alt

Για τη μελέτη της Corine Pelluchon «Ηθική της υπόληψης» (μτφρ. Γιώργος Φαράκλας, εκδ. Πόλις).

Της Άννας Λυδάκη

Υπολήπτομαι σημαίνει ότι εκτιμώ κάποιον, τον έχω σε υπόληψη, τρέφω γι’ αυτόν μεγάλη εκτίμηση. Η λέξη χρησιμοποιείται για να εκφράσει μια συγκεκριμένη στάση απέναντι στους συνανθρώπους μας. Όμως η Κορίν Πελλυσόν προχωρεί παραπέρα: η ηθική της υπόληψης, την οποία προτείνει, επεκτείνεται σε όλα τα όντα –ανθρώπινα και μη ανθρώπινα– και τη φύση. Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζονται η αυταξία και η αξιοπρέπεια των όντων, που με την ύπαρξή τους κάνουν τον κόσμο πλουσιότερο.

Η Πελλυσόν, η βραβευμένη για το έργο της καθηγήτρια φιλοσοφίας και ηθικής στο Πανεπιστήμιο Paris-Est-Marne-la-Vallée, σε διάλογο με μεγάλους στοχαστές, εισηγείται έναν νέο Διαφωτισμό που καταργεί τους δυϊσμούς άνθρωπος/φύση, νους/σώμα, ορθολογικότητα/συγκινήσεις, ατομικό/συλλογικό. 

Η Πελλυσόν, η βραβευμένη για το έργο της καθηγήτρια φιλοσοφίας και ηθικής στο Πανεπιστήμιο Paris-Est-Marne-la-Vallée, σε διάλογο με μεγάλους στοχαστές, εισηγείται έναν νέο Διαφωτισμό που καταργεί τους δυϊσμούς άνθρωπος/φύση, νους/σώμα, ορθολογικότητα/συγκινήσεις, ατομικό/συλλογικό. Στην πρότασή της πηγαίνει πέρα από τον ορθολογισμό και δίδει βαρύτητα στο συναίσθημα και στις συγκινήσεις, στα αρχαϊκά στρώματα του ψυχισμού, σε ό,τι προηγείται της διαφοράς του εγώ και του μη εγώ. Εκεί καταφαίνεται ότι η ύπαρξή μας, σωματικά αλλά και νοητικά, συναισθηματικά και ηθικά, είναι δεμένη με την ύπαρξη των άλλων ζώντων και ότι η επιβίωση, η ταυτότητα και η σοφία μας εξαρτώνται από πώς αλληλοεπιδρούμε με αυτά.

Η Πελλυσόν γνωρίζει ότι οι ορθολογικοί κανόνες συχνά παραμερίζονται από άλογες εσώτερες δυνάμεις και απαιτείται κόπος για να μετατρέψουμε τα αρνητικά στοιχεία που υπάρχουν μέσα μας σε θετικά. Γι’ αυτό θεωρεί ότι το ζήτημα δεν είναι να ορίσουμε κάποιες οικολογικές αρχές, όπως ο σεβασμός της φύσης ή η προστασία της βιοποικιλότητας, αλλά να κατανοήσουμε σε βάθος τον δεσμό που μας ενώνει με τις άλλες μορφές ζωής. Και αυτό θα συμβεί όταν θα στραφούμε στον εαυτό μας και θα κατανοήσουμε πως η ατομικότητά μας συνυφαίνεται με τη ζωή που πάλλεται γύρω μας με διάφορες μορφές.

Η επίγνωση της ενότητάς μας με τα άλλα όντα θα αλλάξει σε βάθος την αυτοσυνειδησία μας, τα συναισθήματα και την κοσμοαντίληψή μας, και θα προκύψουν νέες επιθυμίες, πέρα από τις κυρίαρχες σήμερα που σχετίζονται με την οικονομία και την κατανάλωση. Τότε το μέλλον του πλανήτη και του κοινού κόσμου και ο αγώνας κατά της κακοποίησης των ζώων θα απασχολούν το άτομο ως ζωτικές έγνοιες και τα σύνορα που έχουν χαραχτεί μεταξύ ανθρώπων και ζώων, κοινωνικών ομάδων, φυλών και φύλων θα απορριφθούν και θα καταλαβαίνουμε τι μας συνδέει με τους άλλους, με τη ζωή και με τη Γη.

alt
Η Κορίν Πελλυσόν γεννήθηκε το 1967 στο
Barbezieux-Saint-Hilaire της Γαλλίας.
Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Paris IV
(Σορβόννη), όπου και ανακηρύχθηκε διδάκτωρ. H
Πελλυσόν δεν ασχολείται με τη φιλοσοφία μόνο για
την απόλαυση που προσφέρουν οι ιδέες, η θεωρία και
τα ποικίλα διανοητικά παιχνίδια. Ο στόχος της είναι
πολιτικός: να αφυπνιστεί η συνείδηση των ανθρώπων
ώστε να μετασχηματιστούν σταδιακά η κοινωνία, το
μοντέλο ανάπτυξης και παραγωγής, η οργάνωση της
εργασίας, ο τρόπος ζωής. Είναι μέλος του Επιστημονικού
Συμβουλίου του
Ιδρύματος Nicolas Hulot για τη φύση
και τον άνθρωπο,
και έχει αναπτύξει έντονη δράση για
την οικολογία και
την υπόθεση των ζώων.

