Hans Castorp

Της Αμάντας Μιχαλοπούλου

Επί έξι μήνες ο άντρας μου με απατούσε με τον Χανς Κάστορπ. Διάβασε το Μαγικό Βουνό δύο φορές, τη μία μετά την άλλη, όπως συνιστά ο Τόμας Μαν. Κάθε βράδυ στο κρεβάτι ξεφυσούσε και αναστέναζε: «Αχ, Χανς, τα έχεις πει όλα». Ξύπνησε μέσα μου η επιθυμία να μάθω περισσότερα για τον ανταγωνιστή μου. Έπιασα το βιβλίο στα χέρια μου σίγουρη πως το είχα διαβάσει νεότερη. Προφανώς επρόκειτο για πασάλειμμα. Το ίδιο είχε συμβεί και με τον Θάνατο στη Βενετία – τη δεύτερη φορά που διάβασα τη νουβέλα αποδείχτηκε άλλο βιβλίο. Άρχισα λοιπόν το Μαγικό Βουνό με προκαταλήψεις και αίσθημα ανταγωνισμού. Πώς ανταγωνίζεσαι όμως τον Τόμας Μαν; Πώς τα βάζεις με ένα Μαγικό Βουνό; Το βιβλίο με συνέτριψε. Ήταν σαν να χτυπιόμουν σε πραγματικούς βράχους. Αυτή είναι η ιστορία της συντριβής μου, η οποία –όπως κάθε συντριβή– ολοκληρώνεται με συμφιλίωση. 

Από μαθήτρια Δημοτικού είχα βρει στη λογοτεχνία ένα ισχυρό παυσίπονο απέναντι σε αυτό που ονομάζουμε ζωή, υπαρξιακό δράμα. Σήμερα ξέρω ότι αν δεν είχα ανακαλύψει τη λογοτεχνία θα ήμουν μανιοκαταθλιπτική, κλινικά άρρωστη. Ο λόγος που διδάσκω λογοτεχνία είναι για να προσφέρω στους άλλους αυτή την εναλλακτική θεραπεία που βρίσκεται κρυμμένη μέσα στα μεγάλα κείμενα, όπως το μεδούλι στα κόκκαλα.

Θα σας μιλήσω λοιπόν για το μεδούλι που ανακάλυψα στα κόκκαλα του Μαγικού Βουνού. Για να το κάνω αυτό, θα μιλήσω προσωπικά, θα μιλήσω για συμπτώσεις, για κομβικά σημεία όπου η ζωή μου συναντήθηκε με τη ζωή του Χανς Κάστορπ. Ο Χανς, αυτός ο νεαρός μηχανικός από το Αμβούργο, ξεκινάει να επισκεφτεί τον ξάδερφό του Γιόαχιμ, «εκεί πάνω», στο σανατόριο. «Εκεί πάνω» και «εκεί κάτω» είναι δυο τοπικοί προσδιορισμοί που διατρέχουν το βιβλίο διαχωρίζοντας την υγεία, την καθημερινότητα, τη ρουτίνα της ζωής («εκεί κάτω»), από την ασθένεια, την εξαίρεση, τη ρουτίνα του θανάτου («εκεί πάνω»).

Μακριά από τον λήθαργο της καθημερινής ζωής, που συχνά τη σπρώχνουμε για να περνάει, ο Χανς συναντάει «εκεί πάνω» τον εαυτό του και την κοινωνία του επειδή, όπως μας λέει ο Τόμας Μαν, «ο άνθρωπος δεν ζει μόνο την προσωπική του ζωή ως άτομο αλλά συνειδητά ή ασυνείδητα και τη ζωή της εποχής του και των συγχρόνων του».

