alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Θοδωρή Γκόνη «Εφτά λευκά πουκάμισα» (εκδ. Άγρα).

Της Διώνης Δημητριάδου

Ποια είναι η ιδιότητα του Θοδωρή Γκόνη; Ποια η σημαντική πληροφορία που σαν ταυτότητα σημαίνει, δηλαδή δείχνει ποιος είναι και τι είναι; Γράφει λόγια για τραγούδια. Στο ελάχιστο βιογραφικό σημείωμα που συνοδεύει το βιβλίο είναι η πληροφορία που από μόνη της τα λέει όλα. Η γραφή, ο λόγος, το τραγούδι. Η γραφή του Θοδωρή Γκόνη είναι γήινη, μυρίζει χώμα της πατρίδας και ζεστό ψωμί από τα χέρια της μάνας. Και ανοίγεται, όσο μπορεί, να φτάσει να αγγίξει τους άλλους, που χρόνια τώρα πολλά δεν είναι πια εδώ.

Ο λόγος του, τα λόγια που ομιλεί και γράφει, τραγούδια γίνονται, να τα έχει ο κόσμος στο μυαλό του κάθε που θα θέλει για λίγο να κρυφομιλήσει με τους δικούς του τους απόντες, όταν πεθυμήσει να δει λίγη πατρίδα, κάτι από την παιδική του ηλικία. Θυμάμαι κάποιο παλαιότερο τραγούδι του:

Όλοι μου λεν να μη ρωτώ
του κόσμου τους διαβάτες
γιατί εσύ πια περπατάς
σε άλλες τώρα στράτες
Και συ κρυμμένος μέσα μου ζητάς
ένα ποτήρι να πιούμε μαζί να τα πούμε

Επιστρέφουν οι άνθρωποι σε τόπους οικείους, αλλά καμιά φορά και οι τόποι επιστρέφουν, λες και έχουν ψυχή και θυμούνται, συγκινούνται και συντροφεύουν.

Αυτές οι μικρές ιστορίες του βιβλίου αφηγούνται την επιστροφή, όπως την εννοούν όλοι του κόσμου οι απομακρυσμένοι από τόπους και ανθρώπους, από μνήμες. Επιστρέφουν οι άνθρωποι σε τόπους οικείους, αλλά καμιά φορά και οι τόποι επιστρέφουν, λες και έχουν ψυχή και θυμούνται, συγκινούνται και συντροφεύουν. Έτσι για μια ακόμα φορά πνέει η αύρα αυτών των ξεχασμένων πραγμάτων, που μέσα μας κάπου κοιμούνται, μα που σαν ξυπνήσουν (ναι, με αφορμή ένα κείμενο) δίνουν αυτήν την άλλη αίσθηση μιας γιορτινής μέρας.

Μπορεί το σπίτι μας να καταρρέει, να μπάζει και να στάζει από παντού, να το έχουν πνίξει αγριοσυκιές, το φίδι του να έχει φύγει για αλλού, ο πετεινός και η όρνιθα να έχουν πετάξει απ’ την αυλή, παράθυρα και πόρτες στον άνεμο, στο χιόνι, στη βροχή να έχουνε παραδοθεί, όμως αυτές τις μέρες τις μεγάλες και τις γιορτινές θυμάται, πουλάκι γίνεται, πουλάκι ντύνεται, βγάζει φτερό, στην ξενιτιά μου έρχεται, στις φυλλωσιές μου κρύβεται, γυρεύει ζεστασιά και προστασία.

Ένας λυπημένος παράδεισος αναδύεται μέσα από τα μικρά κείμενα αυτού του βιβλίου. Διηγήματα τα θέλει ο συγγραφέας. Μπορείς να τα πεις κι έτσι, μια που όλα κάτι αφηγούνται, ανάμεσα στη μυθοπλασία και στην αληθινή αποτύπωση ζωής. Έτσι όπως ακόμα και μέσα σ’ ένα τραγούδι, σε ένα ποίημα, μπορεί να αποθηκευτεί μια μικρή ιστορία προσωπικής κατάθεσης. Αυτός ο λυπημένος παράδεισος μοιράζεται στο εδώ και στο εκεί, στο ορατό και απτό της εδώ ζωής και στο αθέατο του κόσμου, που ακριβώς δεν γνωρίζουμε τι είναι, πώς είναι, και αν είναι, ωστόσο είναι στιγμές που τον έχουμε ανάγκη ως υπαρκτό και οικείο χώρο κι αυτόν. Αυτό το δέσιμο των δύο όψεων της ζωής επιχειρεί με τις γραφές του ο Θοδωρής Γκόνης, με όποιον τρόπο κι αν μας δίνει τα λόγια του. Και το δείχνει σαν μια συνέχεια αδιάρρηκτη, πέρα από λογικές αποδείξεις (δεν τις έχει ανάγκη) και πέρα από επιφανειακές «ραφές». Σαν να πρόκειται για μια εκλεκτή συνωμοσία ανάμεσα στους εδώ εναπομείναντες και στους εκεί διαβιούντες. Με έναν μοναδικό τρόπο στο διήγημα «Χριστουγεννιάτικο όνειρο» θα μας δώσει αυτήν τη φυσική συνέχεια των πραγμάτων, σαν ένα χρέος που αυτονόητα πληρώνεται αδιαφορώντας για τη χρονική ανακολουθία.

