beat_4
Αναγνωρισμένες μούσες, λησμονημένες δημιουργοί

Οι γυναίκες αποτελούσαν περιθωριοποιημένη ομάδα μέσα στον περιθωριοποιημένο κύκλο των μπιτ, αλλά δεν ήταν λιγότερο σημαντικές

Της Χίλντας Παπαδημητρίου

Και να που διαβάζω ξανά για το ταξίδι σου στην Ινδία /
Με τον Γκάρυ Σνάιντερ και τον Πήτερ Ορλόφσκι. Τελεία. /
Ποιος έβγαλε τη φωτογραφία όπου οι τρεις σας /
Στέκεστε με φόντο τα μοδάτα Ιμαλάια; /
Η αρκούδα;
 
(Τζοάν Κάιγκερ, Μια κακία για τον Άλεν, «The Again: Poems 1989-2000»)

Η Ιστορία μοιάζει να έχει ξεχάσει τις γυναίκες της Γενιάς των Μπιτ. Όταν αναφερόμαστε σ’ αυτή, φανταζόμαστε μια παρέα νέων, ή λιγότερο νέων, λευκών που έγραφαν, έπιναν, ταξίδευαν και μιλούσαν με φρενήρεις ρυθμούς, ενώ στο φόντο σιωπηλές κοπέλες ντυμένες στα μαύρα (όπως σημειώνει η  Ρόνα Τζόνσον στη συλλογή δοκιμίων για τις γυναίκες μπιτ) τις παρατηρούσαν με θαυμασμό και φθόνο. Ωστόσο, η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική και δεν εξαντλείται στην εξαίρεση της Νταϊάν ντι Πρίμα: η Μαρντού Φοξ στους «Υποχθόνιους» του Κέρουακ αποτελεί σύμβολο των γυναικών μπιτ όπως τις περιγράφει η Μπρέντα Νάιτ στο«Women of the Beat Generation»: «Οι γυναίκες των μπιτ ήταν φτιαγμένες από την ίδια στόφα με τους άνδρες: άφοβες, θυμωμένες, ριψοκίνδυνες, υπερβολικά έξυπνες, ανήσυχες, έξω από τις κοινωνικές συμβάσεις: έκαναν αποκοτιές, σεξ και λάθη, έγραφαν ποίηση και ιστορία. Δεν φοβούνταν να λερωθούν [...], μούσες συγγραφέων και συγγραφείς οι ίδιες που εξύφαιναν μαγείες αλλάζοντας τον κόσμο...».

Για τη συμβολή των γυναικών οι μπιτ διαφωνούν μεταξύ τους: μισογυνία, ομοφυλοφιλία και αποθέωση του οιδιποδείου. Ο Γκίνσμπεργκ είχε δηλώσει ότι, για να μην υπάρχουν γυναίκες στον κύκλο τους, σήμαινε ότι καμία δεν ήταν αρκετά ταλαντούχα, ενώ ο Γκρέγκορι Κόρσο επέμενε ότι υπήρχαν πολλές σημαντικές μπιτ ποιήτριες: ανάμεσά τους, η γερμανικής καταγωγής Ρουθ Γουάις, που ο Κέρουακ και ο Κόρσο γνώρισαν στο Μπιγκ Σουρ. To σίγουρο είναι ότι οι γυναίκες αποτελούσαν μια περιθωριοποιημένη ομάδα μέσα στον ήδη beat_4_bπεριθωριοποιημένο κύκλο των μπιτ: στη δεκαετία του ’50  η συντηρητική αμερικανική κοινωνία δεν επέτρεπε στις γυναίκες να ζήσουν και να γράψουν όπως οι άνδρες. Τραγικό παράδειγμα η Ελίζ Κόουεν (σύντροφος του Γκίνσμπεργκ για σύντομο διάστημα), η οποία δεν πρόλαβε να εκδώσει τα ποιήματά της, αφού η πλούσια εβραϊκή οικογένειά της την έκλεισε σε ψυχιατρείο, όταν αποπειράθηκε να ζήσει την αντισυμβατική ζωή των μπιτ. Καταρρακωμένη από τα ηλεκτροσόκ, η Κόουεν αυτοκτόνησε πριν κλείσει τα 30 της χρόνια. Η Κόουεν είναι ένα από τα κεντρικά πρόσωπα του αυτοβιογραφικού βιβλίου της Τζόις Τζόνσον «Minor Characters», που σκιαγραφεί τους «δευτερεύοντες χαρακτήρες» των μπιτ, τις γυναίκες. Η Τζόνσον γράφει: «Στη σκηνή beat η καλλιτεχνική συμμετοχή των γυναικών ήταν ελάχιστη. Η αληθινή επικοινωνία περιοριζόταν  μεταξύ ανδρών, οι γυναίκες παρακολουθούσαν απλώς […]. Κρατούσες το στόμα σου κλειστό, κι αν ήσουν έξυπνη και σ’ ενδιέφεραν όσα λέγονταν, έπιανες ό,τι μπορούσες. Ήταν μια άκρως ανδρική αισθητική».

