jekyll hyde 700

Σκέψεις με αφορμή τη νουβέλα του Ρ.Λ. Στήβενσον «Δρ Τζέκiλ και Κος Χάιντ». 

Του Κυριάκου Χαλκόπουλου

Όπως συμβαίνει με κάθε σημαντικό έργο, έτσι και η νουβέλα του Ρ.Λ. Στήβενσον στην οποία παρουσιάζεται η παράξενη σχέση του δόκτορος Τζέκυλ με τον δεύτερο εαυτό του, τον κύριο Χάιντ, διαθέτει περισσότερα από ένα εστιακά σημεία και επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Ωστόσο είναι εύλογο κανείς να θεωρήσει ότι στον πυρήνα αυτού του έργου βρίσκεται η διχασμένη φύση του ατόμου: ο δόκτωρ Τζέκυλ πιστεύει πως ο άνθρωπος δεν είναι ένας ή ενιαίος, αλλά (τουλάχιστον) δύο ή διττός, επειδή το καλό και το κακό δεν συνδυάζονται.

Σε αντίθεση με τον δόκτορα Τζέκυλ, που είναι –όπως όλοι οι άνθρωποι– ένα μείγμα καλού και κακού, ο κύριος Χάιντ είναι μόνο το κακό. Ο κύριος Χάιντ αισθάνεται μονάχα φόβο και μίσος, και επιδιώκει να συντρίψει τους γύρω του.

Ωστόσο ο ίδιος αναφέρει και τις καταβολές της συγκεκριμένης του άποψης. Ήδη όταν ήταν μικρό παιδί ήθελε να δίνει την αίσθηση πως είναι σοβαρός, ότι δεν έχει καθόλου πάθη, και έτσι αργότερα αναγκάστηκε να κρύψει από τους άλλους μια ολόκληρη, φυσιολογική πλευρά του εαυτού του. Μάλιστα –αν κανείς πιστέψει τον πρωταγωνιστή της ιστορίας, τον δικηγόρο Άτερσον– δεν κατάφερε στα αλήθεια να κρύψει αυτή την πλευρά, διότι στα έτη του κολεγίου είχε τη φήμη ατόμου που έκανε έξαλλη ζωή.

Ο Στήβενσον δεν ηθικολογεί, πάντως, διότι στο ίδιο έργο παρουσιάζει και χαρακτήρες που δεν ενδιαφέρονται καθόλου να αποσιωπήσουν ή να κακολογήσουν παρόμοιες συμπεριφορές: ο ξάδελφος του Άτερσον, ο κύριος Ένφιλντ, είναι ένα άτομο που συχνάζει σε κοσμικά σαλόνια, ενώ ο Τζέκυλ σκέφτεται πως οι περισσότεροι άλλοι άνδρες είναι πολύ πιο απρόσεκτοι και ανήθικοι από αυτόν. Αλλά ο κύριος Χάιντ, στον οποίο μεταμορφώνεται ο Τζέκυλ με στόχο να παραδοθεί στις ηδονές χωρίς κανείς να τον υποψιάζεται, δεν είναι απλά κάποιο άτομο φιλήδονο ή απρόσεκτο ή ψυχρό, αλλά η προσωποποίηση της κακίας.

Σε αντίθεση με τον δόκτορα Τζέκυλ, που είναι –όπως όλοι οι άνθρωποι– ένα μείγμα καλού και κακού, ο κύριος Χάιντ είναι μόνο το κακό. Ο κύριος Χάιντ αισθάνεται μονάχα φόβο και μίσος, και επιδιώκει να συντρίψει τους γύρω του. Ρίχνει κάτω ένα μικρό κορίτσι και το ποδοπατάει, ενώ αργότερα σκοτώνει έναν βουλευτή, δίχως καμία λογική. Αυτή η πράξη είναι που θα απαγορεύσει στον Τζέκυλ να μεταμορφώνεται πλέον στον Χάιντ, αφού απειλείται η ίδια του η ζωή – είναι πλέον καταζητούμενος για φόνο, κυνηγημένος σε ολόκληρο το Λονδίνο.

stevensonΠαρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Τζέκυλ, τελικά, θα χάσει τη δική του προσωπικότητα με αφορμή μια απόπειρα που υπό άλλες συνθήκες θα έμοιαζε να είναι προς τη σωστή κατεύθυνση: αποφασίζει να ενδώσει στους πειρασμούς του, αλλά ως Τζέκυλ, και να αποδεχτεί και αυτή την πλευρά του χαρακτήρα του. Όμως αισθάνεται τύψεις. Η προσπάθειά του απαιτούσε μεγαλύτερη προετοιμασία, και έτσι όπως έγινε, νωθρά, σχεδόν μέσα σε λήθαργο, θα έχει ολέθριο αποτέλεσμα: ο κύριος Χάιντ αναβιώνει, διότι είναι τόσο στενά συνδεδεμένος με το φιλήδονο στοιχείο στη φύση του Τζέκυλ που ανεβαίνει μαζί του στην επιφάνεια.

