history of philosophy 700

Έξι καλά ή και κλασικά στο είδος τους βιβλία που μας συστήνουν τη φιλοσοφία και το φιλοσοφείν με πρωτότυπους τρόπους, επιζητώντας το ενδιαφέρον του ευρέως κοινού. 

Του Μύρωνα Ζαχαράκη

Κατά γενική ομολογία, η Φιλοσοφία είναι μια από τις πιο μπερδεμένες περιοχές του ανθρώπινου πνεύματος. «Αυτά είναι φιλοσοφίες», είναι μια φράση που ακούμε πολύ συχνά. Όσοι μάλιστα από μας έχουμε κάνει σπουδές Φιλοσοφίας, έχουμε εξοικειωθεί με τη χαρακτηριστικά δύσπιστα πρόσωπα των διαφόρων γνωστών μας όταν το μαθαίνουν. Είναι επίσης γεγονός ότι η Φιλοσοφία μοιάζει ακόμη για πολλούς μια σχετικά αχαρτογράφητη περιοχή, μια terra incognita, πιθανότατα λόγω της στρυφνής γλώσσας των εκπροσώπων της, σε συνδυασμό με τις διανοητικές λεπτολογίες που επιλέγει (ή αναγκάζεται) να χρησιμοποιεί. Αυτή είναι κυρίως που έχει δώσει στη φιλοσοφία τη φήμη ότι δεν είναι παρά ένα ανώφελο ψιλοκοσκίνισμα εννοιών χωρίς επαφή με την πραγματική ζωή.

Ακόμη και στη λογοτεχνία, ο ενημερωμένος αναγνώστης δε μπορεί να μην αναγνωρίσει σαφείς φιλοσοφικές επιρροές.

Κι όμως, αν η Φιλοσοφία είναι γενικά αντικείμενο φόβου, παραμένει πανταχού παρούσα. Διαβάζοντας ένα βιβλίο Κοινωνιολογίας, Ψυχολογίας, Πολιτικών ή Οικονομικών Επιστημών, μένει κανείς κατάπληκτος με το πόσες φιλοσοφικές έννοιες προϋποτίθενται και συζητούνται. Ακόμη και στη λογοτεχνία, ο ενημερωμένος αναγνώστης δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει τις σαφείς φιλοσοφικές επιρροές στην ποίηση του Σολωμού, του Καβάφη και του Khalil Gibran, ή στα μυθιστορήματα των Tolstoy, Dostoevsky, Kafka, Huxley, Pessoa και Καζαντζάκη. Το ίδιο συμβαίνει στο θέατρο αλλά και στον κινηματογράφο. Σύγχρονα και φαινομενικά πρωτότυπα κινήματα, οφείλουν τις ιδέες τους σε φιλοσοφικές διατυπώσεις στοχαστών που έζησαν αιώνες πριν. Τελευταία, παρουσιάζονται νέοι συσχετισμοί της Φιλοσοφίας με άλλους γνωστικούς κλάδους (Επιστημολογία, Φιλοσοφία της Πληροφορικής), ενώ με την τεχνολογία πυροδοτούνται συνεχώς νέα ηθικά διλήμματα. Όσο λοιπόν αποφεύγουμε τη Φιλοσοφία, τόσο εκείνη μας καταδιώκει.

