρόμοια ατμόσφαιρα, επικεντρώνεται στις διαπροσωπικές, κυρίως στις οικογενειακές σχέσεις, και στην εκ πρώτης όψεως ακύμαντη καθημερινότητά τους, που όμως καθώς ξετυλίγεται η αφήγηση διαπιστώνουμε ότι υποκρύπτει έναν θολό και τραχύ βυθό, μια εν τέλει σκοτεινή και εν προκειμένω ενδοσυζυγική δυστοπία, γεμάτη μυστικά και αινίγματα, όπου η λύση του ενός αινίγματος οδηγεί σ’ ένα δεύτερο και σ’ ένα επόμενο.

Κεντρικοί ήρωες του μυθιστορήματος είναι ο Ευγένιος και η Μιράντα, ο σύζυγος και η σύζυγος, το κλασικό δραματουργικό δίδυμο, και θέμα του ο από δεκαπενταετίας γάμος τους. Αυτός, διευθυντικό στέλεχος επιχειρήσεως, αυτή, υπάλληλος δικηγορικού γραφείου και αργότερα δικηγόρος, ένα ζευγάρι μεσοαστών μάλλον παρά μικροαστών, με σχετική οικονομική ευχέρεια και δύο γιους στην εφηβεία, σε έναν γάμο που έγινε για να γίνει, αφού οι άντρες και οι γυναίκες παντρεύονται, και είναι ήδη από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου έτοιμος να καταρρεύσει.

Η Μιράντα, από τη σκοπιά της οποίας είναι ιδωμένη, κατά το μεγαλύτερο μέρος της η ιστορία, διατηρεί μακροχρόνια εξωσυζυγική σχέση με τον Δημήτρη, φίλο του αδελφού και της οικογένειάς της, με τον οποίο ήταν ερωτευμένη ως κορίτσι, προτού παντρευτεί τον Ευγένιο. Παράλληλη σχέση όμως δημιουργεί και ο Ευγένιος με τη Νάντια, μικρότερη αδελφή της Αλβανής Μόζας, με την οποία συζούσε και ήταν παράφορα ερωτευμένος ως έφηβος στο παρελθόν, μιας κοπέλας που σκοτώθηκε σε ατύχημα με μηχανή μεγάλου κυβισμού οδηγούμενη από τον ίδιο.

Η διακίνηση ναρκωτικών από την αλβανική μαφία αλλά και το λαθρεμπόριο, μία απόπειρα δολοφονίας της κεντρικής ηρωίδας και ένας εμπρησμός που παρ’ ολίγον να της κοστίσει τη ζωή, συνθέτουν τον καμβά της αφήγησης και το σκηνικό του βίου του αντρόγυνου και των εξωσυζυγικών τους σχέσεων.

Ο εκβιασμός του Ευγένιου εκ μέρους της Νάντιας, μιας όμορφης αλλά ανάλγητης και σκληρής γυναίκας και η αρχική επιδίωξή της να τον εκδικηθεί για τον θάνατο της αδελφής της, το ξέπλυμα μαύρου χρήματος από τον σύζυγό της, στην διαδρομή του οποίου αναγκάζεται να τον υποβοηθήσει ο Ευγένιος, η διακίνηση ναρκωτικών από την αλβανική μαφία αλλά και το λαθρεμπόριο, μία απόπειρα δολοφονίας της κεντρικής ηρωίδας και ένας εμπρησμός που παρ’ ολίγον να της κοστίσει τη ζωή, συνθέτουν τον καμβά της αφήγησης και το σκηνικό του βίου του αντρόγυνου και των εξωσυζυγικών τους σχέσεων.

