Ο Ουμπέρτο Έκο, Ιταλός μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος, σημειολόγος και κριτικός λογοτεχνίας, ήταν ένας από τους σημαντικότερους ακαδημαϊκούς που ασχολήθηκαν με την επιστήμη της σημειωτικής. Στα μυθοπλαστικά του έργα κρύβεται ένας θησαυρός γνώσεων για θέματα όπως η θρησκεία, η ιστορία, η πολιτική και η φιλοσοφία. Το πλέον γνωστό του έργο είναι το σύνθετο μυθιστόρημα «Το όνομα του Ρόδου», μία ιστορία μυστηρίου που εκτυλίσσεται σε ένα ιταλικό μοναστήρι του 14ου αιώνα.
Επιμέλεια: Book Press
Ακολουθούν οι τριάντα έξι συγγραφικές συμβουλές του Ουμπέρτο Έκο, διατυπωμένες με σκωπτική διάθεση και αυτοσαρκασμό. Οι συμβουλές πρωτοδημοσιεύτηκαν στην εβδομαδιαία στήλη La bustina di minerva, που διατηρούσε ο Έκο στο περιοδικό L'Espresso.
1. Μην χρησιμοποιείτε παρηχήσεις, παρόλο που είναι απολαυστικές για τους πανηλίθιους.
2. Να μην συμβάλλετε στη δολοφονία της υποτακτικής, να τη χρησιμοποιείτε μόνο όταν χρειάζεται.
3. Αποφύγετε τα κλισέ: είναι ένας αναμασημένος θάνατος.
4. Να εκφράζεστε όσο πιο απλά γίνεται.
5. Μην χρησιμοποιείτε ακρωνύμια & συντομογραφίες κ.λπ.
6. Να θυμάστε (πάντα) ότι οι παρενθέσεις (ακόμα κι όταν φαίνεται πως είναι απαραίτητες) διακόπτουν τη ροή του λόγου σας.
7. Προσοχή στη δυσπεψία… που προκαλούν οι ελλείψεις. (Εγώ την πατάω συχνά ως προς αυτό, και φταίει ο Roger Zelazny.)
8. Περιορίστε τη χρήση εισαγωγικών. Τα αποφθέγματα δεν είναι «κομψά».
9. Ποτέ μην γενικεύετε.
10. Οι ξένες λέξεις δεν είναι απόδειξη bon ton.
11. Να θυμάστε το παρακάτω απόφθεγμα. Ο Έμερσον είπε εύστοχα: «Μισώ τα αποφθέγματα των άλλων. Πείτε μου μόνο όσα ξέρετε εσείς». (Δηλώνω ένοχος! Φταίει το Twitter.)
12. Οι καλές παρομοιώσεις είναι σαν τις πιασάρικες ατάκες.
13. Μην χρησιμοποιείτε επαναλήψεις. Μην επαναλαμβάνετε το ίδιο πράγμα δύο φορές. Η επανάληψη είναι περιττή. Οι πλεονασμοί είναι οι άχρηστες εξηγήσεις που προσδιορίζουν κάτι που ο αναγνώστης έχει ήδη καταλάβει.
14. Μόνο οι μαλάκες χρησιμοποιούν βρισιές.
15. Να είστε ακριβολόγοι, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο.
16. Η υπερβολή είναι η πιο ασυνήθιστη μορφή έκφρασης.
17. Μην γράφετε μονολεκτικές προτάσεις. Ποτέ.
18. Προσοχή στις πολύ τολμηρές μεταφορές: είναι φτερά σε λέπια φιδιού.
19. Να βάζετε, κόμματα, μόνο εκεί που πρέπει.
20. Να μάθετε να αναγνωρίζετε τη διαφορά μεταξύ του ερωτηματικού (colon) και της άνω τελείας (semicolon), ακόμα κι αν σας φαίνεται ακατόρθωτο.