Στην τράπεζα πρωί πρωί πρώτος στη γραμμή, στην ουρά στην Αγροτική, σε αυτήν που πήγαινα με τον πατέρα μου παιδί. Γυρνώ την κεφαλή μου πίσω και βλέπω τη μητέρα μου και τον παππού μου να στέκονται υπομονετικά κι αυτοί στην ίδια γραμμή, στο χέρι να κρατούν νόμισμα παλιό. Περιμένουν να στείλουν τις εκατό δραχμές σ’ εμένα, που κι εγώ το ίδιο περιμένω, για να διαβιβάσω με άλλο νόμισμα στον γιο μου. Το ελάχιστο των εορτών.

alt

Με όπλο τη γραφή, τα αναγνώσματα, τα βιβλία, τις μουσικές. Όλα αγαπημένα, όλα για να μοιράζονται. Το έχει κρατήσει άλλωστε στη μνήμη από λόγο σοφό. Της μάνας: […] αν το βιβλίο είναι η παρτιτούρα σου όπως λες, η κουβέντα είναι το τραγούδι, αυτό μην το ξεχνάς.

Έτσι, σαν κουβέντα σε φίλο που ξεχάστηκε ακούγοντας κι έγειρε λίγο το κεφάλι, σαν εξομολογητικές σκέψεις πρώτα προς εαυτόν κι έπειτα για όποιον έχει την ακοή πρόσφορη, σαν αγαπητικός λόγος που αν δεν μοιραστεί θα χαθεί άσκοπα. Έτσι διαβάζονται τα “εφτά λευκά πουκάμισα”.

Έτσι, σαν κουβέντα σε φίλο που ξεχάστηκε ακούγοντας κι έγειρε λίγο το κεφάλι, σαν εξομολογητικές σκέψεις πρώτα προς εαυτόν κι έπειτα για όποιον έχει την ακοή πρόσφορη, σαν αγαπητικός λόγος που αν δεν μοιραστεί θα χαθεί άσκοπα. Έτσι διαβάζονται τα εφτά λευκά πουκάμισα, κι έτσι μόνον μπορεί το ένα και μοναδικό ρούχο, αυτό το εκλεκτό των ξεχωριστών στιγμών και των γιορτών, να πολλαπλασιαστεί σαν ένα καινούργιο θαύμα εν Κανά ή σαν το ένα και μοναδικό θαύμα ζωής, πέρα από τις ιερές γραφές (γιατί ούτε αυτές τις έχει ανάγκη) και πέρα από όποια δυσπιστία για τις καθημερινές ανατροπές της τετράγωνης λογικής.

Ένα πουκάμισο λευκό, εφτά κορμιά
κανείς δεν το κατάλαβε το Θαύμα της Κανά.

Τραγούδι πάλι, να ακούς τον ήχο του. Ναι, το πιστεύω πως σωστά απομονώθηκε η ιδιότητα αυτή του Γκόνη –γράφει λόγια για τραγούδια–, γιατί πραγματικά η γραφή του στην ουσία διαβάζεται δυνατά και τραγουδιέται. Είτε έχεις μαζί μια μουσική είτε όχι. Άλλωστε και τις μουσικές μέσα μας τις έχουμε και, όποτε υπάρχει χρεία, τις ανακαλούμε. Αρκεί να υπάρχουν οι λέξεις για να ακουμπήσουν τα τραγούδια. Είναι μόνον, όμως, το μέσον επικοινωνίας η γλώσσα; Είναι μόνον ο αναγκαίος κώδικας; Πιο πολύ είναι το καράβι που μας πέρασε απέναντι, που μας πήγε παντού, που μας διέσωσε και μας διασώζει. Ας την έχουμε κι αυτήν, θα μας πει στο εξαιρετικό «Το Καλαθάκι» ο Θοδωρής, μαζί με τα άλλα χρειαζούμενα στις αποσκευές μας.

[…] –την ώρα που κοιμούνται τα νερά– ν’ ανοίγεις το καλάθι. Θα ακούς τον ήχο, την αναπνοή, τη συμβουλή, την προτροπή, τον ορισμό, τον μηχανισμό, θα βλέπεις τη γραμμή, τον ορίζοντα, τον τεχνίτη, τον εργάτη, τον καλλιεργητή, τον ανασκαφέα, τον ιερέα. Τη λέξη. Τη γλώσσα. Αυτό. Αρκεί.

