alt

Μεταφραστές και επιμελητές αποκαλύπτουν τις διαδρομές μέσα από τις οποίες προσέγγισαν τη γλώσσα, το ύφος ή και την οικονομία ενός βιβλίου με το οποίο δούλεψαν πρόσφατα και μοιράζονται μαζί μας τα μυστικά του εργαστηρίου τους. Φιλοξενούμενη, η μεταφράστρια Κωνσταντίνα Ευαγγέλου με αφορμή τη μετάφραση του βιβλίου του Nicola Gardini, Μια απαραίτητη βιβλιοθήκη. Πενήντα δύο κλασικά έργα της Ιταλικής Λογοτεχνίας. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις University Studio Press.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είμαι ερασιτέχνης μεταφράστρια –το επίθετο «ερασιτέχνης» ας εκληφθεί ως συνώνυμο αυτού που εργάζεται αντλώντας ευδιαθεσία και αρέσκεια–, επομένως δεν έχω καμιά ιδιαίτερη θεωρητική μεταφρασεολογική σκευή: αυτό εξασφαλίζει την απαραίτητη για μένα αίσθηση ελευθερίας που όμως θέλω να πιστεύω πως δεν προσομοιάζει με την αυθαιρεσία ή τον ετσιθελικό αυτοσχεδιασμό. Με έχουν ελκύσει ώς τώρα κείμενα διαφορετικά και ετερόκλητα ως προς το είδος, το ύφος, τη θεματολογία και το περιεχόμενο –λίγα μυθιστορήματα, μερικά κόμικς και εσχάτως δοκίμια–. Η προαίρεσή μου πάντα είναι να καταστήσω τα κείμενα κοινό κτήμα έτσι που καλοδεχούμενοι πρόσφυγες να ταξιδέψουν, διανοίγοντας τους ορίζοντες ανάμεσα στα σύνορα, και να βρουν νεόδμητες φιλόξενες κατοικίες.

Γραμμένο αντι-ακαδημαϊκά, χωρίς ίχνος διδακτισμού και έχοντας ως πρόταγμα τη σύνθεση-σύμπτυξη-αποτύπωση της ιταλικής «εθνικής» ταυτότητας αποτέλεσε ένα unicum με το οποίο ήθελα να αναμετρηθώ· το γεγονός πως η μελέτη αυτή διατρέχει εμβριθώς την ανά τους αιώνες ιταλική γραμματολογία κάνοντας στάσεις σε αντιπροσωπευτικά κλασικά –όχι πάντα αμιγώς λογοτεχνικά– έργα ανασυνθέτοντας τον ιστό της, μου φάνηκε τόσο δελεαστικό που θέλησα να το μοιραστώ στη μητρική γλώσσα όπως θα διηγιόμουνα με ζέση μια αξιομνημόνευτη προσωπική ιστορία στον καλύτερό μου φίλο.

Το να καταπιαστώ με το δοκιμιακό Μια απαραίτητη βιβλιοθήκη του Νικόλα Γκαρντίνι[1] ήταν πράξη φυσική, αυθόρμητη και παρορμητική που με κυρίευσε απ’ τις πρώτες κιόλας αράδες της ανάγνωσης: γραμμένο αντι-ακαδημαϊκά, χωρίς ίχνος διδακτισμού και έχοντας ως πρόταγμα τη σύνθεση-σύμπτυξη-αποτύπωση της ιταλικής «εθνικής» ταυτότητας αποτέλεσε ένα unicum με το οποίο ήθελα να αναμετρηθώ· το γεγονός πως η μελέτη αυτή διατρέχει εμβριθώς την ανά τους αιώνες ιταλική γραμματολογία κάνοντας στάσεις σε αντιπροσωπευτικά κλασικά –όχι πάντα αμιγώς λογοτεχνικά– έργα ανασυνθέτοντας τον ιστό της, μου φάνηκε τόσο δελεαστικό που θέλησα να το μοιραστώ στη μητρική γλώσσα όπως θα διηγιόμουνα με ζέση μια αξιομνημόνευτη προσωπική ιστορία στον καλύτερό μου φίλο. Αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, μια οιονεί Ιστορία της ιταλικής λογοτεχνίας ολότελα άμοιαστη με όσες έχω διαβάσει, και έχω διαβάσει αρκετές: ο συγγραφέας στο εισαγωγικό σημείωμα εξομολογείται πως έγραψε το κάθε δοκίμιο σχεδόν απνευστί, με ελάχιστες επεξηγηματικές σημειώσεις και παραπομπές, αφήνοντας ελεύθερες τις ανεπεξέργαστες εντυπώσεις του μετά το πέρας της ανάγνωσης του εκάστοτε έργου. Προς επίρρωση της μεθόδου αυτής μάς θυμίζει πως θαυμάζει απεριόριστα τον τρόπο σύλληψης και συγγραφής του έργου Μίμησις του Έ. Άουερμπαχ.   

