alt

Για τη μελέτη της Corine Pelluchon «Ηθική της υπόληψης» (μτφρ. Γιώργος Φαράκλας, εκδ. Πόλις).

Της Άννας Λυδάκη

Υπολήπτομαι σημαίνει ότι εκτιμώ κάποιον, τον έχω σε υπόληψη, τρέφω γι’ αυτόν μεγάλη εκτίμηση. Η λέξη χρησιμοποιείται για να εκφράσει μια συγκεκριμένη στάση απέναντι στους συνανθρώπους μας. Όμως η Κορίν Πελλυσόν προχωρεί παραπέρα: η ηθική της υπόληψης, την οποία προτείνει, επεκτείνεται σε όλα τα όντα –ανθρώπινα και μη ανθρώπινα– και τη φύση. Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζονται η αυταξία και η αξιοπρέπεια των όντων, που με την ύπαρξή τους κάνουν τον κόσμο πλουσιότερο.

Η Πελλυσόν, η βραβευμένη για το έργο της καθηγήτρια φιλοσοφίας και ηθικής στο Πανεπιστήμιο Paris-Est-Marne-la-Vallée, σε διάλογο με μεγάλους στοχαστές, εισηγείται έναν νέο Διαφωτισμό που καταργεί τους δυϊσμούς άνθρωπος/φύση, νους/σώμα, ορθολογικότητα/συγκινήσεις, ατομικό/συλλογικό. 

Η Πελλυσόν, η βραβευμένη για το έργο της καθηγήτρια φιλοσοφίας και ηθικής στο Πανεπιστήμιο Paris-Est-Marne-la-Vallée, σε διάλογο με μεγάλους στοχαστές, εισηγείται έναν νέο Διαφωτισμό που καταργεί τους δυϊσμούς άνθρωπος/φύση, νους/σώμα, ορθολογικότητα/συγκινήσεις, ατομικό/συλλογικό. Στην πρότασή της πηγαίνει πέρα από τον ορθολογισμό και δίδει βαρύτητα στο συναίσθημα και στις συγκινήσεις, στα αρχαϊκά στρώματα του ψυχισμού, σε ό,τι προηγείται της διαφοράς του εγώ και του μη εγώ. Εκεί καταφαίνεται ότι η ύπαρξή μας, σωματικά αλλά και νοητικά, συναισθηματικά και ηθικά, είναι δεμένη με την ύπαρξη των άλλων ζώντων και ότι η επιβίωση, η ταυτότητα και η σοφία μας εξαρτώνται από πώς αλληλοεπιδρούμε με αυτά.

Η Πελλυσόν γνωρίζει ότι οι ορθολογικοί κανόνες συχνά παραμερίζονται από άλογες εσώτερες δυνάμεις και απαιτείται κόπος για να μετατρέψουμε τα αρνητικά στοιχεία που υπάρχουν μέσα μας σε θετικά. Γι’ αυτό θεωρεί ότι το ζήτημα δεν είναι να ορίσουμε κάποιες οικολογικές αρχές, όπως ο σεβασμός της φύσης ή η προστασία της βιοποικιλότητας, αλλά να κατανοήσουμε σε βάθος τον δεσμό που μας ενώνει με τις άλλες μορφές ζωής. Και αυτό θα συμβεί όταν θα στραφούμε στον εαυτό μας και θα κατανοήσουμε πως η ατομικότητά μας συνυφαίνεται με τη ζωή που πάλλεται γύρω μας με διάφορες μορφές.

Η επίγνωση της ενότητάς μας με τα άλλα όντα θα αλλάξει σε βάθος την αυτοσυνειδησία μας, τα συναισθήματα και την κοσμοαντίληψή μας, και θα προκύψουν νέες επιθυμίες, πέρα από τις κυρίαρχες σήμερα που σχετίζονται με την οικονομία και την κατανάλωση. Τότε το μέλλον του πλανήτη και του κοινού κόσμου και ο αγώνας κατά της κακοποίησης των ζώων θα απασχολούν το άτομο ως ζωτικές έγνοιες και τα σύνορα που έχουν χαραχτεί μεταξύ ανθρώπων και ζώων, κοινωνικών ομάδων, φυλών και φύλων θα απορριφθούν και θα καταλαβαίνουμε τι μας συνδέει με τους άλλους, με τη ζωή και με τη Γη.