Ο Χανς συναντάει «εκεί πάνω» αξιομνημόνευτους χαρακτήρες. Δασκάλους του διαφωτισμού όπως τον Σεττεμπρίνι και του μυστικισμού όπως τον Νάφτα, γιατρούς και ασθενείς, αλλά και το φάντασμα του έρωτα όπως εμφανίστηκε στο παρελθόν του στο πρόσωπο του συμμαθητή του Χίππε και όπως φανερώνεται στο παρόν του στο πρόσωπο της Κλάβντια Σοσά. Μακριά από τον λήθαργο της καθημερινής ζωής, που συχνά τη σπρώχνουμε για να περνάει, ο Χανς συναντάει «εκεί πάνω» τον εαυτό του και την κοινωνία του επειδή, όπως μας λέει ο Τόμας Μαν, «ο άνθρωπος δεν ζει μόνο την προσωπική του ζωή ως άτομο αλλά συνειδητά ή ασυνείδητα και τη ζωή της εποχής του και των συγχρόνων του». Και παρά την «απλοϊκή του προσωπικότητα» όπως αρέσκεται να επαναλαμβάνει ο συγγραφέας, ο Χανς Κάστορπ ξεπερνάει τον εαυτό του όταν βρεθεί στα υψίπεδα: διαβάζει με πάθος, συζητάει, διαφωνεί, κυριολεκτικά αρρωσταίνει από την πολλή σκέψη. Και αρρωσταίνει επιτυχώς, αρρωσταίνει τόσο καλά ώστε καταφέρνει να μείνει στο Μαγικό Βουνό για επτά ολόκληρα χρόνια.

Τόσα χρόνια μείναμε κι εμείς οικογενειακώς στη Γερμανία. Το Βερολίνο ήταν το αντίθετο του Μαγικού Βουνού. Επίπεδη γη, ούτε ένα μικρό ύψωμα, μια απόπειρα ανύψωσης – ήμασταν περικυκλωμένοι όχι από τον αέρα των βουνών αλλά από τον αέρα της εφιαλτικής ευρωπαϊκής ιστορίας. Αυτό ήταν ένα ακόμη κοινό στοιχείο με τον Χανς, ένα στοιχείο που με βοήθησε να καταλάβω την εμμονή του άντρα μου με αυτόν τον παράξενο ρομαντικό ήρωα. Η αγκύλωση. Η ανακούφιση που μας παρέχει ο τοπικός αποκλεισμός και η ατμόσφαιρα σανατορίου. Ο Χανς, σκέφτηκα, προσπαθούσε να ανδρωθεί εκείνα τα επτά χρόνια, όπως εμείς προσπαθούσαμε να ενηλικιωθούμε στο Βερολίνο. Νέοι γονείς ενός κοριτσιού 14 μηνών ρίξαμε άγκυρα σ’ έναν άγνωστο τόπο αναζητώντας ζωτικές λύσεις. Όπως ο Χανς αναρωτιόταν μπροστά στα πολυκυτταρικά μορφώματα του οργανισμού, είναι «αποικίες μεμονωμένων ατόμων ή ενιαία έμβια όντα;», έτσι ταλαντευόμασταν ανάμεσα στο Εγώ και στο Εμείς, παρατηρώντας μ’ ένα παρόμοιο μικροσκόπιο το πολυκυτταρικό μόρφωμα της πυρηνικής μας οικογένειας. Το Βερολίνο ήταν το Μαγικό Βουνό μας.

Η πρόθεση και το αποτέλεσμα, τα ευγενή και αγενή ψέμματα της λογοτεχνίας, η ευπιστία του αναγνώστη, όλα τα ηθικά ζητήματα της συγγραφικής και της αναγνωστικής πράξης φωτίστηκαν για μένα διαβάζοντας τη θρασύτατη δήλωση «δεν κάνουμε μυθοπλασίες».