Και κάπως έτσι προκύπτει και το άλλο αναπάντεχο (το λέμε έτσι κι ας μην είναι), αυτό της προσωπικής γραφής. Και γράφεις και αναπλάθεις εικόνες και θυμάσαι και διορθώνεις όλα τα στραβά του κόσμου και του κόσμου σου, και μοιράζεσαι. Κυρίως αυτό. Τότε, όμως, αληθινά τα γραφτά σου έχουν ήχο, δεν είναι βουβές καταθέσεις, είναι τραγούδια. Από εκείνα που σπάνια πια ακούγονται, αλλά που, σαν ηχήσουν μια φορά δεν τα ξεχνάς ποτέ. Λέω, λοιπόν, πως ό,τι κι αν γράφει ο Θοδωρής Γκόνης έχει μια ευθεία πορεία στην καρδιά μας, βρίσκει πάντα τον δρόμο του για να μιλήσει με την ειλικρίνεια που γράφτηκε, χωρίς επιπρόσθετα στολίδια. Γι’ αυτό ό,τι γράφει είναι μικρό στο μέγεθος, στο «σώμα» του, είναι φειδωλό στις λέξεις του. Γιατί η φωνή του έτσι κι αλλιώς είναι δυνατή, κι έτσι δεν έχει τη χρεία μεγεθύνσεων. Ο αποδέκτης ξέρει πώς να κάνει το κάθε τι να λειτουργήσει μέσα του. Και το επιστρέφει πιο πλούσιο από όσο ήταν όταν γράφτηκε. Συμμετοχική δημιουργία; Ναι, γιατί προστέθηκε μέσα στο αρχικό έργο η νέα προσωπική κατάθεση, η αναγνωστική, κι έτσι πορεύεται πλέον. Μόνο που αυτό, ας το πούμε για μια ακόμα φορά, τυχαίνει στις καλές γραφές. Κι εδώ έχουμε μία από τις καλύτερες.

* Η ΔΙΩΝΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ είναι συγγραφέας.

 

altΕφτά λευκά πουκάμισα
Θοδωρής Γκόνης
Άγρα 2017
Σελ. 112, τιμή εκδότη €10,90

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΗ ΓΚΟΝΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

«Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες» (κριτική) – Η γκόθικ λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες – Μια ελληνική ανθολογία λαογραφικού τρόμου» (ανθολόγηση – εισαγωγή – επίμετρο: Γιώργος Θάνος, εκδ. Ροές).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Νεράιδες, στοιχει...

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

«Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» της Δήμητρας Λουκά (κριτική) – Πρόσωπα και προσωπεία του μύθου

Για τη συλλογή διηγημάτων της Δήμητρας Λουκά «Η Περσεφόνη στο στόμα του λύκου» (εκδ. Κίχλη). Κεντρική εικόνα: Daniel Egnéus

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Πώς μπορεί ένας αρχετυπικός μύθος, διατηρημένος μέσα στους αιώνες στη βασική του δομή ...

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

«Ελσίνκι» του Θεόδωρου Γρηγοριάδη (κριτική) – Διπλές ταυτότητες ως μορφές απόκρυψης

Για το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη «Ελσίνκι» (εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Ο πρωταγωνιστής της ιρακινής ταινίας «The Heart Sculpture».

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημα του Θεόδωρου Γρηγοριάδη ανήκει καταρχάς στη ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη για το βιβλίο «ρησπέκτ» του Άρι Γεωργίου

Εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ΡΗΣΠΕΚΤ [λέξεις για τρίτους] του Άρι Γεωργίου διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη ο εκδοτικός οίκος University Studio Press, την Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024 ώρα 19:00, στον χώρο ΥΨΙΛΟΝ.

Επιμέλεια Book Press

Η ...

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Εκδήλωση για το λεύκωμα «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές»

Η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) και οι εκδόσεις Καπόν, διοργανώνουν εκδήλωση για την παρουσίαση του λευκώματος «200 χρόνια Ελλάδα - 200 χρόνια Εθνικές Υποδομές». Στην κεντρική εικόνα, Εγνατία οδός, Γέφυρα της Κρυσταλλοπηγής. 

Επιμέλεια Book Press

...
Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ το βραβείο Γκόλντσμιθς 2024: Για το Parade που «γυρίζει τον κόσμο μας ανάποδα»

Στη Ρέιτσελ Κασκ [Rachel Cusk] απονεμήθηκε το βραβείο Γκόλντσμιθς [Goldsmiths] για το μυθιστόρημά της Parade. Τα βιβλία της Κασκ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gutenberg.

Επιμέλεια Book Press

Στη ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

«Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν» του Δημήτρη Τσεκούρα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Δημήτρη Τσεκούρα «Ο εραστής του Ντεβ Μάρτιν – Ένα queer αστυνομικό ψυχόδραμα» που θα κυκλοφορήσει στις 14 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Η ανάκριση»

...
«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