alt
Η Κορίν Πελλυσόν γεννήθηκε το 1967 στο
Barbezieux-Saint-Hilaire της Γαλλίας.
Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Paris IV
(Σορβόννη), όπου και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. H
Πελλυσόν δεν ασχολείται με τη φιλοσοφία μόνο για
την απόλαυση που προσφέρουν οι ιδέες, η θεωρία και
τα ποικίλα διανοητικά παιχνίδια. Ο στόχος της είναι
πολιτικός: να αφυπνιστεί η συνείδηση των ανθρώπων
ώστε να μετασχηματιστούν σταδιακά η κοινωνία, το
μοντέλο ανάπτυξης και παραγωγής, η οργάνωση της
εργασίας, ο τρόπος ζωής. Είναι μέλος του Επιστημονικού
Συμβουλίου του
Ιδρύματος Nicolas Hulot για τη φύση
και τον άνθρωπο,
και έχει αναπτύξει έντονη δράση για
την οικολογία και
την υπόθεση των ζώων.

Αφετηριακό σημείο για την ηθική της υπόληψης είναι η στροφή προς το σώμα και η παραδοχή της κοινής μοίρας που έχουμε με τα μη ανθρώπινα όντα: είμαστε τρωτοί. Το άτομο γεννιέται και εντάσσεται σε έναν κοινό κόσμο που θα υπάρχει και μετά τον θάνατό του. Η αναγνώριση της τρωτότητάς μας, της σάρκινης και πεπερασμένης υπόστασής μας και η συνείδηση των αδυναμιών και των λαθών μας θα μας κάνουν ταπεινούς, θα αντικρίζουμε τους άλλους με πραότητα και μεγαλοψυχία και θα νοιαζόμαστε γι’ αυτούς.

Η ατομική διάσταση της ύπαρξης, που περιορίζει την ηθική και την πολιτική στο σήμερα, θα δώσει τη θέση της στην ανησυχία και τη μέριμνα για τον κόσμο, για τους άλλους, ακόμη κι αν μας είναι άγνωστοι ή δεν ανήκουν στο ανθρώπινο είδος. Το άτομο θα ανοιχτεί σ’ έναν ορίζοντα αγάπης, δικαιοσύνης και αλήθειας, θα προσέξει και θα αναγνωρίσει την αξιοπρέπεια ενός προσώπου ή ενός ζώου και θα αισθανθεί θαυμασμό για την ύπαρξή τους. Θα αγαπήσει την ετερότητα, θα νιώσει αλληλεγγύη για τα παιδιά που υποφέρουν, τους πεινασμένους, τους φτωχούς, τα θύματα των πολέμων, της τυραννίας και της τρομοκρατίας και, βέβαια, για την οδύνη των ζώων, για τα οποία δεν υπάρχει δικαιοσύνη, αλλά βρίσκονται στο έλεός μας. Δεν μπορεί να γίνεται λόγος για υπόληψη αν δεν μας μέλλουν τα ζώα, τονίζει η Πελλυσόν υπογραμμίζοντας ότι αυτά δεν είναι κατώτερα όντα επειδή δεν μπορούν να εκφράσουν την οδύνη τους και να αντιδράσουν στις αδιανόητες βιαιοπραγίες τις οποίες υφίστανται, τις επιπτώσεις της αποδάσωσης ή της καταστροφής των τόπων που κατοικούν.

Η συγγραφέας τονίζει ότι πρέπει με επιμονή και αισιοδοξία να περιορίσουμε την κατανάλωση και να προσπαθήσουμε να προωθήσουμε ένα πρότυπο ανάπτυξης οικολογικά βιώσιμο και δικαιότερο απέναντι στους ανθρώπους και στα ζώα. Η ανθρώπινη εξουσία οφείλει να νοείται ως φροντίδα, ως μια υπηρεσία που προσφέρουμε στον κόσμο. Ο κυρίαρχος σήμερα οικονομισμός και το αναπτυξιακό του μοντέλο δίνουν τη δυνατότητα στις πολυεθνικές να κυριαρχούν, ενώ οι άνθρωποι, η φύση, τα ζώα δεν είναι παρά μέσα για να πλουτίζουν ιδιωτικοί όμιλοι, που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως ανώτερες οντότητες, αποκομμένες από τον κόσμο.

Για να γίνουν όλα αυτά πράξη και να μη μείνουν στη θεωρία, η Πελλυσόν θεωρεί απαραίτητη την «ερωτική αγωγή» από τα πρώτα χρόνια. Μια αγωγή που θα βασίζεται στο συναίσθημα, στη συμπόνια, στην αγάπη, στη φιλία.

