Λήμνος

Α' ΤΟΜΟΣ: Εκκλησιαστική κληρονομιά

Ξεφυλλίζοντας τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, την έκδοση τιμούν με επιστολές οι Αυτού Θεοτάτης Παναγιότητος του Οικομενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίος, Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου Ιερόθεος συγχαίροντας την προσπάθεια αυτή για την ανάδειξη της μακρόχρονης ιστορίας του νησιού που ξεκινάει από τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού στην Ευρώπη.

Η συγγραφέας Μαρία Λαμπαδαρίδου-Πόθου μας εισάγει στην εκκλησιαστική ταυτότητα της νήσου, ανιχνεύοντας την ευσέβεια του Λήμνιου και το πως βίωσε εδώ και αιώνες τη λατρεία του. Με έντονα λαογραφικά στοιχεία και προσωπικά βιώματα διατυπώνει τη θρησκευτική συνείδηση των κατοίκων του νησιού και την ιερότητα των χριστιανικών εορτών.

Στη συνέχεια, η Δρ. της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ Θεοδώρα Παλαμήδα-Ευθυμιάδου επικεντρώνεται με ιστορικές παραπομπές στην εκκλησιαστική διαδρομή της Λήμνου, η οποία   μαρτυρά την παρουσία του χριστιανισμού στο νησί από τον 3ο κιόλας αιώνα μ.Χ. Καταγράφει επιπλέον από την αρχαιότητα έως σήμερα στοιχεία για την Ιερά Μητρόπολη της Λήμνου και Αγίου Ευστρατίου, τους Αρχιερείς, τη διοικητική οργάνωση της εκκλησίας, τη δικαστική εξουσία και τις σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Σημαντικά ντοκουμέντα για την Ιεραρχία, τις έκτοτε Κυβερνήσεις και το ποίμνιο συγκεντρωμένα στο πρώτο κεφάλαιο του τόμου.

Ο επίκουρος Καθηγητής Νεωτέρας Ιστορίας του ΑΠΘ, κ Φωκίων Π. Κοτζαγεώργης χαρτογραφεί τα αγιορείτικα μετόχια της Λήμνου, βοηθώντας τον αναγνώστη να γνωρίσει από τον 13ο αιώνα έως το πρόσφατο παρελθόν τα μετόχια του νησιού, διαπιστώνοντας ότι παρά την έντονη παρουσία τους κατά τη βυζαντινή περίοδο σήμερα δεν διατηρείται κανένα από αυτά. Στο εν λόγω κεφάλαιο, πλέον των ιστορικών καταγραφών αξίζει κανείς να δει τις σπάνιες γκραβούρες των Ιερών Μονών και το υπόμνημα του χάρτη της Λήμνου για τα αγιορείτικα μετόχια.

Έπειτα, ο επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θράκης, Δρ. Θεολογίας και Βυζαντινολογίας Γεώργιος Τσιγάρας καταγράφει και παρουσιάζει τα πολυάριθμα ανεκτίμητης αξίας εκκλησιαστικά κειμήλια της Λήμνου: φορητές εικόνες, λειτουργικά σκεύη, ιερά άμφια, έντυπα και χαρακτικά. Με σεβασμό ως προς το περιεχόμενο, ιστορικές περιγραφές, απεικονίσεις και ντοκουμέντα, μας παρουσιάζει σε περισσότερες από 300 σελίδες τη Συλλογή των κειμηλίων της Ιεράς Μητροπόλεως Λήμνου, πραγματικά έργα τέχνης της χριστιανικής κληρονομιάς του νησιού.

Β' ΤΟΜΟΣ: Ιστορική και Πολιτιστική Κληρονομιά

Το επίσης αξιόλογο κεφάλαιο για τη Λήμνο, την ιστορία και τον πολιτισμό, προλογίζει ο Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών κ. Κωνσταντίνος Σβολόπουλος χαρακτηρίζοντας το νησί "προσφορά στον παγκόσμιο πολιτισμό" - αντικείμενο που αναλύεται στο πρώτο μέρος του συγκεκριμένου τόμου.