Ο Τζέκυλ χάνεται, διότι η πορεία που ακολούθησε οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια στον χαμό. Ο Χάιντ δυνάμωνε όλο και περισσότερο, και ποτέ δεν έγιναν κινήσεις προς διαφορετική κατεύθυνση, παρά μόνον κάποιες σπασμωδικές, που μικρή σημασία είχαν. Ως να είχε ο δόκτωρ Τζέκυλ να σκαρφαλώσει χιλιάδες σκαλοπάτια για να φτάσει στον προορισμό του, κουράστηκε, θεώρησε ματαιοπονία να συνεχίσει έτσι, και προτίμησε να κάνει χρήση ενός συντομότερου δρόμου –να μεταμορφώνεται στον κύριο Χάιντ– αλλά αυτός ο συντομότερος δρόμος δεν έφτανε μέχρι τον ποθητό προορισμό, δεν οδηγούσε στην αποδοχή των δύο πλευρών του χαρακτήρα του, και δεν άργησαν να προβάλουν οι θάμνοι με τα αγκάθια σε αυτό το μονοπάτι, πάνω στους οποίους αναπόφευκτα γκρεμίστηκε ο Τζέκυλ.

* Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΛΚΟΠΟΥΛΟΣ είναι μεταφραστής και συγγραφέας.


 Στην κεντρική εικόνα απόσπασμα από την αφίσα της ταινίας Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1920).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μυθιστόρημα και κινηματογράφος – πορείες αντίδρομες

Μυθιστόρημα και κινηματογράφος – πορείες αντίδρομες

Σκέψεις για τις αντίδρομες πορείες του μυθιστορήματος και του κινηματογράφου. Πώς το πολύτομο μυθιστόρημα παρήκμασε και έδωσε τη θέση του στο επίτομο και πώς, αντίθετα, οι πολύωρες τηλεοπτικές σειρές παίρνουν τη θέση των ταινιών. Στην κεντρική εικόνα, η φωτογραφία από το εξώφυλλο του βιβλίου του Γκυ Ντεμπόρ «Η κοινω...

Η αγωνία της απουσίας κριτικής – σκέψεις με αφορμή το πρόσφατο συνέδριο του «Αναγνώστη»

Η αγωνία της απουσίας κριτικής – σκέψεις με αφορμή το πρόσφατο συνέδριο του «Αναγνώστη»

Όλο και πιο συχνά συγγραφείς, αντί για κριτικούς, υπογράφουν παρουσιάσεις βιβλίων που μόλις κυκλοφόρησαν. Γιατί συμβαίνει αυτό και πώς επηρεάζει τη λογοτεχνία; Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από το συνέδριο του περιοδικού «Ο Αναγνώστης» που έλαβε χώρα το Σάββατο στο Πνευματικό Κέντρο Αθήνας.

...
Βιβλιοκριτικοί, αναγνώστες και πάθος

Βιβλιοκριτικοί, αναγνώστες και πάθος

Σκέψεις για την επιχειρηματολογία, το ύφος και την ειλικρίνεια στη λογοτεχνική κριτική. Στην κεντρική εικόνα, ένας από τους «πάπες» της κριτικής, ο Harold Bloom.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Δεν υπάρχει μία, ομοούσιος και αδ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

Τα ιστορικά σινεμά του κέντρου της Αθήνας απευθύνουν κάλεσμα στήριξης σε όλους τους σινεφίλ και τους κατοίκους της πόλης για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, διοργανώνοντας δωρεάν προβολές και live στις 2 Απριλίου. Στην κεντρική εικόνα, το κινηματοθέατρο «Ίρις».

Επιμέλεια: ...

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

Το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν [Whitney Goodman] (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books) είναι ένας «οδηγός συναισθηματικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που έχει εμμονή με την ευτυχία».

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