Αφετηριακό σημείο για την ηθική της υπόληψης είναι η στροφή προς το σώμα και η παραδοχή της κοινής μοίρας που έχουμε με τα μη ανθρώπινα όντα: είμαστε τρωτοί. Το άτομο γεννιέται και εντάσσεται σε έναν κοινό κόσμο που θα υπάρχει και μετά τον θάνατό του. Η αναγνώριση της τρωτότητάς μας, της σάρκινης και πεπερασμένης υπόστασής μας και η συνείδηση των αδυναμιών και των λαθών μας θα μας κάνουν ταπεινούς, θα αντικρίζουμε τους άλλους με πραότητα και μεγαλοψυχία και θα νοιαζόμαστε γι’ αυτούς.

Η ατομική διάσταση της ύπαρξης, που περιορίζει την ηθική και την πολιτική στο σήμερα, θα δώσει τη θέση της στην ανησυχία και τη μέριμνα για τον κόσμο, για τους άλλους, ακόμη κι αν μας είναι άγνωστοι ή δεν ανήκουν στο ανθρώπινο είδος. Το άτομο θα ανοιχτεί σ’ έναν ορίζοντα αγάπης, δικαιοσύνης και αλήθειας, θα προσέξει και θα αναγνωρίσει την αξιοπρέπεια ενός προσώπου ή ενός ζώου και θα αισθανθεί θαυμασμό για την ύπαρξή τους. Θα αγαπήσει την ετερότητα, θα νιώσει αλληλεγγύη για τα παιδιά που υποφέρουν, τους πεινασμένους, τους φτωχούς, τα θύματα των πολέμων, της τυραννίας και της τρομοκρατίας και, βέβαια, για την οδύνη των ζώων, για τα οποία δεν υπάρχει δικαιοσύνη, αλλά βρίσκονται στο έλεός μας. Δεν μπορεί να γίνεται λόγος για υπόληψη αν δεν μας μέλλουν τα ζώα, τονίζει η Πελλυσόν υπογραμμίζοντας ότι αυτά δεν είναι κατώτερα όντα επειδή δεν μπορούν να εκφράσουν την οδύνη τους και να αντιδράσουν στις αδιανόητες βιαιοπραγίες τις οποίες υφίστανται, τις επιπτώσεις της αποδάσωσης ή της καταστροφής των τόπων που κατοικούν.

Η συγγραφέας τονίζει ότι πρέπει με επιμονή και αισιοδοξία να περιορίσουμε την κατανάλωση και να προσπαθήσουμε να προωθήσουμε ένα πρότυπο ανάπτυξης οικολογικά βιώσιμο και δικαιότερο απέναντι στους ανθρώπους και στα ζώα. Η ανθρώπινη εξουσία οφείλει να νοείται ως φροντίδα, ως μια υπηρεσία που προσφέρουμε στον κόσμο. Ο κυρίαρχος σήμερα οικονομισμός και το αναπτυξιακό του μοντέλο δίνουν τη δυνατότητα στις πολυεθνικές να κυριαρχούν, ενώ οι άνθρωποι, η φύση, τα ζώα δεν είναι παρά μέσα για να πλουτίζουν ιδιωτικοί όμιλοι, που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως ανώτερες οντότητες, αποκομμένες από τον κόσμο.

Για να γίνουν όλα αυτά πράξη και να μη μείνουν στη θεωρία, η Πελλυσόν θεωρεί απαραίτητη την «ερωτική αγωγή» από τα πρώτα χρόνια. Μια αγωγή που θα βασίζεται στο συναίσθημα, στη συμπόνια, στην αγάπη, στη φιλία.

Το ζητούμενο είναι η αναζήτηση μιας πολιτικής οργάνωσης που θα αντιστοιχεί στη μέριμνα του εαυτού και του κόσμου και όχι στον ατομικισμό, και εκεί θα πρέπει να επικεντρώνεται ο πολιτικός στοχασμός. Έτσι θα συμβιώσουμε χωρίς ιεραρχήσεις και θα δημιουργήσουμε έναν κοινό χώρο, όπου τα άτομα θα ικανοποιούν τις ανάγκες τους και θα βρίσκουν νόημα στη ζωή τους. Η ηθική της υπόληψης θα είναι ο άξονας της συμβίωσης, όλοι θα συμπράττουμε συμβάλλοντας στο γενικό συμφέρον και θα εργαζόμαστε όχι με στόχο να αποδείξουμε την αξία μας, αλλά για να τιμήσουμε τη ζωή.