Πλέον του εξαιρετικού φυσικού κάλλους, η λιγότερη γνωστή πλευρά του νησιού ξετυλίγεται στο πρώτο μέρος του δεύτερου τόμου, το οποίο επικεντρώνεται στην προσφορά της Λήμνου στον παγκόσμιο πολιτισμό. Ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του Tufts University των ΗΠΑ Robert Devigne, ο καθηγητής Αρχαιολογίας στο Brock University του Καναδά David W. Rupp και η Αρχαιολόγος, Δρ. του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διευθύντρια Εθνικού Αρχείου Μνημείων Μεταξία Τσιποπούλου μας μαθαίνουν πως σ' ένα μικρό νησί στο βορειοανατολικό τμήμα του Αιγαίου πελάγους θεμελιώθηκαν οι πρώτες στον κόσμο κοινοβουλευτικές λειτουργίες. Αυτή η καινοτόμος πολιτική πρακτική, η κοινοβουλευτική πρακτική, γεννήθηκε στην Πολιόχνη, στο νησί της Λήμνου, διαδόθηκε στην Αθήνα και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο και ενσωματώνεται έως και σήμερα στο DNA του δυτικού κόσμου. Ακολουθούν ιστορικού περιεχομένου περιγραφές και αναλύσεις για τον αρχαίο οικισμό της Πολιόχνης, τη θέση και τη γεωμορφολογία του χώρου, τη στρατηγική σημασία του οικισμού και του νησιού κατά την πρώιμη εποχή του χαλκού, την ιστορία των ανασκαφών και της έρευνας, αλλά και εκτενής καταγραφή των αρχαιολογικών περιόδων της.

Μια ακόμη άγνωστη πτυχή της προσφοράς της Λήμνου στον παγκόσμιο πολιτισμό, αναλαμβάνουν να μας γνωρίσουν ο Πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, καθηγητής Καρδιολογίας Χριστόδουλος Στεφανάδης και ο ιατρός και Διευθυντής της Παθολογικής Κλινικής ΓΝΑ "Η ΕΛΠΙΣ" Σπυρίδων Παξιμαδάς. Συγκεκριμένα, η "Λήμνια Γη" ή αλλιώς η "Λήμνια Σφραγίς" επρόκειτο, όπως θα χαρακτηρίζαμε σήμερα, το πρώτο φάρμακο με σήμα κατατεθέν γνωστό σε ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο που διατήρησε τη θεραπευτική φήμη του έως και τη Βυζαντινή περίοδο. Στην ενότητα ανακαλύπτουμε ιστορικά στοιχεία για την ονομασία του φαρμάκου, την πορεία του, την αναγνώρισή του από τους Λατίνους, την επικράτηση του τον Μεσαίωνα, τον τρόπο παρασκευής, αλλά και το χρώμα, τη χημική σύσταση και τις ιδιότητες της περίφημης "Λήμνιας Γης".

Το ανεξάντλητο κεφάλαιο του παρελθόντος της Λήμνου ή αλλιώς, το σταυροδρόμι ανατολής και δύσης, επιχειρεί στο πόνημα του να μας αφηγηθεί με ιστορικά ντοκουμέντα, εικόνες, φωτογραφίες, περιγραφές και παραπομπές ο συγγραφές και εκπαιδευτικός Θεόδωρος Μπελίτσος. Ξεκινώντας από την αρχαία εποχή ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να "γνωρίσει" τους πρώτους κατοίκους της Λήμνου, τη Λήμνο κατά τη διάρκεια των Περσικών πολέμων, τους αρχαίους τους θεούς, το νησί κατά τους χριστιανικούς χρόνους και την οθωμανική περίοδο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη δεκαετία 1912-1922 όπου η απελευθέρωση του νησιού από τον οθωμανικό ζυγό, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και οι πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας σηματοδοτούν μια δραματική περίοδο για τη Λήμνο. Στη συνέχεια, καταγράφεται η πρόσφατη ιστορική ταυτότητα της παλιάς Λήμνου, ξεχωρίζοντας την πρόσφατη οικογένεια της διασποράς σε Μικρασία και Αίγυπτο που διέπρεψε στο εμπόριο, καθώς και την καθημερινότητα των Λήμνιων στην αγροτική και οικογενειακή ζωή, τη συμμετοχή στα εκκλησιαστικά μυστήρια, τις γιορτές και τα πανηγύρια - με έντονες αναφορές στον κοινωνικό ιστό και λαογραφική απόδοση.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης το τρίτο μέρος του συγκεκριμένου τόμου, στο οποίο ο Θεόδωρος Μπελίτσος αποτυπώνει το γεωγραφικό, πολιτιστικό, θρησκευτικό και κοινωνικό χάρτη των επιμέρους παλαιότερων δήμων του νησιού επικεντρώνοντας στην παράδοση και την ιστορία τους. Τα χωριά που άνηκαν στους δήμους Μύρινας, Ατσικής, Μούδρου και Νέας Κούταλης, το καθένα ξεχωριστά έχει τη δική του ταυτότητα και σημασία και με τις περιγραφές ο αναγνώστης ταξιδεύει στο χρόνο. Μεταξύ άλλων ειδική μνεία πραγματοποιείται για τις προσωπικότητες που είτε γεννήθηκαν, είτε έζησαν στο νησί, όπως τον ζωγράφο Ράλλη Κοψίδη, τον πολιτικό Ηλία Ηλιού, τον ιστορικό Αργύριο Μοσχίδη, τον νεομάρτυρα Αθανάσιο Ρεπανιδιώτη, τον παλαιστή Παναγή Κουταλιανό, καθώς και τον βραβευμένο με νόμπελ ποιητή Γιάννη Ρίτσο.

