Χαραμάδες ανησυχίας

Κι όμως, σπάνια βλέπουμε τέτοια εγχειρήματα στον ελληνικό εικαστικό χώρο και στους θεσμούς του. Πάνε χρόνια που στην έκθεση «Μαρτυρίες», του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, είδαμε το «Waiting for Tear Gas» (Περιμένοντας τα δακρυγόνα) του καλλιτέχνη-φωτογράφου Allan Sekula. O Sekula είχε επιλέξει το αφηγηματικό σχήμα της ακολουθίας εικόνων (slides) για να παρουσιάσει τις σκηνές που κατέγραψε κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στο Σιάτλ (1999), ενάντια στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Όμως, αντί να αναπαραγάγει τους κοινούς τόπους του φωτορεπορτάζ, αποτύπωσε στιγμές αναμονής, αμφιβολίας, ανησυχίας, έκρηξης, απελπισίας – τα κοινά και διαφορετικά συναισθήματα που εξέφραζαν οι συχνά ετερόκλητες ομάδες διαδηλωτών. Οι παγωμένες αυτές στιγμές μετέτρεπαν τον χρόνο σε οικουμενικό και ιστορικό. Οι εικόνες του Sekula συνόδευσαν την έκδοση «Five Days that Shook the World» (Πέντε μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο) των δύο ριζοσπαστών πολιτικών δημοσιογράφων Alexander Cockburn και Jeffrey St. Clair, μια κριτική εξιστόρηση των γεγονότων και των πολιτικών διαστάσεων που έλαβαν.

Μέσα από ένα τέτοιο πρίσμα κριτικού ρεαλισμού, μπορεί να γίνει κατανοητό το εγχείρημα του φωτογράφου Αλέξανδρου Λαμπροβασίλη και του δημοσιογράφου Αχιλλέα Πεκλάρη, που εκτίθεται στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138) με τον τίτλο «Hopes, Dreams and Hard Times» (από 24/3 μέχρι 18/4). Οι δύο συνεργάτες ζουν και εργάζονται στη Νέα Υόρκη, στην οποία υλοποίησαν εκτενέστατη έρευνα πάνω στον μικρόκοσμο των κατοίκων της στη μετά την 11^η Σεπτεμβρίου εποχή. Ο φακός του Λαμπροβασίλη καταγράφει  150 άτομα διαφορετικών ηλικιών, οικονομικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών, διαφορετικής εθνικής προέλευσης, θρησκείας, σεξουαλικής ταυτότητας και κουλτούρας, μέσα  στο ιδιαίτερο περιβάλλον που αυτά επιλέγουν. Η φωτογράφηση συνδυάζεται με συνέντευξη, όπου οι Νεοϋορκέζοι περιγράφουν πώς βιώνουν την πραγματικότητα της πόλης τους μετά την 11^η Σεπτεμβρίου, την οικονομική κρίση, την εκλογή και την προεδρία του Ομπάμα. Το φωτογραφικό υλικό, οι αφηγήσεις των πρωταγωνιστών και τα κείμενα του Αχιλλέα Πεκλάρη πάνω στο οριακό zeitgeist της νεοϋορκέζικης κουλτούρας συγκεντρώνονται σε μια έκδοση που επιχειρεί να μετουσιώσει το φωτογραφικό πορτρέτο, την ηθογραφία και τη δημοσιογραφία σε εργαλείο κοινωνικής παρέμβασης. Τα φωτο-πορτρέτα του Λαμπροβασίλη, πίσω από τη ρεαλιστική και ενίοτε υπονομευτική πρόθεση, κρύβουν χαραμάδες ανησυχίας και φυγής, άγχους και απομόνωσης.

* Πάνω-αριστερά: Αλέξανδρος Λαμπροβασίλης, «Luke Damrosch», φωτογραφία από την έκθεση Hopes, Dreams and Hard Times.