Ένα μέρος αυτών των γυναικών ανέλαβε την καταγραφή και την αποτίμηση της ιστορίας του κινήματος και του τρόπου ζωής των δημιουργών του. Το αποτέλεσμα είναι ένα πλήθος αυτοβιογραφικών βιβλίων, όπως το «Heart Beat» και το «Off the Road» της Κάρολιν Κάσαντι, το «How I Became Hattie Jones» της Χέτι Τζόουνς (συντρόφου του Αφροαμερικανού ποιητή Λιρόι Τζόουνς και συνεκδότριας του Totem Press), το «Baby Driver» της Τζαν Κέρουακ, κόρης του Κέρουακ, το «Troia: The Mexican Memoir» της Μπόνι Μπρέμσερ, συζύγου του Ρόι Μπρέμσερ, ή το «You’ll Be Okay» της Ίντι Πάρκερ, πρώτης συζύγου του Κέρουακ. Σε όλα αυτά τα απομνημονεύματα (κυρίως στο «Nobody’s Wife: The Smart Aleck and the King of Beats» της Τζόαν Χάβερτι) οι άνδρες μπιτ απεικονίζονται παραδοσιακοί και αμφίσημοι σε ό,τι αφορά τον ρόλο των γυναικών, ενώ η «επαναστατικότητά» τους απομυθοποιείται.

Από τον ευρύτερο κύκλο των μπιτ φαίνεται να εξέχει η Τζόαν Βόλμερ, η αυτοκαταστροφική σύζυγος του Γουίλιαμ Μπάροουζ, η οποία, παρότι δεν έγραψε ποτέ η ίδια, επηρέασε τους πρώτους μπιτ

Από τον ευρύτερο κύκλο των μπιτ φαίνεται να εξέχει η Τζόαν Βόλμερ, η αυτοκαταστροφική σύζυγος του Γουίλιαμ Μπάροουζ, η οποία, παρότι δεν έγραψε ποτέ η ίδια, επηρέασε τους πρώτους μπιτ. Το διαμέρισμά της στο Άπερ Γουέστ Σάιντ ήταν το σημείο συνάντησής τους στα μέσα της δεκαετίας του ’40: εκεί γνώρισε τον Μπάροουζ. Το ιντερνετικό περιοδικό «Beatdom» γράφει (ειρωνικά άραγε ή σοβαρά;) ότι ο Μπάροουζ στρώθηκε στο γράψιμο από τότε που σκότωσε τη Βόλμερ, παριστάνοντας τον Γουλιέλμο Τέλο. Μια εξίσου σημαντική γυναίκα της Beat Generation είναι η ποιήτρια Νταϊάν ντι Πρίμα, η οποία αποτελεί γέφυρα ανάμεσα στους μπιτ και στους χίπις, καθώς και ανάμεσα στους καλλιτέχνες της Ανατολικής και της Δυτικής Ακτής. Αντισυμβατική όσο οι άνδρες μπιτ (έχει πέντε παιδιά από τέσσερις διαφορετικούς άνδρες, διαφορετικών εθνοτήτων), έχει γράψει, εκτός από ποιητικές συλλογές, το ερωτικό χρονικό της γνωριμίας της με τους μπιτ στο «Memoirs of a Beatnik».

Αρκετές ποιήτριες συναντάμε στη δεύτερη γενιά των μπιτ, στη δεκαετία του ’60, οι οποίες έχουν επηρεαστεί τόσο από την Αναγέννηση του Σαν Φρανσίσκο όσο και από την ποιητική σχολή του Μπλακ Μάουντεν. Οι πιο γνωστές είναι η Ντενίζ Λέβερτοβ, η Τζoάν Κάιγκερ, η Χάριετ Σόμερς-Ζέρλινγκ, η Λενόρ Καντέλ και οι (αρκετά νεότερες) Τζανίν Πόμι Βέγκα και Ανν Γουόλντμαν (από την ομάδα πειραματικής ποίησης «Outsider» της Νέας Υόρκης).

Πολύ σημαντική στην καταγραφή και στην αποτίμηση του έργου των μπιτ είναι η προσφορά της Ανν Τσάρτερς, η οποία άρχισε να συλλέγει εκδόσεις των έργων τους από τότε που ήταν φοιτήτρια. H Tσάρτερς έγραψε την πρώτη μετά θάνατο βιογραφία του Κέρουακ και τις πιο εμπεριστατωμένες μελέτες και συλλογές έργων των μπιτ (π.χ. «The Portable Beat Reader»).

Το σίγουρο είναι ότι ο Έλληνας αναγνώστης θα δυσκολευτεί να πάρει θέση για την αξία των γυναικών της Beat Generation, αφού σχεδόν κανένα αυτοτελές έργο τους δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά. Δείγματα δουλειάς τους βρίσκονται μόνο σε ανθολογίες, ενώ κυκλοφορεί και μια επιλογή ποιημάτων της Ντενίζ Λέβερτοβ.

Χίλντα Παπαδημητρίου 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ελληνική Βιβλιογραφία Βeat

Ελληνική Βιβλιογραφία Βeat

Ελληνική Βιβλιογραφία Βeat 

Επιμέλεια Κωστής Αρβανίτης

 

 

 

  ...

Οι Beat στην Ελλάδα

Οι Beat στην Ελλάδα

Όταν ο Γκίνσμπεργκ πήγε ν’ ακούσει τον Τσιτσάνη και την Πόλυ Πάνου.

Του Κωστή Αρβανίτη

«Κοιτ...

«Τhe sea is my brother»

«Τhe sea is my brother»

Προδημοσίευση από το χαμένο, μέχρι πρόσφατα, πρώτο βιβλίο του Τζακ Κέρουακ «Τhe sea is my brother», που θα εκδοθεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη, σε μετά...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