baladeur

Για τη συλλογή με πεζά του Γιάννη Καισαρίδη «Ώρες αιώρες», η οποία  κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Στην κεντρική εικόνα, η παλιά εβραϊκή συνοικία της Βέροιας. 

Του Μιχάλη Πιτένη

«… η πόλη δεν μιλάει για το παρελθόν της, το περιέχει στις γραμμές ενός χεριού, γραμμένο σε γωνιές δρόμων, σε γρίλιες παραθύρων, στις κουπαστές των κλιμακοστασίων, στις αντένες των αλεξικέραυνων, στα κοντάρια των λαβάρων, το κάθε κομμάτι χαραγμένο με την σειρά του από γρατζουνίσματα, πριονίσματα, εγκοπές, βίαια χτυπήματα». (Ίταλο Καλβίνο - Οι αόρατες πόλεις)

Εδώ, η πόλη δεν είναι μυθική, ούτε αόρατη. Είναι η Βέροια. Κι εκείνος που μιλά για το παρελθόν της, ο Γιάννης Καισαρίδης μέσα από τα 63 κείμενα που συναρθρώνουν την νέα συλλογή διηγημάτων του Ώρες αιώρες. Παρασυρμένος απ’ το κύμα των αναμνήσεων και ψηλαφίζοντας παλιά σημάδια, πασχίζει να φέρει το παρελθόν στο παρόν, να το διατηρήσει και για το μέλλον. Για να μην λησμονηθεί, καθώς φαίνεται πως ο συγγραφέας ανησυχεί πάρα πολύ για όσα μπορεί να χαθούν και να λυπάται για όσα χάθηκαν ή αφέθηκαν να χαθούν. Απέναντι στη λήθη μάχεται με τα κείμενα του, όχι μόνο στις πρόσφατες Ώρες αιώρες του αλλά σχεδόν σ’ όλα τα έργα του.

Διάλογος με τη μνήμη

Εδώ, ένας, ακόμα, διάλογος του με τη μνήμη. Την συλλογική, την ατομική. Μέσα απ’ όσα αφουγκράζεται, όσα ανακαλύπτει και ξετρυπώνει, σκαλίζοντας απόμερες, μισοσκότεινες, ξεχασμένες, γωνιές, αποθησαυρίζοντας υλικό που γίνεται λέξεις. Λέξεις που δημιουργούν εικόνες. Εικόνες που φέρνουν στο φως κάποια απ’ αυτά που συνέβησαν.

Εδώ, ο θάνατος πάντα και πανταχού παρών. Ως συστατικό, αναπόφευκτο, της ζωής. Κι οι συνέπειες του που μπορεί να κρατούν περισσότερο κι από μια ζωή, κληρονομιά μεταβιβάσιμη που οι παραλήπτες της δεν έχουν το δικαίωμα της μη αποδοχής.

Τα 63 κείμενα της συλλογής απλώνονται στον χώρο και τον χρόνο. Πάνε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, περπατούν στον ημαθιώτικο κάμπο, σκαρφαλώνουν στα βουνά που περιζώνουν την πόλη. Ακολουθούν τα βήματα των ανθρώπων που ζύμωσαν την γη με τα πόδια και τα χέρια τους, που την πότισαν με το αίμα τους, πολλοί απ’ αυτούς πρόωρα και άδικα. Παρόλο που ο χρόνος ξεπερνά το μήκος ενός αιώνα, δεν χάνεται η συνέχεια του, αλλά φαίνεται σαν όλα αυτά τα πλάσματα, οι πρωταγωνιστές των ιστοριών, ως σώμα ή πνεύμα, να ενώνουν τα χέρια τους, σαν να σπρώχνει το ένα το άλλο για ν’ ανέβουν τα σκαλιά που οδηγούν στο μέλλον. Και πορεύονται, έτσι που φτάνοντας στην τελευταία λέξη του βιβλίου έχεις την αίσθηση πως τίποτα δεν τελείωσε, αλλά ότι διαβάζοντας το είδες απλώς ένα μόνο μέρος μιας συνέχειας. Μιας συνέχειας που πολλές φορές και συνήθως οι ίδιες οι πόλεις ξεχνούν, αλλά ευτυχώς υπάρχουν οι αμετανόητοι σαν τον Καισαρίδη για να τους την υπενθυμίζουν.

Τα 63 κείμενα της συλλογής απλώνονται στον χώρο και τον χρόνο. Πάνε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, περπατούν στον ημαθιώτικο κάμπο, σκαρφαλώνουν στα βουνά που περιζώνουν την πόλη.

Οι ήρωες του, συγγενείς, φίλοι, γνωστοί, αλλά και μακρινές φιγούρες που φτάνουν σ’ αυτόν μέσω κάποιων διηγήσεων. Δεν χρειάζεται περισσότερα. Δεν έχει ανάγκη πολλά. Οι φωνές, οι θόρυβοι, τα κρωξίματα πουλιών, κάποια καμπανάκια που ηχούν, σχεδόν, ανεπαίσθητα, το μαύρο ρούχο του πένθους, ο λόγος που δόθηκε και κρατήθηκε, κερί αναμμένο, για μια ζωή, πλάθουν τις ιστορίες του Καισαρίδη.

