
Η έκθεση LETTERDOM του Πάρι Κούτσικου [parisko] εγκανιάζεται την Πέμπτη, 6 Φεβρουαρίου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. «Η εικαστική ενότητα LETTERDOM γίνεται μια ποιητική σύνοψη της ιστορίας της τέχνης από τον Μεσαίωνα έως τις μέρες μας, ένα είδος μουσείου που στεγάζει τις δυναμικές σχέσεις του υπαρκτού με το ανύπαρκτο, της γειωμένης πραγματικότητας με την αχαλίνωτη φαντασία» γράφει ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης στο συνοδευτικό του σημείωμα. Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 8 Μαρτίου 2025.
Επιμέλεια: Book Press
Στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάν Τούντα παρουσιάζεται από την Πέμπτη, 6 Φεβρουαρίου, η έκθεση με τίτλο LETTERDOM του Πάρι Κούτσικου (parisko). Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 8 Μαρτίου 2025.
Ο Πάρις Κούτσικος συνθέτοντας την εικαστική ενότητα LETTERDOM συνομιλεί με τον Λεττρισμό (Lettrisme), το πρωτοποριακό κίνημα που ίδρυσε ο Ιζιντόρ Ιζού (Isidore Isou, 29.01.1925 – 28.07.2007) και συνάμα με πολύ παλαιότερες τεχνικές της γραμματογραφίας (Carmina Figurata, ειλητάρια, καλλιγράμματα). Εξερευνά την αξία του μεμονωμένου γράμματος, επιχειρεί μια δυναμική ανανέωση της αντίληψης του Ιζού ότι το γράμμα είναι απεριόριστα πρόσφορο για κάθε λογής συνδυασμούς, αρκεί να το φορτίσεις και πάλι με αρχέγονες σημασίες, με μνήμες χαμένες στα βάση του ασυνείδητου, με εικόνες αντλημένες από το παλλόμενο σύμπαν των ονείρων.
Κατασκευάζοντας ένα νέο αλφάβητο, εισηγείται μια νέα προσέγγιση της γλώσσας, καθώς κάθε ένα από τα 26 γράμματα, που ο καλλιτέχνης έχει ζωγραφίσει με μολύβι, συντίθεται από ετερόκλητα υλικά, από συναντήσεις απροσδόκητων στοιχείων που παραπέμπουν τόσο στον Κόμη του Λωτρεαμόν όταν όριζε το όμορφο ως την απρόοπτη συνάντηση μιας ομπρέλας και μιας ραπτομηχανής πάνω σε ένα τραπέζι ανατομίας, όσο και στις παραδοξολογικές κατασκευές του Έσερ.
η εικαστική ενότητα LETTERDOM γίνεται μια ποιητική σύνοψη της ιστορίας της τέχνης από τον Μεσαίωνα έως τις μέρες μας, ένα είδος μουσείου που στεγάζει τις δυναμικές σχέσεις του υπαρκτού με το ανύπαρκτο, της γειωμένης πραγματικότητας με την αχαλίνωτη φαντασία.
Ο Κούτσικος αποδομεί και εν συνεχεία αναδομεί κάθε γράμμα μετατρέποντάς το σε ένα πεδίο από όπου εξακτινώνονται ιστορίες και αφηγήσεις, προσφέροντας μάλιστα στον θεατή πολλαπλές αναγνώσεις αυτών των ιστοριών και αφηγήσεων. Το γράμμα γίνεται έτσι μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, ψυχεδελικό έπος, υπερμοντέρνο μεταντανταϊστικό ποίημα.
Τα γράμματα του Κούτσικου παράγουν ήχους μες στο μυαλό του θεατή, ωθώντας τον να προβεί στους δικούς του συνειρμικούς συνδυασμούς, να συνθέσει ο ίδιος ένα έργο ηλεκτρονικής μουσικής, διαφορετικό με κάθε θέαση, διαφορετικό από αυτό άλλων θεατών.
Από μιαν άποψη, η εικαστική ενότητα LETTERDOM γίνεται μια ποιητική σύνοψη της ιστορίας της τέχνης από τον Μεσαίωνα έως τις μέρες μας, ένα είδος μουσείου που στεγάζει τις δυναμικές σχέσεις του υπαρκτού με το ανύπαρκτο, της γειωμένης πραγματικότητας με την αχαλίνωτη φαντασία.