Το Μια απαραίτητη βιβλιοθήκη είναι το πρώτο έργο του Γκαρντίνι που μεταφράζω. Έχοντας όμως διαβάσει τα άπαντά του γνώριζα καλά το ύφος και τις τεχνοτροπίες· αυτό, βεβαίως, δε σημαίνει πως μπορούσα ευχερώς να τα αποδώσω.

H μετάφραση ενός δοκιμιακού έργου ίσως θεωρείται in primis ευκολότερη διαδικασία από τη μετάφραση ενός λογοτεχνικού κειμένου· ο λόγος είναι γλωσσικά σαφής, το ίδιο ο ρυθμός και ο τόνος, δεν υποκρύπτεται η πολυσυζητημένη λογοτεχνικότητα, δε δυσχεραίνουν την αντιστοίχηση τα ποικίλα ρητορικά σχήματα.

Ανοίγω μια αναγκαία παρένθεση: η μετάφραση ενός δοκιμιακού έργου ίσως θεωρείται in primis ευκολότερη διαδικασία από τη μετάφραση ενός λογοτεχνικού κειμένου· ο λόγος είναι γλωσσικά σαφής, το ίδιο ο ρυθμός και ο τόνος, δεν υποκρύπτεται η πολυσυζητημένη λογοτεχνικότητα, δε δυσχεραίνουν την αντιστοίχηση τα ποικίλα ρητορικά σχήματα κ.ο.κ. Ωστόσο αυτή η προεισαγωγή δεν αναιρεί άλλα εγγενή χαρακτηριστικά που διακρίνουν το είδος.

Σύμφυτο χαρακτηριστικό του ιταλικού δοκιμιακού λόγου είναι το μακροπερίοδο που βρίθει από παρένθετα και εμβόλιμα συντάγματα· ως εκ τούτου προσπάθησα, όπου έκρινα, να ανακατανείμω το κείμενο μετριάζοντας και συντομεύοντάς το, κυρίως με τη διαφορετική χρήση της στίξης ή/και την αντιμετάθεση των προτάσεων, ώστε να αποδοθεί ένας προσιδιάζων στην ελληνική ρυθμός. Τούτο έγινε με τη μέγιστη προσοχή έτσι που η τελική διατύπωση να μην απομακρύνεται από το λεκτικό τού πρωτότυπου. Το σημαντικότερο μέλημά μου σε όποια μεταφραστική απόπειρα είναι να διατηρείται κατά το δυνατόν η πιστότητα, η κειμενική πνοή και η εγγύτητα στην ιδιοσυγκρασία του κειμένου-πηγή. Ή αλλιώς, όπως διδάσκει ο Έκο, «μια μετάφραση δεν πρέπει να λέει περισσότερα από όσα λέει το πρωτότυπο, ή μάλλον πρέπει να διατηρεί τις ίδιες επιφυλάξεις με το κείμενο-πηγή»[2]. Αυτή η θεώρηση απαντάει εμμέσως και στο δίλημμα «πιστή μετάφραση ή καλή μετάφραση» που θα σχολιάσω κάπως διεξοδικότερα παρακάτω. 

Το σημαντικότερο μέλημά μου σε όποια μεταφραστική απόπειρα είναι να διατηρείται κατά το δυνατόν η πιστότητα, η κειμενική πνοή και η εγγύτητα στην ιδιοσυγκρασία του κειμένου-πηγή. Ή αλλιώς, όπως διδάσκει ο Έκο, «μια μετάφραση δεν πρέπει να λέει περισσότερα από όσα λέει το πρωτότυπο, ή μάλλον πρέπει να διατηρεί τις ίδιες επιφυλάξεις με το κείμενο-πηγή».