Θα μου πείτε, τι σας αφορά εσάς αυτό; Γιατί επιμένω να συγκρίνω τη ζωή μου με τη ζωή του Χανς Κάστορπ; Επειδή στο Μαγικό Βουνό βρήκα τα κλειδιά του είδους που ονομάζουμε auto-fiction, τα κλειδιά της μέθεξης ζωής και μυθοπλασίας. Στο Μαγικό Βουνό οφείλω κατά μεγάλο μέρος το γράψιμο του μυθιστορήματός μου Μπαρόκ. Εξηγούμαι: Όταν ο Τόμας Μαν γράφει «Και όμως δεν κάνουμε μυθοπλασίες αλλά μένουμε πιστά προσκολλημένοι στο προσωπικό βίωμα του απλοϊκού μας ήρωα», κάνει ακριβώς αυτό που αρνείται ότι κάνει: μυθοπλασίες. Η πρόθεση και το αποτέλεσμα, τα ευγενή και αγενή ψέμματα της λογοτεχνίας, η ευπιστία του αναγνώστη, όλα τα ηθικά ζητήματα της συγγραφικής και της αναγνωστικής πράξης φωτίστηκαν για μένα διαβάζοντας τη θρασύτατη δήλωση «δεν κάνουμε μυθοπλασίες». Αν κάνουμε μυθοπλασίες λέγοντας ότι δεν κάνουμε μυθοπλασίες, τότε γιατί να μη γράφουμε αυτοβιογραφικά κείμενα λέγοντας ότι δεν γράφουμε αυτοβιογραφικά κείμενα; Ποιος ορίζει τελικά τι είναι και τι δεν είναι εμπειρία;

Κράτησα αυτή την ανακουφιστική υποσημείωση το 2017 και διάβασα το Μαγικό Βουνό κι εγώ για δεύτερη συναπτή φορά, ως αλφαβητάριο της ζωής μου. Στη φράση «Να τοι και οι Διόσκουροί μας! Ο Κάστορπ και ο Πολυδεύκης» αναγνώρισα τον πραγματικό μου ξάδερφο, τον Γιώργο, ο οποίος πέθανε σαν τον Γιόαχιμ, στα 40 του, και πήγε «εκεί πάνω». Ήξερα πια τι έπρεπε να κάνω: έκρυψα το Μαγικό Βουνό μέσα στο βιβλίο μου γράφοντας ότι ο ξάδερφός μου κι εγώ δήθεν αγαπούσαμε αυτό το μυθιστόρημα και αποκαλούσαμε αλλήλους Χανς και Γιόαχιμ. Ήταν –για μένα τουλάχιστον– ένα ωραίο μυθοπλαστικό ψέμα. Ωραίο ψέμα, αν χρειάζεται ορισμός, είναι αυτό που μας κάνει να αισθανόμαστε ότι διορθώνουμε τη ζωή μας και ότι την επινοούμε ξανά.

alt
Ο Τόμας Μαν (φωτογραφία © Fred Stein, 1943)

Ύστερα το Μαγικό Βουνό με οδήγησε από μόνο του σε δεκάδες άλλους συσχετισμούς, όπως συμβαίνει πάντα όταν εμπιστευόμαστε ένα βιβλίο τυφλά, όταν ανοιγόμαστε σε αυτό με τον νου και την καρδιά. Για τη συγγραφική ζωή βρήκα στο βιβλίο του Τόμας Μαν και ενσωμάτωσα στο Μπαρόκ μια φράση που ταίριαζε γάντι στους νεαρούς συγγραφείς: «Αποκτά κανείς γρήγορα μια δεξιότητα όταν αισθάνεται την ανάγκη της μέσα του;». Με άλλα λόγια, γίνεται κάποιος συγγραφέας από ανάγκη – που είναι η ύψιστη εκδήλωση της επιθυμίας;

Και θαύμασα βαθιά τον Τόμας Μαν, τον θαύμασα όπως θαυμάζεις έναν πατέρα με τον οποίο δεν μπορείς να αναμετρηθείς, επειδή σε αυτή την υπνωτιστική ερωτική εξομολόγηση κατάφερε να βάλει σχεδόν τα πάντα.