Η πανδαισία των γραμμάτων, του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη
H γραφή, ως ολοκληρωμένο σύστημα, δομημένο και οργανωμένο, είναι έργο πολλών […] η γραφή είναι μια κοινωνική εφεύρεση, της οποίας παράγοντες-κλειδί είναι η ευθυγράμμιση, ο συντονισμός και η ανατροφοδότηση. Silvia Ferrara, Η Μεγαλύτερη Εφεύρεση
Ο καλλιτέχνης είναι εφευρέτης· ιδίως μετά την εμπρηστική έλευση των ιστορικών πρωτοποριών (φουτουρισμός, dada, υπερρεαλισμός) και της μεταπολεμικής αβανγκάρντ (λεττριστές, καταστασιακοί), οι δημιουργοί δεν αναπαριστούν ή εκφράζουν την πραγματικότητα, αλλά κυρίως την επανεπινοούν, τη σχεδιάζουν εκ νέου, την καθιστούν πληθυντική. Ο ποιητής Νίκος Καρούζος αποφαινόταν: δεν υπάρχει αλήθεια, υπάρχουν αλήθειες. Ομοίως: δεν υπάρχει πραγματικότητα, υπάρχουν πραγματικότητες.
Ο Κούτσικος επιθυμεί να συμβάλλει σε μια νέα αντίληψη του γραπτού λόγου.
Οι συνομιλίες μου με τον Πάρι Κούτσικο (ο οποίος, διόλου τυχαία γεννήθηκε στη Φλωρεντία, την πόλη των τεχνών και των γραμμάτων) επιτείνουν την επί δεκαετίες θέση μου ότι σήμερα οι τέχνες αποδομούν και αναδομούν τις πραγματικότητες —όλες τους τις εκδηλώσεις και εκφάνσεις, από την ένδυση και την εστίαση μέχρι την ερωτική επιθυμία και τη φιλία— συνεπικουρούμενες από τη φιλοσοφία και διακονώντας μια διαλεκτική παρελθόντος/παρόντος/μέλλοντος, πάει να πει στοχαζόμενες το τι και πώς υπάρχει, καταβυθιζόμενες στον πλούτο της παράδοσης, και δημιουργώντας νέες συνθήκες ενόσω αφουγκράζονται και προοιωνίζονται τα όσα πρόκειται να επέλθουν.
Ο Κούτσικος επιθυμεί να συμβάλλει σε μια νέα αντίληψη του γραπτού λόγου. Γνωρίζει, όπως ορθά υποστηρίζει η Silvia Ferrara, ότι η γραφή «δεν εφευρέθηκε εν ριπή οφθαλμού, αλλά προοδευτικά, είναι μια μηχανή γεμάτη γρανάζια […] μια βαθμιαία διαδικασία από ασκήσεις που επαναλαμβάνονται και αναμεταδίδονται». Η Ferrara κάνει επίσης λόγο για ένα μονοπάτι πειραμάτων, προσπαθειών, προσαρμογών· και στην εργασία του Κούτσικου πάνω στη γραφή διακρίνουμε ακριβώς τούτη την ατραπό πειραμάτων (και οραμάτων) καθώς και τη θεώρησή του ότι κάθε γράμμα μετασκευάζεται σε μια μηχανή όχι μόνο γραναζιών, αλλά και ανοίκειων συνδυασμών από αντικείμενα είτε πραγματικά είτε επινοημένα από τη φαντασία και φερμένα, σαν αστερόσκονη, από την επικράτεια των ονείρων.
Διακρίνουμε συνάμα, στα 28 έργα που συναποτελούν την εικαστική ενότητα LETTERDOM τη διαλεκτική παρελθόντος/παρόντος/μέλλοντος, καθώς ο καλλιτέχνης, προκειμένου να εφεύρει ένα πρωτότυπο γλωσσικό σύστημα, έχει περιπλανηθεί στην ιστορία της γραφής, στην επινόηση αυτών των συμβόλων που μες στις χιλιετίες επιτρέπουν την επικοινωνία και τη συνεννοήση των ανθρώπων· έχει μελετήσει τις γραμματοσειρές της τωρινής εποχής· και έχει αποπειραθεί τελεσφόρα να προτείνει έναν νέου τύπου συνδυασμό γείωσης στις πραγματικότητες, γόνιμης αλλοίωσής τους, και εποικοδομητικής ονειροπόλησης που τις απογειώνει.
ο Κούτσικος μάς καλοδέχεται και μας ξεναγεί στον δικό του Κήπο των Επίγειων Απολαύσεων, διορθώνοντας τον Ιερώνυμο Μπος — (με τον τρόπο που ο Ιζιντόρ Ντυκάς διόρθωσε, στη σύνθεσή του Ποιήματα Ι & ΙΙ, κείμενα της κλασικής γραμματείας, ήτοι εξαλείφοντας τη δυσοίωνη διάστασή τους και προσφέροντάς μας μιαν ευοίωνη προοπτική.