Η μεγαλύτερη πρόκληση και συνάμα πρόσκομμα κατά τη μεταφραστική διαδρομή ήταν να αποδώσω παλιότερα, πεζά και ποιητικά, ιταλικά κείμενα, που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί εν είδει παραθεμάτων και που δεν είχαν ώς τώρα μεταφραστεί ποτέ. (Σημειώνω πως για όσα από τα 52 κλασικά έργα υπήρχαν ήδη δόκιμες μεταφράσεις στα ελληνικά τις χρησιμοποίησα  παραθέτοντας τα σχετικά στοιχεία). Πολύτιμη αρωγός υπήρξε η εξαιρετική ιταλίδα φιλόλογος Τζανφράνκα Στορνέλι που συνέδραμε παρέχοντάς μου, γι’ αυτές τις περιπτώσεις, μια πρώτη απόδοση που λειτούργησε σαν αφετηρία για την παραπέρα απ’ τη μεριά μου επεξεργασία. Είναι περιττό να περιγράψω το δέος που με συνείχε ενόσω επιδιδόμουν στην απόδοση παραθεμάτων από τον Ντ’ Ανούντσιο, τον Παρίνι, τον Αριόστο, τον Πολιτσιάνο, τον Βαζάρι και άλλους. Η κύρια μέριμνα ήταν να μεταφέρω τα συγκεκριμένα ανθολογημένα εδάφια προκειμένου να λειτουργούν και να δίνουν τις πληροφορίες που ο συγγραφέας, μέσω των εδαφίων αυτών, προτάσσει· με πανταχού παρούσα, με αδιάλειπτη τη συνειδητοποίηση πως η μεταφορά από μια γλώσσα σε μια άλλη δεν μπορεί να συμβεί χωρίς συνέπειες. Επιπρόσθετα ενώ στο πρωτότυπο δεν υπάρχουν, όπως προανάφερα, παρά ελάχιστες επεξηγηματικές σημειώσεις εγώ πρόσθεσα αρκετές σε μια προσπάθεια να βοηθήσω τον έλληνα αναγνώστη που ενδεχομένως έχει διαφορετικά γνωστικά εφόδια από αυτά του επαϊοντα της ιταλικής γραμματολογίας.  

Η κύρια μέριμνα ήταν να μεταφέρω τα συγκεκριμένα ανθολογημένα εδάφια προκειμένου να λειτουργούν και να δίνουν τις πληροφορίες που ο συγγραφέας, μέσω των εδαφίων αυτών, προτάσσει· με πανταχού παρούσα, με αδιάλειπτη τη συνειδητοποίηση πως η μεταφορά από μια γλώσσα σε μια άλλη δεν μπορεί να συμβεί χωρίς συνέπειες.

Ως γνωστόν οι πολιτισμοί δεν είναι (απολύτως) εφαπτόμενοι· ο μεταφραστής συνεπώς δε θα ’πρεπε να δαμάζει και να εξημερώνει το κείμενο-πηγή υπό την έννοια πως θα απαλείφει ό,τι φαντάζει ανοίκειο στη γλώσσα-στόχο αλλά να δουλεύει με σεβασμό και ευαισθησία τόσο ως προς το πρωτότυπο κείμενο όσο και ως προς τον αναγνώστη-αποδέκτη του μεταφραστικού έργου.

Καταλήγοντας επανέρχομαι στο διλημματικό άξονα «πιστή μετάφραση vs καλή μετάφραση». Γύρω απ’ το θέμα συχνά αποπνέεται ένας αέρας που σχετίζεται με την ανθρωπολογία των ερωτικών σχέσεων (που θέλω να πιστεύω πως είναι) εν πολλοίς ξεπερασμένος. Θαρρείς και υπάρχουν σχηματικά δύο τύποι γυναικών, η σύζυγος που περιμένει καρτερικά στην εστία αλλά είναι απογοητευτική ως ερωμένη και η φλογερή ερωμένη που, ωιμέ, ως σύντροφος της ζωής θα ήταν σκέτη καταστροφή· ή αντίστροφα θαρρείς και υπάρχουν δύο τύποι αντρών, ο αξιόπιστος αλλά φοβερά πληχτικός και ο γοητευτικός εραστής αλλά άπιστος και προδότης. Απεναντίας εγώ σκέφτομαι πως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά ούτε τόσο μανιχαϊστικά, και πως τόσο από τη ζωή όσο κι από τη μετάφραση μπορούμε να απαιτήσουμε κάτι περισσότερο.

