DIKAIOY ELENI PORTRETO800

Με αφορμή την ανακοίνωση της υποψηφιότητας της Ελένης Δικαίου για το βραβείο Andersen 2016 για τη συγγραφή βιβλίων για παιδιά, η ομ. καθηγήτρια Άντα Κατσίκη – Γκίβαλου κάνει μια αναδρομή στο έργο της. 

Της Άντας Κατσίκη- Γκίβαλου 

Η Ελένη Δικαίου είναι μια από τις συγγραφείς παιδικών βιβλίων της νεότερης γενιάς της οποίας το έργο χαρακτηρίζεται από λογοτεχνικότητα, πολυμέρεια, παιδική οπτική ματιά, αφηγηματική τέχνη. Τα βιβλία της καλύπτουν όλα σχεδόν τα είδη της λογοτεχνίας για παιδιά και νέους: μυθιστόρημα, διήγημα, μικρή ιστορία, μικρή εικονογραφημένη παραμυθική ιστορία, βιβλίο γνώσεων και αφορμώνται κυρίως από προσωπικά βιώματα και εμπειρίες της καθημερινότητας ενώ παράλληλα το γνωστικό στοιχείο είναι αυτό που τροφοδοτεί μεγάλο αριθμό από τα έργα της.

Θεματικοί άξονες του συγγραφικού της έργου είναι η μυθολογία, η Ιστορία, κοινωνικά ζητήματα που ανακύπτουν σε οικογενειακό και ευρύτερο περιβάλλον (διαζύγιο, θάνατος, αποδοχή του διαφορετικού), προβλήματα εφηβείας και παιδιών με ειδικές ανάγκες, η οικολογία, η επιστημονική φαντασία. Επίσης, ένας ικανός αριθμός βιβλίων της απευθύνεται με κείμενα βραχείας φόρμας σε παιδιά μικρής ηλικίας, προσφέροντάς τους τη δυνατότητα εμπλουτισμού του συναισθηματικού τους κόσμου, κοινωνικής ευαισθητοποίησης, καλλιέργειας της φαντασίας τους, εξοικείωσης με την πραγματικότητα και αισθητικής απόλαυσης. Όλα της τα βιβλία διακρίνονται για τον πλούτο των αξιών, όπως η αγάπη, η φιλία, η συντροφικότητα, η ελευθερία, το δίκαιο, που διαμορφώνουν τη συνείδηση των παιδιών και των εφήβων χωρίς διδακτισμούς ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ψυχογραφία των μυθοπλαστικών ηρώων και ηρωίδων.

Η Ελένη Δικαίου είναι από τους πρώτους που με λογοτεχνικό τρόπο, γοητευτικό, με γλώσσα απλή αλλά ιδιαίτερα επιμελημένη, χωρίς αποκρύψεις και λογοκρισία των αρχαίων μύθων προσφέρει την αρχαία ελληνική μυθολογία στους μικρούς αναγνώστες.

Η Ελένη Δικαίου είναι μια αναγνωρισμένη συγγραφέας. Έργα της έχουν μεταφραστεί, διακριθεί και βραβευθεί όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Η προσφορά της στο παιδικό και εφηβικό βιβλίο είναι σημαντική, τόσο στον τομέα του βιβλίου γνώσεων, όσο και σε αυτόν της πρωτότυπης μυθοπλασίας.

dikaiou-odysseasΗ Ελένη Δικαίου είναι από τους πρώτους που με λογοτεχνικό τρόπο, γοητευτικό, με γλώσσα απλή αλλά ιδιαίτερα επιμελημένη, χωρίς αποκρύψεις και λογοκρισία των αρχαίων μύθων προσφέρει την αρχαία ελληνική μυθολογία στους μικρούς αναγνώστες, όχι αναδιηγούμενη απλά τις ελκυστικές και ενδιαφέρουσες ιστορίες θεών και ανθρώπων αλλά μεταφέροντάς τες στη σύγχρονη πραγματικότητα των παιδιών, τα οποία αισθάνονται ότι οι περιπέτειες των αρχαίων ηρώων μπορεί να είναι και δικές τους. Η τέχνη της μυθοπλαστικής ανάπλασης της μυθολογίας έχει το προσωπικό στίγμα της συγγραφέως τόσο με την επιλογή των μυθικών γεγονότων ή προσώπων όσο και με την απλή αλλά καθόλου απλοϊκή απόδοσή τους. Τα βιβλία της με μυθολογικά θέματα αναφέρονται είτε στο δωδεκάθεο των αρχαίων Ελλήνων (Η δημιουργία του κόσμου και οι δώδεκα θεοί του Ολύμπου) είτε μεμονωμένα σε ήρωες, όπως ο Ηρακλής, ο Ιάσονας, ή ο Θησέας και στα κατορθώματά τους είτε αφορούν μεγάλες αφηγήσεις, όπως είναι η Αργοναυτική εκστρατεία (Ο Ιάσονας και η εκστρατεία για το χρυσόμαλλο δέρας), η Ιλιάδα (Κάτω από τα κάστρα της Τροίας) και η Οδύσσεια, (Το μεγάλο ταξίδι του Οδυσσέα), που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά το 2004. Οι ίδιες ιστορίες της σειράς «Από τον Μύθο στην Ιστορία» κυκλοφορούν και για μικρότερα παιδιά. Και οι δύο κειμενικές μορφές χαρακτηρίζονται από μυθοπλασία που σέβεται την επιστημονική αλήθεια, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα της συγγραφέως να απευθύνεται με την κατάλληλη γλώσσα, το αρμόζον ύφος και τον ανάλογο χειρισμό του θέματος σε αναγνώστες διαφορετικών ηλικιακών ομάδων.

