alt

Για το μυθιστόρημα της Pat Barker «Η σιωπή των κοριτσιών» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Αιώρα).

Της Χριστίνας Μουκούλη

H Πατ Μπάρκερ στο μυθιστόρημά της Η σιωπή των κοριτσιών χρησιμοποιεί την πεζή γλώσσα της καθημερινότητας –και όχι το δακτυλικό εξάμετρο–, και αφηγείται την ιστορία της Ιλιάδας –χωρίς την συνδρομή κάποιας θεάς-μούσας–, περασμένη από τον ηθμό του βλέμματος και του συναισθήματος της Βρισηίδας. 

Το άλλο πρόσωπο του Αχιλλέα

Ενώ μέχρι πρότινος είχε πολλούς να την υπηρετούν, τώρα είναι υποχρεωμένη να υπηρετεί. Και μάλιστα να υπηρετεί με όλους τους τρόπους τον άνθρωπο που σκότωσε την οικογένειά της: τον Αχιλλέα.

Η Βρισηίδα από βασίλισσα της Λυρνησσού βρέθηκε αιχμάλωτη στο στρατόπεδο των Αχαιών, από τα βασιλικά της ανάκτορα στις σκηνές και στα παραπήγματα των Ελλήνων πολεμιστών. Ενώ μέχρι πρότινος είχε πολλούς να την υπηρετούν, τώρα είναι υποχρεωμένη να υπηρετεί. Και μάλιστα να υπηρετεί με όλους τους τρόπους τον άνθρωπο που σκότωσε την οικογένειά της: τον Αχιλλέα, που τον γνωρίζουμε για το θάρρος και την ανδρεία του, την ομορφιά και τη δύναμή του. Η Βρισηίδα όμως είχε την ατυχία να δει και να γνωρίσει και την άλλη του πλευρά, την άγρια και σκοτεινή. Τον είδε να σκοτώνει αδίστακτα χωρίς να υπολογίζει την ηλικία, το φύλο ή την κατάσταση του αντιπάλου. Είδε όλη τη σκληρότητα και την αναλγησία του. Τον είδε κυνηγημένο από τους δαίμονές του. Τον είδε να προσπαθεί να αποδεχτεί τη μοίρα που του όρισαν οι θεοί: αθάνατη δόξα ως αντάλλαγμα για ένα πρόωρο θάνατο.

Η αφήγηση της Μπάρκερ ξεκινά λίγο πριν από τη γνωστή μας αρχή της Ιλιάδας του Ομήρου, όταν ο Αχιλλέας και οι σύντροφοί του κατέλαβαν την Λυρνησσό, την πόλη στην οποία η Βρισηίδα ήταν βασίλισσα. Όμως «είναι δύσκολα τα πράγματα για τις γυναίκες όταν πέφτει μια πόλη». Δεν έχουν καν την τύχη των ανδρών, να σκοτωθούν. Κρατούνται αιχμάλωτες και είναι υποχρεωμένες να υπηρετούν τους κατακτητές και να υφίστανται βία, ταλαιπωρία, εξευτελισμούς και κακοποίηση. Κι όλα αυτά χωρίς να εκδηλώνουν στο ελάχιστο τα συναισθήματά τους. Έτσι κι αλλιώς και στην προηγούμενη ζωή τους είχαν βιώσει πλήρη καταστρατήγηση της ελεύθερης βούλησής τους.

Γιατί «στη γυναίκα αρμόζει η σιωπή». Οφείλει τυφλή υπακοή στον πατέρα, το σύζυγο, τον αφέντη της. Ως αιχμάλωτη, έχει επίγνωση της μοίρας της. Αποδέχεται την πραγματικότητα αποφεύγοντας την μοιρολατρία. Ο ρεαλισμός που χαρακτηρίζει τη Βρισηίδα συνδυάζεται επιτυχώς με υπομονή και επαγρύπνηση. Είναι τα στοιχεία που θα την συνοδεύουν σε όλη τη διάρκεια της αιχμαλωσίας της και θα την βοηθήσουν να επιβιώσει.