Για να γίνουν όλα αυτά πράξη και να μη μείνουν στη θεωρία, η Πελλυσόν θεωρεί απαραίτητη την «ερωτική αγωγή» από τα πρώτα χρόνια. Μια αγωγή που θα βασίζεται στο συναίσθημα, στη συμπόνια, στην αγάπη, στη φιλία. Και σ’ αυτό βοηθάει πάντα η λογοτεχνία, που με τις λέξεις μεταμορφώνει την εμπειρία του κόσμου, που μας επιτρέπει να ζούμε άλλες ζωές από τη δική μας και να γνωρίζουμε ποικιλία χαρακτήρων και πολιτισμών.

Εν κατακλείδι, η Πελλυσόν με το έργο της αναδεικνύει την αναγκαιότητα του αναστοχασμού και της αυτοπαρατηρησίας, που θα οδηγήσουν στην αναθεώρηση της σχέσης μας με τους άλλους –ανθρώπους και μη– και τη φύση. Με αφετηρία τη σωματικότητα και την τρωτότητα των ατόμων, μας καλεί σε ένωση με το μέγα όλον, σε μια αναγνώριση του πολύτιμου δεσμού που έχουμε με τον κόσμο και σε μια αλλαγή του τρόπου με τον οποίο τον κατοικούμε. Έναν τρόπο που θα βασίζεται στην ηθική της υπόληψης της ζωής που αναπτύσσεται στην πατρίδα-Γη. Πρόκειται για ένα σπουδαίο έργο, εξαιρετικά μεταφρασμένο από τον καθηγητή φιλοσοφίας Γιώργο Φαράκλα. Ένα βιβλίο ιδιαίτερα επίκαιρο τώρα που όλοι βιώνουμε τις συνέπειες της ανθρώπινης οίησης και διερωτόμαστε αν ο πλανήτης μας θα είναι κατοικήσιμος για τα παιδιά μας.

* Η ΑΝΝΑ ΛΥΔΑΚΗ είναι καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Τελευταίο βιβλίο της, η μελέτη «Αναζητώντας το χαμένο παράδειγμα: Επιτόπια έρευνα, κατανόηση, ερμηνεία» (εκδ. Παπαζήση).


altΗθική της υπόληψης
Corine Pelluchon
Μτφρ. Γιώργος Φαράκλας
Πόλις 2019
Σελ. 440, τιμή εκδότη €18,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ CORINE PELLUCHON 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

«Η βούληση του λαού» του Άλμπερτ Γουίλ (κριτική) – Συστατικό της δημοκρατίας ή επικίνδυνος μύθος;

Για το βιβλίο του Άλμπερτ Γουίλ [Albert Weale] «Η βούληση του λαού: Ένας σύγχρονος μύθος» (μτφρ. Δημοσθένης Κούλουθρος, εκδ. Επίκεντρο). Κεντρική εικόνα: © Vlad Tchompalov (Unsplash).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

...
«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

«Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» της Μόνα Σολέ (κριτική) – Ερωτικοποιήστε την ισότητα, όχι τη βία!

Για το δοκίμιο της Μόνα Σολέ [Mona Chollet] «Εφευρίσκοντας τον έρωτα ξανά: Πώς η πατριαρχία σαμποτάρει τις ετεροφυλοφιλικές σχέσεις» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Στερέωμα). Κεντρική εικόνα: © Nathan Walker (Unsplash).

Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου ...

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Τέρι Ίγκλετον, Γιώργος Ν. Πολίτης: Δύο βιβλία κριτικής για τον Μαρξ στον 21ο αιώνα

Για το βιβλίο του Τέρι Ίγκλετον [Terry Eagleton] «Ιδεολογία» (μτφρ. Μελέτης Λάμπρου, εκδ. Πεδίο) και του Γιώργου Ν. Πολίτη «Εξουσιαστική Αριστερά» (εκδ. Αλεξάνδρεια).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

«Ο μαρξισμός ως ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

03 Σεπτεμβρίου 2023 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

23 σημαντικές εκδηλώσεις στο πλαίσιο του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως

Πρόγραμα σημαντικών εκδηλώσεων στην Κεντρική Σκηνή «Μελίνα Μερκούρη» στη διάρκεια όλων των ημερών του 51ου Φεστιβάλ Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως. Επιμέλεια: Book Press

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