Πέρα από τη μυθολογία η Iστορία την έχει απασχολήσει σε τρία (3) μυθιστορήματά της και καλύπτει περιόδους από την αρχαιότητα μέχρι τους νεότερους χρόνους. Τα μυθιστορήματα αυτά χαρακτηρίζουν όχι μόνον η ιστορική ακρίβεια αλλά και η ανθρώπινη διάσταση βίωσης των γεγονότων. Ο Μέγας Αλέξανδρος (Οι θεοί δεν πεθαίνουνε στην Πέλλα, 1993) δεν είναι μόνον ο μέγας στρατηλάτης, αλλά ο άνθρωπος που αισθάνεται, στοχάζεται και ονειροπολεί. Η ανθρώπινη διάσταση κυριαρχεί και στο μυθιστόρημα Τα κοριτσάκια με τα ναυτικά, μια πραγματική ιστορία που αναφέρεται στη Μικρασιατική Καταστροφή. Στο μυθιστόρημα αυτό που είναι και το πρώτο βιβλίο της συγγραφέως (1991), βασισμένο σε οικογενειακά της βιώματα, η μαρτυρία ως βιωματική έκφραση της Ιστορίας μέσα από την αφήγηση και από τους αντιπροσωπευτικούς μυθοπλαστικούς χαρακτήρες προσδίδει συγκίνηση και φορτίζει συναισθηματικά τα τραγικά ιστορικά γεγονότα. Η θέαση ιστορικών περιόδων μέσα από τις σχέσεις των μυθοπλαστικών ηρώων κυριαρχεί και στο τρίτο της ιστορικό μυθιστόρημα (Αναζητώντας τους χαμένους ήρωες, 1996) που θίγει τα γεγονότα του ελληνικού εμφυλίου πολέμου –θέμα ιδιαίτερα δύσκολο για νεαρούς αναγνώστες- με αντικειμενικότητα, μέσα από τις σχέσεις των νέων ανθρώπων. Το βιβλίο αυτό έχει λάβει την τιμητική διάκριση «Premio Europeo Pier Paolo Vergerio» από το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα.

Από τη Μυθολογία έως τα σύγχρονα «δύσκολα» θέματα 

Αν η Μυθολογία και η Ιστορία αποκαλύπτουν την αφηγηματική δεινότητα της Δικαίου στην απόδοση γνώσεων μέσα από τη μυθοπλασία, τα βιβλία της που ασχολούνται με προβλήματα των εφήβων ή παιδιών με ειδικές ανάγκες, Μου μαθαίνετε να χαμογελάω, σας παρακαλώ; και Θα σε ξαναδώ φιλαράκι μου αντίστοιχα εισχωρούν στην εφηβική ψυχολογία, αποκαλύπτουν τις εσώτερες διεργασίες των μυθοπλαστικών ηρωίδων και προβληματίζουν τους νεαρούς αναγνώστες .Και τα δύο μυθιστορήματα είναι πολυδιάστατα, καθώς αναφέρονται και συμπλέκουν ποικίλους τομείς της σύγχρονης ζωής: κοινωνία, ψυχολογία, εκπαίδευση και γεννούν ερωτήματα, προκαλώντας τη συμμετοχή των αναγνωστών για θέματα που, συχνά, αντιμετωπίζουν.

dikaiou390

Η Ελένη Δικαίου γεννήθηκε στην Νέα Ιωνία Βόλου στις 17 Νοεμβρίου 1952. Ως παιδί διάβαζε πολύ κι ονειρευόταν να γίνει συγγραφέας. Από το 1991 ασχολείται αποκλειστικά με την λογοτεχνία για εφήβους και παιδιά. Έργα της έχουν βραβευθεί στην Ελλάδα και το Εξωτερικό και έχουν μεταφραστεί στην Γαλλία και την Κορέα. Το 2004 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά για το βιβλίο της «Το μεγάλο ταξίδι του Οδυσσέα».