Μια ξεχωριστή ικανότητα

Κανείς μας όμως δεν μπήκε στον κόπο να αναρωτηθεί για τις γυναίκες της ομηρικής εποχής, για τη ζωή τους, τις απόψεις τους, τα θέλω τους ή το συναίσθημά τους. Πλαισίωναν πάντα έναν άνδρα, εκτελώντας χρέη διακοσμητικού στοιχείου.

Η Μπάρκερ είναι δεινή αφηγήτρια. Με λόγο ζωντανό, που ρέει αβίαστα και σε καθηλώνει. Ενώ ξέρεις τη συνέχεια και το τέλος της ιστορίας, αδυνατείς να σταματήσεις την ανάγνωση. Έχει την ικανότητα των παλιών παραμυθάδων οι οποίοι, ενώ έλεγαν ξανά και ξανά μιαν ήδη γνωστή ιστορία, κρατούσαν το ενδιαφέρον των ακροατών τους μέχρι το τέλος. Η διαφορά είναι ότι η προσπάθεια της Μπάρκερ δεν σταματάει μόνο στην τέρψη της ακοής μας ή στην επίκληση του συναισθήματός μας, ούτε στο να μας εκθέσει στον μέγιστο βαθμό τη φρίκη, τον πόνο, την απελπισία και την απόγνωση που συνοδεύουν τον πόλεμο. Στόχο της έχει να μας κάνει ν’ αναρωτηθούμε για τα αυτονόητα και γι’ αυτά που δεν είχε τύχει να μας απασχολήσουν μέχρι τώρα.

Έχουμε διαβάσει και αναλύσει τα ομηρικά έπη στα σχολικά μας χρόνια. Έχουμε συναντήσει αξιοθαύμαστους χαρακτήρες ανδρών που διακρίθηκαν για τις πολεμικές κυρίως αλλά και τις πνευματικές αρετές τους. Κανείς μας όμως δεν μπήκε στον κόπο να αναρωτηθεί για τις γυναίκες της ομηρικής εποχής, για τη ζωή τους, τις απόψεις τους, τα θέλω τους ή το συναίσθημά τους. Πλαισίωναν πάντα έναν άνδρα, εκτελώντας χρέη διακοσμητικού στοιχείου. Ήταν αντικείμενα προς χρήσιν, χωρίς δικαίωμα έκφρασης. Ήταν πάντα παρούσες, χωρίς όμως να έχουν ποτέ τον πρώτο λόγο. Μπορούσαν να επηρεάζουν έμμεσα τη λήψη αποφάσεων, στην περίπτωση που ήταν σύζυγοι, πάντα όμως την τελική απόφαση την έπαιρνε ο άνδρας του σπιτιού. 

Στα ομηρικά έπη συναντάμε στοιχεία για τη θέση της γυναίκας την εποχή εκείνη. Θα πρέπει όμως να διευκρινίσουμε κάτι: Ο Όμηρος έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ. και έγραψε για τον Τρωικό πόλεμο ο οποίος έλαβε χώρα τον 11ο αιώνα π.Χ. Τα σχόλιά του για τη θέση της γυναίκας, αναφέρονται στη γυναίκα των γεωμετρικών χρόνων  και όχι στη γυναίκα της εποχής της Τροίας. Η γυναίκα, λοιπόν, της εποχής του Ομήρου, είναι σύζυγος και μητέρα, οργανώνει τα του οίκου της και υφαίνει στον ελεύθερο χρόνο της. Βρίσκεται πάντα υπό την προστασία ενός άνδρα, πατέρα, αδελφού ή συζύγου. Τα πράγματα όμως γίνονται πολύ άσχημα γι’ αυτήν σε περίπτωση πολέμου. Όταν οι εχθροί καταλάβουν μια πόλη, οι γυναίκες γίνονται λάφυρα πολέμου για τους πολεμιστές του εχθρού.

