Μια συζήτηση
Τάσος Μπίρης, Στέλιος Γιαμαρέλος
Μελάνι 2014
Σελ. 312, τιμή € 18,00
Η συνομιλία αυτή του Τάσου Μπίρη με τον Στέλιο Γιαμαρέλο δεν είναι ακόμα μία συζήτηση για την αρχιτεκτονική και την διδασκαλία της, από εκείνες που συνήθως παραμένουν στο επίπεδο γενικόλογων διαπιστώσεων και αφηρημένων ιδεολογικών αντιπαραθέσεων. Οι δύο συνομιλητές καταβάλλουν, αντιθέτως, συνειδητή προσπάθεια να τοποθετηθούν φωτίζοντας τόσο ένα συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, όσο και ένα συγκεκριμένο θεσμικό περιβάλλον αρχιτεκτονικής εκπαίδευσης. Με σταθερό κέντρο αναφοράς τη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ -και, πιο συγκεκριμένα, την ευρύτερη περιοχή των Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων- η συζήτηση συνυφαίνει, έτσι, την διττή βιωματική εμπειρία του Τάσου Μπίρη ως ενεργού αρχιτέκτονα και δάσκαλου που παρακολουθεί τις έντονες ανακατατάξεις σε όλο το φάσμα εξέλιξης της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής και της διδασκαλίας της κατά την μεταδικτατορική περίοδο. Στη διάρκειά της, οι συνομιλητές αναζητούν διαρκώς διττά ορόσημα και υπόγεια αχαρτογράφητα ρεύματα ανάμεσα σε δύο γενιές: από το τέλος της προδικτατορικής "Άνοιξης" του ελληνικού μοντερνισμού της δεκαετίας του 1960 και τα πρώτα στάδια της εκπαιδευτικής διαδρομής του Τάσου Μπίρη ως άμισθου βοηθού του Ιωάννη Δεσποτόπουλου, έως και την μεταδικτατορική εισαγωγή αρχικά των μεταμοντέρνων και κατόπιν των Νέο-μοντέρνων τάσεων των δεκαετιών του 1980 και 1990 και την καθιέρωση του Νέου Προγράμματος Σπουδών στη Σχολή, επί προεδρίας Νίκου Καλογερά.
Φτάνουν έτσι να φωτίσουν μια συγκεκριμένη εσωτερική προοπτική της εν λόγω εποχής μέσα από τα μάτια ενός εκ των πρωταγωνιστών της. Ταυτόχρονα προτείνεται και μία άλλη εκδοχή αυτοβιογραφίας του αρχιτέκτονα, ο οποίος εδώ δεν μπορεί παρά να αναδύεται ως μαχόμενος, αλλά και διαρκώς μαθητεύων, δάσκαλος. Μακράν του να εξαντλείται σε μια διερεύνηση της δημιουργικής σημασίας αυστηρά προσωπικών αναφορών και συσχετίσεων, η αυτοβιογραφία δεν μπορεί εδώ παρά να περνάει πολύ εντονότερα μέσα από τις ραγδαίες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις της περιόδου, ακουμπώντας στα σχεδιαστήρια και τα φοιτητικά έδρανα, για να επισημάνει καθ' οδόν τις αμοιβαίες σχέσεις διδασκαλίας και μαθητείας, συμπόρευσης, αλλά και σύγκρουσης. Και η ιστορία δεν μπορεί εδώ παρά να συνίσταται σε αυτή την ατέρμονη συγγραφή και συνομιλία γνωστών μεταξύ τους αγνώστων, μαζί με όλα τα φανερά και υπόγεια αχαρτογράφητα ρεύματα που καθιστούν δυνατές τις συναντήσεις ανάμεσα σε δυο ή και περισσότερες γενιές.