Ας έχουμε πάντα κατά νου πως μια μετάφραση είναι ομόχρονα εκ νέου ανάγνωση και εκ νέου γραφή και δε θα είναι εφικτή μια απολύτως τέλεια μετα-γραφή του πρωτότυπου.

Θα όριζα επομένως την «πιστότητα» ως τη συνολική προσοχή προς όλες τις όψεις του κειμένου, και το μεταφραστή ως το διαμεσολαβητή που προσπαθεί να απο-δώσει τόσο τη σημασία όσο και το αποτέλεσμα, την πραγμάτωση του κειμένου-πηγή στην άλλη γλώσσα-στόχο. Κι αν θυμηθούμε τον Τζ. Στάινερ «Ο μεταφραστής λέγεται και "διερμηνέας". Προσπαθεί να μεταδώσει την αίσθηση της πηγής. Ο καθρέφτης κοιτάζει τον καθρέφτη, ανταλλάσσοντας όσο φως μπορεί»[3]. Τουτέστιν ας έχουμε πάντα κατά νου πως μια μετάφραση είναι ομόχρονα εκ νέου ανάγνωση και εκ νέου γραφή και δε θα είναι εφικτή μια απολύτως τέλεια μετα-γραφή του πρωτότυπου. Προσωπικά αν στο περίφημο σταυροδρόμι πρέπει να επιλέξω έναν τόπο για να βαδίσω, ο τόπος που αναμφίλεκτα επιλέγω είναι ο εγγύτερος στο πρωτότυπο.

[1] Nicola Gardini, Per una biblioteca indispensabile Cinquantadue classici della letteratura italiana, Giulio Einaudi, Torino 2011.
[2] Ουμπέρτο Έκο, Εμπειρίες μετάφρασης Λέγοντας σχεδόν το ίδιο, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003, μτφρ. Έφη Καλλιφατίδη, σ. 435.
[3] George Steiner, Errata, Εκδόσεις SCRIPTA, Αθήνα 2005, μτφρ. Σεραφείμ Βελέντζας, σ. 53.

altInfo
Η Κωνσταντίνα Ευαγγέλου είναι Δρ Κοινωνιολογίας της Λογοτεχνίας του Τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΠΘ (Μεταπτυχιακές σπουδές στη Συγκριτική Γραμματολογία). Εργάζεται ως αναπληρώτρια καθηγήτρια (Λέκτορας από το 2001) στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ. Αντικείμενο της διδασκαλίας και της ερευνητικής της δραστηριότητας είναι η ιταλική και ελληνική μεταπολεμική λογοτεχνική παραγωγή, ιδωμένη υπό το πρίσμα της «κοινωνιολογικής ανάγνωσης». Τα τελευταία χρόνια ασχολείται ερευνητικά και με το χώρο της μεταναστευτικής λογοτεχνίας, όπως η λογοτεχνική παραγωγή των αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα και την Ιταλία από το 1991 και μετά. Έχει δημοσιεύσεις σε περιοδικά κριτικής λογοτεχνίας και συλλογικούς τόμους.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δεν μεταφράζουμε λέξεις!

Δεν μεταφράζουμε λέξεις!

Του Κώστα Κουτσουρέλη

Έλεγα σε προηγούμενο άρθρο μου ότι συμβαίνει κάμποσες φορές αναγνώστες μιας μετάφρασης να έχουν ενστάσεις για την απόδοση της μιας ή της άλλης λέξης. Όσοι διαμαρτύρονται μάλιστα συνήθως έχουν και μια τριβ...

Τι κάνει ο μεταφραστής

Τι κάνει ο μεταφραστής

Tου Κώστα Κουτσουρέλη

Συμβαίνει συχνά. Ο μεταφραστής που μένει πιστός στη μορφή του πρωτότυπου ποιήματος, που κρατάει λ.χ. το μέτρο ή την ομοιοκαταληξία του, να δέχεται κριτική (καλόπιστη συνήθως) ότι προδίδει το «νόημά» του. ...

Για τη μετάφραση

Για τη μετάφραση

Του Γιώργου Βέη

Ο Ezra Pound, ως γνωστόν, αρεσκόταν να μεταφράζει Κομφούκιο από το σινικό πρωτότυπο χωρίς να ομιλεί ή να γράφει τη γλώσσα των μανδαρίνων. Πρόκειται για δήθεν μετάφραση, παρανόηση, παράφραση ή επινόηση κειμένου;
...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