baladeur

Για τη συλλογή με πεζά του Γιάννη Καισαρίδη «Ώρες αιώρες», η οποία  κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Στην κεντρική εικόνα, η παλιά εβραϊκή συνοικία της Βέροιας. 

Του Μιχάλη Πιτένη

«… η πόλη δεν μιλάει για το παρελθόν της, το περιέχει στις γραμμές ενός χεριού, γραμμένο σε γωνιές δρόμων, σε γρίλιες παραθύρων, στις κουπαστές των κλιμακοστασίων, στις αντένες των αλεξικέραυνων, στα κοντάρια των λαβάρων, το κάθε κομμάτι χαραγμένο με την σειρά του από γρατζουνίσματα, πριονίσματα, εγκοπές, βίαια χτυπήματα». (Ίταλο Καλβίνο - Οι αόρατες πόλεις)

Εδώ, η πόλη δεν είναι μυθική, ούτε αόρατη. Είναι η Βέροια. Κι εκείνος που μιλά για το παρελθόν της, ο Γιάννης Καισαρίδης μέσα από τα 63 κείμενα που συναρθρώνουν την νέα συλλογή διηγημάτων του Ώρες αιώρες. Παρασυρμένος απ’ το κύμα των αναμνήσεων και ψηλαφίζοντας παλιά σημάδια, πασχίζει να φέρει το παρελθόν στο παρόν, να το διατηρήσει και για το μέλλον. Για να μην λησμονηθεί, καθώς φαίνεται πως ο συγγραφέας ανησυχεί πάρα πολύ για όσα μπορεί να χαθούν και να λυπάται για όσα χάθηκαν ή αφέθηκαν να χαθούν. Απέναντι στη λήθη μάχεται με τα κείμενα του, όχι μόνο στις πρόσφατες Ώρες αιώρες του αλλά σχεδόν σ’ όλα τα έργα του.

Διάλογος με τη μνήμη

Εδώ, ένας, ακόμα, διάλογος του με τη μνήμη. Την συλλογική, την ατομική. Μέσα απ’ όσα αφουγκράζεται, όσα ανακαλύπτει και ξετρυπώνει, σκαλίζοντας απόμερες, μισοσκότεινες, ξεχασμένες, γωνιές, αποθησαυρίζοντας υλικό που γίνεται λέξεις. Λέξεις που δημιουργούν εικόνες. Εικόνες που φέρνουν στο φως κάποια απ’ αυτά που συνέβησαν.

Εδώ, ο θάνατος πάντα και πανταχού παρών. Ως συστατικό, αναπόφευκτο, της ζωής. Κι οι συνέπειες του που μπορεί να κρατούν περισσότερο κι από μια ζωή, κληρονομιά μεταβιβάσιμη που οι παραλήπτες της δεν έχουν το δικαίωμα της μη αποδοχής.

Τα 63 κείμενα της συλλογής απλώνονται στον χώρο και τον χρόνο. Πάνε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, περπατούν στον ημαθιώτικο κάμπο, σκαρφαλώνουν στα βουνά που περιζώνουν την πόλη. Ακολουθούν τα βήματα των ανθρώπων που ζύμωσαν την γη με τα πόδια και τα χέρια τους, που την πότισαν με το αίμα τους, πολλοί απ’ αυτούς πρόωρα και άδικα. Παρόλο που ο χρόνος ξεπερνά το μήκος ενός αιώνα, δεν χάνεται η συνέχεια του, αλλά φαίνεται σαν όλα αυτά τα πλάσματα, οι πρωταγωνιστές των ιστοριών, ως σώμα ή πνεύμα, να ενώνουν τα χέρια τους, σαν να σπρώχνει το ένα το άλλο για ν’ ανέβουν τα σκαλιά που οδηγούν στο μέλλον. Και πορεύονται, έτσι που φτάνοντας στην τελευταία λέξη του βιβλίου έχεις την αίσθηση πως τίποτα δεν τελείωσε, αλλά ότι διαβάζοντας το είδες απλώς ένα μόνο μέρος μιας συνέχειας. Μιας συνέχειας που πολλές φορές και συνήθως οι ίδιες οι πόλεις ξεχνούν, αλλά ευτυχώς υπάρχουν οι αμετανόητοι σαν τον Καισαρίδη για να τους την υπενθυμίζουν.

Τα 63 κείμενα της συλλογής απλώνονται στον χώρο και τον χρόνο. Πάνε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, περπατούν στον ημαθιώτικο κάμπο, σκαρφαλώνουν στα βουνά που περιζώνουν την πόλη.