Αυτό που έκανα όταν κανείς δεν με κοίταζε ήταν να χρησιμοποιώ τη ζωή του Κάστορπ ως πατρόν για τη δική μου ζωή. Να ζω δια του Χανς. Την ασθένεια του σώματος την έζησα ως «ανάρμοστο υπερτονισμό της σωματικότητας», όπως διατάζει ο Χανς. Τον τρόμο της οικονομικής καταστροφής τον έζησα με την αποστασιοποίηση του λατινικού «sine pecunia» που επαναλαμβάνει ο Χανς όταν κρατάει τεφτέρι των ταπεινών του εξόδων. Την αποχή από τα κοινά την πέρασα χάρη στη φράση «δεν υπάρχει τίποτα πιο έξυπνο από το να ζήσει κανείς ένα διάστημα σαν να είχε μια ελαφριά tuberculosis pulmonum». Στον επαναστάτη και αριστοκράτη Νάφτα βρήκα το πρώιμο πορτρέτο του άντρα μου. Στην ταυτοφωνία του Ρανταμές και της Αίντας στον τάφο –έτσι όπως την περιγράφει ο Χανς σε μια από τις πιο ευφυείς μουσικές κριτικές που γράφτηκαν ποτέ– βρήκα τον προαιώνιο φόβο του ζευγαριού ότι μια μέρα θα τους καταπιεί το σκοτάδι. Στην ερωτική εξομολόγηση του Χανς στη Μαντάμ Σοσά, στην ευφυή του σύλληψη να γράψει αυτές τις σελίδες στα γαλλικά, βρήκα όλο το ρομαντισμό της νεανικής μου ζωής – το πάθος ως μια ξένη γλώσσα. Μια γλώσσα που μιλάνε μόνο οι εραστές, χαρούμενοι σαν παιδιά που κανείς δεν τους καταλαβαίνει.

Και θαύμασα βαθιά τον Τόμας Μαν, τον θαύμασα όπως θαυμάζεις έναν πατέρα με τον οποίο δεν μπορείς να αναμετρηθείς, επειδή σε αυτή την υπνωτιστική ερωτική εξομολόγηση κατάφερε να βάλει σχεδόν τα πάντα. Από την προφητεία του πολέμου, όταν η Μαντάμ Σοσά λέει στον Χανς Κάστορπ

«Αγαπάτε την τάξη περισσότερο από την ελευθερία, το ξέρει όλη η Ευρώπη»,

ως το χαριτωμένο χιούμορ

«Μιλάτε γερμανικά σας παρακαλώ».
«Ω, γερμανικά μιλώ και στα γαλλικά».
 

to magiko bouno amanta 700

Όλες οι ηλικίες του ανθρώπου είναι εκεί πάνω και εκεί έξω: στο χιόνι. Και θα ήταν πολύ μελαγχολικές αν ο Τόμας Μαν δεν φρόντιζε να απελευθερώσει τον Χανς από την πραγματικότητα δημιουργώντας την απόλυτη παραίσθηση. Στην κορύφωση της απελπισίας του ο ήρωάς μας παραλογίζεται: βλέπει νεαρούς με άλογα και κορίτσια με φλογέρες, κατσίκες, βοσκούς, παιδιά, ναούς. 

Θα κλείσω με το κεφάλαιο που διαδραματίζεται στο χιόνι, ένα κεφάλαιο που διαβάζω και ξαναδιαβάζω σε δύσκολες ώρες. Εκεί, το μείγμα κούρασης και διέγερσης που συντροφεύει τον Χανς όταν χάνει την αίσθηση προσανατολισμού, ο δραματικός τρόπος που μιλάει χωρίς χειλεόφωνα επειδή τα χείλη του έχουν παγώσει, περιγράφει τη ζωή που περνάμε όλοι μας σε συνθήκες οικοτροφείου. Τα μωρά που δεν μπορούν ακόμη να συνεννοηθούν στον παιδικό σταθμό, τους έφηβους στον περίκλειστο κόσμο τους, τα οικοτροφεία της οικογένειας, των πανεπιστημίων, των εργασιακών χώρων, των οίκων ευγηρίας, όλα αυτά τα μέρη στα οποία ζήσαμε και θα ζήσουμε αν γεράσουμε τελικά, αν έχουμε αρκετό χρόνο μπροστά μας.

