baladeur

Για τη συλλογή με πεζά του Γιάννη Καισαρίδη «Ώρες αιώρες», η οποία  κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Στην κεντρική εικόνα, η παλιά εβραϊκή συνοικία της Βέροιας. 

Του Μιχάλη Πιτένη

«… η πόλη δεν μιλάει για το παρελθόν της, το περιέχει στις γραμμές ενός χεριού, γραμμένο σε γωνιές δρόμων, σε γρίλιες παραθύρων, στις κουπαστές των κλιμακοστασίων, στις αντένες των αλεξικέραυνων, στα κοντάρια των λαβάρων, το κάθε κομμάτι χαραγμένο με την σειρά του από γρατζουνίσματα, πριονίσματα, εγκοπές, βίαια χτυπήματα». (Ίταλο Καλβίνο - Οι αόρατες πόλεις)

Εδώ, η πόλη δεν είναι μυθική, ούτε αόρατη. Είναι η Βέροια. Κι εκείνος που μιλά για το παρελθόν της, ο Γιάννης Καισαρίδης μέσα από τα 63 κείμενα που συναρθρώνουν την νέα συλλογή διηγημάτων του Ώρες αιώρες. Παρασυρμένος απ’ το κύμα των αναμνήσεων και ψηλαφίζοντας παλιά σημάδια, πασχίζει να φέρει το παρελθόν στο παρόν, να το διατηρήσει και για το μέλλον. Για να μην λησμονηθεί, καθώς φαίνεται πως ο συγγραφέας ανησυχεί πάρα πολύ για όσα μπορεί να χαθούν και να λυπάται για όσα χάθηκαν ή αφέθηκαν να χαθούν. Απέναντι στη λήθη μάχεται με τα κείμενα του, όχι μόνο στις πρόσφατες Ώρες αιώρες του αλλά σχεδόν σ’ όλα τα έργα του.

Διάλογος με τη μνήμη

Εδώ, ένας, ακόμα, διάλογος του με τη μνήμη. Την συλλογική, την ατομική. Μέσα απ’ όσα αφουγκράζεται, όσα ανακαλύπτει και ξετρυπώνει, σκαλίζοντας απόμερες, μισοσκότεινες, ξεχασμένες, γωνιές, αποθησαυρίζοντας υλικό που γίνεται λέξεις. Λέξεις που δημιουργούν εικόνες. Εικόνες που φέρνουν στο φως κάποια απ’ αυτά που συνέβησαν.

Εδώ, ο θάνατος πάντα και πανταχού παρών. Ως συστατικό, αναπόφευκτο, της ζωής. Κι οι συνέπειες του που μπορεί να κρατούν περισσότερο κι από μια ζωή, κληρονομιά μεταβιβάσιμη που οι παραλήπτες της δεν έχουν το δικαίωμα της μη αποδοχής.

Τα 63 κείμενα της συλλογής απλώνονται στον χώρο και τον χρόνο. Πάνε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, περπατούν στον ημαθιώτικο κάμπο, σκαρφαλώνουν στα βουνά που περιζώνουν την πόλη. Ακολουθούν τα βήματα των ανθρώπων που ζύμωσαν την γη με τα πόδια και τα χέρια τους, που την πότισαν με το αίμα τους, πολλοί απ’ αυτούς πρόωρα και άδικα. Παρόλο που ο χρόνος ξεπερνά το μήκος ενός αιώνα, δεν χάνεται η συνέχεια του, αλλά φαίνεται σαν όλα αυτά τα πλάσματα, οι πρωταγωνιστές των ιστοριών, ως σώμα ή πνεύμα, να ενώνουν τα χέρια τους, σαν να σπρώχνει το ένα το άλλο για ν’ ανέβουν τα σκαλιά που οδηγούν στο μέλλον. Και πορεύονται, έτσι που φτάνοντας στην τελευταία λέξη του βιβλίου έχεις την αίσθηση πως τίποτα δεν τελείωσε, αλλά ότι διαβάζοντας το είδες απλώς ένα μόνο μέρος μιας συνέχειας. Μιας συνέχειας που πολλές φορές και συνήθως οι ίδιες οι πόλεις ξεχνούν, αλλά ευτυχώς υπάρχουν οι αμετανόητοι σαν τον Καισαρίδη για να τους την υπενθυμίζουν.

Τα 63 κείμενα της συλλογής απλώνονται στον χώρο και τον χρόνο. Πάνε μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, περπατούν στον ημαθιώτικο κάμπο, σκαρφαλώνουν στα βουνά που περιζώνουν την πόλη.

Οι ήρωες του, συγγενείς, φίλοι, γνωστοί, αλλά και μακρινές φιγούρες που φτάνουν σ’ αυτόν μέσω κάποιων διηγήσεων. Δεν χρειάζεται περισσότερα. Δεν έχει ανάγκη πολλά. Οι φωνές, οι θόρυβοι, τα κρωξίματα πουλιών, κάποια καμπανάκια που ηχούν, σχεδόν, ανεπαίσθητα, το μαύρο ρούχο του πένθους, ο λόγος που δόθηκε και κρατήθηκε, κερί αναμμένο, για μια ζωή, πλάθουν τις ιστορίες του Καισαρίδη.