Το ζητούμενο είναι η αναζήτηση μιας πολιτικής οργάνωσης που θα αντιστοιχεί στη μέριμνα του εαυτού και του κόσμου και όχι στον ατομικισμό, και εκεί θα πρέπει να επικεντρώνεται ο πολιτικός στοχασμός. Έτσι θα συμβιώσουμε χωρίς ιεραρχήσεις και θα δημιουργήσουμε έναν κοινό χώρο, όπου τα άτομα θα ικανοποιούν τις ανάγκες τους και θα βρίσκουν νόημα στη ζωή τους. Η ηθική της υπόληψης θα είναι ο άξονας της συμβίωσης, όλοι θα συμπράττουμε συμβάλλοντας στο γενικό συμφέρον και θα εργαζόμαστε όχι με στόχο να αποδείξουμε την αξία μας, αλλά για να τιμήσουμε τη ζωή.

Για να γίνουν όλα αυτά πράξη και να μη μείνουν στη θεωρία, η Πελλυσόν θεωρεί απαραίτητη την «ερωτική αγωγή» από τα πρώτα χρόνια. Μια αγωγή που θα βασίζεται στο συναίσθημα, στη συμπόνια, στην αγάπη, στη φιλία. Και σ’ αυτό βοηθάει πάντα η λογοτεχνία, που με τις λέξεις μεταμορφώνει την εμπειρία του κόσμου, που μας επιτρέπει να ζούμε άλλες ζωές από τη δική μας και να γνωρίζουμε ποικιλία χαρακτήρων και πολιτισμών.

Εν κατακλείδι, η Πελλυσόν με το έργο της αναδεικνύει την αναγκαιότητα του αναστοχασμού και της αυτοπαρατηρησίας, που θα οδηγήσουν στην αναθεώρηση της σχέσης μας με τους άλλους –ανθρώπους και μη– και τη φύση. Με αφετηρία τη σωματικότητα και την τρωτότητα των ατόμων, μας καλεί σε ένωση με το μέγα όλον, σε μια αναγνώριση του πολύτιμου δεσμού που έχουμε με τον κόσμο και σε μια αλλαγή του τρόπου με τον οποίο τον κατοικούμε. Έναν τρόπο που θα βασίζεται στην ηθική της υπόληψης της ζωής που αναπτύσσεται στην πατρίδα-Γη. Πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο, εξαιρετικά μεταφρασμένο από τον καθηγητή φιλοσοφίας Γιώργο Φαράκλα. Ένα βιβλίο ιδιαίτερα επίκαιρο τώρα που όλοι βιώνουμε τις συνέπειες της ανθρώπινης οίησης και διερωτόμαστε αν ο πλανήτης μας θα είναι κατοικήσιμος για τα παιδιά μας.

* Η ΑΝΝΑ ΛΥΔΑΚΗ είναι καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Τελευταίο βιβλίο της, η μελέτη «Αναζητώντας το χαμένο παράδειγμα: Επιτόπια έρευνα, κατανόηση, ερμηνεία» (εκδ. Παπαζήση).


altΗθική της υπόληψης
Corine Pelluchon
Μτφρ. Γιώργος Φαράκλας
Πόλις 2019
Σελ. 440, τιμή εκδότη €18,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ CORINE PELLUCHON 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το τάνγκο» του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (κριτική) – Ένα δοκίμιο για την «αργεντίνικη ψυχή»

«Το τάνγκο» του Χόρχε Λουίς Μπόρχες (κριτική) – Ένα δοκίμιο για την «αργεντίνικη ψυχή»

Για το λογοτεχνικό δοκίμιο του Χόρχε Λουίς Μπόρχες [Jorge-Luis Borges] «Το τάνγκο» (μτφρ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες. 

Γράφει η Λεύκη Σαραντινού

Λίγοι είναι ...

«Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» του Χάρτμουτ Ρόζα (κριτική)

«Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» του Χάρτμουτ Ρόζα (κριτική)

Για το βιβλίο του Χάρτμουτ Ρόζα «Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» [μτφρ. Μιχάλης Κούλουθρος], που κυκλοφορεί από τις εκδ. Πλήθος. Κεντρική εικόνα: «Η εμμονή της μνήμης», Σαλβαντόρ Νταλί, 1931

Γράφει ο Γιώργος Δρίτσας

Είναι γεγονό...

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη

Για την ποίηση του Αντώνη Φωστιέρη, με αφορμή τόσο την έκδοση «Αντώνης Φωστιέρης, Άπαντα τα Ποιήματα 1970-2020» (εκδ. Καστανιώτης) όσο και την έκδοση της εκτενέστατης μελέτης του Θεοδόση Πυλαρινού «Ο ποιητής Αντώνης Φωστιέρης – Θεματικές και μορφολογικές προσεγγίσεις στο έργο του».

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