Όλες οι ηλικίες του ανθρώπου είναι εκεί πάνω και εκεί έξω: στο χιόνι. Και θα ήταν πολύ μελαγχολικές αν ο Τόμας Μαν δεν φρόντιζε να απελευθερώσει τον Χανς από την πραγματικότητα δημιουργώντας την απόλυτη παραίσθηση. Στην κορύφωση της απελπισίας του ο ήρωάς μας παραλογίζεται: βλέπει νεαρούς με άλογα και κορίτσια με φλογέρες, κατσίκες, βοσκούς, παιδιά, ναούς. Και πίσω από ένα άγαλμα μητέρας και κόρης που ολοκληρώνει την παραίσθηση των Ηλυσίων Πεδίων βλέπει Μαινάδες, εφιαλτικές γυναίκες που καταβροχθίζουν ένα ξανθό παιδί σπάζοντας με κρότο τα κοκαλάκια του. Αλλά παραλογίζεται ο Χανς ή κάνει τέχνη; Απαντά ο ίδιος ο Τόμας Μαν: «Η μεγάλη ψυχή, που είσαι μονάχα ένα μικρό της μέρος, πρέπει να ονειρεύεται μέσα από σένα, με τον δικό σου τρόπο, πράγματα που στα κρυφά πάντα τα ονειρεύεται – για τη νιότη της, για τις ελπίδες της, την ευτυχία και την ειρήνευσή της και για το ματωμένο γεύμα της».

Όπως στα όνειρα, έτσι και σε αυτό το ονειρικό μυθιστόρημα, ο Τόμας Μαν παίζει όλους τους ρόλους: είναι ο Χανς και ο Γιόαχιμ, ο Σεττεμπρίνι και ο Νάφτα, ο γιατρός, η νοσοκόμα και ο ασθενής, είναι ακόμη και η Μαντάμ Σοσά. Είναι η κουβέρτα που σκεπάζει τα πόδια των αρρώστων, το θερμόμετρο στο στόμα τους, είναι ολόκληρο το Μαγικό Βουνό που εκτείνεται τριγύρω τους. Σε ευτυχείς περιπτώσεις η μυθοπλασία είναι ακριβώς αυτό: ένας ολόκληρος συμπαγής κόσμος. 

* Η ΑΜΑΝΤΑ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ είναι συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο της, το μυθιστόρημα «Μπαρόκ» (εκδ. Καστανιώτη).

 Το κείμενο εκφωνήθηκε στο αφιέρωμα για τον Thomas Mann στις 5 Φεβρουαρίου στον Πολυχώρο των εκδόσεων Μεταίχμιο.


altΤο μαγικό βουνό
Thomas Mann
Μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος
Πρόλογος Τίνα Μανδηλαρά
Μεταίχμιο 2017
Σελ. 944, τιμή εκδότη €22,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ THOMAS MANN

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η απατημένη, του Τόμας Μαν

Η απατημένη, του Τόμας Μαν

Για τη νουβέλα του Thomas Mann «Η απατημένη» (μτφρ. Γιάννης Κοιλής, εκδ. Κριτική).

Της Χριστίνας Μουκούλη

Η νουβέλα του Τόμας Μαν Η απατημένη κυκλοφορεί ξανά από τις εκδόσεις Κριτική σε μετάφραση του Γιάννη Κοιλή...

Το μαγικό βουνό, του Τόμας Μαν – Στο συναρπαστικό βουνό των ιδεών

Το μαγικό βουνό, του Τόμας Μαν – Στο συναρπαστικό βουνό των ιδεών

Για το μυθιστόρημα «Το μαγικό βουνό» του Τόμας Μαν (μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο)

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Το Μαγικό βουνό είχα τη μεγάλη τύχη να το διαβάσω μόλις τελείωσα το Λύκειο, ενώ ταυτόχρονα ξεκινούσα να γνωρίζω το έργο τ...

Η Λόττε στη Βαϊμάρη, του Τόμας Μαν

Η Λόττε στη Βαϊμάρη, του Τόμας Μαν

Για το μυθιστόρημα του Τόμας Μαν «Η Λόττε στη Βαϊμάρη» (μτφρ. Θεόδωρος Παρασκευόπουλος, εκδ. Πατάκη).

Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη

Για πολλούς αναγνώστες και κριτικούς το Η Λόττε στη Βαϊμάρη θεωρείται ένα από τα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