the death of socrates

Γι’ αυτό και είναι ευτύχημα που τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί και μεταφραστεί στη γλώσσα μας αρκετά βιβλία με στόχο να παρουσιάσουν ορισμένες από τις σημαντικότερες ιδέες των φιλοσόφων στο ευρύ κοινό. Υπάρχουν μάλιστα ορισμένα, όχι πάρα πολλά είναι η αλήθεια, που η δομική αρτιότητα της μορφής τους μας συνεπαίρνει τόσο έντονα, ώστε να μην παρατηρούμε την καταλυτική επίδραση που έχουν πάνω μας οι ιδέες που εκφράζουν. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα δύο βιβλία του Γερμανού καθηγητή Robert Zimmer, Η πύλη των φιλοσόφων και Η νέα πύλη των φιλοσόφων, τα οποία επανεκδόθηκαν πρόσφατα από τις εκδόσεις Διόπτρα. Κάνοντας λόγο για μορφική αρτιότητα, θέλω να ξεκαθαρίσω πως δεν πρόκειται για λογοτεχνικά κείμενα, αν και ο αναγνώστης τους μπορεί εύκολα να αποκομίσει μια τέτοια εντύπωση καθώς τα διαβάζει. Συγκεκριμένα, καθένα από αυτά παρουσιάζει με σαφή και εύληπτο τρόπο μερικά από τα πιο κλασικά, διαχρονικά αλλά και στρυφνά κείμενα της Δυτικής φιλοσοφίας, από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι τον Martin Heidegger και τον Paul Feyerabend. Όχι μόνο κάθε ενότητα είναι αφοσιωμένη σε ένα κορυφαίο έργο της φιλοσοφικής γραμματείας, αλλά η παρουσίαση συνοδεύεται και από μια σύντομη έκθεση της ζωής του φιλοσόφου-συγγραφέα του, αναφέροντας τις επιρροές, την εκάστοτε εποχή και τις προσωπικές γνωριμίες που διαμόρφωσαν το συγκεκριμένο έργο του. Στο τέλος κάθε ενότητας υπάρχουν συνοπτικά οι επιδράσεις του εκάστοτε έργου στους μεταγενέστερους. Ο δρ. Robert Zimmer όχι μόνο έχει έξοχη κατάρτιση στον τομέα της Φιλοσοφίας, αλλά διαθέτει και το ειδικό χάρισμα να παρουσιάζει γλαφυρά στον αναγνώστη τις πιο δύσκολες και αφηρημένες έννοιες, με τρόπο που θυμίζει τα περίφημα «φιλοσοφικά μυθιστορήματα» του Jostein Gaarder.

Αν και γράφτηκε το 1926, διατηρεί μέχρι σήμερα την αξία και τη γοητεία του, γι’ αυτό και υπάρχει σχεδόν σε κάθε μεγάλο βιβλιοπωλείο.

Ένα επίσης σημαντικό ανάγνωσμα, για όποιον θέλει να κάνει τα πρώτα του βήματα στη μελέτη της Δυτικής φιλοσοφικής παράδοσης, είναι η Περιπέτεια της φιλοσοφίας, του ιστορικού των πολιτισμών Will Durant, ένα βιβλίο που, αν και γράφτηκε το 1926, διατηρεί μέχρι σήμερα την αξία και τη γοητεία του, γι’ αυτό και υπάρχει σχεδόν σε κάθε μεγάλο βιβλιοπωλείο. Ο Durant, επίσης διδάκτωρ Φιλοσοφίας, διακρίνεται για την σπάνια ευρυμάθειά του στον χώρο των επιστημών, των τεχνών και των γραμμάτων, αλλά και για τα χιουμοριστικά σχόλια που κάνει για τους μεγάλους φιλοσόφους. Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο του, έχει την εντύπωση ότι ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, ο Spinoza, o Schopenhauer και ο Nietzsche μετατρέπονται με ανάλαφρο τρόπο σε φίλους και οικείους μας. Ο Durant δε διστάζει να ασκήσει αυστηρή και ώριμη κριτική στις ιδέες τους, έτσι που ο αναγνώστης είτε συμφωνεί μαζί του είτε διαφωνεί θα έχει μια καλή ευκαιρία να ασκήσει την κρίση (και το χιούμορ) του.

Three Philosophers

Στην ίδια παράδοση κινείται το συναρπαστικό graphic novel Logicomix, που είναι αφιερωμένο στην ανάπτυξη της μαθηματικής λογικής και φιλοσοφίας, από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ου. Οι ήρωες κερδίζουν τη συμπάθεια του αναγνώστη, ο οποίος παρασύρεται και ταξιδεύει στον χρόνο με τον Bertrand Russel (τον αφηγητή της ιστορίας), ανακαλύπτοντας το μεγάλο όνειρο που κρυβόταν πίσω από τις περίπλοκες μαθηματικές εξισώσεις του.