Οι ήρωες του, συγγενείς, φίλοι, γνωστοί, αλλά και μακρινές φιγούρες που φτάνουν σ’ αυτόν μέσω κάποιων διηγήσεων. Δεν χρειάζεται περισσότερα. Δεν έχει ανάγκη πολλά. Οι φωνές, οι θόρυβοι, τα κρωξίματα πουλιών, κάποια καμπανάκια που ηχούν, σχεδόν, ανεπαίσθητα, το μαύρο ρούχο του πένθους, ο λόγος που δόθηκε και κρατήθηκε, κερί αναμμένο, για μια ζωή, πλάθουν τις ιστορίες του Καισαρίδη.

Ιστορίες που όλες, ακόμα και αυτήν που αρθρώνεται σε μια και μόνο πρόταση, «Τη μέρα που μπήκαν οι Ιταλοί, μια χωριανή τούς είδε ξαφνικά μπροστά της μες στο πλυσταριό». («Πλυσταριό», σελ. 56) μοιάζουν να ‘χουν ζυγιστεί και μετρηθεί για να απλωθούν σε τόσες σελίδες όσες κατέλαβαν τελικά. Από εκεί και πέρα αναλαμβάνει ο αναγνώστης, αφού ο συγγραφέας κατάφερε να του δώσει ό,τι και όσα χρειάζεται για να τρέξει πιο πέρα την ιστορία, να την ανοίξει και να την απλώσει όσο εκείνος θέλει. Να την κάνει δική του.

veroia palia

Κάλλιστα ως πετυχημένη συγγραφική τεχνική μπορεί να λογισθεί αυτή του Καισαρίδη. Τεχνική που εμπεριέχει αίσθηση του μέτρου, αποδοχή πως στη δική σου αλήθεια πάντα υπάρχει θέση και για την αλήθεια των άλλων και πάνω απ’ όλα κόπο. Κόπο για να συμπτυχθούν και να συμπυκνωθούν τα όποια ερεθίσματα για να λειτουργήσουν σαν τον καρπό που πρέπει να ξεφλουδίσεις πολλά στρώματα του για να φτάσεις στο μεδούλι του, για να τον γευτείς μέχρι τέλους.

Στη γραφή του, σταθερή αξία η ελλειπτικότητα της. Είτε ξανοίγεται στις περιγραφές του, είτε μαζεύεται, ανοίγοντας άλλοτε ολόκληρο ένα παράθυρο και άλλοτε μόνο μια γρίλια.

Ο προφορικός λόγος, δύσκολος πάντα ν’ αποτυπωθεί σ’ ένα κείμενο, μεταφέρεται ζωντανός, πειστικός, ρέων. Τον ακούς.

«Τότε, που δεν γνωρίζαμε, η ομορφιά ήταν παντού». (σελ. 185).

Η τελευταία φράση του διηγήματος «Δύο άγνωστες λέξεις». Γυρνάς την σελίδα για να επιστρέψεις αμέσως. Είναι οι δικές σου μνήμες που προσκαλεσμένες απ’ την φράση του συγγραφέα σε τραβούν πίσω. Είναι η δύναμη του καλού κειμένου που δεν σε βάζει σε έναν δρόμο, αλλά σου υπενθυμίζει πως η όποια επιλογή κάνεις είναι δική σου. Αρκεί να την κάνεις.

veroia palia 2

Ο Καισαρίδης, όπως ομολογεί και ο ίδιος, αξιοποιεί στα κείμενα του και ορισμένα δάνεια σπουδαίων δημιουργών όπως ο Νίκος Μπακόλας, η Κική Δημουλά, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Με μέτρο κι αυτά. Αντλώντας έμπνευση, αποφεύγοντας την μίμηση.

kedros kaisaridis ores aiores«Πηγή είναι ο λόγος» είναι ο τίτλος ενός ντοκιμαντέρ του οποίου το σενάριο και την σκηνοθεσία ανέλαβε ο Γιάννης Καισαρίδης και παρήγαγε η Δημοτική Βιβλιοθήκη Βέροιας. Θέμα του η προσπάθεια να αποκαλυφθεί η πόλη. Να μιλήσει. Ένα οπτικοακουστικό δημιούργημα προάγγελος και προπομπός της συλλογής διηγημάτων Ώρες αιώρες. Μιας συλλογής όπου και εδώ πηγή είναι ο λόγος. Μια πηγή που μοιάζει αστείρευτη.

«Πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε –στην πόλη, γύρω μας– την ιερότητα του βλέμματος με όλον αυτό τον ορυμαγδό που μας περιβάλλει και μας διαλύει; Τη διείσδυση στις εσωτερικότερες πτυχές του είναι των πραγμάτων και όχι στην κολακεία του φαίνεσθαι; Πώς θα καταφέρω να παρατηρώ μέσα στην πόλη τα πράγματα γύρω μου να διαστέλλονται και να συστέλλονται και, ακολουθώντας τη μυστική ζωή τους, να βρίσκω – και να εφευρίσκω- την ουσία τους και τα ερεθίσματα τους, την αρχέγονη ιερότητα τους με τη βοήθεια του ονείρου και της φαντασίας;» (Σελ. 114)

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Μετέωρη γυναίκα» (εκδ. Διάπλαση).