(...) ένα νουάρ μυθιστόρημα, είδος το οποίο γνωρίζει και παρ’ ημίν τα τελευταία χρόνια μεγάλη άνθηση και προϋποθέτει τη μεγάλη πόλη και τη σκοτεινή ανωνυμία της

Ο χώρος της δράσης, ο οποίος στην Πίστωση χρόνου, το προηγούμενο μυθιστόρημα της Κουντούρη, ήταν μια μεγάλη, ανώνυμη πόλη και μια απροσδιόριστη επαρχία χωρίς επαρκή γνωρίσματα, στο Κασκόλ από κασμίρι, μεταφέρεται στο μεγάλο αστικό κέντρο της Αθήνας, που όμως και αυτή απλώς υφίσταται ως το πλέον πρόσφορο πλαίσιο των γεγονότων, με την περιοχή της Ομόνοιας μόνον, αν δεν κάνω λάθος, να περιγράφεται και να χρησιμεύει ως ένα δυστοπικό σημείο της πόλης σε μια σκηνή έντονου σασπένς. Τα προάστια στα οποία κατοικεί η ηρωίδα αναφέρονται απλώς ονομαστικά, αφού ελλείπουν σχεδόν παντελώς οι αστικοί οδοδείκτες, ενώ και οι περιγραφές των τοπίων, ακόμα και όταν κρίνονται αναγκαίες, είναι στοιχειώδεις.

Είναι λοιπόν το Κασκόλ από κασμίρι, ένα νουάρ μυθιστόρημα, είδος το οποίο γνωρίζει και παρ’ ημίν τα τελευταία χρόνια μεγάλη άνθηση και προϋποθέτει τη μεγάλη πόλη και τη σκοτεινή ανωνυμία της. Είδος λογοτεχνικό που συγγενεύει με το αστυνομικό μυθιστόρημα γιατί η παραβατικότητα και το έγκλημα παίζουν και στα δύο είδη ρόλο σημαντικό αλλά και διαφέρει από αυτό κατά το ότι στο νουάρ, ακόμα και όταν υπάρχει κάποιο αστυνομικό μυστήριο –που υπάρχει στο μυθιστόρημα της Κουντούρη– ο αναγνώστης δεν προσβλέπει στη λύση του και δεν αρκείται μόνο σ’ αυτό.

zeta koundouri

Η Ζέτα Κουντούρη γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως δικηγόρος. Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου υπήρξε μέλος του Επιστημονικού Διδακτικού Προσωπικού, δίδαξε από το 2007 έως το 2009 Δημιουργική Γραφή στο Εργαστήρι της Φοιτητικής Λέσχης. Διηγήματά της έχουν ανθολογηθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Ισπανία και Ιταλία) κι έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Η Μιράντα, η κεντρική ηρωίδα στο πρόσωπο της οποίας εστιάζει ως επί το πλείστον η συγγραφέας, περιγράφεται ως μια γυναίκα αναποφάσιστη. Αναποφάσιστη όταν πρόκειται να αγοράσει το άλφα ή βήτα καλλυντικό ή αξεσουάρ, αλλά έτοιμη να δημιουργήσει μία εξωσυζυγική σχέση, διστακτική και άβουλη όταν καλείται να δώσει μια αξιοπρεπή λύση στον γάμο της, αλλά πρόθυμη να ζήσει, επί μακρόν και χωρίς τύψεις, μια διπλή ζωή. «Τα πάντα άλλαζαν και τα πάντα έδειχναν αμετακίνητα» μας λέει η Κουντούρη διερμηνεύοντας τα αισθήματα της ηρωίδας της όσον αφορά την απατηλή κατάσταση του βίου και της πολιτείας της ως συζύγου και μητέρας.