 

dikaiou-petaloudesΔιευρύνοντας συνεχώς τους τομείς που την απασχολούν συγγραφικά η Ελένη Δικαίου ασχολείται και με το είδος της επιστημονικής φαντασίας με βιβλία που απευθύνονται σε παιδιά. Μετά την Κοιλάδα με τις πεταλούδες, (Βραβείο Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, Αναγραφή στον Τιμητικό Πίνακα της ΙΒΒΥ), μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας, στο οποίο ο κόσμος της φαντασίας συγκρούεται με αυτόν της φύσης, η Δικαίου καταθέτει δύο ακόμη μυθιστορήματα, γραμμένα με χιούμορ και παιδική ματιά που διατυπώνουν μια διαφορετική αντίληψη για τα πλάσματα της φαντασίας, καθώς τα φαντασματάκια διακρίνονται μόνο για τα καλά τους συναισθήματα και δρουν θεραπευτικά στον πραγματικό κόσμο. Η συγγραφέας συνδέοντας την πραγματικότητα με τη φαντασία κατορθώνει στα Φαντασματάκια της γυάλινης αυλής να μεταφέρει μέσα από αυτά αξίες της καθημερινής μας ζωής, εκμηδενίζοντας την απόσταση ρεαλιστικού και φανταστικού ενώ στις Περιπέτειες με μια Πριγκιπέσα οι ίδιοι φανταστικοί ήρωες ανατρέπουν καταστάσεις και δίνουν λύσεις στα προβλήματα που δημιουργούνται στη μικρή ηρωίδα λόγω χωρισμού των γονιών της.

Η Ελένη Δικαίου, μέσα από τον πλούτο των θεμάτων, τον έντεχνο χειρισμό των χαρακτηριστικών κάθε λογοτεχνικού είδους, των αφηγηματικών τεχνικών, με τις κορυφώσεις και ανατροπές της πλοκής, τους, συχνά, πολυδιάστατους χαρακτήρες, τη δημιουργική φαντασία, τη γνώση της ψυχολογίας και της αντιληπτικής ικανότητας του αναγνώστη στον οποίο απευθύνεται, αναδεικνύεται μια εξαίρετη συγγραφέας της οποίας το έργο συμβάλλει καθοριστικά στη δημιουργία αναγνωστικής απόλαυσης στους μικρούς και νεαρούς αναγνώστες στους οποίους απευθύνεται.

* Υποψήφια για το βραβείο Andersen 2016 για την εικονογράφηση βιβλίων για παιδιά είναι η Λήδα Βαρβαρούση.

* Η Άντα Κατσίκη- Γκίβαλου είναι ομότιμη καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας του Π.Τ.Δ.Ε. του Ε.Κ.Π.Α.

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΥ

politeia-link

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

«Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου

Για το βιβλίο «Δημιουργική Γραφή – “Παίζουμε Λογοτεχνία”» του Ανδρέα Καρακίτσιου (εκδ. Ζυγός, σελ. 668)

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος αποτελεί μια ξεχωριστή παρουσία στον χώρο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης...

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

«Έρχεται ο γίγαντας» του Μάκη Τσίτα (κριτική)

Για το βιβλίο του Μάκη Τσίτα «Έρχεται ο γίγαντας» (εικόνες: Νικόλας Χατζησταμούλος, εκδ. Μεταίχμιο), μια ιστορία για τις ψεύτικες ειδήσεις που τρομοκρατούν τον πληθυσμό. 

Του Μάνου Κοντολέων

Ο Μάκης Τσίτας σίγουρα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση στη...

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

«Η χώρα των τεράτων» του Μωρίς Σέντακ – Εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού

Για το εικονοβιβλίο μαγικού ρεαλισμού «H χώρα των τεράτων» του Maurice Sendak (μτφρ. Γιάννης Παλαβός) που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. 

Του Γιάννη Σ. Παπαδάτου

Σε μια καλαίσθητη έκδοση μαζί με δυο αφίσες, σε μια χρηστική πάνινη τσάντα...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