Το δίτομο πόνημα ολοκληρώνεται με την μεταπολεμική περίοδο της Λήμνου, στην οποία συμμετέχουν στη συγγραφή του ο τέως Διευθυντής του Υπουργείου Εργασίας και συγγραφέας Βασίλης Γαμβρούδης, ο συγγραφές και εκπαιδευτικός Θεόδωρος Μπελίτσος και η συγγραφέας Μαρία Μαθιουδάκη-Δραγασάκη. Οι μνήμες και οι προσωπικές μαρτυρίες παίρνουν τη σκυτάλη για να αφηγηθούν και να ευαισθητοποιήσουν τον αναγνώστη στις τεράστιες αλλαγές της σύγχρονης Λήμνου που είχε να αντιμετωπίσει τον ξενιτεμό των Λήμνιων και τη νοσταλγία για τον τόπο. Στην κατεύθυνση αυτή, μας συστήνονται οι μεγάλοι Λήμνιοι ευεργέτες και δωρητές της διασποράς, κυρίως σε Αίγυπτο και Σουδάν, που πρόκοψαν και δεν λησμόνησαν το νησί προσφέροντας σημαντική υποστήριξη σε δύσκολους καιρούς. Ένα ακόμη σημείο-σταθμό για την πρώιμη ιστορία της Λήμνου συνοψίζεται στην υπερπόντια μετανάστευση των Λήμνιων, όπου οι συνθήκες εργασίας εξανάγκασαν χιλιάδες οικογένειες να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να αναζητήσουν την τύχη τους στις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την Αυστραλία. Όπως προκύπτει από το πόνημα, η αλληλεγγύη και η κοινή αγάπη για το νησί ένωσε τους Λήμνιους τους καιρούς εκείνους, διατηρώντας τις επαφές με την ιδιαίτερη πατρίδα και τις παραδόσεις.

Τέλος, η τραγική Μικρασιατική Καταστροφή αποτέλεσε μια ξεχωριστή σελίδα για την ύστερη ιστορία της νήσου, καθώς υποδέχθηκε χιλιάδες ξεριζωμένες οικογένειες οι οποίες φιλοξενήθηκαν για λίγο ή έζησαν για μια ολόκληρη ζωή σε αυτό. Ο αναγνώστης θα βρει προσωπικές μαρτυρίες προσφύγων, τη λατρευτική και μουσική τους παράδοση με αφηγήσεις πραγματικές και ιστορικά στιγμιότυπα που χαράχθηκαν στη μνήμη του τόπου.

Μια σύγχρονη πολυτελής έκδοση στην οποία το ταξίδι στο αρχαίο και πρόσφατο παρελθόν της Λήμνου διαθέτει μια αφήγηση ξεχωριστή, προσεγγίζοντας με σεβασμό και ευαισθησία την ιστορικότητα, τις παραδόσεις και την ομορφιά του νησιού και των ανθρώπων της. Στις σελίδες της έκδοσης “ΛΗΜΝΟC” ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει την πραγματική ιστορία αυτού του νησιού και πολλές λιγότερες γνωστές πτυχές του ευλογημένου αυτού τόπου.

• Το δίτομο πόνημα "ΛΗΜΝΟΣ" είναι διαθέσιμο σε όλα τα κεντρικά βιβλιοπωλεία πανελλαδικά.
• Η προτεινόμενη τιμή λιανικής ανέρχεται στα €90,00 ανά τόμο
• Εκδοτική επιμέλεια: Γιώργος Κωνσταντέλης | Φωτογραφίες: Χρήστος Α. Καζόλης & Γιώργος Μιχαλάς | Σχεδιασμός εξωφύλλου: Α' τόμος - Ναταλία Τζωρτζίδου, Β' τόμος - Βασιλική Σαρικώστα | Επιμέλεια κειμένων: Πέτρος Γιαρμενίτης