Ακούγοντας την ίδια τη Μιράντα να μιλάει την καταλαβαίνουμε καλύτερα. «Δεν έχω την παραμικρή απαίτηση να περιμένεις να ξαναβρώ τον εαυτό μου» λέει σε κάποιο σημείο απευθυνόμενη στον Δημήτρη. «Ίσως, άλλωστε, να μην τον βρω ποτέ, ίσως ποτέ να μην ήξερα τι ακριβώς ήθελα…». Ακόμα πιο αποκαλυπτικές είναι οι σκέψεις της: «Τι είναι η αγάπη; αναρωτιόταν τις νύχτες που έμενε βασανιστικά ξάγρυπνη, χωρίς να παίρνει απάντηση. Αγαπάμε ποτέ κανέναν άλλο πέρα από τον εαυτό μας;». Και δεν σκέφτεται διερωτώμενη μόνο τον άντρα της ή τον εραστή της, η Μιράντα αναφέρεται, ενδεχομένως, εκείνη τη στιγμή και στα παιδιά της.

Οι περιοδικοί διάλογοι φέρουν πολύ συχνά το βάρος της εξιστόρησης και εξελίσσουν την αφήγηση∙ η καλοδουλεμένη γλώσσα της είναι απλή και η σύνταξή της μικροπερίοδη∙ οι διαλεγμένες λέξεις που χρησιμοποιεί είναι έτοιμες να φέρουν το από τα πριν προσδιορισμένο και αμέσως αναγνωρίσιμο από τον αναγνώστη φορτίο τους.

Πάντως η ηρωίδα της Κουντούρη δεν είναι ακριβώς η μοιραία γυναίκα με την τραγική κατάληξη που συναντάμε στα αμερικάνικα φιλμ νουάρ. Συγγενεύει αλλά και απέχει. Οι λιποθυμίες, η μελαγχολία, το αδύναμο του χαρακτήρα της και κυρίως η συμπάθεια που της δείχνει η συγγραφέας, στο τέλος, τη διασώζουν.

kedros koundouri kaskol apo kasmiriΧώρος δράσης εκτός από την Αθήνα, σ’ ένα μικρό τουλάχιστον τμήμα του βιβλίου, είναι και ένα νησί το οποίο αν και κατονομάζεται –είναι η Κέρκυρα– υπάρχει και παραμένει σύμφωνα με τη συνεπή αφηγηματική τακτική της Κουντούρη, χωρίς περιγραφές, ένα απλό τοπωνύμιο. Η τριτοπρόσωπη και πάλι, αλλά παραλλάσσουσα σ’ αυτό το μέρος, αφήγηση της εφηβικής ζωής του Ευγένιου και του έρωτά του για την πρόωρα χαμένη Μόζα, από τις πιο ευτυχείς του βιβλίου, είναι χυμώδης και αποδίδει το νεύρο και τη νεανικότητα του ήρωα με ρυθμό γρήγορο και τρόπο απολαυστικό. Ο Ευγένιος, άλλωστε, παρά την ψυχασθένεια, τη βιαιότητα και την παραβατική συμπεριφορά, αντιμετωπίζεται από τη συγγραφέα, όπως και ο σχεδόν ομόλογός του Τζόνι στην Πίστωση χρόνου, με ανεκτικότητα και κατανόηση, ενώ και το μέλλον του στο τέλος του βιβλίου αφήνεται ανοικτό.

Δεν είναι μόνον το κλίμα της παραβατικότητας και η σκοτεινιά της ανωνυμίας και του εγκλήματος που συστήνουν το Κασκόλ από κασμίρι σαν ένα νουάρ μυθιστόρημα. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί και τα διάφορα άλλα εργαλεία που αναλογούν στο είδος. Οι περιοδικοί διάλογοι φέρουν πολύ συχνά το βάρος της εξιστόρησης και εξελίσσουν την αφήγηση∙ η καλοδουλεμένη γλώσσα της είναι απλή και η σύνταξή της μικροπερίοδη∙ οι διαλεγμένες λέξεις που χρησιμοποιεί είναι έτοιμες να φέρουν το από τα πριν προσδιορισμένο και αμέσως αναγνωρίσιμο από τον αναγνώστη φορτίο τους. Παραθέτω ένα ενδεικτικό απόσπασμα από το βιβλίο.