21. Εάν δεν μπορείτε να βρείτε την κατάλληλη φράση, μην χρησιμοποιήσετε στη θέση της λόγιες φράσεις ή φράσεις της καθομιλουμένης. Στη Βενετία λένε: «Peso el tacòn del buso» (Το μπάλωμα είναι χειρότερο από την τρύπα).
22. Απαντήστε μου με ειλικρίνεια, είναι ανάγκη να χρησιμοποιήσετε ρητορικές ερωτήσεις;
23. Να είστε συνοπτικοί. Προσπαθήστε να αποτυπώσετε τις σκέψεις σας με όσο το δυνατόν λιγότερες λέξεις, αποφεύγοντας μεγάλες προτάσεις -ή προτάσεις που διακόπτονται από άλλες, τυχαίες φράσεις, που πάντα μπερδεύουν τον μέσο αναγνώστη- ώστε να μη βομβαρδίσετε όσους σας διαβάζουν με πληροφορίες, κάτι που είναι αναμφίβολα μία από τις μεγάλες παθογένειες της εποχής μας, της εποχής που κυριαρχούν τα ΜΜΕ (ιδιαίτερα όταν οι φράσεις είναι γεμάτες με περιττές εξηγήσεις, ή τουλάχιστον με μη απαραίτητες διευκρινήσεις).
24. Μην είστε εμφατικοί! Προσοχή με τα θαυμαστικά!
25. Να γράφετε σωστά τα ξένα ονόματα, όπως Beaudelaire, Roosewelt, Niezsche, και ούτω καθεξής.
26. Μην μιλάτε περιφραστικά για τους χαρακτήρες σας, απλώς γράψτε τα ονόματά τους. Το ίδιο έκανε και ο σπουδαιότερος Λομβαρδός συγγραφέας του δέκατου ένατου αιώνα, ο συγγραφέας της «5ης Μαΐου».
27. Ξεκινήστε το κείμενό σας με ένα captatio benevolentiae, για να ικανοποιήσετε τον εαυτό σας και τον αναγνώστη σας (αλλά μάλλον είστε τόσο ανόητοι που δεν καταλαβαίνετε καν για τι πράγμα μιλάω).
28. Μην βιάζαισται καθόλου όταν ελέγχετε τα κείμενά σας για ορθογραφικά λάθη.
29. Δεν χρειάζεται να σας πω πόσο απαίσιες είναι οι παραλείψεις (σας το είπα, δίχως να σας το πω).
30. Μην αλλάζετε παράγραφο όταν δεν χρειάζεται. Ή τέλος πάντων. Μην το παρακάνετε με τις παραγράφους.
31. Σας παρακαλώ, μην χρησιμοποιείτε πληθυντικό ευγενείας. Το θεωρούμε πομπώδες.
32. Μην μπερδεύετε την αιτία με το αποτέλεσμα: θα κάνατε λάθος και έτσι θα κάνατε λάθος.
33. Μην γράφετε συμπεράσματα που δεν προκύπτουν από τις προκείμενες προτάσεις: αν το έκαναν όλοι αυτό, οι προκείμενες θα προέκυπταν από τα συμπεράσματα.
34. Μην χρησιμοποιείτε αρχαϊκούς τύπους, apax legomena και άλλα αχρησιμοποίητα λεξήματα, ούτε σύνθετα ριζώματα που, όσο ελκυστικά και αν είναι για εσάς, τις αυθεντίες της γραμματολογίας (sic), εφάπτονται στην αποδόμηση και ξεπερνούν τις γνωστικές ικανότητες του παραλήπτη ή ακόμα χειρότερα, μπορούν να αμφισβητηθούν από τον λεπτομερή έλεγχο κάποιου που τις διαβάζει με εκδοτική δριμύτητα.
35. Μη φλυαρείτε. Από την άλλη, δεν πρέπει να λέτε λιγότερα από.
36. Μια πλήρης πρόταση θα πρέπει να αποτελείται από.
Τα βιβλία του Ουμπέρτο Έκο κυκλοφορούν πλέον όλα από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Βρείτε τα εδώ.