Η γυναίκα, λοιπόν, της εποχής του Ομήρου, είναι σύζυγος και μητέρα, οργανώνει τα του οίκου της και υφαίνει στον ελεύθερο χρόνο της. Βρίσκεται πάντα υπό την προστασία ενός άνδρα, πατέρα, αδελφού ή συζύγου.

Η Μπάρκερ αφορμώμενη από το μυθικό πορτρέτο μιας γυναίκας, επιχειρεί να κάνει έναν σχολιασμό της φύσης της γυναίκας και του ρόλου της ως αρωγού του αρσενικού, σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που ασχολείται με το θέμα αυτό στα βιβλία της. Δείχνει έντονο ενδιαφέρον για τη γυναίκα σε διάφορες εποχές και περιγράφει τη συμπεριφορά της σε δύσκολες καταστάσεις και κυρίως όταν τίθεται θέμα επιβίωσης. Η Γυναίκα λοιπόν, είναι για την Μπάρκερ ένα πλάσμα που διαθέτει δύναμη, αυτοκυριαρχία, υπομονή, ξέρει να ελίσσεται, να τιθασεύει το συναίσθημα, να προσφέρει αγάπη και πάνω απ’ όλα να επιβιώνει. Κι αυτό είναι κάτι που το έχει αποδείξει ανά τους αιώνες και συνεχίζει να το αποδεικνύει.

Η συγγραφέας

Η Πατ Μπάρκερ γεννήθηκε το 1943 στο Γιορκσάιρ της Αγγλίας. Σπούδασε στη London School of Economics και στο Πανεπιστήμιο Ντάραμ. Δίδαξε Ιστορία και Πολιτική μέχρι το 1982. Μετά ασχολήθηκε με τη συγγραφή. Στα πρώτα μυθιστορήματά της αναφέρθηκε στη δύσκολη ζωή των γυναικών της εργατικής τάξης. Το 1995 τιμήθηκε με το βραβείο Booker για το τρίτο μέρος της τριλογίας για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο Ο δρόμος των φαντασμάτων.

* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι νηπιαγωγός.


altΗ σιωπή των κοριτσιών
Pat Barker
Μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου
Αιώρα 2019
Σελ. 432, τιμή εκδότη €17,70

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ PAT BARKER

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

«Η χώρα του χιονιού» του Γιασουνάρι Καουαμπάτα (κριτική) – Η παθιασμένη λευκότητα του ερωτικού πάθους

Για το μυθιστόρημα του Γιασουνάρι Καουαμπάτα [Yasunari Kawabata] «Η χώρα του χιονιού» (μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα). Kεντρική εικόνα: από την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου σε σκηνοθεσία του Shirô Toyoda.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

«Σπουδή στο μπλε» της Μάγκι Νέλσον (κριτική) – Το χρώμα ως λογοτεχνικό υποκατάστατο συναισθημάτων

Για το βιβλίο της Μάγκι Νέλσον [Maggie Nelson] «Σπουδή στο Μπλε» (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα: από την «Μπλε ταινία» του Κριστόφ Κισλόφσκι. 

Γράφει η Φανή Χατζή

Ήταν Νοέμβριος του 2020 ...

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

«Λούνα Παρκ» του Φόλκερ Κούτσερ και «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» του Κρις Λόιντ (κριτική) – Αστυνομικές ίντριγκες, από τη Βαϊμάρη στο παραδομένο Παρίσι

Για το μυθιστόρημα του Φόλκερ Κούτσερ [Volker Kutscher] «Λούνα Παρκ» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα) και το μυθιστόρημα του Κρις Λόιντ [Chris Lloyd] «Οι ανεπιθύμητοι νεκροί» (μτφρ. Βασίλης Κοντόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο). Ιστορικά crime fiction με φόντο τον Μεσοπόλεμο και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Κεντρική ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