Ιστορίες που όλες, ακόμα και αυτήν που αρθρώνεται σε μια και μόνο πρόταση, «Τη μέρα που μπήκαν οι Ιταλοί, μια χωριανή τούς είδε ξαφνικά μπροστά της μες στο πλυσταριό». («Πλυσταριό», σελ. 56) μοιάζουν να ‘χουν ζυγιστεί και μετρηθεί για να απλωθούν σε τόσες σελίδες όσες κατέλαβαν τελικά. Από εκεί και πέρα αναλαμβάνει ο αναγνώστης, αφού ο συγγραφέας κατάφερε να του δώσει ό,τι και όσα χρειάζεται για να τρέξει πιο πέρα την ιστορία, να την ανοίξει και να την απλώσει όσο εκείνος θέλει. Να την κάνει δική του.

veroia palia

Κάλλιστα ως πετυχημένη συγγραφική τεχνική μπορεί να λογισθεί αυτή του Καισαρίδη. Τεχνική που εμπεριέχει αίσθηση του μέτρου, αποδοχή πως στη δική σου αλήθεια πάντα υπάρχει θέση και για την αλήθεια των άλλων και πάνω απ’ όλα κόπο. Κόπο για να συμπτυχθούν και να συμπυκνωθούν τα όποια ερεθίσματα για να λειτουργήσουν σαν τον καρπό που πρέπει να ξεφλουδίσεις πολλά στρώματα του για να φτάσεις στο μεδούλι του, για να τον γευτείς μέχρι τέλους.

Στη γραφή του, σταθερή αξία η ελλειπτικότητα της. Είτε ξανοίγεται στις περιγραφές του, είτε μαζεύεται, ανοίγοντας άλλοτε ολόκληρο ένα παράθυρο και άλλοτε μόνο μια γρίλια.

Ο προφορικός λόγος, δύσκολος πάντα ν’ αποτυπωθεί σ’ ένα κείμενο, μεταφέρεται ζωντανός, πειστικός, ρέων. Τον ακούς.

«Τότε, που δεν γνωρίζαμε, η ομορφιά ήταν παντού». (σελ. 185).

Η τελευταία φράση του διηγήματος «Δύο άγνωστες λέξεις». Γυρνάς την σελίδα για να επιστρέψεις αμέσως. Είναι οι δικές σου μνήμες που προσκαλεσμένες απ’ την φράση του συγγραφέα σε τραβούν πίσω. Είναι η δύναμη του καλού κειμένου που δεν σε βάζει σε έναν δρόμο, αλλά σου υπενθυμίζει πως η όποια επιλογή κάνεις είναι δική σου. Αρκεί να την κάνεις.

veroia palia 2

Ο Καισαρίδης, όπως ομολογεί και ο ίδιος, αξιοποιεί στα κείμενα του και ορισμένα δάνεια σπουδαίων δημιουργών όπως ο Νίκος Μπακόλας, η Κική Δημουλά, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Με μέτρο κι αυτά. Αντλώντας έμπνευση, αποφεύγοντας την μίμηση.

kedros kaisaridis ores aiores«Πηγή είναι ο λόγος» είναι ο τίτλος ενός ντοκιμαντέρ του οποίου το σενάριο και την σκηνοθεσία ανέλαβε ο Γιάννης Καισαρίδης και παρήγαγε η Δημοτική Βιβλιοθήκη Βέροιας. Θέμα του η προσπάθεια να αποκαλυφθεί η πόλη. Να μιλήσει. Ένα οπτικοακουστικό δημιούργημα προάγγελος και προπομπός της συλλογής διηγημάτων Ώρες αιώρες. Μιας συλλογής όπου και εδώ πηγή είναι ο λόγος. Μια πηγή που μοιάζει αστείρευτη.

«Πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε –στην πόλη, γύρω μας– την ιερότητα του βλέμματος με όλον αυτό τον ορυμαγδό που μας περιβάλλει και μας διαλύει; Τη διείσδυση στις εσωτερικότερες πτυχές του είναι των πραγμάτων και όχι στην κολακεία του φαίνεσθαι; Πώς θα καταφέρω να παρατηρώ μέσα στην πόλη τα πράγματα γύρω μου να διαστέλλονται και να συστέλλονται και, ακολουθώντας τη μυστική ζωή τους, να βρίσκω – και να εφευρίσκω- την ουσία τους και τα ερεθίσματα τους, την αρχέγονη ιερότητα τους με τη βοήθεια του ονείρου και της φαντασίας;» (Σελ. 114)

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Μετέωρη γυναίκα» (εκδ. Διάπλαση).

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

«Η επίσκεψη» της Εύας Στάμου (κριτική) – Γυναίκες της διπλανής πόρτας

Για τη συλλογή διηγημάτων της Εύας Στάμου «Η επίσκεψη» (εκδ. Αρμός). « Δεν μας είναι άγνωστες, δεν πρόκειται να μας διηγηθούν κάτι που ενδεχομένως δεν έχουμε φανταστεί ή δεν έχουμε ξανακούσει. Είναι αυτό που συνηθίζουμε να λέμε "γυναίκες της διπλανής πόρτας"». Στην κεντρική εικόνα, ο πίνακας του Edgar Degas «Γυναίκα...

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

«Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» της Αγλαΐας Μπλιούμη (κριτική) – Διαδρομές ανάμεσα σε δυο κόσμους

Για το μυθιστόρημα της Αγλαΐας Μπλιούμη «Αποχαιρέτα την τη Στουτγάρδη, Αστυάνακτα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία μεταναστών στο Μόναχο το 1960.

Γράφει ο Ανδρέας Καρακίτσιος

Πρόκειται για ένα λογοτ...

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

«Χρυσός κήπος, Άλτιν μπαχτσεσί» της Λίνας Φυτιλή (κριτική) – Μια μυθιστορηματική αφήγηση για τον πρώτο κτηνοτροφικό σύλλογο

Για το μυθιστόρημα της Λίνας Φυτιλή «Χρυσός κήπος, Άλτσιν μπαχτσεσί» (εκδ. Εστία). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία ©  Κώστας Μπαλάφας / Αρχείο Κ. Μπουμπουρή. 

Γράφει ο Μάνος Κοντολέων

Η ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