Ξεκλειδώνοντας το αίνιγμα ενός αρχαίου κώδικα
Margalit Fox
Μτφρ. Χαράλαμπος Ε. Μαραβέλιας
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2020
Σελ. 360, τιμή εκδότη €16,00
Η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β, αυτής της μυστηριώδους γραφής που πρωτοέφερε στο φως ο Άρθουρ Έβανς ανασκάπτοντας την Κνωσό το 1900, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα διανοητικά επιτεύγματα του 20ού αιώνα. Για πέντε περίπου δεκαετίες, μερικές από τις σπουδαιότερες μορφές στο πεδίο της φιλολογικής και της αρχαιολογικής επιστήμης, και όχι μόνο, αναμετρήθηκαν χωρίς επιτυχία με το εγχείρημα της λύσης αυτού του αρχαίου γρίφου, το οποίο θα άνοιγε ένα παράθυρο στη μελέτη της αιγαιακής προϊστορίας· και τη λύση έμελλε να τη δώσει εντέλει το 1952 όχι ένας ειδικός επιστήμονας αλλά ένας παθιασμένος ερασιτέχνης, ο άγγλος αρχιτέκτονας Μάικλ Βέντρις. Όμως από τις περισσότερες εξιστορήσεις αυτής της συναρπαστικής περιπέτειας λείπει το όνομα μιας μεγάλης πρωταγωνίστριας: της αμερικανίδας φιλολόγου Άλις Κόμπερ. Εργαζόμενη αθόρυβα και με σχολαστικότητα στο σπίτι της στη Νέα Υόρκη, η Κόμπερ συγκαταλεγόταν μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα στους κορυφαίους ειδήμονες στη Γραμμική Β γραφή παγκοσμίως. Αν και σε μεγάλο βαθμό λησμονημένη σήμερα -για αρκετούς λόγους, ανάμεσά τους και διότι η ιστορία σχεδόν πάντα γράφεται από τους νικητές, και διότι ήταν μια γυναίκα σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο-, έφτασε κοντά στην αποκρυπτογράφηση λίγο πριν από τον πρόωρο θάνατό της το 1950· και η δική της προεργασία υπήρξε καθοριστική στη διαλεύκανση του μυστηρίου της Γραμμικής Β.
Η Μαργκαλίτ Φοξ συνθέτει μια συναρπαστική αφήγηση, ένα είδος επιστημονικής ιστορίας μυστηρίου, ισορροπώντας δεξιοτεχνικά ανάμεσα στην επιστημονική τεκμηρίωση και την αποτύπωση της προσωπικής ιστορίας των πρωταγωνιστών αυτής της διανοητικής περιπέτειας. Επιτρέπει ακόμα και στον μη ειδικό αναγνώστη να παρακολουθήσει βήμα προς βήμα την πορεία του διανοητικού αυτού άθλου, τον μυεί στις τεχνικές της κρυπτογράφησης και της αποκρυπτογράφησης, δίνοντας συνάμα σάρκα και οστά σε όλα αυτά τα πρόσωπα που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη λύση του αινίγματος.
Στο Επίμετρο της ελληνικής έκδοσης, ο μεταφραστής X. Ε. Μαραβέλιας παρουσιάζει μεταξύ άλλων τη συμβολή του σημαντικότερου έλληνα ερευνητή της Γραμμικής Β, του Κ. Δ. Κτιστόπουλου, στην προσπάθεια της αποκρυπτογράφησης και την επαφή που είχε, μέσω της ανταλλαγής επιστολών, με την Άλις Κόμπερ.