«Δεν κατάλαβε ούτε ο ίδιος για πότε βρέθηκε μπλεγμένος. Ο Νικήτας και η Νάντια Νάνο τον καλούσαν συχνά σε βραδινά τραπέζια στην πολυτελή βίλα τους, όπου μπορούσε να συναντήσει κανείς γνωστές προσωπικότητες του κόσμου και του υποκόσμου. Το χρήμα έρεε, όπως και η σαμπάνια. Συμφωνίες υπέρογκων ποσών κλείνονταν και ακυρώνονταν απλώς με ένα νεύμα ή ένα ανασήκωμα των φρυδιών. Πολλές φορές ακόμα και την ώρα που έπαιζαν πόκα. Συμφωνίες κυρίων».

Ύφος, λεκτικό, ταχύτητα αφήγησης και φυσικά απουσία περίτεχνης λογοτεχνικότητας που μόνο στο αστυνομικό και στο νουάρ μυθιστόρημα συναντάμε. Είδος το οποίο η Ζέτα Κουντούρη με κατακτημένη πλέον γνώση και άνεση υπηρετεί.


* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΥΜΠΑΡΔΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο βιβλίο του, ο τόμος με κριτικά κείμενα «Σκόρπια – Κείμενα για συγγραφείς και βιβλία» (εκδ. Μεταίχμιο).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο τελευταίος Άλυπος» της Ελένης Γκίκα (κριτική)

«Ο τελευταίος Άλυπος» της Ελένης Γκίκα (κριτική)

Για το αστυνομικό μυθιστόρημα της Ελένης Γκίκα «Ο τελευταίος Άλυπος» (εκδ. Αρμός). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από τη σειρά  «Klim» (2015).

Γράφει ο Γιώργος Ρούσκας

Δεν έχω πεισθεί ότι ...

«Brandy Sour» της Κωνσταντίας Σωτηρίου (κριτική) – Το Ledra Palace της Λευκωσίας υπογράφει την Ιστορία

«Brandy Sour» της Κωνσταντίας Σωτηρίου (κριτική) – Το Ledra Palace της Λευκωσίας υπογράφει την Ιστορία

Για το μυθιστόρημα της Κωνσταντίας Σωτηρίου «Brandy Sour» (εκδ. Πατάκη). Στην κεντρική εικόνα, καρτ ποστάλ που απεικονίζει το Λήδρα Πάλας (Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο, φωτογραφία του Κυρακού Ζαρταριάν, περ. 1954).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

...
«Το αλάτι του Bad Ischl» του Κώστα Μαυρουδή (κριτική)

«Το αλάτι του Bad Ischl» του Κώστα Μαυρουδή (κριτική)

Για το βιβλίο με πεζά κείμενα του Κώστα Μαυρουδή «Το αλάτι του Bad Ischl» (εκδ. Κίχλη).

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Αυτό που χαρακτηρίζει τα κείμενα του Κώστα Μαυρουδή, ως γνήσιου «εστέτ», αισθητή της γραφής, είναι ότι ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Χθες, Τρίτη, 21 Μαρτίου 2023, Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης, η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης απένειμε τα πρώτα λογοτεχνικά της βραβεία. Βραβεύτηκαν οι Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, Μεγάλο Βραβείο, Ευαγγελία Τάτση, βραβείο ποίησης, και Μαριάνθη Τεντζεράκη, βραβείο πεζογραφίας. Στην κεντρική εικόνα, η στιγμή της βρά...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο Δρ. Γκάμπορ Μάτε θα έρθει στην Ελλάδα για ένα διήμερο εργαστήριο με θέμα «Ενδοσκόπηση μέσω Συμπόνοιας: Για την επούλωση του τραύματος και του στρες», στις 20 και 21 Ιουνίου 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Ο παγκοσμίου φήμης ο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Μαντώς Μάκκα «Αγκούσα», που θα κυκλοφορήσει στις 22 Μαρτίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Οι φωνές» ...

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