Ο Κούτσικος θέλει να μας εξοικειώσει με το ανοίκειο (Das Unheimliche), αφαιρώντας του τις εφιαλτικές και τρομακτικές συμπαραδηλώσεις του, όπως τις συναντάμε στο έργο του Ιερώνυμου Μπος, φερ᾽ επείν, επικαλύπτοντας με τη γραφίδα του τις απειλητικές του διαστάσεις, και καθιστώντας το εφαλτήριο στοχασμών πάνω στην πολλαπλή, πολυπρισματική υφή των πραγματικοτήτων — ο Χρήστος Βακαλόπουλος μιλούσε για την ονειρική υφή της πραγματικότητας· ο Πάρις Κούτσικος ιχνηλατεί ακριβώς αυτή την ονειρική υφή συμπλέκοντάς την με την ισχύ της φαντασίας που επιτρέπει στην ανθρωπότητα να προβαίνει σε προτάσεις νέων τρόπων επικοινωνίας, συνεπώς νέων τρόπων σύναψης σχέσεων ανάμεσά μας. Εξόχως εύστοχα, ο Κούτσικος συνοδεύει τα 26 επινοημένα και κατασκευασμένα γράμματά του με δύο λέξεις, καμωμένες με την ίδια τεχνική, που θα έλεγα ότι συνοψίζουν την καταστατικά αισιόδοξη κοσμοθεώρησή του, τις λέξεις DREAM και AWAY, καλώντας μας ευφρόσυνα να γίνουμε ονειροπόλοι και ονειρευτές.
Βγάζοντας τους κυνόδοντες και τα γαμψά νύχια της απειλής από το ανοίκειο, μετατρέποντας σε ηδονή την οδύνη, και απαλλάσσοντάς το από το άχθος του άλγους, ο Κούτσικος μάς καλοδέχεται και μας ξεναγεί στον δικό του Κήπο των Επίγειων Απολαύσεων, διορθώνοντας τον Ιερώνυμο Μπος — (με τον τρόπο που ο Ιζιντόρ Ντυκάς διόρθωσε, στη σύνθεσή του Ποιήματα Ι & ΙΙ, κείμενα της κλασικής γραμματείας, ήτοι εξαλείφοντας τη δυσοίωνη διάστασή τους και προσφέροντάς μας μιαν ευοίωνη προοπτική. Κατασκευάζοντας ένα νέο αλφάβητο, ο καλλιτέχνης εισηγείται μια νέα προσέγγιση της γλώσσας, καθώς κάθε ένα από τα 26 γράμματα, που έχει ζωγραφίσει με μολύβι, συντίθεται από ετερόκλητα υλικά, από συναντήσεις απροσδόκητων στοιχείων που παραπέμπουν τόσο στον Κόμη του Λωτρεαμόν (το άλλο όνομα του Ντυκάς) όταν όριζε το όμορφο ως την απρόοπτη συνάντηση μιας ομπρέλας και μιας ραπτομηχανής πάνω σε ένα τραπέζι ανατομίας, όσο και στις παραδοξολογικές κατασκευές του Έσερ.
Αίφνης, στο γράμμα Α διακρίνουμε περίπλοκους σωλήνες, ένα κιόσκι που φιλοξενεί δύο σκώληκες, πέντε μικροσκοπικές πυραμίδες, έναν αντίχειρα, ένα ελβετικό τυρί που ξεπροβάλλει από κάτι σαν περβάζι, έναν διασωληνωμένο γυναικείο πρωκτό, μια υπερρεαλιστική κρεατομηχανή από όπου εκβάλλουν πράγματα που θυμίζουν μυτερά πράσα, αλλά και τρία αλλόκοτα ανθρωπάρια. Με τέτοιες συνθετικές κινήσεις, ο Κούτσικος εξερευνά την αξία του μεμονωμένου γράμματος και επιχειρεί μια δυναμική ανανέωση της αντίληψης του Ιζού ότι το γράμμα είναι απεριόριστα πρόσφορο για κάθε λογής συνδυασμούς, αρκεί να το φορτίσεις και πάλι με αρχέγονες σημασίες, με μνήμες χαμένες στα βάθη του ασυνείδητου, με εικόνες αντλημένες από το παλλόμενο σύμπαν των ονείρων.
Ο Κούτσικος αποδομεί και εν συνεχεία αναδομεί κάθε γράμμα μετατρέποντάς το σε ένα πεδίο από όπου εξακτινώνονται ιστορίες και αφηγήσεις, προσφέροντας μάλιστα στον θεατή πολλαπλές αναγνώσεις αυτών των ιστοριών και αφηγήσεων. Το γράμμα γίνεται έτσι μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, ψυχεδελικό έπος, υπερμοντέρνο μεταντανταϊστικό ποίημα. Τοιουτοτρόπως, η εικαστική ενότητα LETTERDOM γίνεται μια ποιητική σύνοψη της ιστορίας της τέχνης από τον Μεσαίωνα έως τις μέρες μας, ένα είδος μουσείου που στεγάζει τις δυναμικές σχέσεις του υπαρκτού με το ανύπαρκτο, της γειωμένης πραγματικότητας με την αχαλίνωτη φαντασία.