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

«Αμαλία, μία πόρνη στα αζήτητα» του Βασίλη Τζανακάρη (κριτική) – Τόσα δίνω, πόσα θες;

Για το μυθιστόρημα του Βασίλη Τζανακάρη «Αμαλία, μια πόρνη στα αζήτητα» (Ελληνοεκδοτική). Κεντρική εικόνα: Η συνοικία «Μπάρα» στη Θεσσαλονίκη την περίοδο 1916-1918. 

Γράφει η Φανή Κεχαγιά

...

«Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» του Νικήτα Σινιόσογλου – Μια «ριζοσπαστική ποιητική του σώματος»

«Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» του Νικήτα Σινιόσογλου – Μια «ριζοσπαστική ποιητική του σώματος»

Για το πεζογράφημα του Νικήτα Σινιόσογλου «Απομονωτήριο λοιμύποπτων ζώων» (εκδ. Κίχλη). Φωτογραφία, από το έργο-παρέμβαση ZOO του Βραζιλιάνου καλλιτέχνη Eduardo Srur.

Γράφει ο Ηλίας Γιούρης 

Ένας από τους πιο διαδ...

«Όνομα πατρός: Δούναβης» του Κώστα Ακρίβου (κριτική) – Μια μυθιστορηματική βιογραφία φέρνει κοντά δύο συγγραφείς

«Όνομα πατρός: Δούναβης» του Κώστα Ακρίβου (κριτική) – Μια μυθιστορηματική βιογραφία φέρνει κοντά δύο συγγραφείς

Για το μυθιστόρημα του Κώστα Ακρίβου «Όνομα πατρός: Δούναβης» (εκδ. Μεταίχμιο). Στην κεντρική εικόνα, ο Παναΐτ Ιστράτι, συγγραφέας και πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος του Κώστα Ακρίβου. 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 3η – Κορύφωση συμμετοχής και ακύρωση της εκδήλωσης για την εβραϊκή λογοτεχνία μετά από παρέμβαση ομάδας εκδοτών

Η τρίτη μέρα της ΔΕΒΘ έφερε και την αναμενόμενη κορύφωση των εκδηλώσεων και δράσεων. Πολύς κόσμος, κατάμεστες αίθουσες και ένα πρόγραμμα με πολλές ενδιαφέρουσες παράλληλες συζητήσεις και παρουσιάσεις. Το περιστατικό όμως που ξεχωρίζει από τη χθεσινή μέρα είναι η ακύρωση εκδήλωσης της Πρεσβείας του Ισραήλ έπειτα από ...

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η –  Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

ΔΕΒΘ 2025: Μέρα 2η – Τεχνητή Νοημοσύνη, Ιταλία και εκδηλώσεις που ξεχώρισαν

Η δεύτερη μέρα της 21ης ΔΕΒΘ κινήθηκε μακριά από τη νηνεμία της πρώτης μέρας. Γέμισε ασφυκτικά ήδη από νωρίς το απόγευμα τόσο στις παράλληλες εκδηλώσεις όσο και στα περίπτερα. Τεχνητή νοημοσύνη, Ιταλία και πλήθος παρουσιάσεων βιβλίων τράβηξαν το ενδιαφέρον του κοινού που ανταποκρίθηκε στο ραντεβού με τους συγγραφείς...

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης: 12 νέες λογοτεχνικές φωνές

Στο Περίπτερο 14 της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης φιλοξενείται το 11ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών. Δώδεκα ποιητές/ποιήτριες και πεζογράφοι της νέας γενιάς θα παρουσιάσουν το έργο τους και θα συζητήσουν ζητήματα της σύγχρονης ποίησης και πεζογραφίας. 

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

«Μια τρίχα που γίνεται άλογο» της Λίλας Κονομάρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα της Λίλας Κονομάρα «Μια τρίχα που γίνεται άλογο», η οποία κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Κι όμως κάποτε ήμασταν εμείς, ψιθυρίζει κι αμέσως σκέψεις κα...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε [Hermann Hesse] «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης), το οποίο κυκλοφορεί στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην πραγματικό...

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

«Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» του Τιμ Μάρσαλ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ [Tim Marshall] «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας – Βιβλίο κουίζ» (μτφρ. Σπύρος Κατσούλας), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο βιβλίο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι διαβάζουμε τώρα; 6 πολύ καλά βιβλία για την επιστήμη και τον άνθρωπο

Τι γνωρίζουμε για τον ανθρώπινο εγκέφαλο; Τι γνωρίζουμε για την κλιματική κρίση στην Ελλάδα; Πώς καταπολεμούμε το ψυχικό τραύμα; Έξι βιβλία που προσφέρουν γνώσεις, αλλά και ελπίδα.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

ΕΠΙΣΤΗΜΗ

...
«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