Ιστορίες που όλες, ακόμα και αυτήν που αρθρώνεται σε μια και μόνο πρόταση, «Τη μέρα που μπήκαν οι Ιταλοί, μια χωριανή τούς είδε ξαφνικά μπροστά της μες στο πλυσταριό». («Πλυσταριό», σελ. 56) μοιάζουν να ‘χουν ζυγιστεί και μετρηθεί για να απλωθούν σε τόσες σελίδες όσες κατέλαβαν τελικά. Από εκεί και πέρα αναλαμβάνει ο αναγνώστης, αφού ο συγγραφέας κατάφερε να του δώσει ό,τι και όσα χρειάζεται για να τρέξει πιο πέρα την ιστορία, να την ανοίξει και να την απλώσει όσο εκείνος θέλει. Να την κάνει δική του.

veroia palia

Κάλλιστα ως πετυχημένη συγγραφική τεχνική μπορεί να λογισθεί αυτή του Καισαρίδη. Τεχνική που εμπεριέχει αίσθηση του μέτρου, αποδοχή πως στη δική σου αλήθεια πάντα υπάρχει θέση και για την αλήθεια των άλλων και πάνω απ’ όλα κόπο. Κόπο για να συμπτυχθούν και να συμπυκνωθούν τα όποια ερεθίσματα για να λειτουργήσουν σαν τον καρπό που πρέπει να ξεφλουδίσεις πολλά στρώματα του για να φτάσεις στο μεδούλι του, για να τον γευτείς μέχρι τέλους.

Στη γραφή του, σταθερή αξία η ελλειπτικότητα της. Είτε ξανοίγεται στις περιγραφές του, είτε μαζεύεται, ανοίγοντας άλλοτε ολόκληρο ένα παράθυρο και άλλοτε μόνο μια γρίλια.

Ο προφορικός λόγος, δύσκολος πάντα ν’ αποτυπωθεί σ’ ένα κείμενο, μεταφέρεται ζωντανός, πειστικός, ρέων. Τον ακούς.

«Τότε, που δεν γνωρίζαμε, η ομορφιά ήταν παντού». (σελ. 185).

Η τελευταία φράση του διηγήματος «Δύο άγνωστες λέξεις». Γυρνάς την σελίδα για να επιστρέψεις αμέσως. Είναι οι δικές σου μνήμες που προσκαλεσμένες απ’ την φράση του συγγραφέα σε τραβούν πίσω. Είναι η δύναμη του καλού κειμένου που δεν σε βάζει σε έναν δρόμο, αλλά σου υπενθυμίζει πως η όποια επιλογή κάνεις είναι δική σου. Αρκεί να την κάνεις.

veroia palia 2

Ο Καισαρίδης, όπως ομολογεί και ο ίδιος, αξιοποιεί στα κείμενα του και ορισμένα δάνεια σπουδαίων δημιουργών όπως ο Νίκος Μπακόλας, η Κική Δημουλά, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης. Με μέτρο κι αυτά. Αντλώντας έμπνευση, αποφεύγοντας την μίμηση.

kedros kaisaridis ores aiores«Πηγή είναι ο λόγος» είναι ο τίτλος ενός ντοκιμαντέρ του οποίου το σενάριο και την σκηνοθεσία ανέλαβε ο Γιάννης Καισαρίδης και παρήγαγε η Δημοτική Βιβλιοθήκη Βέροιας. Θέμα του η προσπάθεια να αποκαλυφθεί η πόλη. Να μιλήσει. Ένα οπτικοακουστικό δημιούργημα προάγγελος και προπομπός της συλλογής διηγημάτων Ώρες αιώρες. Μιας συλλογής όπου και εδώ πηγή είναι ο λόγος. Μια πηγή που μοιάζει αστείρευτη.

«Πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε –στην πόλη, γύρω μας– την ιερότητα του βλέμματος με όλον αυτό τον ορυμαγδό που μας περιβάλλει και μας διαλύει; Τη διείσδυση στις εσωτερικότερες πτυχές του είναι των πραγμάτων και όχι στην κολακεία του φαίνεσθαι; Πώς θα καταφέρω να παρατηρώ μέσα στην πόλη τα πράγματα γύρω μου να διαστέλλονται και να συστέλλονται και, ακολουθώντας τη μυστική ζωή τους, να βρίσκω – και να εφευρίσκω- την ουσία τους και τα ερεθίσματα τους, την αρχέγονη ιερότητα τους με τη βοήθεια του ονείρου και της φαντασίας;» (Σελ. 114)

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΤΕΝΗΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, το μυθιστόρημα «Μετέωρη γυναίκα» (εκδ. Διάπλαση).

politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

«Χορός στα ποτήρια» της Γεωργίας Τάτση (κριτική) – Δύο καλογραμμένες νουβέλες με ιστορικές και πολιτικές ρίζες

Για την επανακυκλοφορία του βιβλίου της Γεωργίας Τάτση «Χορός στα ποτήρια» (εκδ. Βακχικόν, δύο νουβέλες). Κεντρική εικόνα: Φωτογραφία από την ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Θίασος» (1974-’75) 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Iεροτελεστικός από τη...

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

«Η λίμπιντο των αγγέλων» του Νίκου Μάντζιου (κριτική) – Όταν η τέχνη ευαισθητοποιεί

Για το μυθιστόρημα του Νίκου Μάντζιου «Η λίμπιντο των αγγέλων» (εκδ. Γραφή).

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Για μας τους κριτικούς δεν πρέπει να παίζει ρόλο το όνομα του συγγραφέα: αν είναι γνωστός με περγαμηνές στο ενεργητικό του, δεν σημαίνει ...

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

«Ένα κομμάτι χαρτί» του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη (κριτική) – Ένα διαφορετικό μυθιστόρημα για τη μαυρίλα του Εμφυλίου

Για το μυθιστόρημα του Δημήτρη (Τάκη) Φραγκούλη «Ένα κομμάτι χαρτί» (εκδ. Αλεξάνδρεια). Κεντρική εικόνα: © Roman Kraft (Unsplash). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Το μόνο που αλλάζει είναι το παρελθόν, όλες οι άλλ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