Επιδίωξη του συγγραφέα είναι να αμφισβητήσει τη βεβαιότητα ορισμένων σύγχρονων επιστημόνων (π.χ. Hawking) για τον «θάνατο» της φιλοσοφικής σκέψης.

Ένα επίσης ενδιαφέρον ανάγνωσμα είναι η Σύντομη ιστορία της δυτικής σκέψης, του Stephen Trompley, που δεν αρκείται στην περιγραφή φιλοσοφικών ιδεών και συστημάτων, αλλά προχωρά στην αναμέτρηση με τις διάφορες καλλιτεχνικές και επιστημονικές τάσεις της εκάστοτε εποχής. Επιδίωξη του συγγραφέα είναι να αμφισβητήσει τη βεβαιότητα ορισμένων σύγχρονων επιστημόνων (π.χ. Hawking) για τον «θάνατο» της φιλοσοφικής σκέψης. Ολόκληρη η ιστορία της Δυτικής σκέψης κάνει το πέρασμά της μέσα στις σελίδες του. Τέλος, υπάρχει ένα επίσης ενδιαφέρον ανάγνωσμα, το οποίο συμπυκνώνει φιλοσοφικές ιδέες με τη μορφή συλλογισμών. Πρόκειται για το συλλογικό Η φιλοσοφία με απλά λόγια. Το συγκεκριμένο έχει την ευχάριστη πρωτοτυπία να συμπυκνώνει πολλές ιδέες με έναν κεντρικό συλλογισμό που καταλήγει σε ένα χαρακτηριστικό απόφθεγμα («Ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που διαπραγματεύεται»). Έτσι ο αναγνώστης εξοικειώνεται με ορισμένες από τις σημαντικότερες φιλοσοφικές ιδέες της ιστορίας (από τον Θαλή και τον Πλάτωνα ως τον Frantz Fanon και τον Habermas).

u kierkegaard hegel nietzsche

Τα παραπάνω βιβλία, καθένα τους γραμμένο με διαφορετική δομή και περιεχόμενο, μπορούν να υποβοηθήσουν το δύσκολο έργο της εξόδου της φιλοσοφικής παράδοσης από τα ράφια των σκονισμένων βιβλιοθηκών για χάρη της γόνιμης συνάντησής της με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Αντίθετα από τις επιθυμίες ορισμένων ακαδημαϊκών ελίτ, η μελέτη των φιλοσοφικών κειμένων δεν αποτελεί προνόμιο ορισμένων ειδικών ερευνητών, αλλά πεδίο προβληματισμού για κάθε ανήσυχο άνθρωπο που θέλει να στοχαστεί πάνω στα διαχρονικά ανθρώπινα προβλήματα. 

Κόντρα στα προγνωστικά, η Φιλοσοφία αντιστέκεται και βρίσκεται πάντα μπροστά μας, έτοιμη να μας δυσκολέψει τη ζωή με τα προκλητικά ερωτήματά της, αλλά και να μας δώσει την ευκαιρία να οξύνουμε τη σκέψη μας, να διακρίνουμε ένα καλό από ένα κακό επιχείρημα και να θέσουμε υπό αμφισβήτηση όσα θεωρούνται αυτονόητα και τετριμμένα.

 * Ο ΜΥΡΩΝ ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ είναι μεταπτυχιακός φοιτητής Φιλοσοφίας.


i pyli ton filosofon zimmerΗ πύλη των φιλοσόφων
Robert Zimmer
Μτφρ. Γιώτα Λαγουδάκου
Διόπτρα 2018
Σελ. 344, τιμή εκδότη: €15,50
 
politeia link more
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
i nea pyli ton filosofon zimmerΗ νέα πύλη των φιλοσόφων
Robert Zimmer
Μτφρ. Γιώτα Λαγουδάκου
Διόπτρα 2019
Σελ. 360, τιμή εκδότη: €15,50
 
 
politeia link more
 
 
 
  
Will Durant Peripeteia Filosofias
Η περιπέτεια της φιλοσοφίας
Will Durant
Μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής
Μεταίχμιο 2014
Σελ. 744, τιμή εκδότη: €22,00
 
 
politeia link more
 
 
 
  
  
logikomixLogicomix
Απόστολος Δοξιάδης, Χρίστος Χ. Παπαδημητρίου, Αλέκος Παπαδάτος, Annie Di Donna
Ίκαρος, 2008
Σελ. 350, τιμή εκδότη: €35,50
 
 
politeia link more 
 
 
 
 
Trombley Sintomi istoria tis ditikis skepsis
Σύντομη ιστορία της δυτικής σκέψης
Stephen Trombley
Μτφρ. Γιώργος Μαραγκός
Κέδρος 2016
Σελ. 256, τιμή εκδότη: €14,90
 
 
 politeia link more
 
 
 
  
Philosofia me apla logiaΗ φιλοσοφία με απλά λόγια
Συλλογικό
Μτφρ. Μιχάλης Μικέδης
Κλειδάριθμος 2014
Σελ. 354, τιμή εκδότη: €18,69
 
 
politeia link more

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...
13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

Αρκετοί σκηνοθέτες ασχολήθηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους με τη συγγραφή μυθοπλασίας και σε αυτό το άρθρο ξεχωρίσαμε δεκατρείς από αυτούς, που έχουν εκδώσει ερεθιστικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας. Στην κεντρική φωτογραφία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι [Pier Paolo Pasolini].

...
Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις ποιητικές συλλογές που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ιωλκός και με τις οποίες τρεις νέοι ποιητές κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση.

Επιμέλεια: Book Press

Στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Ξέστερνου  ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Τσέχοφ στα καλύτερά του: «Γλάρος» και «Πλατόνοφ» στο πνεύμα του Ρώσου δραματουργού

Ο Τσέχοφ στα καλύτερά του: «Γλάρος» και «Πλατόνοφ» στο πνεύμα του Ρώσου δραματουργού

Για την παράσταση «Ο γλάρος» σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Διαμαντή στο Θέατρο Σημείο και την παράσταση «Πλατόνοφ» σε σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη στο Νέο Θέατρο Θησείον. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Ο γλάρος». Φωτογραφία © Σταύρος Χαμπάκης. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος ...

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Αφιέρωμα στην πολύπτυχη εικαστική δραστηριότητα του Μάρκου Καμπάνη, στην Εθνική Βιβλιοθήκη

Στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, μεγάλο αφιέρωμα στον Μάρκο Καμπάνη από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 18 Φεβρουαρίου 2024.

Επιμέλεια: Book Press

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος παρουσιάζει από τις 15 Δεκεμβρίου 2023 έως τις ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...
«Η καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (προδημοσίευση)

«Η καρδερίνα» της Ντόνα Ταρτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ντόνα Ταρτ [Donna Tartt] «Η καρδερίνα» (νέα μτφρ. Μιχάλης Δελέγκος), το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στον επάνω όροφο έκανε παγωνιά, καθώς τα...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...
13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

13 σημαντικοί σκηνοθέτες του κινηματογράφου που έγραψαν λογοτεχνία

Αρκετοί σκηνοθέτες ασχολήθηκαν κάποια στιγμή στη ζωή τους με τη συγγραφή μυθοπλασίας και σε αυτό το άρθρο ξεχωρίσαμε δεκατρείς από αυτούς, που έχουν εκδώσει ερεθιστικά μυθιστορήματα και συλλογές διηγημάτων που κυκλοφορούν στη γλώσσα μας. Στην κεντρική φωτογραφία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι [Pier Paolo Pasolini].

...
Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις νέες ποιητικές φωνές από τις εκδόσεις Ιωλκός

Τρεις ποιητικές συλλογές που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Ιωλκός και με τις οποίες τρεις νέοι ποιητές κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση.

Επιμέλεια: Book Press

Στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Ξέστερνου  ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